ورزشگاه ملی یویوگی: شاهکار سازه و ابتکارِ دهه ی ۶۰

ورزشگاه ملی یویوگی (YoYogi) یکی از ساختمان های معروفِ معمار ژاپنی، کنزو تانگه است که برای المپیک ۱۹۶۴ در توکیوساخته شد. این طرح آیرودینامیکی و اِلمانی ، تبدیل به آیکُن پایتخت ژاپن و بنچ مارکی برای جنبش متابولیست گردید و بدین ترتیب سبک طراحی تانکه را از سبکهای بین المللی جدا کرد . وقتی ساخت این مجموعه به اتمام رسید ، بعنوان یکی از بزرگترین سقف معلق جهان شناخته شد . امروزه بعد ازگذشت ۵۰ سال از ساخت این مجموعه ، هنوزاین ساختمان به خوبی پابرجاست. این مجموعه از دو ساختمان تشکیل شده است . در کشوری که مدام در خطر تهدید باد و زلزله های ویرانگر است ، هر دو ساختمان با سازه ی قوی و طرح ابتکاری که دارند و با استفاده از تکنولوژی روزآن زمان ؛ در عین ناباوری همچنآن پابرجاهستند . مروری بر گذشته ی ژاپن : ژاپن بعد ازشکست در جنگ جهانی دوم در سال ۱۹۴۵ و اشغال آمریکایی ها (به رهبری مک آرتور ) به ویرانه ای تبدیل شده بود. هرچند، جهآن درحیرت مانده بود که ژاپن چگونه کمتر از ۲۰ سال بعد ازبمباران اتمی، توانست المپیک توکیو را در سال ۱۹۶۴برپا کند؛ و آنچه بیشتر تحیرانگیز بود ، چگونگی کیفیت و ابتکار زیرساختهای فوق العاده ی طراحی این پارک ورزشی بود که توسط کنزو تانکه طراحی شده بود. تانگه (۲۰۰۵-۱۹۱۳ ) یک شخصیت مهم در معماری مدرنِ ژاپن است. وی شدیدا تحت تاثیر لوکوربوزیه بوده و استادِ استفاده و کاربرد از بتن مسلح بوده ودر بسیاری از کارهایش از این متریال استفاده کرده است. پروژه های شهری اش ( مانند برنامه ریزی ساخت و سازمجدد هیروشیما، یابرنامه ریزی الحاقی توکیو ) او را به معماری شاخص در جهان تبدیل کرد که جایزه های بسیاری از جمله جایزه ی پریتزکر را از آنِ خود کند . مکان: این ساختمان در منطقه شیبویا واقع شده است. این مجموعه که به نام مجموعه ی ورزشگاهی یویوگی مشهور است، براساس نام پارکی را که در آن واقع شده است نامگذاری شده است . در مقابل این مکان ، فضای سبز وسیعی است که معبد معروف شینتو( متعلق به امپرور می جی) در آن قرار دارد.همچنین این مجموعه در نزدیکی ایستگاه هاراجوکوجائی که بیشتر ژاپنی ها اغلب با لباس های عجیب و غریب در آن حضور میابند. هر دو ساختمان ورزشگاه ، برروی سکویی که منظر سازی شده ،واقع شده اند . در واقع ، این مجموعه با آنکه فرمی کاملا برجسته ازسطح زمین دارد ،از لحاظ بصری آنچنان با محیط اطرافش در تعامل است که گویی سقفهای معلق ، فضا و پارک اطرافشان را خلق کرده اند . کانسپت: سقف های شاخص هردو استادیوم دارای یک گونه از زبان معاصر و یک ساختار از سازه ای مشابه میباشند: هر دو سقف توسط دو کابل فلزی ، معلق نگه داشته شده اند. آکس هر دو در جهت اصلی نقشه ی طرح یعنی در راستای غربی- شرقی سازمان دهی شده اند. استادیوم اصلی: این استادیوم ظرفیتی برابر با ۱۰۰۰۰ نفردارد که مسابقات شنا، بازی های هاکی و بسکتبال در آن برگزار میشوند. فضای مذکور بصورت متقارن سازماندهی شده است. جایگاه نشستن که در سمت شمال و جنوب قرار دارند ، بر جهت گیری غربی- شرقی هر دو عنصرِ سقف و موقعیت ورودی، تاکید میکند. سازه: کانسپت سازه یک ستون فقرات اصلی است که از دو کابل فولادی با قطر ۱۳ اینچی تشکیل شده که از دو انتهای سازه به دو دال بتنی بزرگ متصل شده اند. کابل ها بصورت منحنی سهمی با نام تخصصی منحنی زنجیری هستند که از طناب های کوچکتر و نازکتر بصورت عمود بر کابل های اصلی قرار گرفته اند تا سقفی مشابه سقف چادری را تشکیل دهند . سقف جایگاه تماشچیان انحنای متفاوتی با کابل ها دارند یکسری از آنها بصورت مقعر و بقیه بصورت محدب است که مجموعه از این عناصر در کنار یکدیگر ، سازه ی سقفی زیبا و منحصر بفردی را بوجود آورده اند. این نوع شکل گیری (ترکیبی از سهمی و هزلولی ، با نام تخصصی هزلولی سهمی وار) از تمام زوایا متنوع و متفاوت بنظر میرسند. تانکه مشابه این روش را در "مقبره سادل در پارک پیس هیروشیما" استفاده کرده است. نما: کنزو تانکه از فاصله بین دو منحنی مذکور استفاده کرد تا یک مسیر دسترسیِ با ابهتِ مثلثی شکل را بوجود آورد که علیرغم داشتن مقیاسی عظیم ، به ساختمان حس سبکی و رهایی دهد. هر دو مسیر دسترسی دارای چهار راهها و میدانهایی هستند اند که از بقیه پارک ، بوسیله یک آتریوم کوچک متمایز شده است. جزییات دیگری که از لحاظ بصری ، سازه را سبک نشان میدهد ،طره های زیبای جایگاه تماشاچیان است که احساس شناور بودن ساختمان را القا میکند.همچنین این جایگاه ها بازشوهایی دارند که به صورت ریتمیک سازمان دهی شده اند. ریتمی مشابه این ریتم در ورودی مجموعه، جایی که سازه V شکل در سایزهای مختلف با روشی پویا اجرا شده اند، دیده میشود. همچنین این قابل توجه است که ، سقف این مجموعه ، هرچند ازتکنولوژی روز را استفاده کرده است اما همچنان عناصر معماری سنتی ژاپنی (مخصوصاعناصری مانند سقف معبد شینتو) را دارا است . در واقع ، اولین ساختمان تانگه که در طول ۲۹ سال عمر آن" نماد یادبود معبد ایسِ" را نشان میدهد. تانگه از بتن، فلز و فولاد ، و مصالح متداول بروتالیستیِ اواسط دهه ی ۶۰ را یا بصورت اکسپوزد (Exposed ) بکار برده و یا از خصوصیات مشابه آن ها به منظور دستیابی به فرم های تندیس وارانه و پویا استفاده کرده است . داخل ساختمان: تانکه از فضای بین دو قوس منحنی زنجیری بمنظور ورود نور آسمان به داخل ساختمان استفاده کرد. با این شیوه حال و هوای دراماتیکی را در این فضا بوجود آورده است . تانکه مشابه این سیستم را در" کاتدرال اس تی مری توکیو" استفاده کرده است. استادیوم ثانویه: این باشگاه ظرفیتی برابر با ۵۳۰۰ نفردارد که ورزش های ثانوی در آن برگزار میشود. فضای ساختمان در اطراف دو دایره ی مختلف المرکز شکل گرفته است، که این سبب بزرگتر شدن بعضی از جایگاه ها از دیگر جایگاهها شود. برخلاف استادیوم اصلی ، این استادیوم فقط یک ستون سازه ای و یک ورودی دارد.

تصویر ۲: سایت

تصویر ۳: دو استادیوم

تصویر ۴: معبد شینتو

تصویر ۵: کانسپت و قرار گیری دو استادیوم در سایت

تصویر ۶: استادیوم اصلی

تصویر ۷: پلان استادیوم اصلی

تصویر ۸: ماکت استادیوم اصلی

تصویر ۹: نما و مقطع استادیوم اصلی

تصویر ۱۰: طرح سازه ای سقف

تصویر ۱۱: جزییات اتصال دو کابل فلزی

تصویر ۱۲: بازشوهای ریتمیک موجود در جایگاه نشیمن

تصویر۱۳: مشابه بازشوهای ریتمیک در بخش ورودی

تصویر۱۴: جزییات یکی از ستون های ورزشگاه که مشابه جزییات یکی از ستون های معبد ایسِ است .

تصویر۱۵: استفاده از عناصر متداول در بروتالیسم به شیوه های مختلف به منظور دستیابی به فرم تندیس گونه

تصویر۱۶: استفاده از فضای بین دو قوس بمنظور ورود نور

تصویر ۱۷: استادیوم ثانویه

تصویر ۱۸ : پلان استادیوم ثانویه

تصویر ۱۹: مقطع اکسپوز