متوقف نمی شویم
اینکه با فقدان آیت‌ا... هاشمی رفسنجانی اعتدالگرایان و اصلاح‌طلبان چه چشم‌اندازی را پیش روی خود میب‌ینند، سوال یا دغدغه این روزهای هواداران آنهاست، مخصوصا اینکه کشور در ماه‌های منتهی به انتخابات ریاست‌جمهوری قرار دارد تا سرنوشت رئیس‌جمهور مستقر در انتخابات دوازدهمین دوره ریاست‌جمهوری در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.«در نبود آیت‌ا... هاشمی هم برخی مشكلاتی به وجود خواهد آمد، اما اين‌گونه نخواهد بود كه ما را متوقف كند. جريان اصلاحات كار خودش را انجام مي‌دهد. اصول و محوريت‌هاي خودش را دارد، به پيش هم مي‌رود.
در جريان اعتدالگرا هم، فكر مي‌كنم شخصيت آقاي روحاني يك شخصيت محوري مهمي براي آنها هست و مي‌توانند به او تكيه كنند و به پيش بروند. من فكر مي‌كنم كه رحلت آیت‌ا... هاشمی بيش از اينكه يك اختلال واقعي در سياست ورزي در ايران ايجاد نمايد، يك ضربه روحي و يك شوك، بخصوص در غيرقابل انتظار بودن آن بود. اما به تدريج همه جريانات سياسي، افراد روحيه اصلي خودشان را پيدا و باز‌سازي مي‌كنند. هر چند باور نبودن آیت‌ا... هاشمی، سخت است و نبودن ايشان هم مشكل ايجاد مي‌كند. اما فكر نمي‌كنم كه خلل عمده‌اي در روند كار سياست‌ورزي، حداقل در درون جريان اصلاحات ايجاد كند.» محمدرضا خاتمی در گفت‌وگو با «آرمان» در این خصوص به سوالات پاسخ می‌دهد:
بعد از فوت آیت‌ا...هاشمي رفسنجانی برخي نگراني‌هايي در ارتباط با موقعیت انتخاباتی روحاني به وجود آمد. دلیل این نگرانی‌ها چیست؟
من اصلا از اين وضعيت نگران نيستم. من نگران سوء‌رفتارها و بد‌اخلاقي‌هايي هستم كه هم در زمان حيات آیت‌ا... هاشمی و هم در زماني كه ایشان در قيد حيات نیستند، مشاهده می‌شد و متاسفانه خواهد شد. ایران حوادث خيلي بزرگي را از سر گذرانده است. امام هم رفت، اما پايه‌ها و بنيادهاي انقلاب فرو ريخته نشد. البته باید پذیرفت وقتي كه يك شخصيت بزرگي مي‌رود، خللي وارد مي‌شود.
شخصیت سیاسی ایشان را چطور تحلیل می‌کنید؟
آیت‌ا... هاشمی ويژگي‌هایی داشت كه شايد كمتر كسي داشته باشد. در درون حكومت بود و با جريان اصلاحات رابطه خيلي خوبي داشت. با جريان‌هاي اصولگرا رابطه خيلي خوبي داشت. ارتباط بي‌رودربايستي با حاکمیت داشت. افراد مختلفي كه در درون نظام بودند، چه مخالف و چه موافق او، نمي‌توانستند اين استوانه را ناديده انگارند. اينها همه از مزيت‌هاي آیت‌ا... هاشمی بود.
یعنی جریان اعتدالگرا و اصلاح‌طلب با فقدان ایشان ضرری را متوجه خود نخواهند دید؟
در نبودن آیت‌ا... هاشمی هم برخی مشكلات به وجود خواهد آمد، اما اين‌گونه نخواهد بود كه ما را متوقف كند. جريان اصلاحات كار خودش را انجام مي‌دهد. اصول و محوريت‌هاي خودش را دارد، به پيش هم مي‌رود. در جريان اعتدالگرا هم، فكر مي‌كنم شخصيت آقاي روحاني يك شخصيت محوري مهمي براي آنهاست و مي‌توانند به او تكيه كنند و به پيش بروند. من فكر مي‌كنم كه رحلت آیت‌ا... هاشمی پيش از اينكه يك اختلال واقعي در سياست ورزي در ايران ايجاد نمايد، يك ضربه روحي و يك شوك، به‌خصوص در غير قابل انتظار بودن آن بود. اما به تدريج همه جريانات سياسي، افراد روحيه اصلي خودشان را پيدا و باز‌سازي مي‌كنند. هر چند باور نبودن آقاي هاشمي، سخت است و نبودن ايشان هم مشكل ايجاد مي‌كند. اما فكر نمي‌كنم كه خلل عمده‌اي در روند كار سياست ورزي، حداقل در درون جريان اصلاحات ايجاد كند.
خلأ ایشان برای نظام چه تبعاتی در پی خواهد داشت؟
قطعا نبودن آیت‌ا... هاشمی ، بيشترين مشكل را براي حكومت ايجاد مي‌كند، آیت‌ا... هاشمی در درون حكومت يك وزنه بزرگی بود. ايشان كسي بود که با وجود گرفتاري‌هايي كه براي ايشان ايجاد كردند، در انتخابات خبرگان، رأي تاريخي آورد تا بتوانیم این‌طور نتیجه‌گیری کنیم که هاشمی كسي بود كه باعث اعتماد مردم به نظام شده بود.
پس چرا رفتارهای خصمانه‌ای با او شد؟
اين را من نمي‌دانم. الان حكومت بايد فكر كند كه آيا شخص ديگري وجود دارد كه مردم به اعتبار و اعتماد به او نگاهشان مثبت‌تر شود؟ اين خيلي اهميت دارد. نمي‌خواهم بگويم كه همه مردم به آقاي هاشمي اعتماد داشتند، ولي يك بخشي منتقد شده بودند. يك بخشي هم معتقد بودند كه نظام مسير اصلي خودش را ادامه نمي‌دهد و فكر مي‌كردند كه آرمان‌هاي اصلي انقلاب كم رنگ شده است.
وجود آقاي هاشمي به مانند چسبي بود كه اقشار مختلف اجتماعي را به نظام پيوند مي‌داد. اينها فقط چهره‌هاي سياسي نبودند، بلكه بخش عمده آنها بازاريان بودند. برای بخش قابل توجهي از روحانيت، آقاي هاشمي يك استوانه و الگو بود. آیات اميني، جوادي آملي و حائري شيرازي هم هر كدام از اينها نبود آیت‌ا... هاشمی را به عنوان يك فقدان درون نظام احساس مي‌كنند. من فكر مي‌كنم كه اگر قرار است كسي از نبود آقاي هاشمي نگران باشد، بيشتر نظام بايد نگران باشد.
شما هم معتقد به فراجناحی بودن آیت‌ا... هاشمی هستید؟
بله، اصولا وزنه‌ای چون ایشان نمی‌توانست وارد درگیری و جدلهای سیاسی شود و به دلیل جایگاهی که در کنار امام و همچنین نظام داشت، «حد» اش باید بالاتر از این دیده شود که در خدمت جریانهای سیاسی قرار بگیرد. البته او تقریبا در دهه پایانی عمر خود با جریان اعتدالگرا را و حتی اصلاح‌طلب به اشتراک‌نظرهایی رسید و بیشتر با آنها همصدا بود تا سلیقه‌های دیگر. اما این مساله هم دلیل نمی‌شود تا به آیت‌ا... هاشمی برچسب جریانی بزنیم. در پایان تکرار این نکته را لازم می‌دانم که با وجود شدت و حدت تاثیرگذاری آیت‌ا... ، بدون هاشمی، اصلاح طلبان متوقف نمی‌شوند و با توجه به دغدغه‌ها و برنامه‌هایی که داریم، امور را آن‌طور که لازم است به پیش می‌بریم تا بتوانیم در فضای سیاسی و مدیریتی همچنان سهم قابل توجهی داشته باشیم.
اخبار سیاسی - آرمان