پرورش نشاء برنج در جعبه - عوامل موثر بر رشت خزانه برنج

در این بخش از سایت برگزیده ها مطالبی درمورد پرورش نشاء برنج را برای شما آماده کرده ایم ، امیدواریم که مورد توجه شما قرار گیرد.

به نقل از برگزیده ها: اکوسیستم های طبیعی و فرآیندهای آن در بعضی از موارد به دلخواه انسان و نیازهای او به پیش نمی روند و در بسیاری از مواقع کند و بطئی می باشند...

عوامل موثر بر رشت خزانه برنج , نشا برنج , بذر برنج

عوامل موثر بر رشت خزانه برنج

پرورش نشاء برنج

برگزیده ها: یکی از راه های مناسب سازی و تحت کنترل در آوردن این فرآیندها استفاده از مکانیزاسیون می باشد. مکانیزاسیوم بر نیروهای طبیعی غلبه کرده و قدرت انسان را در کنترل طبیعت و تغییر آن به نفع خود افزایش می بخشد و این چنین است که مکانیزاسیون افزایش تولید و بهره وری را به دنبال خواهد داشت.
در دو دهه اخیر تلاش های زیادی در ایران جهت بکارگیری ماشین آلات در کشت برنج صورت گرفته است اما یکی از علت های اصلی عدم استمرار و ادامه استفاده از ماشین های کشت برنج، مشکل تهیه نشاء و پرورش آن بوده است. به طوری که وجه تمایز اصلی کشت مکانیزه و سنتی برنج در پرورش نشاء، نشاء کاری و برداشت می باشد که در سیستم مکانیزه ماشین جایگزین نیروی انسانی در این مراحل شده است. هدف کشت مکانیزه برنج کاهش صعوبت کای، نشاءکاری منظم و هندسی به نحوی که تراکم مطلوب بوته در واحد سطح تأمین شود، افزایش عملکرد و رسیدن به مدیریت کلان می باشد. در متن حاضر روش تهیه و پرورش نشاء جعبه ای خدمت خوانندگان محترم ارائه می شود امید است مورد استفاده شما عزیزان قرار گیرد. عملیات پرورش نشاء جعبه ای از مراحل مختلفی تشکیل شده است که به شرح زیر می باشد:

● تهیه خاک بستر بذر

▪ خاک مناسب برای پرورش نشاء جعبه ای

مهمترین خصوصیات خاک خوب برای جعبه نشاء، اسیدیته (PH) مناسب، بافت متوسط با مواد آلی کافی و قابلیت نگهداری آب می باشد. خاک لوم رسی (خاک رس مخلوط با لوم و مواد گیاهی) مناسب ترین خاک برای این منظور است. خاک رسی (سنگین و چسبنده) و خاک شنی (سبک) مناسب این کار نیستند. بهترین نوع خاک بدین منظور، خاک شالیزاری، خاک جنگل، خاک باغ و خاکی است که قبلاً برای کشت مورد استفاده قرار گرفته و حاوی مقداری مواد آلی است. به منظور استفاده از خاک شالیزاری بعد از برداشت محصول برنج، با انجام شخم پائیزه خاک سطحی را در معرض هوا قرار داده و پس از جمع آوری برای بستر بذر استفاده می نمائیم. البته در سال های اخیر کشاورزان گل شالیزاری را بعد از عملیات گل آب به طور مستقیم در جعبه نشاء استفاده می کنند که این روش دارای مزایا و معایبی به شرح زیر می باشد:

▪ مزایا:

تنظیم بودن اسیدیته، کم بودن عامل بیماری زا، حاصلخیزی و مواد آلی کافی.

▪ معایب:

لزوم استفاده از روزنامه در کف جعبه به منظور جلوگیری از نشت و خروج گل آب از سوراخ های جعبه، ریختن گل آب در جعبه و تسطیح آن با دست، وجود بذر و علف های هرز، سنگین شدن جعبه نشاء و عدم امکان استفاده از ماشین بذرپاش که استفاده از این روش را در سطوح وسیع کشت مشکل ساز نموده است. تهیه خزانه مناسب به تولید نشاء های مطلوب می انجامد. آماده سازی خاک بستر کشت باید در پائیز تمام شده باشد. در چنین مواردی، باید ۱۰ تا ۲۰ درصد بیشتر از حد مورد نیاز، اقدام به تهیه خاک نمائیم.

▪ مقدار خاک مورد نیاز

مقدار خاکی که برای یک جعبه لازم است حدود ۵ کیلوگرم است. عمق بستر خاک در جعبه نشاء باید ۲ سانتیمتر باشد و ضخامت خاکی که برای پوشاندن بذر مورد استفاده قرار می گیرد باید ٠/۵ سانتیمتر باشد. جهت تولید نشاء برای سطحی معادل ۱۰۰۰ مترمربع از زمین اصلی، نشاء های جوان به ۱۰۰ کیلو خاک و نشاء های نیمه بالغ به ۱۵۰ کیلو خاک نیاز می باشد.

▪ تمیز کردن و خشک کردن خاک

جمع آوری خاک ۲ تا ۳ ماه قبل از بذرپاشی باید انجام شود. بعد از جمع آوری، خاک باید به خوبی خشک شود البته قبل از خشک شدن کامل، کلوخ های خاک باید شکسته شده و خرد شود که در زمان شروع بذرپاشی اقدام به خرد کردن خاک توسط دستگاه کراشر (خاک خردکن) و جداسازی سنگ و بقایای گیاهی و علف های هرز سال قبل توسط صفحات مشبک (الک) می نمائیم. وجود سنگ یکی از عوامل اصلی در شکستن انگشتی های ماشین نشاء کار در حین نشاء کاری می باشد.

▪ تنظیم PH (اسیدیته) خاک بستر بذر

به طور کلی باید گفت زمانی بستر کشت برای تولید نشاء های قوی مناسب است که اسیدیته آن بین ۴/۵ تا ۵/۵ باشد. اگر قرار باشد از خاک هائی با اسیدیته ۶/۵ تا ۷ برای بستر کشت استفاده نمود، نیاز به خنثی سازی و تعدیل اسیدیته در سطوح مناسب می باشد. در اصل، عملیات تعدیل اسیدیته باید دو تا سه ماه قبل از زمان بذرپاشی انجام گیرد. پیش از هر چیز دیگر، نمونه خاک ها باید جمع آوری و آزمایش شوند. به منظور خنثی سازی اسیدیته، از گل گوگرد و یا پودر سولفور، به روش زیر استفاده می گردد:
خاک بستر بذر باید یک ماه قبل به طور کامل با گل گوگرد مخلوط شود. در این مورد، رطوبت خاک باید در حد ۸۰ درصد باشد. به منظور کاهش یک واحد اسیدیته خاک می توان ۱۰۰ کیلوگرم خاک بستر را با ۱۰۰ گرم گل گوگرد مخلوط کرد. در ابتدا، ۱۰ لیتر از کل خاک تهیه شده را با گل گوگرد مخلوط کرده، سپس مخلوط موردنظر را با باقیمانده خاک مخلوط می نمائیم که در این شرایط ترکیب یکنواختی بوجود می آید. میزان پودر سولفور لازم به ازاء هر ۱۱۰ تا ۱۲۰ کیلوگرم خاک، حدود ۲۰۰ تا ۲۵۰ گرم می باشد. لازم به ذکر است چنانچه کشاورزان عزیز از خاک شالیزاری بعد از شخم پائیزه در تهیه خاک بستر جعبه نشاء استفاده نمایند، مشکل تنظیم اسیدیته وجود نداشته و نیاز به کاربرد مواد فوق نمی باشد.

● استفاده از کود در جعبه پرورش نشاء

مقدار استاندارد کود در جعبه برای سه عنصر K , P , N به میزان ۲ گرم برای هر عنصر در نظر گرفته می شود که با استفاده از دستگاه میکسر (مخلوط کن) خاک با کود به خوبی مخلوط می شود. چنانچه خاک بستر بذر از خاک های کوهستانی بوده و از نظر مواد غذائی فقیر باشد، تقریباً ۴ گرم از هر عنصر خالص کودی مصرف می شود. کودهای مصرفی ممکن است شامل سولفات آمونیوم، سوپر فسفات تریپل، سولفات پتاسیم و غیره باشد. چنانچه از کود اوره، فسفات آمونیوم و سولفات پتاسیم استفاده شود با توجه به درصد عناصر موجود در آنها به ترتیب مقدار ٣/۵ گرم اوره، ۴/۴ گرم فسفات آمونیوم و ۴ گرم سولفات پتاسیم برای هر جعبه استفاده می شود. مصرف بیش از اندازه کودها ممکن است باعث ضعیف شدن گیاهچه ها به همراه افتادگی برگ ها بعد از مرحله ٢/۵ برگی شود. خاک بستر کشت باید کاملاً با کودها مخلوط شده و از خشک شدن آن نیز جلوگیری شود. بنابراین، رطوبت چنین خاک هائی باید در حدود ۸۰ درصد نگهداری شود به طوری که به آرامی با دست شکل گیرد. برای نشاء های جوان، چون مرحله رشدشان کوتاه است، کاربرد کودهای پایه به تنهائی کافی می باشد. چنانچه نشاء ها علائم توقف رشد و کمرنگ شدن برگ ها را نشان دهند، کودهای اضافی باید در مرحله ٢/۵ برگی شان بکار روند.
به منظور ریشه دهی بهتر نشاء ها گاهاً ۲ تا ۳ روز قبل از نشاء کاری به ازاء هر ۱۰۰ جعبه مقدار ۵۰۰ گرم کود سولفات آمونیوم به عنوان استارتر بکار گرفته می شود.

● لزوم حذف ریشک ها و زوائد شلتوک (گلوم های ناقص)

چنانچه بذرهای برنج دارای ریشک یا گلوم های ناقص باشند، حتی بذرهای مرغوب هم ممکن است هنگام سبک و سنگین کردن با محلول آب و نمک به سطح آب آیند و در نتیجه عملیات بذرپاشی به طور یکنواخت انجام نمی گیرد. در این مورد ریشک ها را می توان بوسیله مالش دادن بذور در یک کیسه و سپس غربال کردن آنها حذف نمود. البته در سیستم مکانیزه از دستگاهی به نام ماشین ریشک زن بدین منظور استفاده می شود. عملیات انتخاب بذور مورد نیاز برای کشت با روش سبک و سنگین کردن بذور در محلول آب و نمک و حذف دانه های پوک، نیمه پر و نارس برنج انجام می شود.

● تهیه بذر مرغوب در برنج

بذر مناسب، نشاء های قوی و خاک حاصلخیز از عوامل اساسی افزایش عملکرد در کشت برنج می باشند. بهترین راه برای تهیه بذر مناسب کشت، انتخاب مزرعه ای عاری از آفات و بیماری ها می باشد که بدین منظور پنجه هائی با دانه ها و خوشه های یک شکل را می توان با دست برداشت نمود.
مرحله بعدی خرمنکوبی خوشه ها می باشد. به طوری که سرعت چرخش خرمنکوب خیلی کم باشد. چون سرعت زیاد چرخش ممکن است به دانه ها آسیب برساند و جنین دانه خسارت ببیند که در آن صورت جوانه زنی بذر به خوبی انجام نمی گیرد. بذر خرمنکوبی شده باید به طور مناسبی حفظ و نگهداری شود، به طوری که زیاد خشک نشود و رطوبت آن در حد ۱۴ تا ۱۵% باشد. میزان بذری که تهیه می کنیم به اندازه ۳ کیلوگرم برای هر ۱۰۰۰ مترمربع در شرایط مطلوب می باشد (در کشور ما این مقدار به ۴ تا ۶ کیلوگرم افزایش می یابد). عمل بذرگیری که به صورت فوق انجام می شود باید هر دو سال یکبار تکرار شود و بیش از دو سال از یک بذر استفاده نگردد.

● انتخاب بذر با استفاده از وزن مخصوص

با سبک و سنگین کردن بذور، بذرهای سالم و پر با توجه به وزنشان از دانه های پوک و نیمه پر جدا شده و در ته ظرف می نشینند. برای انتخاب بذر می توان از محلول های آب و نمک، سولفات آمونیوم، خاکستر چوب، خاک رس و غیره استفاده نمود. انتخاب بذر با محلول آب و نمک از متداول ترین روش هاست. روش تهیه محلول برای انتخاب بذر با استفاده از قانون وزن مخصوص اجسام انجام می گیرد، در مورد استفاده از نمک باید گفت که ۴ کیلوگرم نمک را در ۲۰ لیتر آب خالص حل می کنیم. در مورد سولفات آمونیوم، حدود ۴/۵ کیلوگرم مورد نیاز می باشد و در مورد روش خاکستر چوب از ۱۲ تا ۱۴ لیتر خاکستر چوب استفاده می شود. در مورد محلول رس، از آنجائی که تفاوت های کیفی بین انواع رس ها وجود دارد، محلول باید طوری تهیه شود که بتواند یک تخم مرغ تازه را به سطح محلول آورده به طوری که پشت تخم مرغ به اندازه سر نوشابه از محلول خارج گردد. هر بار باید از ۱۰ لیتر محلول برای قرار دادن بذرها استفاده نمود. اگر چه محلول مورد نظر ممکن است چندین بار استفاده شود، ولی وزن مخصوص آن در هر نوبت باید بوسیله تحم مرغ تأیید گردد و سپس از آب و نمک استفاده گردد.
با توجه به آزمایشات انجام شده توسط نویسندگان در مورد ارقام محلی مانند طارم از آب خالص نیز می توان بدین منظور استفاده نمود و برای ارقام پرمحصول و دانه گرد از محلول آب و نمک به روش فوق استفاده می شود.

● ضدعفونی کردن بذور

بذرهای برنج مورد حمله بیماری های زیادی از جمله باکتری های مختلف، بلاست برنج، پوسیدگی طوقه (جیبرلا) و غیره قرار می گیرند. ضدعفونی بذرها می تواند از خسارت دیدن بذرها در اثر بیماری ها جلوگیری کند. ضدعفونی بذر با توجه به میزان غلظت سم و مدت زمان انجام کار بر حسب درجه حرارت آب انجام می شود. در مورد بنومیل اگر درجه حرارت آب ۱۵ درجه سانتیگراد یا بیشتر باشد، باید به مدت ۱۷ تا ۱۸ ساعت از محلول ۳ در هزار این سم استفاده شود. چنانچه درجه حرارت آب ۱۰ درجه سانتیگراد یا بیشتر باشد، به مدت ۲۴ ساعت باید از محلول ۳ در هزار استفاده شود. درجه حرارت های بالاتر آب اثرات ضدعفونی کننده بیشتری دارد. بنابراین نه تنها باید از غلظت پائین تر سم استفاده کرد بلکه باید بذر را مدت زمان کوتاهتری با قارچ کش تیمار نمود. بعد از انتخاب بذور سالم توسط محلول نمک، بذرها باید کاملاً با آب شسته شوند، سپس در محلول بنومیل ۳ در ۱۰۰۰ به مدت ۱۷ تا ۱۸ ساعت یا محلول Hmoai (تیوفانات متیل تیرام ۸۰ درصد) با غلظت ۲ در ۱۰۰۰ به مدت ۲۴ ساعت قرار می دهیم. بعد از ضدعفونی، بذور موردنظر را به مدت یک یا دو روز باقی گذارده، سپس به آرامی آنها را در آب خیسانده تا جوانه بزنند. شستشوی بذور بلافاصله بعد از ضدعفونی، ممکن است باعث کاهش اثرات سم شود.
سموم قارچ کش جدیدی که برای ضدعفونی بذر برنج به کشور وارد گردید عبارتند از تریفمین و سلست که به نسبت ۲ در هزار کاربرد دارد.

● خیساندن بذر برنج

بذرهای نارس و نامناسب برنج هنگام خیساندن به طور غیریکنواخت جوانه می زنند و غالباً گیاهچه های ضعیفی با قدرت زنده ماندن پائین را تولید می کنند. در مرحله جذب آب، محتوی نشاسته بذرها به تدریج به قند تبدیل شده و جوانه بذر ظاهر می شود. سرعت شکستن پوسته بذر توسط جوانه برنج به درجه حرارت آب بستگی دارد. مجموع درجه حرارت مورد نیاز برای جوانه زنی بذر برنج ۱۰۰ درجه سانتیگراد می باشد. به طوری که اگر درجه حرارت آب ۱۰ درجه سانتیگراد باشد، بذر برنج برای جوانه زنی به ۱۰ روز زمان نیاز دارد. چنانچه از آب جاری و یا آب رودخانه در این مورد استفاده شود باید توجه کرد که درجه حرارت آب تا ساعت ۹ صبح ممکن است مناسب نباشد. بهترین شرایط جوانه دار کردن بذور در مدت ۵ تا ۶ روز می باشد. مقدار آب مصرفی به منظور خیساندن بذور باید دو برابر میزان بذر باشد. استفاده از یک ظرف بزرگ در این مورد مطلوب می باشد. به منظور خروج مناسب جوانه از پوسته بذر، علاوه بر آب، اکسیژن نیز مورد نیاز می باشد.
بنابراین، با تعویض آب در هر روز یکبار عمل اکسیژن رسانی به خوبی انجام می گیرد. ضمناً از یکنواختی درجه حرارت آب نیز باید اطمینان حاصل کنیم. در روش مکانیزه از حوضچه جوانه زنی بذر استفاده می شود که دارای هیتر، ترموستات تنظیم دما و سیستم آبپاش بوده که به طور همزمان حرارت و اکسیژن مورد نیاز بذور را برای جوانه زنی تأمین می کند.

● تسریع در جوانه زنی

اقدامات کافی جهت تسریع در جوانه زنی قبل از بذرپاشی، باعث یکنواختی در جوانه زنی بذور می شود، که این مسئله خود شروع خوبی برای رشد گیاه برنج می باشد. چنانچه این عمل در درجه حرارت های پائین انجام شود، حتی ۵ تا ۶ روز خیساندن بذر نیز باعث تسریع در جوانه زنی نمی شود. از طرفی خیساندن به مدت طولانی ممکن است قدرت زنده ماندن بذرهای برنج را کاهش دهد. در این مورد استفاده از یک اتاق شستشو یا حوضچه جوانه زنی به منظور جوانه زنی یکنواخت بذور می تواند مفید باشد به طوری که بعد از قرار دادن کیسه های محتوی بذر در درون دستگاه، با تنظیم درجه حرارت دستگاه (در روز اول ۱۰ درجه، روز دوم تا پنجم ۱۵ درجه و روز ششم ۳۰ درجه سانتیگراد = ۱۰۰ درجه)، جوانه زنی بذور به طور یکنواخت انجام می شود. این عمل می تواند تاریخ بذرپاشی را جلو بیندازد بدون اینکه از قوه نامیه بذرهای برنج بکاهد. در روش دیگری کیسه های محتوی بذر تحت دمای ۲۵ درجه به مدت ۴ الی ۵ روز در داخل حوضچه جوانه زنی که دارای ترموستات تنظیم دما می باشد، قرار می گیرند و جوانه می زنند. درجه حرارت اپتیمم برای تسریع جوانه زنی ۳۲ درجه سانتیگراد است، زمان لازم حدود ۲۰ تا ۴۰ ساعت است. وقتی بذور برنج در حرارت ۳۲ درجه سانتیگراد انکباتور (دستگاه گرم کننده) قرار داده شوند، حدود ۲۱ ساعت طول می کشد تا بیش از ۹۰% بذرها رویش یابند. چنانچه حوضچه جوانه زنی در دسترس نباشد مراحل عملیات تسریع در جوانه زنی به شرح زیر می باشد:
کیسه های حاوی بذر را از آب خارج کرده تا اینکه آب اضافی از آن خارج گردد. سپس بذرها را در تشت محتوی آب داغ با درجه حرارت ۴۰ درجه سانتیگراد به مدت ۱۰ ساعت قرار می دهیم پس از پایان این مدت، بذرها جوانه های کوچکی به طول ۱ میلی متر به شکل سینه کبوتر تولید می کنند. اما اگر طویل تر از این شود احتمال دارد که در حین بذرپاشی شکسته شود. البته مردم ژاپن درجه حرارت ۴۲ درجه سانتیگراد را مدنظر می گیرند که ممکن است کاربرد چنین آب داغی بلافاصله بعد از خیساندن مطلوب تر باشد. درجه حرارت فوق ممکن است تا ۲ درجه سانتی گراد هم کاهش یابد، به همین خاطر باید کوشش کرد تا اینکه درجه حرارت ۴۰ درجه در این مدت حفظ شود که با استفاد از دماسنج می توان درجه حرارت آب را کنترل نمود.
در روش دیگری کیسه های محتوی بذر برنج در حفره ای که به همین منظور در خاک ایجاد شده قرار می گیرد و روی آنها را به طور کامل با کاه برنج می پوشانند. بذرهای برنج در این روش از گرمای ایجادشده در اثر تخمیر کاه استفاده نموده و جوانه می زنند.

ویرایش و تلخیص:برگزیده ها


نشا برنج , بذر برنج