بندهای خاکی

پیشگفتار:

مجموعه حاضر شامل مطالب مربوط بخه ارزیابی و بررسی بندهای خاکی در منطقه آبادان تپه واقع در شمال گنبد می باشد که به صورت پروژه پایان دوره تحصیلی کارشناسی مهندسی مرتع و آبخیزداری تهیه شده است.هدف از این پروژه بررسی و ارزیابی میزان کارایی و موفقیت بندهای خاکی احداث شده در مقایسه با اهداف از پیش تعیین شده یرای احداث آنها م باشد.در این پروژه سعی ما بر این بوده است تا میزان نتیجه بخش بودن طرحها با توجه به اهداف قبلی و هزینه های صرف شده بررسی و ارزیابی شود.و همچنین مقایسه آن طرحها با سایر طرحهای آبخیزداری که امکان اجرا در منطقه داشته اند،انجام شود.

این پروژه در سه بخش بصورت زیر تنظیم گردیده است:

فصل اول مربوط به بیان کلیات و اهداف طرحهای مربوط به بندهای خاکی می باشد.همچنین در این بخش سعی شده است تا اهمیت و کارایی بندهای خاکی و نیاز امروز حوزه های آبخیز به آن بیان گردد.

در فصل دوم اطلاعات کلی و عمومی بندهای خاکی اجرا شده در منطقه مورد نظر(آبادان تپه)آورده شده است.همچنین اهداف،موقعیت آنها در منطقه ،هزینه های صرف شده ،مراحل اجرا و سایر مشخصات هر یک از این بندها توضیح داده شده است.

فصل سوم مربوط به نقد و بررسی نتایج حاصل از اجرای این طرح ها در منطقه می باشد.

همچنین در این فصل پیشنهادات و نظرات تهیه کنندگان این پروژه آورده شده است.

ذکر این نکته لازم است با توجه به اینکه اصول کلی ساخت و اجرای بند خاکی مشابه سد خاکی می باشد،بنابراین در بعضی از قسمتهای این مجموعه از لفظ سد خاکی استفاده سده است که منظور از آن بند خاکی می باشد و بصورت معادل به کار رفته است.

مقدمه :

سدسازسی یا بند سازی از فعالیت های مهندسی به شمار میرود که شرایط تاریخی و جغرافیایی خاص مناطق در پیدایش و شکل گیری و گسترش آن سهم به سزایی دارند.در گذشته و در منطقه خاص جغرافیایی بنا بر ضرورت یا نیاز ساکنین آنجا نسبت به ایجاد سد،بند یا آبگیر اقدام می کردند تا نیازهای خود در زمینه آبیاری و آبرسانی را مرتفع سازند.در منطقی نیز به خاطر پایین بودن سطح آبهای رودخانه ها یا نیاز جهت تغییر مسیر رود سد سازی انجام می گرفته است تا بتوانند سطح آب را بالا آورده و برای نیاز های کشاورزی و عمرانی ازآن استفاده کنند.

در ایران نیز به جهت کمبود آب،شرایط اقلیمی خاص و نیازهای روزمره،آب ماده بسیار ارزشمندی محسوب کمی شده است که این امر را علاوه بر بند سازی،سد سازی وآثار به جا مانده می توان در فرهنگ ایرانی که ارزشی برای آب قائل می شدند و حافظه تاریخی مردم ایران به وضوح مشاهده و مطالعه کرد.

كشور ايران با وسعت 000/684/1 كيلومتر مربع يكي از فلات‏هاي پهناور آسياست حدود جنوبي آن خليج فارس و درياي عمان، حدشمالي درياي خزر، حدغربي آن كوههاي زاگرس و حوزه اروند رود است كه در شرق به كوههاي پامير محدود مي باشد.ميانگين بارندگي سالانه كشور آن حدود 250 ميليمتر است كه كمتر از ميانگين بارندگي آسيا و حدود يك سوم ميانگينجهاني مي باشد. تنوع اقليمي، شرايط توپوگرافي و جغرافيايي، توزيع ناموزون مكاني وزماني جريانهاي سطحي در انطباق با نيازهاي آبي و تغييرات شديد بين سالي از ويژگيهايهيدورليكي بخش وسيعي از كشور محسوب مي شود. از اينرو اصول مهندسي آبياري ازروزگاران پيشين موردتوجه ايرانيان قرار داشته، تا جائي كه به آن هنر آبياري اطلاقمي‏نموده‏اند. عظمت و اهميت آبياري در معتقدات مذهبي، آداب و رسوم و سنتهاي ايران جاي والايي داشته است. آب در سرودهاي مذهبي زرتشت بسيار آمده است و خداي نگهبان آب را آناهيتا مي ناميدند.در دين مقدس اسلام نيز آب داراي حريم مقدس و محترمي است تا جايي كه هرگونه آلوده كردن آن امري ناشايست به حساب مي آيد. ايرانيان در صنعت سدسازي سابقه بسيار طولاني دارند يكي از قديمي ترين سدهاي قوسي جهان بنام سد كبار مشهور است كه طول تاج آن 55 متر، ارتفاع 26 متر و فقط 5 متر ضخامت دارد و شعاع قوس آن 38 متر مي‏باشد كه نشان دهنده توان اجرائي گذشتگان در ساخت سد قوسي است. سدهاي جديد بتني ساوه، سدخاكي درودزن در فارس ، امروزه در محل سابق سدهاي قديمي ساخته شده اند.در دشتهاي پهناور و خشك ايران ، قنات تنها وسيله كشت و كار و كشاورزي و آباداني و بوجود آمدن آباديها، روستاها و ولايات و شهرها و اقتصاد پوياي كشاورزي و نهايتاً تكوين تمدن‏هاي بزرگ اين مرز و بوم بوده است، بعبارتي تنها وسيله اي كه زندگي را از اعماق سياهي هاي خاك بيرون مي كشيد و به پهنه هاي گسترده دشتهاي تشنه و تكيده ارزاني مي داشت. ايجاد چنين شاهكار ساختماني ، يا حفاري در اعماق زمين و ايجاد گالريهاي تا ده برابر طول خط استوا، با هدف مقدس تامين آب، و رفع نيازهاي اوليه ، و از همه مهمتر با نيت اعتلاء سطح زندگي مردم صورت مي‏گرفته است. برنامه هاي عمراني گوناگوني كه باهدف توسعه اقتصادي – اجتماعي كشور ، تاكنون تدوين گرديده است، به طور اصولي جملگي داراي زيربناي متكي به توسعه منابع آب بوده اند. از اين رو توسعه بهره برداري از منابع مختلف آب در اولويت نخست برنامه هاي مذكور قرار داشته و تامين آب عاملي براي دستيابي به آرمانهاي رشد گرديده ، رشدي كه فقر زدائي ، قطع وابستگي ، ايجاد عدالت اجتماعي، رفاه و سرافرازي را به ارمغان داشته است.توسعه كشاورزي در ايران به عنوان يكي از اهرمهاي پيشرفت اقتصادي همراه با عوامل مهمي چون افزايش جمعيت ، بالاتر رفتن سطح بهداشت ، محدوديت منابع آب شيرين ، برداشت بيش از حد از آبهاي زيرزميني و سرانجام هجوم جبهه‏هاي آب شور به شيرين، احداث سدهاي مخزني را در اولويت كارهاي عمراني قرار مي‏دهد.

تعريف سد:

...........------------------------

. هدف پروژه سد سازی: یک پروژه سد سازی ممکن است برای چند منظور احداث شود که در این صورت به آن طرح یک یا چند منظوره می نامند این منظورها میتوانند:
1) آبرسانی (آب مصرفی)
2) آبیاری . کشاورزی
3) مصارف صنعتی
4) برق آبی و یا ترکیبی از آن ها باشد.
5) جلوگیری از خسارت سیل
مانند:پروژه های سد سازی در سه فاز و یا مر حله مختلف انجام می گرفته است.مرحله اول شامل مرحله مطالعات و بررسی ها می باشد در این فاز کلیه مطالعات مورد لزوم برای کسب اطلاعات پایه ای به منظور تهیه بهترین طرح ها انجام می گیرد.مقصود از بهترین طرح،طرحی است که به نحو شایسته ای:
1) از لحاظ فنی
2) از لحاظ اقتصادی و اجرای
حداکثر کارایی را داشته باشد.فاز دوم فاز تهیه طرح های نهایی است که در این مرحله نقش های فنی و اجرایی تهیه می شود و در مرحله سوم طرح فوق به اجرا در می آید.تعریف سد خاکی:

.......................

با زیاد شدن عرض رودخانه در محل گلو گاه به ترتیب از سد های قوسی به وزنی،از وزنی به پایدار و بالاخره خاکی و سنگی می رسیم،سدهای خاکی معمولا ارزان تر از سد های بتنی تمام می شود و به همین مناسبت در جایی که عرض رودخانه (طول سد) زیاد باشد سد های خاکی در شرایط یکسان اقتصادی تر به نظر می رسند.یکی از شرایط عمده برای احداث سد های خاکی وجود مصالح خاکی مناسب در محل سد است که از اهم این مصالح،مواد غیر قابل نفوذمانند رس وسیلت است ،سایر مصالح از قبیل شن و ماسه نیز باید در محل و یا فاصله معقولی از کارگاه وجود داشته باشد.

----------------------------------------------

طراحي و اجرا

هدف اصلي در طراحی یک سد خاکی دستیابی به سازه‌ای است که آب را در پشت خود نگاه دارد و علاوه بر آن از نشت آب در دامنه پایاب که رگاب و گسیختگی را به همراه خواهد داشت، جلوگیری کند. اجرای یک سد ساخته شده از مصالح همگن تنها در مواردی معدود که مصالح مناسبی در اختیار بوده و سد ارتفاع زیادی نداشته باشد، مورد توجه قرار می‌گیرد. در اغلب سدها ، مقطع سد حالتی منطقه‌ای دارد تا به این وسیله بتوان ضمن استفاده از مصالح موجود در محل ، کارایی سد را افزایش داد. سدهای منطقه‌ای محتاج هسته‌ای نفوذ ناپذیرتر برای کنترل جریان در داخل بدنه سد هستند.
سدهای خاکی اگر بطور غیر صحیحی طراحی و اجرا شوند، می‌توانند مشکلات و خطرات زیادی را به همراه داشته باشند. سدهای خاکی معمولا با ریختن و کوبیدن لایه‌های متوالی خاک دارای رطوبت مناسب ساخته می‌شوند. تراکم ناقص خاکریز سد یا پی ضعیف آن باعث نشت تدریجی بدنه سد می‌شود و در نتیجه از مقدار « ارتفاع آزاد » آب می‌کاهد یا باعث بوجود آمدن ترکهایی در بدنه سد می‌شود که می‌توانند مسیرهای ناخواسته‌ای برای عبور آب نشتی نشت کنترل نشده داخلی و خارجی باعث رگاب و ایجاد فشارهای بالازدگی زیاد در پی سد می‌شود.

مراحل طراحی و ساخت سد ( عوامل موثر در پایداری سدها )

از نظر فنی برای ساختن یک سد می بایست مراحلی سپری شود تا ساختن یک سد آغاز گردد ، هر کدام از این مراحل را یک فاز می نامند به شرح ذیل:

فاز صفر: آیا ساختن این سد از نظر اقتصادی و مورد کاربری توجیه دارد یا خیر؟

فاز یک: انواع سدهایی که با توجه به شرایط جغرافیایی و اقتصادی پیشنهاد می شود بطور ریز می بایست مورد بررسی قرار گیرد و میزان ذخیره آب و هزینه ریالی آن مورد بررسی قرار گیرد.

فاز دو : هندسه و تحلیل سد و ریختن نقشه اجرای سد.

فاز سه : اجرای سد.

اما در مورد گروههای فنی که برای ساختن یک سد مورد نیاز است به گروههای زیر می توان اشاره کرد:

1- گروه هیدرولیک

4- گروه آبهای زیر زمینی.

7- گروه کشاورزی.

2- گروه هیدرولوژی.

5- گروه نقشه برداری.

8- گروه زمین شناسی

3- گروه زیست محیطی.

6- گروه شهر سازی.

9- گروه مدیریت و هماهنگی.

گروههای فنی ذکر شده در کنار یکدیگر پس از تصمیم برای اجرای یک سد گرد می آیند تا یک پروژه به نتیجه برسد. پس از انجام مقدمات مطالعاتی بر روی سد، نوع سد بر اساس منطقه جغرافیایی و مصالح در دسترس سد مورد ارزیابی قرار می گیرد. یکی از نکاتی که جغرافیای منطقه برای ما در ساختن سد مشخص می کند نوع خاک و زمین منطقه و یا دره ای که در آن سد می خواهد اجرا شود ، می باشد ، زیرا نوع بدنه سد و خاک منطقه بسیار حساس است . برای مثال در منطقه ای سنگی با تنگه ای باریک و تنگ ساختن سد خاکی اشتباه است زیرا تماس این دو ماده ( بدنه سد و سنگی بودن منطقه) مانند چسباندن دوماده که یکی صلب و دیگری غیر صلب است می باشد و بر اثر تکان ( زلزله) این دو در نقطه اتصال جدا می شوند که این خطر ناک است.

مراحل اجرایی ساخت سد خاکی:

پس از انتخاب پيمانكار و دريافت اطلاعات كاملي از پروژه اولين گام، تحويل زمين با حضور نمايندگان كارفرما ، نظارت مقيم و پيمانكار مي باشد كه بين آنها صورتجلسه مي‌شود . پس از آن پيمانكار برنامه زمانبندي خود را با توجه به شرايط پروژه وامكانات خود به دستگاه نظارت ارائه مي دهد .

در قدم اول پيمانكار بايد به بررسي وشروع عمليات اجرايي راههاي دسترسي اقدام نمايد. روش كار به اين طريق است كه نقشه‌هاي جزئيات را پيمانكار براساس نقشه‌هاي اصلي مشاور و برداشتهاي نقشه‌برداري تهيه و به دستگاه نظارت جهت تاييد ارسال مي شود. احداث راههاي دسترسي بايد به نحوي باشد كه محل جاده‌ها در طول اجراي كل پروژه تغيير نكند چون دوباره كاري است و هزينه اضافي را موجب مي شود حتي الامكان بهتر است جاده‌ها يكطرفه باشند تا به اين وسيله تصادفات كمتر شود.

بلدوزر ،لودر ، گريدر ، غلطك و تراك ميكسر از معمول ترين ماشين آلات راهسازي هستند كه بكارگيري مي شوند. با توجه به شرايط پروژه ، توپوگرافي و جنس زمين در صورت نياز بايد از ماشين آلات ديگري مانند بيل مكانيكي ، Jack hammer يا پيكور ، دريل واگن وغيره استفاده كرد .

در طول اجراي پروژه اگر پيمانكار هنگام اجرا به مواردي برخورد نمايد كه در نقشه‌ها ديده نشده باشد، موارد را به اطلاع دستگاه نظارت مقيم رسانده و درخصوص نحوه اجراي هماهنگي لازم صورت مي‌گيرد و با نظارت صورتجلسه مي‌شود .

نحوه پرداخت هزينه پروژه به اين صورت است كه پيمانكار صورت وضعيت ماهانه را تنظيم وبه دستگاه نظارت تحويل مي دهد و دستگاه نظارت پس از بررسي اعلام نظر مي نمايد. پيمانكار نيز نظرات خود را به همراه مدارك مستند مانند صورتجلسات، برداشتهاي نقشه‌برداري وغيره ارائه نموده نتيجه به كارفرماي طرح ارائه مي شود .

تجهيز كارگاه :

در پروژه‌هاي بزرگ تجهيز كارگاه، خود پروژه‌اي محسوب مي شود. در مرحله تجهيز كارگاه از اولين كارها احداث كانكس‌هاي موقت است. احداث اتاقك نگهباني وفنس كشي دور محوطه پيمانكار نيز در ابتدا انجام مي شود .

فضاهاي كه در مرحله تجهيز كارگاه براساس نقشه‌هاي مشاور بايد احداث گردند طبق روال ابتدا ريز شده و در نقشه‌هاي جزئيات به تاييد نظارت مي رسد و سپس اجراي آنها شروع مي‌شود . فضاهاي معمول تجهيز كارگاه در يك پروژه سدسازي عبارتند از :

- كانكس‌هاي اداري شامل دفاتر رياست كارگاه، رياست دستگاه نظارت، دفتر فني نظارت، دفتر فني پيمانكار ، اتاق جلسات، سالن اجتماعات، نمازخانه ، سرويسهاي بهداشتي ، دفاتر امور اداري ، امور مالي ، امور پشتيباني، دبيرخانه ، مخابرات و ...

- كانكس‌هاي كمپ مسكوني شامل خوابگاه مديران ومهندسان ، خوابگاه كارمندي و كارگري ، انبار كمپ ، آشپزخانه و كلوپ (سالن تلويزيون)

- كانكس‌هاي ساختمانها و تاسيسات اجرايي شامل : رختكن و اتاق استراحت مهندسين وكارگران ـ انبارها ـ آزمايشگاه ـ تعميرگاه ماشين آلات ـ كارواش ـ بچينگ وتاسيسات وابسته مانند كولينگ و يخ‌سازها ـ كانكس‌هاي واحد برق ، تراشكاري، كارگاه چوب، كارگاه فلز ، سوله آرماتوربندي، انبار ناريه واتاق پرسنل آتشباري، پمپ بنزين، اتاقهاي پرسنل ماسه شويي و سنگ شكن وپست برق، باسكول ، سيلوي سيمان و انبار آن، كمپرسورخانه، سايبان ديزل ژنراتور، منبع آب ، منبع سوخت، ساختمان بهداري، ايمني وآتش نشاني، تيرهاي چراغ برق، سپتيك‌ها وغيره .

محل هر يك از آيتمهاي فوق كه در پلان جانمايي كارگاه مشخص مي شوند بايد به نحوي باشند كه در مسير جاده يا محل احداث سازه‌هاي وابسته قرار نگيرند .

عمليات اجرايي سد:

با توجه به اسناد ارزيابي آيتمهاي اجرايي یک سد عبارتند از : حفاري پي و تكيه گاه سد وتحكيمات ، احداث ديوار آب بند و پرده آب بند، حفاري سرريز و آبگير ، خاكريزي بدنه سد ونصب ابزار دقيق، بتن ريزي سرريز و آبگير كه در ذيل روش اجراي آنها خواهد آمد .

حفاري پي سد وتكيه‌گاههاي جناحين :

كلا" عمليات خاكي مانند خاكبردراي وحفاري وابستگي زيادي به ماشين آلات دارد. بلدوزر ،لودر ، كمپرسي، بيل مكانيكي، بيل شاول، داپتراك، دريل واگن ، جك هَمِر، از انواع ماشين آلات كاربردي در عمليات خاكي هستند .

يكي از مسائلي كه در اجراي پروژه‌ها باحجم خاكبرداري زياد مطرح است تعيين محل دپوي خاكهاي حاصل از حفاري وخاكبرداري است كه بايد قبل از شروع عمليات با هماهنگي دستگاه نظارت، محل دپو مشخص گردد .

الف ـ‌ خاكبرداري پي :

حفاري وخاكبرداري پي تا جايي ادامه پيدا مي كند كه به لايه نفوذ ناپذير مانند سنگ برسيم. با توجه به اينكه در پروژه‌هاي سدسازي معمولا" سطح آبهاي زيرزميني بالا مي‌باشد اگر در حين خاكبرداري به آب رسيديم با تعريف ايستگاههاي پمپاژ و اجراي زهكش‌ها و سپس لجن برداري توسط بيل مكانيكي يا بلدوزر با تلاقي عمليات حفاري را ادامه مي دهيم. اگر در كار لجن برداري با مشكل مواجه شديم مي توان اندكي خاك خشك به لجن اضافه كرد و سپس آنرا با لجن ميكس كرد و بعد اقدام به بارگيري وحمل نمود .

در حفاري پي سنگهاي سست بايد برداشته شود كه بسته به حجم سنگ مي توان از جك همر يا دريل واگن و انفجار نسبت به برداشتن سنگ اقدام كرد .

ب ـ حفاري تكيه‌گاه :

خاكبرداري وحفاري تكيه‌گاه نيز معمولا" تا رسيدن به جنس مناسب مصالح ادامه پيدا مي‌كند. در احداث سدها خاكبرداري تكيه‌گاه با شيب مناسب ومطابق طرح از مسائل مهم به شمار مي رود .

در زمينهاي خاكي عمليات خاكبرداري با بلدوزر و با هدايت مباشر عمليات خاكي براساس سرشيبهاي پياده شده توسط نقشه‌بردار انجام مي‌شود تا شيب مناسب در خاكبرداري حاصل آيد .

در زمينهاي خاكي با حجم سنگي پايين وحفاري با جك همر بايد همر دستگاه در زاويه مناسب قرار داشته باشد و در زمينهاي سنگي كه حجم سنگ بالا است و نياز به انفجار دارد چالهاي حفر شده توسط دريل واگنها بايد زاويه مطلوب را داشته باشد .

در خاكبرداري همواره بايد توجه داشته باشم كه مسيرهاي دسترسي را قطع نكنيم. همچنين بايد مراقب بود تا با كسر حفاري مواجه نشويم چرا ممكن است بعدا" اصلاح كم حفاري‌ها به دليل عدم وجود دسترسي غيرممكن گردد و عمليات اجرا نظم خود را از دست بدهد .

در جاهايي كه حفاري وخاكبرداري بيشتر به علت محدوديتهاي توپوگرافي مقدور نباشد يا هزينه بيشتري را موجب شود يا به هر دليل ديگري نخواهيم حفاري ادامه پيدا كند با توجه به جنس ونوع مصالح ترانشه بايد آنرا تحكيم كرد. تحكيمات با توجه به نوع پروژه، جنس مصالح و زمين، موقعيت سنگها و واريزه‌ها انواع مختلفي دارد :

استفاده از بتن پاشي در يك يا دو لايه يا بيشتر ، بستن مش در لايه‌هاي شاتكريت (بتن پاشي) توسط سيم انتظار استفاده از راك بولتها وانكرها و تزريق تحكيمي دوغاب سيمان (در صورت نياز جهت مهار قطعات سنگي ترانشه) استفاده از ديوار حائل بتني يا سنگي وغيره .

در پروژه‌هاي سدسازي براي اينكه جلوي آبهاي نشتي از زير بدنه سد را بگيرند بايد پي سد را در برابر آب درحد قابل قبول نفوذ ناپذير نمايند. اين كار معمولا" بوسيله تزريق دوغاب سيمان به لايه‌هاي زير پي سد در زيرهسته رسي انجام مي شد كه به احداث پرده آب بند يا پرده تزريق معروف مي باشد.

در سد خاكي با هسته رسي و ديوار آب بندي، اگر منظور احداث ديوار آب ‌بند به منظور آب بندي پي سد باشد مي توان از مطلب زير استفاده كرد .

احداث ديوار آب بند در پي سد :

اگر به دليل سست بودن و تخلخل زياد لايه‌هاي ريزپي از نظر زمين شناسي، روش پرده تزريق كارايي لازم را نداشته باشد ذيل عمل خواهیم کرد :

ابتدا مقدمات كار يعني احداث حوضچه گل، ديوارهاي راهنما و سكوي حفاري مي بايست انجام شود.

احداث حوضچه ها : ابتدا حوضچه‌هاي گل تازه، گل كاركرده، آب تازه و ايستگاه پمپاژ ساخته مي شوند . ابعاد حوضچه‌هاي گل براساس عمق پانل ومشخصات خاك بستر تعيين مي‌گردد. باتكميل حوضچه‌ها كار نصب لوله وپمپ انجام مي شود .

ساخت ديوارهاي راهنما : به منظور هدايت وكنترل كاتر دستگاه حفاري ، ديوارهاي زوج راهنمابا بتن ساخته مي شوند .

براي سكوي حفاري نيز يك پلتفرم يا محل صافي را خاكبرداري يا خاكريزي كرده با غلطك مي كوبند تا دستگاه حفار در آنجا قرار گيرد .

حفاري پانلهايي به عمق حداكثر 87 متر وعرض حدود 8/0 متر وطول 4/2 متر توسط دستگاه هيدرو فرز انجام مي‌شود . پانلها بصورت اوليه وثانويه حفاي مي شوند به اين طريق كه بين پانلهاي اوليه حفاري شده، پانلهاي ثانويه حفاري مي‌شوند تا يكپارچگي ديوار آب بند تامين گردد يعني به صورت يك در ميان اوليه وثانويه حفر مي شوند . در هنگام حفاري، مصالح حاصل از حفاري بهمراه گل حفاري به واحد تصفيه گل هدايت شده و پس از جدايش مصالح از گل حفاري، دوباره گل حفاري به داخل پانل هدايت مي‌شود. گل حفاري در اصل كار تامين پايداري ترانشه حفاري شده را انجام مي دهد .

در حين حفاري مشخصات گل دائما توسط آزمايشگاه كنترل مي‌گردد. با اتمام عمليات حفاري عمليات بتن ريزي توسط لوله ترمي آغاز مي‌شود. بتن ريزي در شرايطي صورت ميگيرد كه پانل از گل حفاري پر است. براساس مشخصات طرح پانلها براساس بتن پلاستيك (بتن بنتونيت‌دار) يا بتن سازه‌اي پر مي‌شوند . بتن پلاستيك از مقاومت فشاري كم ولي مدول ارتجاعي و نفوذناپذيريي بالايي برخوردار است

ضرورت استفاده از بندهای خاکی:

اگر كمي به مسائل و مشكلات مربوط به ساخت سد و سامانه انتقال آب از سدها به عرصه زمين‌هاي كشاورزي بنگريم بر اساس نظر صاحبنظران اين صنعت ، مسائل و مشكلات به 5 دسته تقسيم مي‌شوند:

1- مسائل مرتبط با طراحي 2- مسائل مرتبط با شرايط تكتونيكي بستر سد و كانال 3- مسائل مرتبط با اجرا 4- مسائل مربوط به بهربرداري و نگاهداري 5- مسائل اجتماعي

آيا در حل اينگونه مسائل چقدر توانايي داشته ايم اينها همگي جداي از مسائل مربوط به تخريب محيط زيست بر هم زدن نظم جهاني و طبيعي است و از همه مهمتر از بين بردن ميراث كهن اين مرز و بوم بوده است ! که به عنوان مثال به چند مورد اشاره می شود:

نزديكي بسيار زياد سد سيوند با آرامگاه كوروش كبير ( حدود 5 كيلومتر ) و خطر تخریب این آرامگاه

از بين رفتن آخرين باقيمانده جاده شاهي پادشاهي بزرگ هخامنشيان

با آبگيري سد كبودال در استان گلستان چندين هزار هكتار از جنگل هاي منحصربه فرد منطقه علي‌آباد به زير آب خواهد رفت.

يكي از علل خشك شدن درياچه هامون در سيستان احداث سد كجكي و سيستان و چاه نيمه‌ها بر روي رود هيرمند بوده است.

با احداث سد بزرگ رودخانه يانگتزه بزرگتريت شاهكار سدسازي دنيا رقم خواهد خورد كه ضرر هايش در آينده نمود خواهد كرد اين سازه در سال 2009 كامل خواهد شد و گرانترين سد جهان است كه باعث آوارگي يك ونيم ميليون انسان و از بين رفتن 450 شهر خواهد شد و بسياري ز آثار باستاني چين در درياچه سد غرق خواهند شد و در صورت تخريب احتمالي يكي از بزرگترين فجايع تاريخ بشري شكل خواهد گرفت اما نكته قابل تامل و دردناك اين است كه با حجم بالاي آبي كه پشت سد جمع خواهد شد با توجه به شرايط لرزه خيزي منطقه مي تواند ماشه يك زلزله بزرگ باشد.ساخته شدن چندين سد بر روي رودخانه‌هاي دجله، فرات و كرخه كه البته در اين مورد كشور ما شايد تنها ناجي هورالعظيم بوده است كه سطح اين تالاب به يك نهم 30 سال پيش تقليل يافته است.مثال زنده شاخص سدسازي بدون مطالعه در مصراست كه مي‌خواستند با ساختن يك سد عظيم، كشاورزي منطقه را متحول كنند، گويا فراموش كرده بودند که بخش عمده مواد معلق و عناصر حمل شده از جنگل هاي سرسبز افريقا در پشت سد رسوب خواهد كرد و دشت هاي سيلابي دوطرف رود نيل را از مواد مغذي محروم خواهند كرد كه اين ميزان ( يالانه 125 ميليون تن ) به رقم دونيم ميليون تن رسيده است.

دركل سد‌سازي در نگاه اول مانع بزرگي در مسير مهاجرت ماهيان ايجاد مي‌كند و بدين‌ترتيب كاهش نزولي نسل بعضي از ماهيها را دربرخواهد داشت و اين خود تغيير در سيستم طبيعي و اكولوژيكي منطقه دارد.با احداث سد ها سطح زيادي از اراضي خوب و نزديك به آبهاي جاري را از دست خواهيم داد و به ناچار به سراغ اراضي دور دست و سيستم انتقال بايد طراحي شودبا احداث سد ها و تجمع آب در يك منطقه با حجم وسيع آب ايجاد طبقات دمايي شده و اين خود باعث يوتريفيكاسيون مي شود و نظم ازت را بر هم ميزند.با ايجا مخازن سد ها و تجمع اين آبها تغيير كلي در اكوسيستم هاي مناطق نزديك سده شده كه البته در بعضي جاها مفيد و درجاهاي ديگر خيلي مضر است كه بايستي پتانسيل و توانايي تطبيق منطقه از نظر اكولوژي بررسي دقيق شود

با ايجاد اين مخازن ميزان تبخير و تعرق بالارفته و در خيلي از مناطق باعث بالارفتن شوري در اراضي خواهد شد حال با توجه به همه مسائل و تنگناهاي احداث سد و نگرش كلي به مسائل زيست محيطي و و حفط آثار ملي و فرهنگي و مشكلات احداث و نگاهداري اينگونه تاسيسات آيا بهتر نيست كمي نقادانه و با ظرافت خاصي دست اندركاران صنعت سد سازي در كشور به موضوع بنگرند ؟به راستي در سامانه‌اي كه براي انتقال و يا ايجاد كانال‌هاي انتقال آب به اراضي زراعي هزاران مسأله مشكل وجود دارد و راندمان سامانه‌هاي آبياري حداكثر 35 تا 50 درصد بوده اين همه سرمايه‌گذاري اصولي است؟ شاید استفاده از بند های کوتاه خاکی این مشکلات را نداشته باشد.

در رابطه با مزیت بندخاکی نسبت سد خاکی می توان به موارد زیر اشاره کرد :

بر اساس تجربه و تحقیقات انجام شده به نظر کارشناسان ،اجرای چند بند خاکی کوتاه از نظر بسیاری از عوامل بر سد خاکی بزرگ و پرهزینه ارچحیت دارد .از جمله میتوان اشاره کرد که بند خاکی سازگاری بیشتری با طبیعت دارد ودر این شرایط تغییرات کمتری در اکوسیستم منطقه ایجاد می شود.و همچنین از نظر اقتصادی به صرفه تر می باشد و در صورت شکست طرح خسارتهای وارده به مراتب کمتر خواهد بود.رسوب همواره یکی از مشکلات اساسی سد های بزرگ بوده است(با کاهش حجم مخزن و طول عمر مفید سد).با توجه به این مسئله بندهای خاکی عملکرد بهتری نسبت به پروژه های عظیم سد سازی در مقابله مشکل فرسایش و رسوب دارد و می تواند رسوب حاصل از فرسایش ایجاد شده را در طول آبراهه پخش کند.اثرات منفی دیگری نیز از نظر اجتماعی از قبیل مهاجرت و مشکلات ناشی از آن که ممکن است با اجرای سدهای بزرگ به وجود آید که این اثرات در بندهای خاکی به مراتب کمتر و شاید نزدیک صفر است.تکنولوژی ساده اجرا و همچنین امکان اجرای آن در مناطق با شرایط مختلف توپوگرافی و اقلیمی، استفاده از بندهای خاکی را ارجحیت می دهد.تاثیری که بند خاکی در تغذیه آبهای زیرزمینی می تواند داشته باشد به دلیل پراکنده بودن ان در سطح حوزه بسیار موثرتر از سدخاکی خواهد بود که در پایین دست حوزه متمرکز شده است.

بندهای خاکی

مطالب مشابه :

همه چیر در مورد کرم خاکی

مشخصات چند اسلحه مورد استفاده در نیروهای مسلح ایران1 2 3 4 5

مقاله در مورد کرم خاکی و ورمی کمپوست

همه چیز در باره پرورش کرم خاکی زباله خوار و تولید ورمی کمپوست

همه چیز در مورد سد خاکی

جسته گریخته

لایه های خاکی ، زیر اساس ، اساس ، رویه ها

بندهای خاکی

اطلاعات کامل در مورد کرم خاکی و ورمی کمپوست

لایه های خاکی ، زیر اساس ، اساس ، رویه ها