دریافت گواهینامه کارت پایان خدمت نمی‌خواهد
در سوم آذر ۹۴، با تصویب نمایندگان، اخذ گواهینامه رانندگی بدون کارت پایان خدمت و معافیت امکانپذیر شد. در فروردین امسال نیز حسینعلی حاجی‌دلیگانی، یکی از نمایندگان مجلس، در جلسه علنی گفت: «طبق مصوبه مجلس در زمان اخذ گواهینامه، نیازی به کارت پایان خدمت سربازی نیست، اما این قانون اجرا نمی‌شود.» در این شرایط نیروی انتظامی و راهنمایی و رانندگی باید سریع‌تر به این موضوع رسیدگی کنند، چون سرنوشت بخش قابل توجهی از جوانان که قصد رانندگی دارند، مشخص نیست.
روسای پلیس راهور نیز بر این باورند که این قانون به دلیل اجرای قانون خرید غیبت سربازی به تعویق افتاده و تاکنون اجرا نشده و اجرای قانون مذکور نیازمند دستورالعمل‌های جدید است. در واقع اجرا نشدن این قانون به دلیل مغایرت‌های آن با قانون گذشته است که اجرای آن را با مشکل رو به رو کرده است. بر اساس قانون گذشته مشمولان غایب سربازی با مراجعه برای اخذ گواهینامه دستگیر و به مراجع مربوطه تحویل داده می‌شدند، یعنی به این افراد نه تنها گواهینامه داده نمی‌شد، بلکه آنها را دستگیر و راهی خدمت سربازی می‌کردند. هر چند در قانون جدید هیچ‌منعی برای اخذ گواهینامه در نظر گرفته نشده است. آنچه در ادامه می‌خوانید نظرات محمد علی پور مختار، عضو کمیسیون حقوقی و قضائی مجلس، در گفت‌و‌گو با «آرمان» است.
درباره چرایی ممنوعیت دریافت گواهینامه بدون داشتن کارت پایان خدمت و احتمال تغییر این ممنوعیت توضیح دهید؟
بر اساس تدوین قوانین جدید مقرر شد نیروی انتظامی درباره داشتن کارت پایان خدمت برای متقاضیان گواهینامه رانندگی اقدامات مناسب انجام دهد. هنوز در کشور این قانون جدید اجرا نشده است. بر اساس قوانین وظیفه عمومی افراد فاقد کارت پایان خدمت باید شناسایی شده و به خدمت سربازی اعزام شوند. این امر نشان‌دهنده تعارض در قوانین برای اخذ گواهینامه است. در این وضعیت قوانین جدید درباره صدور گواهینامه بدون داشتن کارت پایان خدمت بلاتکلیف مانده است. این بی‌توجهی نسبت به قوانین جدید توجیه مناسبی از سوی مسئولان مربوطه ندارد، بلکه بر اساس قانون باید آخرین قوانین تصویب شده اجرا شود، اما هنوز این قانون در کش و قوس توجیهات سازمان‌های مربوطه بلاتکلیف مانده است.
به نظر شما امکان اجرای چنین قوانینی وجود دارد؟ چون به دلیل بی‌توجهی یا کم توجهی دستگاه‌های مربوطه انگار این قانون با شرایط کشور چندان متناسب نیست.
خیر، قانون مربوطه درباره اخذ گواهینامه در مجلس تصویب شده و باید اجرا شود. ما در مجلس از دستگاه‌های مسئول انتظار اجرای چنین قوانینی را در اسرع وقت داریم.
تدوین این قانون در شرایطی انجام شده که دارا بودن کارت پایان خدمت در اخذ گواهینامه رانندگی چندان لازم نیست. برای مثال، متقاضیان می‌توانند با اخذ گواهی اشتغال به تحصیل یا هر گواهی دیگری در آموزشگاه‌های رانندگی ثبت‌نام و به این شکل گواهینامه رانندگی اخذ کنند.
در واقع هدف از تدوین چنین قوانینی در اختیار قرار دادن تسهیلات به متقاضـیان است. هم اکنون در کشور به سرباز نیاز نیست و تصمیم‌گیری‌ها نیز به دستگیری مشمولان نظام وظیفه ختم نمی‌شود. همچنین اعمال معافیت‌های مختلف نشان‌دهنده این مقوله است. امید است در اسرع وقت با همکاری سازمان‌های مربوطه قانون جدید اخذ گواهینامه در کشور اجرا شود.
هم اکنون مساله اخذ گواهینامه و قوانین اعمال شده در این زمینه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ همان‌طور که مستحضر هستید حدود 80 -90 درصد تصادفات در ایران به دلیل عوامل انسانی است.
در کشور قوانین راهنمایی و رانندگی به شکل سفـت و سخت اعمال می‌شود. متقاضیان اخذ گواهینامه رانندگی با گذراندن دوره‌های مناسب قوانین را به شکل بین‌المللی می‌آموزند وطبیعتا برای هر فرد اخذ گواهینامه رانندگی مسئولیت ایجاد می‌کند. بنده قوانین موجود درباره آموزش رانندگی را مناسب می‌دانم، اما اغلب افراد بعد از اخذ گواهینامه و کسب مهارت‌های لازم آن‌طور که باید و شاید قوانین را رعایت نمی‌کنند. با بررسی تصادفات و اعمال سرعت بیش از حد مجاز در اتوبان‌ها و جاده‌های کشور باید گفت که اغلب رانندگان آنها از مهارت‌های لازم برخوردار هستند. هر چند دلیل بروز چنین حوادثی کم توجهی به قوانین است. با این تفاسیر در صدور گواهینامه، نظارت‌ها و مراحل آموزش چندان نارسایی وجود ندارد.
کارشناس و مربیان رانندگی بر این باورند که با گذراندن 10 جلسه شهری هیچ فردی راننده نمی‌شود. این در حالی است که در کشورهای پیشرفته برای افراد مبتدی در امر رانندگی قوانین سخت و بازدارنده اعمال می‌شود. برای مثال این افراد تا یک سال نخست بعد از اخذ گواهینامه توانایی رانندگی به شکل انفرادی را نداشته و باید مربی یا یک راننده حرفه‌ای کنار آنها حضور داشته باشد.
برای مهارت آموزی به فرد مبتدی گذراندن دو یا 20 جلسه رانندگی مهم نیست، بلکه کسب مهارت و اعمال قوانین رانندگی اهمیت دارد. برای مثال، برخی افراد قبل از اخذ گواهینامه با خودروی پدر یا مادرشان رانندگی کرده و در زمان گذراندن 10 جلسه شهری یا امتحان شهر کاملا حرفه‌ای هستند. در این شرایط نظر افسر راهنمایی و رانندگی به عنوان امتحان گیرنده از هنرجویان اهمیت دارد.
آقای پور مختار! در بسیاری از موارد شاهد اعمال رفتارهای سلیقه‌ای از سوی افسران راهنمایی و رانندگی در امتحانات شهری نسبت به هنرجویان هستیم. براساس بررسی میدانی انجام شده باید تاکید کرد که هیچ عملکرد و برنامه ثابتی برای این افراد تعریف نشده است. در این وضعیت یک افسر در آموزشگاه‌های رانندگی به عنوان افسر سختگیر و دیگر افسر به عنوان فردی منعطف معروف است.
افسران راهنمایی و رانندگی در امتحانات شهر قوانین و اصول مورد نظر را رعایت می‌کنند. این اصول بر مبنای قوانین راهنمایی و رانندگی اعمال می‌شود. در واقع اعمال سلیقه‌های فردی از سوی افسران راهنمایی و رانندگی تاثیر چندانی بر اعمال قوانین در امتحانات شهری هنرجویان ندارد.
برای کاهش عوامل انسانی در تصادفات رانندگی باید به ارتقای ایمنی در جاده‌ها و خودرو پرداخت. به نظر شما برای تحقق این امر باید از چه تمهیداتی استفاده کرد؟
تاکنون مجلس هیچ اقدامی در این زمینه انجام نداده و نمی‌دهد. باید بتوان با فرهنگسازی و آموزش همگانی در ارتقای امنیت جاده‌ها اقدامات اساسی انجام داد. در ضمن آموزش باید برای همگان اعمال شود و نمی‌توان جوانان جامعه را بی‌توجه نسبت به اعمال قوانین رانندگی دانست، بلکه در کشور برخی افراد مسن اصول رانندگی را رعایت نمی‌کنند. فرهنگ رانندگی در ایران فقط از طریق فرهنگسازی ارتقا می‌یابد. در سال‌های اخیر راهنمایی و رانندگی با همکاری رسانه ملی با پخش تیزرها و پیام‌های تبلیغاتی توانست در ارتقای فرهنگ رانندگی تاثیرگذار باشد. برای مثال امروزه در ایران بستن کمربند ایمنی در رانندگی یک اصل محسوب می‌شود.
این امر فقط به دلیل تاثیر رسانه بر افکار عمومی است. باید دست اندرکاران با اقدامات فرهنگی بتوانند در ارتقای فرهنگ رانندگی اقدامات مناسب انجام دهند. امروزه استفاده از تلفن همراه در حین رانندگی منشأ بروز حوادث متعدد است، طبیعتا برای حل این معضل می‌توان از ظرفیت رسانه استفاده کرد.
چندی پیش یک مقام مسئول در راهنمایی و رانندگی از نصب برچسب به شیشه خودروی رانندگان مبتدی خبر داد. همچنین در این مطلب اشاره شده بود که رانندگان مبتدی تا سه ماه بعد از اخذ گواهینامه رانندگی اجازه رانندگی به شکل مستقل را ندارند. به نظر شما اعمال چنین قوانینی می‌تواند بازدارنده باشد؟
بله، این گونه اقدامات باعث می‌شود تا رانندگان حرفه‌ای با مشاهده فرد مبتدی در اتوبان یا جاده‌ها شرایط او را درک کنند. این اقدامات در ارتقای ایمنی افراد در رانندگی تاثیر بسزایی دارد.
به نظر شما خودروهای کشور آن طور که باید و شاید از ایمنی مناسب برخوردار هستند؟
در واقع خودروهای کشور از حداقل ایمنی برخوردار هستند. این در حالی است که نمایندگان مجلس بارها با مسئولان سازمان استاندارد درباره ارتقای ایمنی خودرو جلسات متعددی برگزار کرده‌اند، اما همچنان در تصادفات به دلیل ایمنی اندک خودروها شاهد بروز اتفاقات ناگوار هستیم. برای ارتقای ایمنی خودرو باید با اعمال قوانین سختگیرانه بتوان خودروسازان را نسبت به رعایت ایمنی کامل خودرو مکلف کرد. در اصل ارتقای ایمنی خودرو یکی از الزامات در کشور است.