موقعیت جغرافیایی استان مرکزی((اراک))
استان مرکزی با ۲۹.۵۳۰ کیلومتر مربع پهنه در بین 33 درجه و 30 دقیقه تا 35 درجه و 35 دقیقه عرض شمالی و 48 درجه و 57 دقیقه تا 51 درجه ی طول شرقی قرار دارد، استان مرکزی حدود 1.82 % از پهنه ی کشور را دربرگرفته است.
استان مرکزی در قلمرو شرقی به هم پیوستن دو رشته کوه البرز و ابرسن (زاگرس) واقع شده است، بلندی های استان از حدود 1500 متر تا 3000 متر متغییر است، پست ترین نقطه ی استان دشت جنوب ساوه با حدود 1200 متر ارتفاع و بلندترین نقطه ی آن قله ی شهباز با ارتفاع 3388 متر در رشته کوه های راسوند قرار دارد.
حدود 33.9 % محدوده ی استان مرکزی را کوه ها، 14.9 % را تپه ها، 13.8 % را فلات ها و بقیه را دشت هایی با ویژگی های مختلف تشکیل داده است که تنوع اقلیمی جالب توجهی را پدید آورده است.
تقسیمات کشوری
استان مرکزی از شمال به استان های تهران و قزوین، از غرب به استان همدان، از جنوب به استان های لرستان و اصفهان و از شرق به استان های قم و تهران و اصفهان می رسد.
بر پایه ی آخرین تقسیمات کشوری سال 1375 استان مرکزی دارای 8 شهرستان، 15 بخش، 19 شهر، 60 دهستان می باشد.
تقسیمات کشوری
استان مرکزی از شمال به استان های تهران و قزوین، از غرب به استان همدان، از جنوب به استان های لرستان و اصفهان و از شرق به استان های قم و تهران و اصفهان می رسد.
بر پایه ی آخرین تقسیمات کشوری سال 1375 استان مرکزی دارای 8 شهرستان، 15 بخش، 19 شهر، 60 دهستان می باشد.
شهرستان ها
مرکز استان : اراک
آشتیان - تفرش - خمین - دلیجان - ساوه - سربند - شازند - محلات-فرمهین(فراهان)
شهرها
آستانه - پرندک - توره - خنداب - داوودآباد - رازقان - زاویه - سنجان - غرق آباد - فرمهین(فراهان) - قورچی باشی - کرهرود - کمیجان - مأمونیه - میلاجرد - نراق - نوبران - نیمور - هندودر-
جمعیت
استان مرکزی بر پایه ی آخرین سرشماری ملی در سال ۱۳۷۵، حدود ۱.۲۲۸.۸۰۰ نفر جمعیت داشته است که از این تعداد 57.1 % در نقاط شهری و 42.9 % در نقاط روستایی سکونت داشته اند.
آب و هوا
استان مرکزی دارای آب و هواهای نیمه بیابانی، معتدل کوهستانی و سرد کوهستانی است. این استان تحت تاثیر جریان فشار زیاد آسیای مرکزی، برف و سرمای زیاد، جریان فشارهای اقیانوس هند همراه با طوفان های گرد و خاک، جریان اقیانوس اطلس و دریای مدیترانه همراه با رطوبت و باران قرار دارد.
به علت تنوع آب و هوایی، میزان رطوبت هوا و باران نیز در شهرستان های استان متفاوت است. ریزش های جوی در مناطق کوهستانی، اغلب به صورت برف و در مناطق کم ارتفاع بیشتر به صورت باران ظاهر می شود. شمال استان در ناحیه ی سربند جزء کم باران ترین نواحی و بلندی های شازند در جنوب غرب، از پر باران ترین مناطق استان به شمار می آیند.
استان مرکزی از اردیبهشت تا شهریور دمای مناسبی برای سفر و جهانگردی دارد.
تاریخچه
با توجه به مطالعات باستان شناسی و تاریخی سابقه ی سکونت در این نقطه از ایران زمین به هزاره ی دوم و سوم پیش از میلاد باز می گردد. بعدها تمدن هایی در این سرزمین شکل گرفت که هنوز آثاری از آن ها در تپه های باستانی و نقاط مختلفی از این سرزمین وجود دارد . که خود حکایت از رد پای اقوام مختلف است.
آثار دوره ی ایلامی و ماقبل تاریخ که در تپه های باستانی قیجه، گل محمد، امامزاده عبدالله و عباسلو ساوه، مناطق باستانی بالا و پایین مشهد زلف آباد تفرش، تپه ی چلبی ساروق اراک کشف شده، نشان از سکونت و قدمت اقوام ایلامی در منطقه استان مرکزی دارد.
بر پایه ی منابع تاریخی، استان مرکزی در هزاره ی نخست پیش از میلاد جزء ایالات ماد بزرگ بود که به تمام بخش مرکزی و غربی ایران را در برمی گرفته و از کانون های قدیم استقرارهای انسانی در فلات ایران به شمار می رود.
در زمان سلوکیان این منطقه، به ویژه بخش شمالی آن (دهستان خورهه) مورد توجه یونانی ها قرار گرفت. در زمان خسرو پرویز ساسانی، ایران به چهار بخش به نام های باختر (شمال)، خورآیان یا خورآسان (مشرق)، نیمروز (جنوب) و خوربَران یا خوروَران (مغرب) تقسیم می شد. استان مرکزی در قلمرو خوربران قرار داشت.
در سده های نخستین اسلامی این منطقه به نام «ایالت جبال» یا «قهستان» تغییر نام داد. این منطقه در سده ی دوم هجری قمری همراه با همدان، ری و اصفهان به نام «عراق عجم» معروف شد. در آغاز سده ی چهارم هجری قمری، خورهه به عنوان یکی از شهرهای معروف ایالت جبال بود.
در روزهای پایانی همین سده، تفرش به عنوان کانون درجه اول شهری و محلات، خورهه و خمین به عنوان کانون های مبادله ی درجه دوم مطرح بودند. شهرهای مذکور در دوره ی صفوی نیز آباد و فعال بودند. در دوره ی قاجار هسته ی مرکزی اراک فعلی روی به آبادانی نهاد.
در چند دهه ی اخیر با توسعه ی راه آهن و احداث کارخانجات متعدد، به مرور چهره ی این منطقه عوض شد و بعد ازتقسیمات جدید کشوری و ایجاد استان تهران و مرکزی، این استان به مرکزیت اراک به وجود آمد.
مذهب
پیش از حمله ی اعراب به ایران مردم این استان همانند سایر ایرانیان، دین زرتشتی داشته و یکتا پرست بوده اند وجود آتشکده های بزرگ، از قبیل آتشکده ی آتشکوه نیم ور، وره در آشتیان، آتشکده ی خورهه در محلات، آتشکده ی برزو در راهجرد در شمال شرقی اراک، آتشکده ی آذرگشسب در فراهان و آتشکده های دیگر در شهرهای این استان دلیل بر این ادعا است.
همکنون 99 % جمعیت استان مرکزی را مسلمانان و مذهب شیعه ی دوازده امامی تشکیل می دهند. کمتر از 1 % از جمعیت شهرستان اراک و شازند نیز مسیحیان ارمنی (گریگوری) هستند و به جز آن، شمار معدودی از جمعیت این استان نیز زرتشتی و عده ای کمتری نیز کلیمی (یهودی) می باشند.
زبان و گویش
بیشتر مردم استان مرکزی به زبان فارسی سخن می گویند. گویش های زبان فارسی مانند لری و لکی (در میان ایل کلهر) و وفسی نیز در این استان دیده می شود. همچنین در بسیاری از روستاهای اطراف مناطقی مانند اراک، سربند و ساوه و شهرهایی مثل شازند و خنداب با مخلوطی از زبان ترکی با زبان های محلی مانند آذربایجانی و ترکی خلجی سخن می گویند.
زبان راجی نیز در مناطقی از دلیجان و محلات و نراق استفاده می شود که ریشه ی واژه های آن مادی است.
زبان تاتی نیز در برخی بخش ها مانند شرا، کزاز و سربند هنوز کاربرد دارد.
زرتشتیان استان مرکزی نیز گویش خاص خود را دارند که خود آن را دری می خوانند و بسیار نزدیک به گویش کرمانی است.
مسیحی های ارمنی و یهودیان (کلیمیان) نیز به جز زبان فارسی از زبان های خاص خود نیز بهره می برند.
ناموران
از ناموران استان مرکزی می توان به : دکتر محمد مصدق، احمد قوام، قوام الدوله، میرزا یوسف مستوفی الممالک، مشیر الدوله، وثوق الدوله، فخرالدین عراقی، ادیب الممالک فراهانی، میرزا ابوالقاسم قائم مقام، عباس اقبال آشتیانی، میرزا تقی خان فراهانی (امیرکبیر)، میرزا حسن خان وزیر نظام (برادر امیر کبیر)، قائم مقام فراهانی، پرفسور محمود حسابی، دکتر مصطفی چمران، عباس سحاب تفرشی، احسان نراقی، دکتر محمد قریب، امام خمینی، آیت الله اراکی، آیت الله آقا نورالدین حسینی، ملا احمد نراقی، ملا مهدی نراقی، آیت الله حاج آقا محسن عراقی، سید عطاء الله مهاجرانی، ابوعبدالله آبی، میرزا حسن آشتیانی، آیت الله آقا نورالدین حسینی، سلمان ساوجی، ادیب الممالک فراهانی، فروغ فرخزاد، پروین اعتصامی، محمد رضا آشتیانی، محمد علی اراکی، میرزا سید علی اکبر تفرشی، میر فیض الله تفرشی، میر مصطفی حسینی تفرشی، حویزی، ابوالقاسم دانش آشتیانی، محمد رضا درودیان، هادی دلیجانی، شیخ محمد راستین، کربلایی کاظم ساروقی، آخوند حاج ملا فتحعلی سلطان، شیخ علی نخستین، ملا ابوطالب، ملا محمد علی محلاتی، میرزا فضل الله نصیر الاسلامی، سید عبد المجید وفسی، هاشمی سنجانی، سعدالملک آبی، محمود آستانه، ارفیع آستانه ای، آقا علی آشتیانی، میرزا موسی آشتیانی، محیط فراهانی، حسن ملکی، علی منصور، محمد استعلامی، ابراهیم دهگان، مرتضی ذبیحی، حبیب الله ذوالفنون، محمد رضا محتاط، میر اسماعیل میرفخرایی، دکتر موسس نیسانیان، ابن ساوجی، بیدل آشتیانی، هوشنگ ترابی، بهاء الدین ساوجی، سلمان ساوجی، ابوالحسن فراهانی، میرزا محمد حسن فراهانی ( وفا )، محمد علی مردانی، ابوالحسن ملک، سید علی نجفی زاده، نظامی گنجوی، اویس وفی، عبدالرحمن بین عیسی همدانی، نصیر اهمدانی، محمد آستانه، علی اکبر امینی، کاظم ایرجی، اسماعیل تفرشی، ابوالفضل جلیلی، صابر رهبر، علی حاتمی، فرهاد رستم پور، غلامرضا رمضانی، ابوالفضل جلیلی، آقا علی اکبرخان فراهانی، بهزاد فراهانی، آقا غلامحسین فراهانی، محمود فرهمند، واروژ کریم مسیحی، بهروز مبصری، رضا موسوی زاده، حاتم عسکری، فتحعلی واشقانی فراهانی، احمد بورقانی فراهانی، ذبیح بهروز، ابوتراب حلبی، محمد خرمشاهی، محمد باقر صدرا، سعید قاضی سعیدی، محمد کوهپایه ای، مرتضی هزاوه ایی، باقر موسوی، امیر طوفان (صمصام الملک)، عیسی خان بهادری، حسین فرخی، بهروز مبصری، نظام فاطمی و هزاران چهره ی سرشناس تاریخی ایران زمین اشاره کرد.
صنایع دستی و سوغات
استان مرکزی یکی از مراکز مهم تولید قالی در جهان است و قالی ساروق این استان دارای شهرت جهانی می باشد. قالیچه، گلیم، جاجیم و گیوه (بافت ویژه ی عشایر)، ظروف سفالی و مسی، پارچه و کرباس، گلیم و قالی استان مرکزی نیز بسیار مشهور است.
ضمنا می توان به صنایع سنتی دیگری همچون پیکرتراشی، معرق کاری، نازک کاری بر روی چوب، گیوه دوزی، جاجیم بافی و گچبری نیز اشاره کرد.
فرآورده های کشاورزی
غله، پنبه، حبوبات، زعفران، انجیر، انار، سیب، انگور، گردو، بادام، قیسی و سایر محصولات سردرختی و باغی و خشکبار و گیاهان دارویی در شهرهای مختلف استان مرکزی تولید می شود.
غذاها
سفره ی خانواده ی مردم استان مرکزی، سفره ای رنگین با فرهنگ غذایی ویژه ای است که تنوع بسیاری دارد. از آن جمله می توان به انواع آش مانند : آش اماچ، آش شیره، آش توت، آش ترخنه دوغ، آش آجیل دار، آش شلغم، آش آلو، آش شله قلمکار، آش بلغور، آش جو و آش رشته و انواع آبگوشت چون : آبگوشت کشک و بادنجان، دیزی بی گوشت، آبگوشت بز باش، آبگوشت چغندر، آبگوشت قورمه، آبگوشت ریواس، آبگوشت به و آبگوشت گردو و انواع سوپ مثل : سوپ عدس قرمز و سوپ تربچه و انواع کوفته مانند : کوفته ی بلغور، کوفته ی آرد نخودچی، کوفته ی نخود، کوفته ی سیب زمینی و کوفته ی ساده و بورانی چغندر، ترخینه ی شیر، بی گوشتی، ماکارونی گردو، کوکوی پیاز، املت سیب زمینی، ترحلوا، گوشت ترش، عدسی، گوشت قورمه، قیما قنگ، یتیمچه، زیر جوش، شامی آبدار، کشک بادنجان، حلیم، سر گنجشکی، بورانی کدو، ماشاب، قاتق شیرین، پتیله، اشکنه، تاس کباب به، قیمه ریزه، شیرین پلو، ته تالی، رشته پلو، نشار پلو و انواع خورِش، چون : خورش انار، خورش کدو حلوایی، خورش ریواس، خورش پاغارک، خورش برگ سیر، خورش آلو اسفناج، خورش قرمه سبزی، خورش فسنجان و ده ها گونه خورش و چاشت دیگر اشاره کرد.
مهم ترین دیدنی های به تفکیک شهرها
آشتیان : موزه ی منزل میرزا هدایت وزیر دفتر - منزل معتمد الایاله - امامزاده روستای آهو - منزل عبدالعظیم قریب
اراک : حمام چهارفصل (موزه) - بازار تاریخی - موزه ی صنایع دستی (حسن پور) - سرای مهر - منزل خاکباز - مقبره ی آقانورالدین - هفتاد و دوتن ساروق - پیر مراد آباد - کلیسای مسروب - پارک کلاله - دریاچه ی میغان
تفرش : امامزاده محمد فم - مسجد شش ناو - امامزاده ابوالعلی - آرمگاه پرفسور حسابی - تکیه ی زاغرم - آب انبار بلور
خمین : موزه ی قلعه سالار محتشم - منطقه ی گردشگری بوجه - امامزاده ابوالعلی ریحان - خانه ی امام خمینی - شبستان مسجد جامع - تیمچه ی توکلی - بازار خمین
دلیجان : کاروانسرای دودهک - غار چال نخجیر - بازار نراق - آب انبار نراق
زرندیه : کاروانسرای خشک رود - حمام کلب علی خان خلج - یخچال مهدی آباد
ساوه : مسجد جامع - مسجد سرخ انقلاب - اشموئیل نبی - گنبد چهارسوق - امازاده سید اسحاق - روستای چناقچی - قلعه دختر (قیزقلعه) - پل سرخ ده - کاروانسرای باغ شیخ - کاروانسرای آوه - امامزاده سید هارون - بند عباسی (سد الغدیر)
شازند : امامزاده سهل بن علی - بلاغ حک - پل دوآب - کوه لجور - سراب عباس آباد - سد هندودر - پیست اسکی پاکل رشته کوه های شهباز - غار کیخسرو - عمارت - سراب اسکان
کمیجان : منزل قدیمی دارابی وفس - قلعه ی خاندان بهادری
محلات : سرچشمه - ستون های خورهه - آتشکده ی آتشکوه - یخچال نیم ور - باغات گل - گلخانه ی کاکتوس - آبگرم محلات
فاصله شهرهای استان مرکزی از مرکز (اراک)
اراک تا آستانه - 40 کیلومتر
اراک تا آشتان - 85 کیلومتر
اراک تا تفرش - 95 کیلومتر
اراک تا خمین - 65 کیلومتر
اراک تا دلیجان - 142 کیلومتر
اراک تا رازقان - 233 کیلومتر
اراک تا ساوه - 152 کیلومتر
اراک تا شازند - 33 کیلومتر
اراک تا غرق آباد - 208 کیلومتر
اراک تا فرمهین - 49 کیلومتر
اراک تا کمیجان - 101 کیلومتر
اراک تا محلات - 115 کیلومتر
اراک تا مامونیه - 195 کیلومتر
اراک تا نیمور - 128 کیلومتر
اراک تا نوبران - 221 کیلومتر
اراک تا نراق - 160 کیلومتر
مطالب مشابه :
مشهد به همدان مسير اول ودوم1223كيلومتر ،مسیر سوم 1251کیلومتر؛مسير چهارم 1278 كيلومتر
از جعفريه تا شهر ساوه۳۵ كيلومتر است كه در نتيجه فاصله ساوه تا مشهد و فاصله تهران تا
اشنایی با استان مرکزی
ساوه. از تهران تا اراک حدود 289 کیلومتر راه فاصله شهرهای استان مرکزی از مرکز (اراک)
رازقان و منجیقان و چناقچی علیا
اتوبان تهران ساوه دوستمون ساوه – همدان تا ابتداي با فاصله 10
وضعيت جغرافيايي
فاصله آن تا قم حدود ۱۰۰ كيلومتر، و فاصله آن تا تهران حدود ۱۷۰ كيلومتر، و فاصله آن تا ساوه
مشهد به تهران مسير اول 880 كيلومتر، مسير دوم935كيلومتر
( انتهاي بزرگراه افسريه) ۴۰ كيلومتر است كه در نتيجه فاصله تهران تا مشهد مقدس ۹۳۵ كيلومتر
موقعیت جغرافیایی استان مرکزی((اراک))
استان مرکزی از شمال به استان های تهران و قزوین، از غرب فاصله شهرهای اراک تا ساوه
شهرستان ساوه
به نظر می رسد كه گسترش خلافت اسلامی تا ساوه كوشش شد. در فاصله تهران، اهميت ساوه
ساوه
- جاده آسفالته ساوه – تهران به تا مرزهای بازرگانی ساوه كوشش شد. در فاصله پايان
مسیر شهرستان تویسرکان
- قم – تهران يا از مسير همدان – ساوه - تهران و به طول 45 كيلومتر به سمت غرب تا كنگاور فاصله
برچسب :
فاصله تهران تا ساوه