اشنویه آذربایجان غربی - شهرستان اشنویه

شهرستان اشنویه

اْشنَویه (به کردی: شنو= Şino) یکی از شهرهای کردنشین استان آذربایجان غربی ایران است. این شهر مرکز شهرستان اشنویه است که در قسمت غربی این استان جای گرفته است. بر پایه سرشماری سال ۱۳۸۵، جمعیت این شهر برابر با ۲۹٬۸۹۶ نفر بوده است.

اشنویه , شهرستان اشنویه

اشنویه




اشنویه(شنو) در حالیکه در موزه قدم می زدم یک سنگ بزرگ با دستخطی قدیمی توجهم را به خود جلب کرد . طبق گفته راهنما این سنگ بین دو مرز آشوریان و اوراتور(ارمنستان) ، نه صد سال قبل از بنای تخت جمشید قرار داده شده بود . این سنگ ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‍‌‌} کیله شین { نام دارد . نام شهر اشنو با خط میخی روی سنگ حک شده است . من کنجکاو شدم که بیشتر در مورد این شهر بدانم . حالا من آنرا از جنبه های جغرافیای تاریخی و اجتماعی توضیح می دهم . اشنویه در جنوب غربی آذربایجان غربی ، بین سه کشور ایران ، عراق و ترکیه واقع شده با طول جغرافیایی 45 درجه و 6 دقیقه و عرض 37 درجه و 2 دقیقه و 30 ثانیه و اختلاف ساعت آن با تهران 20 دقیقه و 12 ثانیه است و با مرکز استان 71 کیلومتر فاصله دارد . ارتفاع متوسط آن از سطح دریا 5080 فوت معادل 1524 متر است و مساحت کل منطقه اشنویه 64 کیلومتر است . در شمالغربی دو قله بنام رندوله (با ارتفاع 6000 پاو ) و بابوله در روبروی هم قرار دارند و مشرف به شهر اشنویه می باشند . این دو قله دارایی یخچالهای طبیعی دره ای است . اشنویه دارایی مطبوعترین آب و هوای منطقه آذربایجان غربی است سرد و مرطوب کوهستانی بوده و دارای زمستانهای سرد و طولانی و تابستانهای معتدل می باشد . حداکثر درجه حرارت در تابستان 6/40 درجه سانتیگراد و حداقل درجه حرارت 5/14 درجه مشاهده شده . گرمترین و سردترین محل ، به ترتیب نالوس و گلاز می باشد . میزان بارندگی سالیانه 5/440 میلیمتر و درجه رطوبت 5/2 درصد در سال می باشد . اشنویه منطقه بادخیز می باشد از جمله بادشمال (شه مال ) ، بادزریان ، باد قبله و باد سلماس . گادر ، کانی رش ، گلازچای ( روبار ) و گرد کاشان از جمله رودخانه های واقع در اشنویه اند که بزرگترین آن رودخانه گادر به طول 100 کیلومتر است که در کتاب های تاریخی به نام رود کدیر مشهور است . سلطان مصطفی ( کانی باد ) ، پیر رش ، باد کانی شیخ رش ، کانی پولیه ( آب آن از زیر شکاف سنگها می جوشد و بعد از جریان پیداکردن تبدیل به سنگهای کوچک آهکی می گردد ) ، کانی گراو ، کانی سپی ، کانی مرگور ، سه کانی عین الروم و ... از جمله چشمه های معدنی اشنویه هستند که مردم برای علاج بیماری رماتیسم و امراض پوستی از آنها استفاده می کنند که معروفترین آنها کانی گراو است که در یکی از باغهای اطراف اشنویه واقع است در هنگام اشغال این منطقه توسط روسها دور تا دور آنرا میوه فرا گرفته مانند گردو ، بادام و انگور ( که مورد توجه سیاح معروف عرب ابن هوقل نیز قرار گرفته است ) حمدالله مستوفی و یاقوت حموی از باغ های این شهر تعاریف زیادی نموده اند . مهمترین محصول صادراتی آن گندم و گیلاس است . ( طوریکه آنرا شهر گیلاس نامیده اند ) توتون اشنویه دارای معروفیت خاص است که دارای ساقه کوتاه و برگهای پهن است و به توتون کردی معروف است . دارای منابع زیر زمینی دست نخورده از قبیل نفت است دنباله رگه های نفتی کرکوک می باشد در چشمه کانی چاورش روی آب را ماده ای چربی فرا گرفته که مردم در گذشته از این در چراغ می ریختند . برده زرد ( سنگ زرد ) ، سنگ آهن مرمر و سنگ های آهکی از جمله سنگ هایی است که در اشنویه به فراوانی یافت می شود . اشنویه از نظر تاریخی یکی از بزرگترین شهرهای کردستان بوده ، قدمت آن زیادتر از سه هزار سال می باشد . در سیزده قرن از میلاد مسیح شهری آباد و پر جمعیت بوده و با حدود 400 هزار نفر جمعیت داشته و دارای چهار دروازه بود که هر کدام به صورت قلعه مستحکم در جهار قسمت شهر قرار داشته اند. دروازة قلاتوک (قلعه ) در شمالغرب ، روستای آسناوه ( حسن آباد فعلی ) در جنوب ، گرد کشان در شمال شرق و رکاباد در بالای جادة اشنویه - نقده قرار دارد . بعضی ها عقیده دارند که اشنویه در قدیم به علت حضور ملکه صبا به نام شهر صبا معروف بوده نام شهر اشنویه به نام } اشنو { در سنگ کیله شین (Kelichin ) به خط میخی منقوش است . نام های قدیمی شهر آشنو ( از زبان کلدانی ) ، عشنو ، شنو ، اشنو به معنی قلعه ، برج ، بارو ، سنگر و حصار است ولی به عقیدة برخی مورخان اشنویه در اصل ( اُشنه ) بوده که به معنای گیاه خوشبو است و به فارسی آن گیاه را ( دواله ) گویند که بر درخت صنوبر و گردو میپیچد . در کتیبه کوروش از ایالت ( اشنوناک ) که همان اشنو است نام برده شده که خواجگذار کوروش بوده اند . از نظر تاریخی سابقه این ناحیه به قبل از مادها می رسد


اقوامی چون لولوبیان ،آشوریها، اورارتوها و ماده در این منطقه سکونت داشته اند . این شهر در طول تاریخ ، جولانگاه جنگ و گریزهای زیادی بوده است از جمله باره میان عثمانیان و روسها کشتارهای وسیعی در این منطقه صورت گرفته است . در سال 1320 ه.ق زلزله بزرگی شهر را تکان داده و خسارتهای مالی و جانی سنگین به باد آورد به طوریکه تقریباً شهر از بین رفت در سال 1909 میلادی عثمانیها اشنویه را تسخیر نمودند و در حد وسیعی کشتار نمودند . به علت جنگ روسها و عثمانیها در این نواحی زیان زیادی به جان و مال مردم وارد شد . پس از روسها نوبت جیلوها ( شاخه ای از آشوریها ) رسید که به شهر هجوم آورده و حتی به زنان و کودکان نیز رحم نکردند . به دنبال جنگ جیلوها و روسها ، قحطی بزرگی پدید آمد . به علت مرگ و میر زیاد ، مردم از فرط گرسنگی به طرف عراق ( موصل و کرکوک ) حرکت کردند و چون مصادف با زمستان بود آب و هوای نا مساعد و برف فراوان سبب شد که عدة زیادی در راه تلف شدند و فقط چند خانوار جان سالم به در بردند و فقط چند صد نفر باقی ماندند . اشنویه آثار باستانی بسیاری از جمله قرید روستای بمزورتی ( دارای 120 هزار نفر جمعیت بوده و اسم آن در اصل بی دین زورتی به معنی موقوفه یا بخشیده شده به زبان آشوری می باشد . کلیسای دارالعلمای مسیحی در این منطقه بوده ما رابراهم اُسقف بزرگ این منطقه بوده آثار گورستان مسیحیان در این محل باقی مانده اند ) ، دنخه ، تپه ده شمس ، تپه حسن چشمه گل ، تپه نرزیوه ، چهاربت ، تپه گرد ملا احمد ، قلعه توک ، تپه حسن آباد و سنگ کله شین . سنگ کیله شین ( Kelichin ) در جنوب غربی اشنویه در مرز ایران و عراق واقع شده است . سنگ کیله شین سنگی است بزرگ آبی به ارتفاع 170 سانتی متر که کتیبه ای به دو زبان اوراتویی و آشوری در آن وجود دارد و متعلق به قرن هشتم پیش از میلاد است متن اوراتویی از ایشیونیا ( 814 سال پیش از میلاد ) پادشاه اورارتو است و سمت چپ همان متن به زبان آشوری است در کتاب ( المنجد ، تاریخ آشور ، کتاب کشیش های ریش قرمز ) در مورد کله شین چنین نوشته اند : ( معنی لغوی کله شین ستونی به رنگ آبی است و به عبارت است از سنگ کوچکی به صورت مکعب مستطیل یا استوانه در کنار قبر و یا بالای سر اموات نصب می نمایند . ) این سنگ از نظر جغرافیایی اهمیت دارد از مرکز تقسیم خوردن آبراهه های کوههای مرزی بوده که ( مقیم العیاهی ) گفته می شود به قول نویسنده مشهور کلدانی قدمت این سنگ 900 سال قبل از بنا نهادن تخت جمشید می باشد در آن اسم سه شهر ( ورمی ، شنو ، نیرگی ) آمده است نخستین کسی که این لوحه را به دنیا معرفی نمود شولش باستانشناس آلمانی بود . اشنویه دارای اماکن متبرکه : شیخ عبدالعزیز ، سلطان مصطفی ، سید تاج الدین ، ( حمدالله مستوفی اورا از فقیه های بزرگ خوانده ) ، حاج شیخ اسماعیل برزنجی ، خلیفه ملا خضر و خلیفه ملا شفیع ... و مشاهیر و عرفا از جمله : علی بن شیخ حامد اشنویی و احمد کور ( معروف به شیخ احمد عاشق ) می باشد . اشنویه دارای 79 روستا و جمعیت کل 62 هزار می باشد زبان مردم اشنویه کُردی سورانی می باشد مردم لباس کُردی می پوشند دین مردم این منطقه اسلام و مذهب اکثریت شافعی می باشد . چهار ایل و عشیره عمده در منطقه اشنویه وجود دارد : زرزا ، مامش ، هرکی و سادات مهمترین کار مردم کشاورزی و دامداری می باشد . اسم معمو آن امروزه اشنویه است . در زبان محلی همان شنو است . اشنویه شهری زیبا ، با شکوه و تاریخی است . از نظر جغرافیایی دارای موقعیت مهم نظامی است زیرا بین سه کشور واقع است . از آنجا که اشنویه محل زندگی مسیحیان بوده ( در قرن پنجم بعد از میلاد ) عتیقه های زیادی که متعلق به آنهاست در این منطقه پیدا شده که هم اکنون در موزه های سراسر جهان نگهداری می شوند . اشنویه دارای مزیتهای فراوان تاریخی ، اقتصادی و طبیعی است که مسافران بسیاری را به خود جلب می کند .
از ویکی پدیا


شهرستان اشنویه ,