وقتی بچه ام فحش میده، تو دهنش فلفل بپاشم؟ - تنبیه بافلفل


مجله سیب سبز - لی لی اسلامی: کودک تازه زبان باز کرده، مشغول بازی با میزبان 70 ساله تان است. با هم کشتی می گیرند، می خندند و لبخند را روی لب حاضران می آورند. میزبان وانمود می کند که از کودک کم زورتر است، به زمین می خورد و برای اینکه احساس غرور کودک از این قدرت بیشتر شود، با انرژی بیشتری وارد میدان می شود. ناخواسته پایش روی پای پهلوان کوچک می آید و در چند ثانیه خنده روی لب همه مهمان ها می ماسد.

پهلوان کوچولو پیرمرد را هل می دهد و فریاد می زند «بی شعور!». همه مهمان ها خشک شان می زند. دست های مادر سرد می شود و ضربان قلبش بالا می رود. به سمت کودک آسیب دیده می رود، با خشونت دستش را می کشد و مجبورش می کند که از حریف پیرش عذرخواهی کند. بازار «نمی دانم این حرف را از کجا یاد گرفته»ها داغ می شود و متهم کوچولو، یا با شرم به گوشه ای می خزد یا شجاعانه سرش را بالا می گیرد و از اینکه همه چشم ها را به خود خیره کرده احساس غرور می کند.

 اگر صاحب فرزند باشید، بعید است که هرگز چنین لحظه ای را تجربه نکرده باشید و احتمالا وقتی زبان کودک تان به ناسزا باز می شود، از بچه های مهد گرفته تا پسر شرور آقای فلانی را متهم می کنید. اما واقعا مشکل کجاست؟ چرا گاهی بچه ها ناسزا می گویند و برای اینکه چنین رفتاری به عادت تبدیل نشود، چه باید کرد؟

تنبیه بافلفل

تنبیه بافلفل



من واقعا ازش متنفرم!

عسل با عصبانیت کیفش را روی زمین انداخت و گفت:

من از ستاره متنفرم!

مادر با تعجب ابروهایش را بالا انداخت و با چاشنی نگاهی عاقل اندر سفیه گفت:

- نه! اینطور نگو! تو از ستاره متنفر نیستی. او بهترین دوست توست.

مادر عسل مثل بسیاری از مادر ها در برابر کلمات منفی که از زبان کودکش بیرون می آمد مقاومت می کرد. او حتی اگر ایمان داشت که کودکش از همکلاسی اش بیزار است، تمام تلاشش را می کرد تا با ناشنیده گرفتن حرفش و کند و کاو نکردن در احساسش این حس را از او دور کند.

اما در آن لحظه، عسل زجر می کشید و می خواست احساسی که آزارش می داد را شرح دهد. در آن لحظه عسل واقعا احساس «نفرت» داشت و می خواست اینگونه با او رفتار می شود:

احساساتش شنیده و درک شوند.

از او حمایت شود.

احساس آرامش و آسودگی کند.

اما به جای دریافت همه این حس ها، مادر چه کرد؟ او را مجبور به سکوت کرد!

استفانی دانلدسون که در نوشتن کتاب «عادت آموزش» با «ربکا جانسون» همکاری داشته، می گوید:

چرا ناسزا می گوید؟

بعضی از پدر و مادرها فکر می کنند دشنام ها و کلمات منفی که از زبان کودک شان بیرون می آید، دری برای ورود به دنیایی ناملایم است و به آنها مجوز ابراز خشم و رفتارهای نامناسب را هم می دهد اما این تفکر عامه، درست نقطه مقابل چیزی است که روانشناسان بر آن تاکید می کنند. از نظر روانشناسان وقتی کودکان در مورد احساسات منفی خود با یک بزرگتر صحبت کرده و آن را پردازش می کنند، به احتمال کمتری آن احساسات را مبنای عمل خود قرار می دهند. برون ریزی احساسات منفی در قالب رفتار، زمانی صورت می گیرد که:

• واژه ای برای شرح دادن احساس شان ندارند و مجبورند با عمل شان آن حس را به نمایش بگذارند.

• واژه ها را در اختیار دارند، اما اجازه ندارند از آنها استفاده کنند.

چه واکنشی نشان دهیم؟

ما می دانیم وقتی که بچه ها یک کلمه نامناسب را در مقابل دیگران به کار می برند، پدر و مادرشان چه احساسی پیدا می کنند. این موضوع را کاملا می دانیم. این دقیقا همان احساسی است که ربکا جکسون، عصب شناس زمانی که فرزندش در صف اتوبوس ناگهان گفت «جهنم گور به گور شده» پیدا کرد، اما ربکا در برابر چشم های حیرت زده حاضران به جای آنکه با اخم و تلخی او را تنبیه کند، نگاهی به صورت عرق کرده اش انداخت و به این فکر کرد که احتمالا این کودک از گرمای هوا کلافه شده است و در واکنش به حرف فرزندش گفت «هوم. . . هوا بیش از اندازه گرمه!»

این دقیقا همان جمله ای بود که کودک ربکا نیاز داشت بشنود. او در لحظه ای که از شدت گرما کلافه و مستاصل شده بود، نیازی به نصیحت های دیگران نداشت و تحمل نشستن پای کلاس تربیت و ادب را هم نداشت؛ او نیاز داشت کلافگی اش درک شود و مادرش دلیل این آشفتگی را با شنیدن حرفش درک کند. پس از آن کودک توانست با آرامش و احساس بهتری در مورد اینکه چقدر کلاس شان در مدرسه گرم بوده و شلوغی و گرمای اتوبوس چقدر به او فشار آورده صحبت کند و مادر و دختر در مورد اینکه برای خلاص شدن از گرما چه باید بکنند صحبت کردند.

اتفاق شرم آوری افتاده بود و اگر ربکا می خواست رفتاری جز این بکند، با تبدیل شدن به یک مادر قضاوت گر که گوش شنوایی برای مشکلات فرزندش ندارد، دل او را می شکست.

دیگر قضاوت نکنید

پیدا کردن مادری که انتظار بهترین بودن از کودکش نداشته باشد آسان نیست. این ماجرا شاید در خانه چندان پررنگ نباشد و میان کودک و مادر فاصله چندانی نیندازد، اما در اغلب موارد، وقتی پای مادران دیگر به میدان باز می شود و کودکی که همیشه سر به راه بوده با گفتن جمله ای که هیچ کس انتظارش را ندارد مادر را در حضور دیگران شرمنده می کند، ماجرا شکلی دیگر به خود می گیرد. در چنین شرایطی تنها نگرانی در مورد تربیت فرزند نیست که مادر را به نشان دادن واکنش وامی دارد؛ بلکه تلاش برای اثبات اینکه «من مادر خوبی بودم، من هیچ اشتباهی در مسیر تربیت فرزندم انجام نداده ام!» انگیزه مادر برای مقابله با کودک و سرزنش او را تقویت می کند.

در این میان، آنچه مادرها از آن غافل می شوند، درک احساسات کودک، کند و کاو آنها و تلاش برای پیدا کردن بهترین راه برای ابراز آن احساسات است. کودکی که همیشه از ترس سرزنش شدن، احساسات منفی اش را در خود حبس می کند، هیچ وقت راه درست ابراز آنها را یاد نمی گیرد. چنین کودکی هرگز یاد نمی گیرد وقتی خشم سراغش می آید، چطور باید آن را ابراز کند یا وقتی از کسی دلخور است، از چه راهی باید دلخوری اش را به نمایش بگذارد.

,وقتی بچه ام فحش میده, تو دهنش فلفل بپاشم؟ تربیت کودک,فحش دادن,مراقبت دوران بارداری



بله! واقعا از او متنفر است

اینکه از بچه ها انتظار داشته باشیم هیچ حس منفی به وجودشان راه ندهند، انتظار بی جایی است. به خودتان نگاه کنید، حتی اگر هیچ وقت دشنام ندهید، داد نزنید یا از سر عصبانیت و دلخوری گریه نکنید؛ باز هم نمی توانید بگویید که هرگز احساسات منفی به وجودتان راه پیدا نکرده اند.

حتی اگر همه شما را به عنوان نماد آرامش و خودکنترلی بشناسند، باز هم خودتان بهتر از هرکسی می دانید که خشم، تنفر، دلخوری و انزجار گاهی سراغ شما هم می آید و اگر نخواهید دل کسانی که روی آرامش شما حساب کرده اند را بشکنید، چاره ای جز سرکوب کردن این احساسات برای تان نمی ماند. شمایی که به جای پیدا کردن راهی درست و کم خطر برای نمایش احساسات منفی تان روی شان سرپوش می گذارید؛ به خاطر بهره مند کردن دیگران از آرامش تان، خود را ناآرام و همیشه آزرده می کنید. حالا به این سوال جواب دهید که آیا حاضر هستید فرزندتان به قیمت گرفتن نمره 20 از دیگران، همیشه با احساساتی که نه می شناسدشان و نه توان ابرازشان را دارد کلنجار برود؟

پیشگیری کنید

برای اینکه از یک مادر قضاوت گر به مادری همدل یا به قول امروزی ها «پایه» تبدیل شوید، این راه ها را امتحان کنید:

اغراق نکنید: واکنش های منفی تان را تعدیل کنید. از حرف یا کار کودک تان خوش تان نیامده؟ خشمگین به سمتش ندوید و فورا ابروهای تان را در هم گره نکنید. به خودتان برای ارزیابی اتفاق افتاده و پیدا کردن راه حل، کمی زمان دهید و اگر در همان لحظه راه مناسبی برای حل بحران پیدا نکردید، خنثی رفتار کنید و در زمان بهتری با فرزندتان در مورد آنچه اتفاق افتاده صحبت کنید.

نه تشویق، نه تهدید: نه تنها خندیدن شما به رفتارهای نادرست فرزندتان، بلکه نشان دادن خشم و عصبانیت هم می تواند به تقویت رفتار او منجر شود. اگر نمی خواهید آنچه از زبان او بیرون آمده به یک عادت کلامی تبدیل شود، با نشان دادن توجه اغراق شده مثبت و منفی او را به تکرار رفتار تشویق نکنید. گاهی بچه ها فقط دنبال جلب توجه شما می گردند و حتی حاضر هستند به قیمت دیدن عصبانیت شما این توجه را به خود جلب کنند.

کوپن ها را نسوزانید: آنقدر در طول روز «نه» به زبان نیاورید که در چنین شرایطی کوپنی برای سوزاندن نداشته باشید. اگر به خاطر هر کار ساده ای به فرزندتان نه بگویید، اهمیت این واژه را برایش کم می کنید و شجاعت سرپیچی از فرمان های تان را به او می دهید.

,