دریاچه نمک حوض سلطان قم - تعبیر دریاچه قم
دریاچه نمک حوض سلطان - محسن ادیب
دریاچه نمک حوض سلطان در 40 کیلومتری شمال شهرستان قم و 85 کیلومتری جنوب تهران و در حاشیه بزرگراه تهران قم قرار دارد .این دریاچه که به دریاچه ساوه قم ودریاچه شاهی هم معروف است به مساحت تقریبی 240 کیلومتر مربع درشمال شرق شهرستان قم واقع شده است ورشته کوههای البرز درشمال ان قرار دارد وسعت وشکل دریاچه متناسب باورود آب ومیزان بارندگی آن درفصول مختلف سال متفاوت است . درمواقع بارندگی وذوب برف های ارتفاعات اطراف چون برمیزان آب ورودی افزوده می شود ، وسعت آن زیاد ودرغیرازاین ایام وسعت آن کاهش می یابد . بدین ترتیب سطح آب دریاچه پیوسته درنوسان است.
درموقع پرآبی سطح دریاچه گسترش می یابد وآب آن اراضی پست وشوره زار باتلاقی پیرامون را می پوشاند ودریاچه بزرگی به طول 18 وعرض 16 کیلومتر تشکیل می دهد که به نام دریاچه حوض سلطان یا کویرنمک مشهور است. رودهای متعددی به این دریاچه وارد می شوند که عموما" از اراضی شوره زار ونمکی اطراف عبور می کنند.
حوض سلطان در سال 1883 میلادی و بر اثر ساخت جاده شوسه تهران قم تشکیل شد
راههای ورود به منطقه : در 35 کیلومتری مسیر قم-تهران جاده خاکی وجود دارد که به دریاچه میرسد . درون دریاچه نیز جاده خاکریزی هست که برای جلوگیری از فرو رفتن خودروها در باتلاق و بهره برداری از نمک دریاچه مورد استفاده قرار می گیرد .
دریاچه حوض سلطان یا دریاچه شاهی ، فروافتادگی نامتقارنی با 330 کیلومترمربع وسعت، در 35 کیلومتری شمال قم و در شمال باختری دریاچة نمک است. این دریاچه شامل دو چالة جدا از هم یکی به نام «حوضسلطان» و دیگری به نام «حوضمره» است که با آبراهة باریکی به هم وصل میشوند. حوضة باختری (حوضسلطان) دارای بلندی 806 متر از سطح دریا است که به طور معمول از روانآبهای سطحی تغذیه میشود. حوضة خاوری (حوضمره)، افزون بر روانآبها، از رودهایی مانند رودشور و قرهچای نیز بهره میگیرد. مطالعات مستوفی (1350) نشان میدهد که آب ابتدا وارد حوضمره شده و پس از پر شدن آن، از مسیل دو حوض گذشته وارد حوضسلطان میشود و هنگامی که آب در حوضسلطان چند متر بالاتر آمد، به طرف حوضمره بازمیگردد و سرریز این دو حوض، به دریاچة نمک تخلیه میشود. مشاهدات صحرایی کرینسلی (1970)، نشان میدهد که از مرکز دریاچه به خارج دو پهنة جداگانة قابل شناسایی است. یکی مرکز دریاچه که حدود 24 درصد از مساحت آن را زیر پوشش دارد و با پوستة نمکی پوشیده شده است. دوم، زون مرطوب که 76 درصد بقیه را تشکیل میدهد که به زون گیاهان ریشه بلند به پهنای 20 متر میرسد. پوستة نمکی با 5 سانتیمتر ضخامت، شامل نوارهای هممرکز سفید و خاکستری است و در زیر آن سیلتهای رسی و خاکستری رنگ مرطوب قرار دارد. این زون (پوستة نمکی) به طور فصلی با آب پوشیده میشود، ولی مناطق مرکزی آن ممکن است در تمام سال، آبدار باشد. مطالعات انجام شده در زون مرطوب نشان داده که میزان رس موجود در نمونهها، 35 تا 45 درصد است که 10 تا 90 درصد کانیها، کائولینیت است. در پشتههای شن و ماسهای زون گیاهان با ریشة بلند، چند خط داغ آب وجود دارد که به سمت سراشیبی تا ارتفاع 826 متر ادامه دارد. اختلاف ارتفاع بین پستترین و بلندترین خط داغ آب 20 متر است. پیشروی وسیع مخروطافکنهها در پهنای زون مرطوب و روی پوستة نمکی نشانگر آن است که روانآب سطحی بیش از گذشته است و تغییر آب و هوایی به سوی دورة مرطوبتر از گذشته، پیش میرود.
مطالعات معتمد و همکاران (1356) نشان داده است که رسوبات حوضسلطان بیشتر از نوع گچ و نمک، مارن و رس است. بررسیهای لرزهنگاری و حفاری نیز نشان داده که نمک تا عمق 46 متر وجود دارد. این نمک، به صورت 5 لایة جدا از هم با ضخامت کل تا 20 متر است که با رسهای قهوهای تا خاکستری از یکدیگر جدا میشوند.
irandeserts.com
,