نگهداری پرورش و رهاسازی گونه جغد کوچک

نگهداری پرورش و رهاسازی گونه جغد کوچک<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />

تهیه و تنظیم : مصطفی موذنی

محل بررسی : پارک ملی دریایی نای بند

گونه مورد بررسی : جغد کوچک

زمان نگهداری ، پرورش تا رهاسازی : 88/2/1 تا25/3/88 (حدود دو ماه)

مقدمه

شناخت موجودات مختلف پیرامون ما در جهت بالا بردن

راندمان مدیرت حیات وحش لازم وضروری است ؛ این مهم میسر نمی گردد

مگر با صرف وقت وتحمل شرایط محیطی محیط زیست آن موجود.

ارزش و اهمیت حیات وحش را از جنبه های مختلفی می توان بررسی کرد که عبارتند از : ارزش اقتصادی حیات وحش ، ارزش تفرجی ، تفریحی و زیبا شناختی ، ارزش بیولوژیک (زیستی) ، ارزش علمی و پژوهشی ، ارزش اجتماعی و ارزشهای منفی . با توجه به ارزشهای برشمرده شده ی فوق که هر کدام دارای ابعاد وسیعی هستند ؛ هر گونه از حیات وحش اهمیت وارزش زیست محیطی یکسانی پیدا می کند و در امر حفاظت و مدیریت حیات وحش باید با دیدی یکسان به آنها نگریست هر چند که هر منطقه دارای گونه های شاخص تر می باشد . بنابراین با پی بردن به ارزشهای حیات وحش و بهم پیوستگی وظایف هر کدام از زیستمندان ، چه دست اندرکاران زیست محیطی و چه مردم عادی حاضر نخواهند بود که در از بین رفتن گونه های جانوری کوچکترین کوتاهی از خود بروز دهند .

گونه مورد بررسی یکی از گونه های خانواده جغد به نام جغد کوچک( Athene noctua) است ؛ که در اکثر مناطق بیابانی کشور وجود دارد و در منطقه عسلویه و بخصوص در محدوده پارک ملی به وفور یافت می شود . طبق مشاهدات و بررسی هاصورت گرفته ما در پارک ملی دریایی نای بند گونه مورد نظر یک گونه بومی است که در تمام طول سال در منطقه دیده می شود و زادآوری آن نیز به اثبات رسیده است بنابراین جغد کوچک بومی و زادآور منطقه می باشد .

خانواده جغد (Strigidae )

جغد ها پرندگانی شکاری و شب پروازند که برخی از گونه های آن در روز نیز شکار می کنند. بالها بلند و گرد ، دم کوتاه ، پاها پردار ،سر بزرگ با چشمان بزرگی در جلو صورت ، منقار قوی و قلاب مانند و چنگالهای تیز و قوی اند . معمولاً نر و ماده هم شکلند . از پستانداران ، پرندگان ، خزندگان ، دوزیستان ، ماهی ها ، حشرات و خرچنگ ها تغذیه می کنند . برخلاف سایر پرندگان ، چشمان جغدها همانند انسان در یک سطح قرار گرفته ولی این چشمها امکان حرکت ندارند و پرنده برای نگاه کردن به جهات مختلف ناچار باید سرخود را بدان سمت بچرخاند و بهمین علت گردن این پرنده تا 180 درجه امکان چرخش دارد .

گونه جغد کوچک (Little-owl )

مشخصات ظاهری جغد کوچک : Athene noctua

این پرنده 22 سانتی متر طول دارد و جغدی کوچک است . سر گرد ، تارک صاف و پاهایش بلند است . در طول روز غالباً در مناطق باز مانند روی ساختمانها ، تیرکهای برق و درختان می نشیند . تارک و پس سر ، به صورت مشخصی با خالهای سفید ، و روتنه و بالها با خالهای سفید چرکی دیده می شو د. همچنین زیر تنه به شکل آشکاری با لکه های بزرگ تیره ، به صورت راه راه طولی مشاهده می شود . چشم ها زرد و حاشیه آن سفید است .

در پی وقوع حادثه ، در یکی از فازهای پالایشگاهی پارس جنوبی ، لانه جغدی تخریب و تعداد دو جوجه از این لانه در محوطه مورد نظر پیدا شد که یکی از جوجه ها مرده بود و دیگری که زنده بود پس از یک روز نگهداری به مامورین اجرایی پارک ملی دریایی نای بند تحویل داده شد که توسط نگارنده به مدت دو ماه نگهداری و با گوشت پرندگان و انواع حشرات تغذیه گردید .

وضعیت شکل ظاهری بدن ، تولید ریمه (پلت) ،تحرک و پرواز ، رنگ پرها ، چگونگی تغذیه و رفتارهای این پرنده را در طول مدت نگهداری بصورت هفتگی مورد بررسی قرار گرفت که در ادامه بصورت هفتگی آورده می شود .

عکس شماره 1

هفته نخست

· رنگ پر ها قهوه با لکه ها سفید پراکنده

· زیر گردن لکه ای سفید رنگ

· عدم توانایی ایستادن کامل روی چنگالها(نشستن روی چنگالها و ساق پا تا زانو) (شکل 1)

· اندازه دم و بالها از محدوده بدن تجاوز نمی کند

· غذادهی دستی

· تولید یک نوع صدا با حرکات بالا پایین سر

· عدم توانایی پرواز

ابتدای اردیبهشت ماه که جغد کوچک را تحویل گرفتیم چنین وضعیتی داشت و می توان حدس زد که 15 تا 20 روز از تولد آن می گذشته است . تولید ریمه (پلت) از ابتدای نگهداری در این پرنده دیده می شد وان یکی از زیباترین و عجیب ترین رفتاری های پرندگان شکاری بخصوص جغد کوچک می باشد بنابراین در تمامی هفته های مذکور این رفتار بعد از خوردن مواد غذایی استخوان دار و سفت مشاهده گردید

عکس شماره 2

هفته دوم

· توانایی خوردن غذاهای با استخوان وقسمتهای سخت

· تولید ریمه (پلت) 5 ساعت پس از تغذیه(در یک آزمایش زمانی)

· حرکت نامتعادل روی چنگالها (شکل2)

· بال زدن در حال نشسته

عکس شماره 3

هفته سوم

· نوک زدن به اشیا متحرک

· عدم دنبال کردن اشیاء متحرک حتی در زمان گرسنگی(بی تفاوتی)

· توانایی ایستادن روی چنگالهای دو پا (شکل 3)

· شروع پر آرایی

· تولید دو نوع صدا

· توانایی پرواز در مسافتهای کوتاه با فرودی نامتعادل

عکس شماره 4

هفته چهارم

· توانایی ایستادن روی چنگالهای یک پا(در هنگام استراحت وخواب)

· توانایی گرفتن غذا بوسیله چنگالها(شکل 4)

· افزایش قدرت پرواز و تعادل در هنگام فرود

· تمایل به نشستن روی مکانهای بالاتر

· افزایش اختصاص زمان پرآرایی

· نوک زدن به اشیاء مختلف با خشونت بیشتر

· تمایل به دنبال کردن اشیاء متحرک

· انجام حرکات چرخشی سر و گردن به همراه بالا و پایین کردن بدن

عکس شماره 5

هفته پنجم

· افزایش اندازه بالها ،دم و چنگالها

· نوک زدن و به چنگال گرفتن اشیاء اطراف

· حمله به اشیا متحرک و گرفتن آنها همراه با بال زدن و تولید صدایی بخصوص

· صید حشرات کم تحرک و خوردن قسمت های نرم (در شب)

· افزایش سفیدی زیر تنه (شکل 5)

· حساسیت به صداهای اطراف

· حساسیت به افزایش دمای هوا و آب ریزش از چشم ها( استفاده از قطره سولفاستاماید 10 درصد)

· کاهش آب ریزش چشم ها در مکانهای خنک

· تولید صدایی شبیه مرغ خانگی (کوتاه)

· نوک زدن به اشیاء مختلف و گرفتن آنها با چنگالها

· شدت نوک زدن به دست انسان بسیار ناچیز

عکس شماره 6

هفته ششم

تمایل به خروج از قفس (ناآرامی در قفس)
هنگام خواب ویا استراحت یکی از پاها بالا و درون پرهای شکم پنهان می کند(تعویض پا) (شکل 6)
هنگام پرآرایی چشم ها را می بندد(حفاظت از چشم ها در مقابل پرها و نوک چنگالها)
مردمک چشم در هنگام خیره شدن به دور کوچک و هنگام خیره شدن به نزدیک بزرگ می شود
نشستن روی بلند ترین نقطه موجود و دید کشیدن در اطراف خود
در هنگام خوردن هرچیزی ابتدا تکه های کوچکی و ریزی را از طعمه کنده و می خورد و پس از اینکه غذا به مذاقش خوش آمد سعی می کند آن را ببلعد
هنگام خوردن تکه گوشت ها ابتدااز نرم یا سفت بودن کل گوشت اطمینان پیدا می کند یعنی بررسی می کند اگر استخوان آن کم بود آن را می بلعد و اگر زیاد بود سعی میکند با نوک آنها رابشکند در صورتی که نتوانست سعی می کند با استخوان آن را ببلعد و در غیر این صورت منصرف می شود.
با دیدن اشیاء یا موجودات جدید به آنها خیره شده و با حرکات سر و گردن و بالا و پایین کردن سر به بررسی بیشتر آن می پردازد.
افزایش تعداد صدای (واق) در طول روز مخصوصاً زمان سیر بودن
هنگام گرسنگی بی طاقت بوده و به دست و هر چیز متحرک که به سمت آن بیاید حمله کرده و کمی خشونت به خرج می دهد

عکس شماره 7

هفته هفتم

· افزایش قابلیت های پرواز و شکار

بعد از خوردن غذا نسبت به هر گونه ماده غذایی بی تفاوت است
گوشت پرنده ها را با پر خورده و تمام پرها را بصورت پلت باز پس می فرستد
در مواجهه با محیط های جدید بشدت به وارسی محیط پرداخته و اگر به محیط قبلی نزدیک باشد محیط قبلی را بر می گزیند (شکل7)
در مواقعی که گرسنه است اگر دو طعمه را به او دهیم ابتدا اولی را با نوک گرفته و به چنگال می سپارد و روی آن می ایستد و سپس دومی را به همین شیوه گرفته در حالی که طعمه را در چنگال دارد مشغول خوردن می شود و در ادامه سراغ طعمه اولی می رود
با توجه به اینکه جغد برای خوردن طعمه از یکی از چنگالها کمک می گیرد اگر در وضعیت نامتعادلی قرار داشته باشد ،برای خوردن طعمه باز هم از چنگال خود کمک می گیرد ولی برای حفظ تعادل از بالها کمک گرفته و در این حالت بال می زند
برای گرفتن حشرات قبل از هر چیز از چنگالهای خود استفاده می کند
اگر طعمه در شیاری قرار داشته باشدبا بال زدن و چنگال کشیدن روی طعمه ، آن را بیرون می آورد
اگر طعمه روی سطح صاف و عمودی مثل دیوار قرار داشته باشد ابتدا پریده و در هوا با چنگالهای خود طعمه را گرفته و دوباره می نشیند

عکس شماره 8

هفته هشتم

افزایش خشونت
افزایش قدرت پرواز و مانور
عدم تمایل به نزدیک شدن انسان به آن
حمام خاک در روز در یک مورد (اغلب در شب ها بدلیل آزادی درشب)
پاک کردن چنگالها ی پا (شکل 8)
توانایی شکار و تشخیص طعمه
افزایش روز خوابی بدلیل آزدی کامل در شب(شب گردی)

پرنده معرفی شده فقط در هفته ششم بمدت چند روز درقفس نگهداری شد ولی بقیه مدت زمان نگهداری با هدف عادت نکردن به اسارت خارج از قفس نگهداری شده و از پایان هفته ششم بطور کامل در خارج از فضای بسته برای وفق پیدا کردن با آب و هوا و آشنایی با محیط اطراف جهت رهاسازی ، نگهداری و غذا دهی شد .