جزوه مباني تاريخ اجتماعي ايران- دكتر رضا انبارلو

هر ملتي داراي چند نوع تاريخ است : 1- تاريخ واقعي 2- تاريخ اسطوره اي

1-تاريخ واقعي: يعني آنچه اتفاق افتاده ،‌عبارت است از اوضاع و احوال وقايع ، احوال زندگي انسان ها و ملتها در گذشته و تدوين آن.

تاريخ اسطوره اي: يعني داستان ها و تخيلات و آرزوهاي يك ملت كه معمولاً به شكل افسانه هايي نسل به نسل نقل شده ، مورد باور مردم و ملت است.

2- اسطوره: عبارت است از بيان نمادين اقوام و فرهنگ هاي مختلف در باره ايزديان ، خدايان و موجودات مافوق طبيعي كه درباره آفرينش انسان و كيفيت هستي درباره پايان جهان طبيعت صحبت مي كند.

3- حماسه: به رواياتي طولاني گفته مي شود كه عمدتاً منظومه و به زبان پهلوانانه سروده شده ، از دلاوري هاي پهلوانان و شاهان بلند آوازه و قهرمانان قوم در زمان بسيار كهن يا در عصر تاريخي از فتوحات جهانگشايانه آنان ياد مي كند.

فلات ايران ( از ديدگاه هِگل): بر اساس تعريف فلسفي و جهان شناختي ملت ايران به عنوان كلي و يكپارچه همراه با بُعد مكمل خود يعني دولت ايراني كه مشتركاً در شرايط تاريخي خاصي پديد آمدند ، بر روي هم ايران را پديد آوردند و همراه با جغرافياي تاريخي مربوطه ، كشور ايران را ايجاد كردند.

4- دلايل جابجايي آريايي ها در فلات ايران:‌

1- تغييرات شديد آب و هوايي : كه موجب پيدايش سرماي سخت و خشكي زمين مسكونيشان شده و آنان را كه به طور عمده گله دار و كوچنده بودند را وادار به جستجوي سرزمين هاي خوش آب و هواتري كرده است.

2- تولدها و تناسب : بسيار بي شمار جمعيت را روزافزون كرده و تعادل زيستي موجود ميان انسان و محيط را بر هم زده است.

3- وجود دشمنان قوي ، مهاجم و گرسنه اي كه از مناطق سخت بر آنها حمله مي كردند.

5- خصوصيات فرهنگي و مدني آريايي ها :

بر اساس تحقيقاتي كه انجام شده است ، اقوام آريايي مردمي سخت كوش ، پرطاقت ، با انضباط ، اخلاقي ، درستكار و ... بودند. آثار مادي و فرهنگي به جاي مانده از آنان نيز دلالت دارد كه يه درجات بالاي از كمال طلبي و قانون شناسي و آداب پذيري اجتماعي نائل شدند ، دلاوري و شجاعت در ميان آنها ستوده ، روح قهرماني و دشمن شكني ، مقومت در برابر حوادث غير مترقبه نذج(ستوده شده) گرفته بود. به خانواده و طايفه و قبيله و عشيره مربوطه علاقه داشته و براي نگهداري دستاوردهاي فرهنگي و اجتماعي آمادگي يافته اند.

خانواده اوليه آريايي ها : منزلت خانواده در جوامع آريايي تثبيت شده ،‌ با فرض اينكه آنها به هنگام استقرار در ايران ، دوره مادر سالاري را در تيران به پايان رسانيده و در مرتبت پدرسالاري جاي گرفته بود و بر اساس متون قديم ، خواست اوستا نام مرد و زن هميشه در كنار هم و با يكديگر آماده و هر صفت نيكي به آن دو تعلق گرفته ، عباراتي چون زنان و مردان پارسا، مردان نيكوكار و زنان نيكوكار نشان از هم دوشي و همپايگي اين دو مسئوليت اجتماعي خانواده است.

خانواده : به گروهي از افرادي كه روابط زن و شوهري يا پدر ، مادر و فرزندي بر اساس ازدواج به وجود مي آيد ، داراي وظايفي عاطفي ، مذهبي ، تربيتي و ... و مشخصه آن روابط ميان پدر و مادر ، والدين و فرزندان و خواهران و برادران است.

6-وظايف و كاركردهاي خانواده:

1- تنظيم رفتار جنسي و زاد ولد 2- مراقبت و محافظت از كودكان ناتوان و سالمندان 3- اجتماعي كردن فرزندان 4-تثبيت جاياه و منزلت اجتماعي 5-فراهم آوردن امنيت اقتصادي

7- دولت : مجموعه نهادهايي است كه قوانين را براي جامعه وضع و اجرا مي كند / يك واحدي كه به صورت سازمان يافته كاري را انجام مي دهد.

8- شرايط لازم براي ايجاد دولت در جامعه آريايي را بنويسيد :

1- وجود زمينه هاي اعتقادي و فرهنگي مشترك

2- درجه بالاي مذهبي بودن بخشي از جامعه به دليل وجمود تيره مغان و موروثي بودن روحانيت در ميان ايشان و در نتيجه وجود سازمانها و گروههاي ديني كه مي توانستند در شرايط لازم براي ايجاد وحدت سازماني جامعه ياري هاي علمي و جدي داشته باشند .

3- وجود انسجام دروني در هر ويس و زنتو كه در شرايط ضروري به صورت واحد عمل مي كردند و نه چون جمعي پراكنده ، از اين رو وحدت در ميان سران ويس ها و زنتوها به معناي وحدت كل اين واحدها با يكديگر بودند . اين وحدت به سود همگرايي كل جامعه به منظور ايستادي در برابر بيگانگان بود.

9- اتحاد ميان زنتوها عملكرد موثر در سازمانها ، موجب تغييراتي در شكل عمومي جامعه گرديد، توضيح دهيد ؟

1- خودمختاري سنتي زنتوها و ويس ها كم كم از ميان رفت

2- سازمانهاي سياسي و نظامي ، حقوقي و مالي زنتوها ، ويس ها تحليل رفتند . تا حدودي وظيفه كاركردي و ساختي آنها به سازمانهاي مركزي اتحاديه واگذار شد.

3- وجه مشترك فرهنگي مردم در قالب عشيره ايشان برتري يافت ، به هويت اساسي و مشخص تازه اي تبديل شد و از اين رو عمدتاً فرد و خانواده پاسخگوي دستاه مركزي اتحاديه بودند و نه رئيس سنتي ويس و زنتو

4- تشكيل دولت و حكومت عالي ترين مرحله تكامل جوامع پويا است كه دولت مهم ترين و پيچيده ترين و واپسين نهادهايي است كه بر اثر رشد هماهنگ ديگر نهادها و سازمانهاي اجتماعي به وجود مي آيد و به منزله نهاد برتر مسئوليت هماهن سازي كليه آنها را بر عهده دارد.

10- عوامل لازم در تشكيل دولتها و حكومتها و تعيين حدود آنها را بنويسيد.

1- وجود مردمي كه به عنوان سنگ پايه هر نو تحول و تغيير تاريخي محسوب مي شوند و تشكل نهايي آنها به چهره ملت وقتي انجام مي پذيرد كه نهاد دير هم پايه آن شكل رفته باشد

2- وجود سرزميني كه در حيات و هستي مشترك و زيست اه عمومي مردم مذبور در آن صورت بندد و با تعيين حدود و مرزهاي آشكار ، حريم فعاليت و تكاپوي فرزندان جامعه را مشخص نمايد وبه آنان احساس تعلق به آب و خاك معين و فضاي معين و دارايي هاي مشترك عطا كند

3- شكل يابي مقررات و قواعدي كه مناسبات اجتماعي را در مقياس هاي فردي ، فردي و گروهي و نيز گروه هاي مختلف با يكديگر تعيين مي كنند زندگي در نظم و امنيت باشد و اعتقاد به اصول و عدالت را ضروري بشمارد .

11- منشاء تشكيل حكومت و دولت را بنويسيد

1- حكومت هاي مبتني بر تعاليم ديني و الهي

2- حكومت هاي مبتني بر سنن و آداب اجتماعي

3- حكومت هاي مبتني بر تكامل اجتماعات و تدوين قوانين موضوعي

12- متفكران قديم يونان اشكال حكومت خود را 3 گونه مطرح كردند ، نام ببريد .

1- متكي بر فردي واحد يا پادشاهي

2- متكي بر گروهي متشخص يا برگزيدگان

3- متكي بر اراده جمع يا ملي

13- حكومت ها براي بقاء و و دوام خود چه اصولي را رعايت كنند:

1 ) منافع اكثريت مردم يا دستكم اكثريت موثر سرمايه گذاران در امر حكومت

2 ) قوانين و قواعد لازم الاجرا را وضع و تدوين و اعلام نمايند.

3 )‌ براي حفظ نظم در داخل مرزها و جلوگيري از تجاوز دشمنان در مرزها قواي نظامي كافي نگه دارد.

4 )‌ مباني اساسي و اعتقادي جامعه ، دين و مذهب و آداب و رسوم و سنت هاي اجتماعي را محترم بشمارد.

5 )‌ثروت ملي و منابع تامين آن را در نظر گيرد ، از فقر فاحش مردمان جلوگيري نمايد.

14-خصوصيات عمده ملك رانان ايران بر ساختار جامعه :

هردود در چگونگي به قدرت رسيدن بزرگترين پادشاه مملكت دار همه تاريخ ايران داريوش اول مقدماتي را بر ميشمارد كه از يك سو نشان دهنده اطلاع سران از شيوه هاي حكومت در ميان ملل ديگر عالم است ، از جهتي ديگر نماينده خواستهاي آرماني جامعه در انتخاب بهترين و شايسته ترين افراد براي تعهد ،بزرگترين ، پيچيده ترين و مهمترين مشاغل كشور ، دارابودن اسوه حسنه براي امور مملكت از قديم الايام از جمله خصوصياتي كه حاكمان به آن پرداخته ، براي اداره جامعه آن شرايط را داشته باشند.

15- خصوصيات حيات شهري را بنويسيد:

1 ) نخستين امر مشهود در زندگي شهري وجود جوامع ثابت و پايدار و منسجم و انساني است كه غالباً در وراي مرزهاي معين و مناسبتهاي خوني و قبيله اي شكل گرفته ، جدا از اخلاق سنتي كه برخواسته از ارتباطات خانوادگي و دودماني افراد هست به ايجاد نظامات ناشي از مناسبات مدني يا قانوني منتهي مي شود مانند حضوران مديران برتر متكي بر علم و تجربه در عرصه هاي سياسي و اداري.

2 ) پيدايش صنف ها به تبع تبيين مقررات مربوط به تقسيم كار و ايجاد تخصص ها و تضمين تعهد ها .

3 ) پيدايش قوانين و قواعد ثابت كه توسط هيات هاي قانون گذار كه در هر يك از زمينه هاي زندگي اجتماعي وظيفه انشاء مقررات را بر عهده مي گيرد.

4 ) تكامل وضع اقتصادي و رسيدن به مرحله كالا و توليد.

5 ) تاسيس سازمانهاي پرورشي و نهادهاي آموزشي براي يكسان سازي انسانها و انتقال تجارب و آگاهي ها مفيد به نسل هاي گذشته به نسل آينده و تربيت افراد واجد شرايط براي قبول و اجراي مسئوليت.

16- عناصر دخيل در شكل يابي هويت اجتماعي را نام ببريد:

1 ) عوامل ناشي از قراردادهاي اجتماعي مانند :زبان ، خط ، عادات ، آداب و رسوم و سنن

2 )‌ عوامل ناشي از محيط زيست مانند منابع زيرزميني ، پوشش هاي گياهي و جنگلها

3 )‌ عوامل خارجي مانند همسايگان ، دشمنان دور و نزديك

4 ) عوامل ناشي از حركتهاي اجتماعي مانند تشكيل نهادهاي خانواده ، تربيتي ، قانون ذاري ، اقتصادي مذهبي و فرهنگي

17- فرهنگ ملي را تعريف كنيد :

مجموع عادات و آداب و آرمانها و خواسته ها و سنت ها ، باورها مشترك فرهنگ ملي يك جامعه را تشكيل مي دهد كه به صورت هاي گوناگون مانند ادبيات منظوم و منثور و مظاهر هنري و فرهنگ عامه تجلي پيدا مي كند ، نحوه انتقال آنها نيز سينه به سينه است و دست به دست از نسلي به نسل ديگر منتقل مي شود.

18- منشاء قوانين در ايران از منابع متعددي است ، نام ببريد:

1 ) طبيعي : آزاد به دنيا آمدن انسان ، برخورداري او از حقوق حقي زندگي

2 ) حكومتي : منشاء قانوني داشتن اراده فرمانروايان

3 )‌ عرفي : مقررات و قواعد مبتني بر سنن و آداب

4 )‌ مذهبي : تعاليم و اوامر و نواحي مبتني بر شرع

5 ) اخلاقي : متكي بر خير و شر

19- وظايف دولت ها در برابر مردم :

1 )‌ به تاسيس مراكز عام المنفعه اقدام نمايند

2 ) تخفيف هاي مالياتي مخصوص در نظر بگيرديا حتي برخي مالياتها را در سال و زمان معين ببخشند

3 )‌ از خزانه مركزي كمكهاي معيني براي نواحي بلاديده و ستم رسيده منظور دارند و در كاهش درد و رنج جامعه تلاش نمايند

4 ) مسافرت هاي متعدد حاكمان به نواحي مهم و حساس و سياسي كشور

20- بر اساس باور عمومي ايرانيان كهن فردي كه زمام امور را در دست مي گيرد بايد داراي چه خصوصياتي باشد؟

1- سلامتي جسمي كامل داشته باشد و بعابارت ديگر مردمي كه از هرگونه نقص عضو رنج مي برند نمي توانستند در مقام فرمانروايي قرار گيرند.

2- سلامت كامل روحي ( عقل و هوش ، تدبير و تدبر لازم )

3- قبول مقام از طريق وراثت

4- برخورداري از فرّه ايزدي ( نماينده خدا ) و كسب مشروعيت از طريق جلب بخشايش و رحمت و عنايات الهي عنواني كه ملاطين مختلف بعد از اسلام با عبارت ظل اله (سايه خدا) بر خود مي نهادند تا يك اندازهي ترجمان همين باور باشد.

5- ديندار و اعتقاد عملي به مذهب رسمي كشور

21-دلايل لازم در ميان ملل و امتها در تشكيل حكومتها در انتخاب افراد چه عوامل و شرايطي بود؟

1- شجاعت فردي و جنگجويي و دلاوري قهرمانانه

2- عدالت گرايي در جامعه و ايستادگي در برابر دشمنان

3- عقل و علم و تدبير و فراست و كياست انساني فوق العاده

4- انتخاب اصلح جامعه براي تعيين يك نفر ميراب(كسي كه مسئول تقسيم آب به زمينها بوده)

5- برخورداري از بخشايش الهي و فرّه ايزدي في المثل نيروي خاص به انساني ممتاز كرامت مي بخشد.

22- اولويت هاي عملي حكومت هاي ايران را بنويسيد:

1- سعي در تثبيت وضع و قرارگيري در چهارچوب ارزشي فرمانروايي

2- حفظ هيبت و سلطنت

3- تلاش براي ماندگاري بيشتر و دائمي كردن عمر سلسله مخصوص از آن بر آمدند.

4- جستجوي عناصر مومن و معتقد به خود در ميان قشرهاي حكومت هاي گر وابسته و تقسيم منافع حاصل از تاراج ملك با آنان

5- سعي در جهت انطباق نهادهاي فرهنگي و تربيتي جامعه با خواستها و برداشت هاي خاص خود.

23- طبقه اجتماعي عبارت است از مجموعه اي از پايگاههاي مشابه يا به عبارت ديگر گروهي بسيار وسيع است كه در بر گيرنده پايگاههاي متعدد و مشابهي است .

24- مراد از طبقات اجتماعي چيست ؟

طبقات اجتماعي گروه بندي هاي بزرگ بشري است كه به سبب شرايط خود در نظام تاريخي معين توليد اجتماعي به سبب رابطه هاي خود با ابزارهاي توليد به سبب نقش خويش در سازمانهاي اجتماعي كار و در نتيجه به سبب استعدادشان در كسب سهمي از ثروت و نيز به سبب قدر و اندازه سهمشان از ثروت از يكديگر متمايز هستند.

25- سازمان بندي طبقات اجتماعي ايران در دوران ساسانيان بر 5 عنصر استوار بود ، آنها را نام ببريد.

1- خون(نژاد) 2- مالكيت (اشرافيت ) 3- تخصص و تجربه 4- علم و فضيلت 5- شيوه هاي توليد و بهره برداري

26-گروههاي حاكم در جامعه را در دوران ساسانيان نام ببريد.

1-شاهزادگان،شهرداران و اُمراي درباري 2- روحانيون ،پزشكان و ستاره شناسان و دانشمندان مختلف

3- مالكان بزرگ اراضي 4- نظاميان 5- ديوانيان(دبيران )

27- گروههاي غيرحاكم در جامعه را در دوران ساسانيان نام ببريد.

1- كشاورزان 2- گله داران 3- صنعتگران،پيشه وران شهري و بازرگانان 4- كارگران شهري

28- خصوصيات جمعيتي گروه هاي غير حاكم را نام ببريد :

1- كسرت جمعيت 2- نداشتن آگاهي طبقاتي و فقدان روحيه حاكميت 3- اختصاصات فرهنگي 4- وضعيت ارتباط با گروههاي حاكم

29- نداشتن آگاهي طبقاتي و فقدان روحيه حاكميت را توضيح دهيد :

بر اين جمع همواره نام هاي چون عوام الناس ، عوام ، رعيت نام نهادند ، آنها نيز آن را پذيرفته اند. مهمترين وجه اختصاص آنها شايد همين فقدان فرهنگ سروري و نداشتن روحيه برتري طلبي و امتياز خواهي دانست. سري متواضع و فرو افتاده ، طبعي سليم و حرف شنو و روحي سخت پرتمكين و اطاعات پذير دارند و هرز ار خويشتن نمي پرسند سهم آنان از قدرت و سروري چيست؟ نهايت اين است كه اينان به ملاحضات تاريخي ياور همه حكومت هايي بوده اند كه غالب مي شدند و اطاعت از كساني را مي پذيرفتند كه فرمانروايي بي چون و چرا و با شمشير داشته اند.

30- مشخصات عمومي قيام هاي محلي را بنويسيد :

1- محلي بودن و در منطقه خاص گسترده تر شدن 2- بر وجود يك رهبر سرشناس حلقه زدن

3- شعارهايي تند بر عليه بيگانان سردادن 4- مبارزات متكي بر مذهب

31- قوه ايستادگي ايرانيان در مقابل قواي بيگانه يا نيروهاي مخرب داخلي را بنويسيد.

1- مبارزات فرهنگي 2- تلاشهاي سازمان يافته اجتماعي

32- اصطلاح عياران را توضيح دهيد.

شيوه ديگري از مبارزه هاي مردمي ايرانيان را تشكيل مجامع جوانمردي و عياري مي توان شمرد. مردمي كه به صور مختلف جوانمردان ، فتيان و آزادگان و نظاير آنها گاه گاه دسته هايي به وجود مي آردند و در فرصت هاي مقتضي به اخلال در امور دولتهاي ستمگر مي پرداختند. اين گروه بيش از همه نماينده گان اصناف شهري هستند و روحيه پيشه وري و تعاون برخاسته از فضاي مدني بر فعاليتشان حاكم است

33- مهمترين اختصاصات عياران را بنويسيد.

1- فرهنگ مردمي دارند، غالباً از ميان محروم ترين قشرهاي اجتماع بر مي خيزند.

2- تلاشهايشان خوجوش است ، از تحريك هاي خارجي مستثنا هستند.

3- رشد و پايگيري تشكيلاتي آنان در دوره هاي بحراني زندگي ، اجتماعي است و به گونه اي نوعي عكس العمل در برابر نابساماني ها و آشفتگي هاي سياسي ، اجتماعي روز جلوه مي كنند.

4- هسته هاي مقاومت بر حول وجود يك فرد قهرمان و مبارز و نترس شكل مي گيرد ، اهداف محلي و منطقه اي را تعقيب مي كند.

34- شرايط عياران را بنويسيد.

1- اخلاقي بودن و به آيين هاي الهي اعتقاد داشتن به خصوص محرمات مذهبي در باب حلال و حرام ، مكروه و مستحب و واجب را رعايت كردن

2- عدالت طلبي و حق دوستي و فضيلت ، شعاري بر مبناي مثل اعلائي كه در ذهنيت جاي دارد

3- اعتقاد به مروت و جوانمردي به عنوان يك اصل اساسي زندگي

4- ايستادگي در برابر زور ولو با سرقت ، غارت ، مخصوصاً با جنگ و ستيز و شمشير زني

5- فداكار بودن و از مرگ نهراسيدن ، بدان گونه كه خطر كند و دل به دريا سپارد و به نتايج آني آن نپردازد.

جزوه مباني تاريخ اجتماعي ايران- دكتر رضا انبارلو

مطالب مشابه :

دانلود جزوه اطلاعات سیاسی، اجتماعی و مبانی حقوقی﻿

استيفاء در قانون مدني

پروژه مفاهيم‌ نظري‌ گزارشگري‌ مالي‌

جزوه مباني تاريخ اجتماعي ايران- دكتر رضا انبارلو

بررسي حقوقي مباني قانوني تكريم ارباب رجوع

جزوه حقوق ثبت

دانلود سوالات استخدامی بانک صنعت و معدن

جزوه مالیه عمومی

نمونه سوالات مباني رايانه

دانلود جزوه اطلاعات سیاسی، اجتماعی و مبانی حقوقی