چه شخصیتی سالم است، چه شخصیتی بیمار؟ - بیماری شخصیتی
چه شخصیتی سالم است، چه شخصیتی بیمار؟
درمان اکثر قریب به اتفاق اختلالات شخصیت، وقت‌گیر است و نیاز به شرکت فعال بیمار و گاه خانواده او در امر درمان دارد...
شخصیت عموما به معنای عنوانی کلی است که رفتار قابل مشاهده فرد را توصیف می‌کند و یا بیان تجارب درون ذهنی فرد را به نمایش می‌گذارد. هر یک از ما افکاری در سر داریم، اهدافی در زندگی داریم، راه‌های مختلفی را برای مقابله و برخورد با مشکلات در پیش می‌گیریم، به اشکال متفاوتی با اطرافیان و اقوام خود ارتباط برقرار می‌کنیم و خلاصه اینکه هریک از ما دارای یک شخصیت خاص هستیم. مردم شخصیت خود و دیگران را به صورت‌های متنوعی توصیف می‌کنند مثل جاه‌طلب، صمیمی، پرخاشگر، مذهبی، وظیفه‌شناس، کناره گیر، بدبین و غیره... امروز می‌خواهیم راجع به اختلال شخصیت برای شما بگوییم.
اختلال شخصیت عبارت است از تجارب درون ذهنی و رفتاری که با دوام بوده و از طرفی بر معیارهای فرهنگی منطبق نباشد و به علاوه، از نوجوانی یا جوانی شروع شود و در طول زمان تغییر نکند. این اختلال موجب ناخشنودی و مختل شدن کارکردها می‌شود. جالب است بدانید، احتمال آنکه بیماران دچار اختلال شخصیت، تن به کمک‌های روانپزشکی ندهند و داشتن هر گونه مشکلی را انکار کنند، بسیار بیشتر از این احتمال در بیماران دچار اختلالات اضطرابی، اختلالات افسردگی یا اختلال وسواسی اجباری است. این بیماران اغلب تلاش می‌کنند تا محیط اطراف و بیرونی خود را تغییر دهند و آن را مطابق نیازهای خود شکل دهند. آنها معتقدند که مشکلی ندارند و دیگران هستند که دچار مشکل هستند یا آنها را درک نمی‌کنند. این عامل یکی از موانع مهم بر سر راه درمان اختلالات شخصیت است.
● چرا من؟
اختلالات شخصیت، علت واحد و مشخصی ندارد بلکه مجموعه‌ای از عوامل باید در کنار یکدیگر قرار بگیرند تا فرد به سمت این بیماری پیش برود. یکی از این عوامل وراثت است. برخی مواد شیمیایی در بدن نیز در بروز حالات و ابعاد مختلف شخصیت نقش ثابت شده‌ای دارند مثلا افرادی که به صورت ناگهانی تصمیم می‌گیرند و در اصل بدون فکر کردن به نتایج امری، دست به عمل می‌زنند، دچار تغییرات غیرعادی در سطوح برخی مواد شیمیایی در خون و سیستم عصبی خود هستند. حتی امواج مغزی نیز در برخی از اختلالات شخصیتی دچار تغییراتی می‌شود. در کنار عوامل فوق، بحث‌های پیچیده‌تری نیز قرار می‌گیرد مثل مکانیسم‌های دفاعی که در این اختلالات به صورت افراطی و بیمارگونه دیده می‌شود. این مکانیزم‌ها خود بحث جداگانه‌ای را می‌طلبد ولی همین قدر بگوییم که هریک از ما، از این سازوکارهای دفاعی استفاده می‌کنیم تا از خود در برابر اضطراب‌های بین فردی که در روابط با افراد دیگر پیدا می‌کنیم، محفاظت کنیم. این ساز و کارها (مکانیزم‌ها) در اختلالات شخصیتی حالت مسلط و افراط گونه می‌یابد و به بروز علائم بیماری منجر می‌شود.
● راه حل...
درمان اکثر قریب به اتفاق اختلالات شخصیت، وقت‌گیر است و نیاز به شرکت فعال بیمار و گاه خانواده او در امر درمان دارد. داروها بخش کوچکی از سیر درمان را تشکیل می‌دهند و بیشتر قادرند علایمی مانند اضطراب یا افسردگی و غیره را بهبود بخشند. جزء اصلی درمان شامل درمان‌های غیر دارویی است، مانند: گروه درمانی، رفتار درمانی، شناخت درمانی،....
از طرف دیگر، پزشک درمانگر نیز باید فردی با تجربه، باحوصله و پر انرژی باشد تا بتواند دوشادوش بیمار در سیر بهبودی گام بردارد.
● آیا می دانستید که ...
طبق آخرین و جدیدترین تقسیم‌بندی‌ها، اختلالات شخصیت به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند که در هر دسته چند نوع مختلف از این اختلال گنجانده شده است. انواعی که در هر دسته قرار دارند، دارای وجوه مشترکی هستند.
▪ دسته اول از اختلالات شخصیتی دربرگیرنده افرادی است که اغلب از نظر دیگران غریب و نامتعارف به نظر می‌رسند. طرز لباس پوشیدن، حرف زدن، اعتقادات، ... آنها برای دیگران عجیب است و نمی‌توان توضیحی قابل قبول برای رفتار این افراد یافت. یکی از اختلالات دسته اول، اختلال شخصیت بدگمان (پارانوئید) است که شاید به گوش شما هم خورده باشد.
▪ در دسته دوم، اختلالاتی قرار دادند که دارای این خصوصیات هستند: مبتلایان اغلب بسیار هیجانی هستند، رفتار و گفتار آنها نمایش‌گونه و حالت تئاتری دارد، افرادی نامتعادل‌اند که از برقراری روابط بلند مدت با افراد دیگر ناتوان هستند، ممکن است درگیری‌های قانونی پیدا کنند و حتی زندانی شوند. مصرف مواد مختلف و الکل در این گروه بسیار بیشتر از گروه‌های دیگر است. در عین حال اختلالات افسردگی نیز با شیوع نسبتا بالایی در آنها دیده می‌شود. خلاصه این طور بگوییم که سر و صدای این دسته، از دو دسته دیگر در حداکثر موارد بیشتر است. خطر خودکشی نیز برخی از آنها را تهدید می‌کند.
▪ دسته سوم بیماران اغلب سطوح بالایی از اضطراب را تجربه می‌کنند. اختلالات افسردگی نیز در آنها نسبتا شایع است. شاید شما هم در اطراف خود فردی را سراغ داشته باشید که به صورت افراطی اهل نظم و ترتیب و خط و خط‌کشی برای هر کاری باشد. اینها افرادی هستند که ذهنشان همیشه مشغول برنامه‌ریزی و رسیدگی به جزئیات، قواعد، نظم و فهرست‌ها و جداول زمانی است، سرسخت و یکدنده هستند، در کار خود از دیگران کمک نمی‌خواهند زیرا معتقدند هیچ‌کس نمی‌تواند مثل خودشان آن کار را به درستی و کامل انجام دهد.
مهم اینکه... به خاطر داشته باشیم که بیماران مبتلا به اختلالات شخصیت گاه قادرند به مدارج بالای تحصیلی و شغلی نیز دست یابند. پس داشتن تحصیلات عالیه یا یک شغل خوب، ردکننده احتمال وجود اختلال شخصیت نیست. خانم‌ها و آقایان بر اساس جنسیت خود به برخی از انواع اختلال شخصیت، با احتمال بیشتری مبتلا می‌شوند و هر دو جنس در معرض خطر ابتلا هستند بنابراین:
▪ اگر در کنترل تکانه‌های خود دچار مشکل هستید...
▪ اگر در روابط بین فردی خود مرتبا با خانواده، همکاران، دوستان و غیره...درگیری دارید.
▪ اگر حس می‌کنید که حالات عاطفی و پاسخ‌های هیجانی شما، از نظر شدت، سرعت تغییرپذیری، تناسب این پاسخ‌ها با شرایط موجود با دیگران تفاوت زیادی دارد یا اطرافیانتان این امر را به شما گوشزد می‌کنند...
▪ و بالاخره اگر اطرافیان مرتبا به شما می‌گویند که در برداشت‌هایتان یا تفسیرهایتان از موقعیت‌ها و رویدادها با دیگران متفاوت هستید...
دقت کنید که شاید دچار اختلالاتی باشید، البته این در صورتی است که این الگوهای رفتاری دیرپا و بادوام بوده و با فرهنگ جامعه همخوانی نداشته باشند.
منبع: روزنامه سلامت
ویرایش وتلخیص:برگزیده ها
,