دستورهای غذایی ثلث دوم بارداری - ماه پنجم بارداری
دستورهای غذایی ثلث دوم بارداری
توصیه‌های دکتر میترا زراتی به خانم‌هایی که 3ماهه دوم حاملگی را می‌گذرانند
خانم‌های باردار در سه‌ماهه دوم بارداری ، به ویژه از ماه پنجم به بعد، گاهی با حالات و مشکلاتی روبه‌رو می‌شوند که شاید تا حدی برای‌شان ناآشنا یا غیرمعمول باشد.
در کنار این حالات که به صورت طبیعی وجود دارند، گاهی توصیه‌های اشتباه اطرافیان نیز سبب به وجود آمدن ناراحتی‌های دیگر می‌شود. در گفتگو با دکتر میترا زراتی، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی، به دنبال راه‌حل‌هایی برای مقابله با این مشکلات هستیم.
شاید اولین گله خانم‌ها در سه ماهه دوم بارداری مشکل یبوست آنها باشد. چه‌طور باید با این مساله کنار آمد؟
بله؛ مشکل یبوست از جمله ناراحتی‌هایی است که هر چه به انتهای بارداری نزدیک‌تر می‌شویم شایع‌تر می‌شود و حتی می‌تواند به همورویید (بواسیر) هم بینجامد. از این رو، من همیشه به خانم‌های باردار توصیه می‌کنم سبزی جات بیشتری مصرف کنند اما شاید کمتر فردی باشد که به این موضوع دقت کند. وقتی می‌گوییم مصرف سبزی جات را بالا ببرید باید در کنار آن مصرف آب را هم افزایش داد؛ یعنی مصرف سبزی جات بدون مایعات کافی، یبوست را تشدید خواهد کرد. یکی از عوامل اصلی بروز یبوست در بارداری ، بزرگ شدن رحم و فشار آوردن روی روده و کند کردن حرکات آن و ترشح هورمون پروژسترون است که حرکات روده را کم کرده و سبب بروز یبوست می‌شود. مصرف سبزی جات و مایعات در کنار هم و خیساندن آلو و انجیر در آب و مصرف روزانه آن می‌تواند از این مشکل پیشگیری کند.
برخی خانم‌های باردار نیز از سوزش قلب شاکی‌اند. این مساله ربطی به بارداری دارد؟
بله؛ بسیاری از خانم‌های باردار احساس می‌کنند قلب درد دارند اما واقعیت این است که با نزدیک شدن به انتهای بارداری چون حجم رحم بزرگ‌تر می‌شود، رحم به معده و محتویات شکم فشار آورده و مشکل ریفلاکس یا برگشت غذا از معده به مری را خواهیم داشت؛ یعنی اسید معده ترشح شده و بعد به مری برگشته و انتهای مری احساس سوزش پیدا می‌کند که گاهی با درد و سوزش قلب اشتباه گرفته می‌شود. برای پیشگیری از این موضوع توصیه می‌کنم حتی‌الامکان از مصرف غذاهای پرادویه، کافئین‌دار مانند نسکافه و قهوه و غذاهای پرچرب و سرخ شده پرهیز کنند. نکته دیگر اینکه باور اشتباهی بین مردم وجود دارد که خانم باردار باید به اندازه دو نفر غذا بخورد که این خود مشکل ریفلاکس را تشدید می‌کند. توصیه می‌شود خانم باردار برحسب نیاز غذا خورده و توجه داشته باشد که اضافه وزن دوران بارداری می‌تواند چه در زایمان و چه بعد از آن مشکل‌ساز باشد. خانم‌هایی که اضافه وزن زیاد پیدا می‌کنند به دیابت دوران بارداری مبتلا می‌شوند و به ویژه از ماه 5 به بعد قند خون شان بالا می‌رود. علت آن هم افزایش نیاز به هورمون انسولین برای ساخت بافت‌های جنین است. از آنجا که 7 درصد از خانم‌ها نمی‌توانند این مازاد نیاز انسولین را بسازند و در نتیجه انسولین کافی نبوده و قند مادر بالا رفته و معمولا نوزادان این مادران بیش از 4 کیلو وزن خواهند داشت.
کم خون ی هم از دیگر مشکلات شایع در دوران بارداری است. با این مشکل چه باید کرد؟
حتما دیده‌اید که خیلی از خانم‌های باردار می‌گویند مصرف جگر در بارداری به دلیل آهن بالایی که دارد خوب است. اگرچه جگر میزان آهن بالایی دارد اما نباید فراموش کرد که جگر همان کبد و منبع سمیت‌زدایی در بدن است و مواد آلو ده را در خون ذخیره می‌کند. به همین دلیل مصرف جگر به ویژه در خانم‌های باردار، به هیچ‌عنوان توصیه نمی‌شود چون منبع آلو دگی، تجمع هورمون و داروی تزریق شده به دام است و می‌تواند برای جنین بسیار مشکل‌ساز باشد. به جای جگر می‌توان از دیگر منابع آهن مانند گوشت قرمز و انواع آجیل استفاده کرد.
آیا مصرف مکمل های مولتی‌ویتامین هم در سه‌ماهه دوم لازم است؟
مصرف مکمل مولتی‌ویتامین تنها به برخی از افراد توصیه می‌شود؛ برای مثال، افرادی که سوء تغذیه دارند یا خانم‌هایی هستند که چند قلو دارند یا معتاد هستند یا خانم‌هایی که سابقه تولد نوزاد کم وزن دارند، به‌شان مصرف مکمل مولتی‌ویتامین توصیه می‌شود اما برای سایرین، مصرف اسید فولیک از سه ماه قبل از بارداری تا پایان ماه چهارم و مصرف مکمل آهن از ماه چهارم تا سه ماه بعد از زایمان توصیه می‌شود.
دلیل گرفتگی‌های مکرر ساق پا در حاملگی چیست؟
گرفتگی ساق پا معمولا در شب ایجاد می‌شود و دلیل آن کمبود منیزیم است. توصیه می‌کنم برای پیشگیری از کمبود این ماده مغذی در بدن، مصرف سبزی جات برگ سبز تیره مانند کاهو، اسفناج و جعفری را افزایش دهید.
از ورم دوران بارداری هم می‌شود پیشگیری کرد؟
ب بینی د؛ ورم از ماه پنجم به بعد ایجاد می‌شود اما اگر ناگهانی باشد و گوده‌گذار باشد (یعنی وقتی قسمتی را فشار می‌دهید، جای ورم چند ثانیه‌ای گود می‌ماند)، مشکل‌ساز خواهد بود و حتما اگر همراه با فشار خون و دفع پروتئین از ادرار است، می‌تواند نشانه مسمومیت دوران بارداری باشد و باید به پزشک مراجعه کرد. در حالت عادی محدود کردن مصرف نمک می‌تواند از ورم پیشگیری کند اما باید توجه کرد که مصرف نمک به زیر 3 گرم در روز نرسد زیرا مصرف یک قاشق چای‌خوری نمک به دلیل داشتن سدیم برای رشد جنین لازم بوده و اگر نباشد مشکل‌ساز خواهد بود.
در سه ماهه دوم با توجه به شکل‌گیری اعضای بدن جنین به چه گروه‌های غذایی بیشتر نیاز است؟
در اوایل بارداری ، شاهد تقسیم سلولی و در اواخر شاهد افزایش حجم بافت‌های جنین ی هستیم. مصرف شیر و لبنیات 3 واحد در روز برای خانم‌های باردار از نوع کم‌چرب توصیه می‌شود. این 3 واحد می‌تواند 3 لیوان شیر یا 3 کاسه ماست یا هر دوی آنها باشد. مصرف گوشت ماهی حداقل 2 بار در هفته ، مصرف روزانه 1 تا 2 عدد گردو اگر می‌خواهند فرزندشان ضریب هوشی بالایی داشته باشد، مصرف کنجد که هم کلسیم را تامین می‌کند و هم امگا3 بالایی دارد و هم روی ضریب هوشی کودک تاثیر می‌گذارد، توصیه می‌شود. در نهایت مصرف چربی‌های جامد و چربی‌های حیوانی را باید کاهش داد و در عوض مصرف روغن‌های مایع گیاهی به ویژه روغن کانولا که امگا3 زیادی دارد را باید بالا برد. مصرف میوه و سبزی نارنجی به ویژه هویج و زردآلو به خاطر بتاکاروتنی که به ویتامین A تبدیل می‌شود بسیار توصیه شده زیرا روی رشد جنین و سلامت آن تاثیر می‌گذارد.
منبع:راس خون
ویرایش و تلخیص:برگزیده ها
در کنار این حالات که به صورت طبیعی وجود دارند، گاهی توصیه‌های اشتباه اطرافیان نیز سبب به وجود آمدن ناراحتی‌های دیگر می‌شود. در گفتگو با دکتر میترا زراتی، متخصص تغذیه و رژیم‌درمانی، به دنبال راه‌حل‌هایی برای مقابله با این مشکلات هستیم.
شاید اولین گله خانم‌ها در سه ماهه دوم بارداری مشکل یبوست آنها باشد. چه‌طور باید با این مساله کنار آمد؟
بله؛ مشکل یبوست از جمله ناراحتی‌هایی است که هر چه به انتهای بارداری نزدیک‌تر می‌شویم شایع‌تر می‌شود و حتی می‌تواند به همورویید (بواسیر) هم بینجامد. از این رو، من همیشه به خانم‌های باردار توصیه می‌کنم سبزی جات بیشتری مصرف کنند اما شاید کمتر فردی باشد که به این موضوع دقت کند. وقتی می‌گوییم مصرف سبزی جات را بالا ببرید باید در کنار آن مصرف آب را هم افزایش داد؛ یعنی مصرف سبزی جات بدون مایعات کافی، یبوست را تشدید خواهد کرد. یکی از عوامل اصلی بروز یبوست در بارداری ، بزرگ شدن رحم و فشار آوردن روی روده و کند کردن حرکات آن و ترشح هورمون پروژسترون است که حرکات روده را کم کرده و سبب بروز یبوست می‌شود. مصرف سبزی جات و مایعات در کنار هم و خیساندن آلو و انجیر در آب و مصرف روزانه آن می‌تواند از این مشکل پیشگیری کند.
برخی خانم‌های باردار نیز از سوزش قلب شاکی‌اند. این مساله ربطی به بارداری دارد؟
بله؛ بسیاری از خانم‌های باردار احساس می‌کنند قلب درد دارند اما واقعیت این است که با نزدیک شدن به انتهای بارداری چون حجم رحم بزرگ‌تر می‌شود، رحم به معده و محتویات شکم فشار آورده و مشکل ریفلاکس یا برگشت غذا از معده به مری را خواهیم داشت؛ یعنی اسید معده ترشح شده و بعد به مری برگشته و انتهای مری احساس سوزش پیدا می‌کند که گاهی با درد و سوزش قلب اشتباه گرفته می‌شود. برای پیشگیری از این موضوع توصیه می‌کنم حتی‌الامکان از مصرف غذاهای پرادویه، کافئین‌دار مانند نسکافه و قهوه و غذاهای پرچرب و سرخ شده پرهیز کنند. نکته دیگر اینکه باور اشتباهی بین مردم وجود دارد که خانم باردار باید به اندازه دو نفر غذا بخورد که این خود مشکل ریفلاکس را تشدید می‌کند. توصیه می‌شود خانم باردار برحسب نیاز غذا خورده و توجه داشته باشد که اضافه وزن دوران بارداری می‌تواند چه در زایمان و چه بعد از آن مشکل‌ساز باشد. خانم‌هایی که اضافه وزن زیاد پیدا می‌کنند به دیابت دوران بارداری مبتلا می‌شوند و به ویژه از ماه 5 به بعد قند خون شان بالا می‌رود. علت آن هم افزایش نیاز به هورمون انسولین برای ساخت بافت‌های جنین است. از آنجا که 7 درصد از خانم‌ها نمی‌توانند این مازاد نیاز انسولین را بسازند و در نتیجه انسولین کافی نبوده و قند مادر بالا رفته و معمولا نوزادان این مادران بیش از 4 کیلو وزن خواهند داشت.
کم خون ی هم از دیگر مشکلات شایع در دوران بارداری است. با این مشکل چه باید کرد؟
حتما دیده‌اید که خیلی از خانم‌های باردار می‌گویند مصرف جگر در بارداری به دلیل آهن بالایی که دارد خوب است. اگرچه جگر میزان آهن بالایی دارد اما نباید فراموش کرد که جگر همان کبد و منبع سمیت‌زدایی در بدن است و مواد آلو ده را در خون ذخیره می‌کند. به همین دلیل مصرف جگر به ویژه در خانم‌های باردار، به هیچ‌عنوان توصیه نمی‌شود چون منبع آلو دگی، تجمع هورمون و داروی تزریق شده به دام است و می‌تواند برای جنین بسیار مشکل‌ساز باشد. به جای جگر می‌توان از دیگر منابع آهن مانند گوشت قرمز و انواع آجیل استفاده کرد.
آیا مصرف مکمل های مولتی‌ویتامین هم در سه‌ماهه دوم لازم است؟
مصرف مکمل مولتی‌ویتامین تنها به برخی از افراد توصیه می‌شود؛ برای مثال، افرادی که سوء تغذیه دارند یا خانم‌هایی هستند که چند قلو دارند یا معتاد هستند یا خانم‌هایی که سابقه تولد نوزاد کم وزن دارند، به‌شان مصرف مکمل مولتی‌ویتامین توصیه می‌شود اما برای سایرین، مصرف اسید فولیک از سه ماه قبل از بارداری تا پایان ماه چهارم و مصرف مکمل آهن از ماه چهارم تا سه ماه بعد از زایمان توصیه می‌شود.
دلیل گرفتگی‌های مکرر ساق پا در حاملگی چیست؟
گرفتگی ساق پا معمولا در شب ایجاد می‌شود و دلیل آن کمبود منیزیم است. توصیه می‌کنم برای پیشگیری از کمبود این ماده مغذی در بدن، مصرف سبزی جات برگ سبز تیره مانند کاهو، اسفناج و جعفری را افزایش دهید.
از ورم دوران بارداری هم می‌شود پیشگیری کرد؟
ب بینی د؛ ورم از ماه پنجم به بعد ایجاد می‌شود اما اگر ناگهانی باشد و گوده‌گذار باشد (یعنی وقتی قسمتی را فشار می‌دهید، جای ورم چند ثانیه‌ای گود می‌ماند)، مشکل‌ساز خواهد بود و حتما اگر همراه با فشار خون و دفع پروتئین از ادرار است، می‌تواند نشانه مسمومیت دوران بارداری باشد و باید به پزشک مراجعه کرد. در حالت عادی محدود کردن مصرف نمک می‌تواند از ورم پیشگیری کند اما باید توجه کرد که مصرف نمک به زیر 3 گرم در روز نرسد زیرا مصرف یک قاشق چای‌خوری نمک به دلیل داشتن سدیم برای رشد جنین لازم بوده و اگر نباشد مشکل‌ساز خواهد بود.
در سه ماهه دوم با توجه به شکل‌گیری اعضای بدن جنین به چه گروه‌های غذایی بیشتر نیاز است؟
در اوایل بارداری ، شاهد تقسیم سلولی و در اواخر شاهد افزایش حجم بافت‌های جنین ی هستیم. مصرف شیر و لبنیات 3 واحد در روز برای خانم‌های باردار از نوع کم‌چرب توصیه می‌شود. این 3 واحد می‌تواند 3 لیوان شیر یا 3 کاسه ماست یا هر دوی آنها باشد. مصرف گوشت ماهی حداقل 2 بار در هفته ، مصرف روزانه 1 تا 2 عدد گردو اگر می‌خواهند فرزندشان ضریب هوشی بالایی داشته باشد، مصرف کنجد که هم کلسیم را تامین می‌کند و هم امگا3 بالایی دارد و هم روی ضریب هوشی کودک تاثیر می‌گذارد، توصیه می‌شود. در نهایت مصرف چربی‌های جامد و چربی‌های حیوانی را باید کاهش داد و در عوض مصرف روغن‌های مایع گیاهی به ویژه روغن کانولا که امگا3 زیادی دارد را باید بالا برد. مصرف میوه و سبزی نارنجی به ویژه هویج و زردآلو به خاطر بتاکاروتنی که به ویتامین A تبدیل می‌شود بسیار توصیه شده زیرا روی رشد جنین و سلامت آن تاثیر می‌گذارد.
منبع:راس خون
ویرایش و تلخیص:برگزیده ها
ماه چهارم بارداری , ماه پنجم بارداری و تغذیه