تاریخچه صندلی - تاریخچه صندلی درجهان
در طراحی دکوراسیون، مبلمان همواره یکی از مهم ترین بخش هاست و برخلاف تصور
برخی شامل بسیاری از وسایل و نه فقط مبل راحتی اتاق نشیمن یا مبل رسمی
اتاق پذیرایی است. یکی از مهم ترین المان های مبلمان در بیشتر فضاها صندلی
است که در واقع توجه به طراحی آن، سرآغاز گرایش به طراحی مبلمان هم هست.
«صندلی» یا شاید هم «سندلی» در تعریف، همان چهارپایه کوچک پشتی داری است که
روی آن می نشینند.
تاریخچه صندلی درجهان
گرچه صندلی های امروز در زندگی ما گاهی چهارپایه، گاهی پشتی و گاهی هم هیچ کدام را ندارند، حتی گاهی بر روی آن نمی نشینند،
صندلی یک از قدیمی ترین محصولاتی است که به دست بشر ساخته شده و از صدها سال پیش تا امروز به هزاران فرم مختلف درآمده و مورد استفاده انسان قرار گرفته است. در این مقاله به بررسی تعدادی از معروف ترین و متفاوت ترین صندلی های مدرن می پردازیم که بسیاری از آنها را بدون آنکه بشناسیم، در خانه یا محل کار استفاده می کنیم. صندلی به دلیل کاربرد بسیار و انعطاف پذیری عجیبی که در تغییر فرم، شکل، رنگ و جنس دارد یکی از نخستین اشیایی است که یک طراح را برای طراحی جلب می کند. از این رو تنوع در آن از بسیاری محصولات دیگر بیشتر است. بررسی محصولی چون صندلی در طول چند دهه، جدا از ایده های فراوانی که می دهد، می تواند چیزهای زیادی در مورد ارزش ها و علایق مردمی که در گذشته می زیسته اند، درباره روش های استفاده آنها از تکنولوژی زمانه و درباره اولویت ها و مسوولیت های طراحی آن زمان به ما بگوید.
اینکه صندلی چگونه و توسط چه قومی اختراع شده بحث ما نیست. برخی ایرانی ها را مبدع صندلی می دانند. وجود چندین صندلی با نقوش ایرانی در تخت جمشید و کاخ صدستون به اثبات رسیده است. همچنین آثاری نیز پیش از آن پیدا شده. اما با گذر از این بحث و چشم پوشی از روند تغییرات صندلی نزد اقوام و فرهنگ های مختلف تا قرن بیستم باید به این نکته اشاره کرد که صندلی هم مثل بسیاری محصولات دیگر در قرن نوزدهم مورد توجه اروپاییان قرار گرفت و یک سده پس از انقلاب صنعتی با پی بردن به ارزش طراحی در صنعت، تحول چشمگیری در طراحی و تولید آن و به طور کلی مبلمان ایجاد شد.
ساخت صندلی به روش تولید انبوه در اواخر این قرن، یعنی موقعی که صندلی های دست ساز لویی شانزدهم فرانسه و صندلی های دوره ویکتورین انگلستان عمرشان به پایان رسیده بود، معمول شد. در این زمان به تدریج جنبش های هنری در طراحی شکل می گرفتند. یکی از این جریان هاArt Nouveau بود.
آرت نوو به معنی (هنر نو) حرکتی بین المللی بود که در هر کشوری از اروپا با ویژگی های خاص خودش شناخته می شد. آرت نوو بسیاری از اصول جنبش های پیشین در طراحی مانند استفاده از مواد طبیعی، روش های صنعتی و تهی کردن سطوح از تزئینات را به کار می برد. گرچه مبلمان آرت نوو کمی بیشتر از طرح های تزئین شده استفاده می کرد اما معتقد بود که نباید در این کار زیاده روی کرد؛ هرچند محصول می بایست بیانگر احساسات سازنده اش باشد. در سال ۱۸۹۷ یک معمار و طراح اسکاتلندی به نام چارلز رنه مکینتاش یک صندلی ناهارخوری طراحی کرد که نشان دهنده استفاده ظریفی از مواد، فرم و سمبلیسم بود. صندلی از چوب ساخته شده بود اما استفاده از فضاهای منفی و عناصر باریک و مخروطی، برخلاف محصولات سنگین ماقبل، سبکی و حرکتی بصری ایجاد می کرد. مکینتاش برخلاف جریان های پیشین، مبلمان خود را رنگ آمیزی کرده است (سیاه یا سفید) و بدین گونه به ترکیب بصری عناصر ساختاری بیش از نمایش سطح اصیل مواد اهمیت می داد.
از صندلی های مشهور دیگر در این دوره می توان به صندلی ناهارخوری دارکین که در امریکا و با طراحی فرانک لویدرایت معمار برجسته امریکایی ساخته شد و همچنین صندلی «کافه فلادرموس» اثر جوزف هافمن در اتریش اشاره کرد. این صندلی برخی از ویژگی های صندلی مکینتاش را داشت اما نسبت به آن انتزاعی تر و مهندسی تر بود. گرچه صندلی از چوب ساخته شده بود اما به نظر می رسید که فرم های استانداردشده بیشتری برای تولید صنعتی داشت.
صندلی مشهور بعدی «صندلی قرمز و آبی» با طراحی گریت ریتولد بود. این صندلی در سال های ۱۹۱۸ ۱۹۱۷ توسط او که یک کابینت ساز هلندی بود و بعدها به معماری و طراحی روی آورد، با توجه بیشتر بر روی ترکیب بندی بصری ساخته شد.
او پس از طراحی این صندلی با کارهای نقاشی پیت موندریان آشنا شد و این صندلی را طوری رنگ کرد که مانند کارهای او به نظر برسد. هر دو این کارها از مستطیل هایی با رنگ های اولیه و کادرهای مشکی تشکیل شده اند. این طور به نظر می رسد که صندلی ریتولد البته غیر از پشتی مورب آن، سه بعدی شده تابلوی موندریان است. صندلی واسیلی اثر مارسل بروئر که در سال ۱۹۲۵ و در آلمان طراحی شد نیز یکی دیگر از صندلی های مطرح است. «صندلی پایمو» با طراحی آلو ار آلتو هم از مهم ترین این صندلی ها است.
آلتو یک بیمارستان برای بیماران مبتلا به سل به سبک مدرن بین المللی طراحی کرده بود و می خواست که برای اتاق های بیماران و استراحتگاه ها مبلمان طراحی کند. او تحت تاثیر صندلی واسیلی قرار گرفت اما می خواست صندلی ای کاملاً مدرن بدون استفاده از لوله های فلزی طراحی کند. هوای فنلاند خنک بود و مردم مبلمانی را دوست داشتند که هنگام لمس آن احساس گرما کنند. همچنین فنلاند سرزمینی سرشار از جنگل های انبوه بود. بنابراین آلتو طرحی مبتنی بر اصول مدرنیسم و فرم کاملاً کاربردی ارائه کرد که از پروسه جدیدی در ورقه ورقه کردن چوب استفاده می کرد. صندلی آلتو دارای منحنی ارگانیک بود و ارزش زیادی از نظر ارگونومی داشت. آلتو در تحقیقات خود در مورد بیماران مسلول به این نتیجه رسید که بهترین زاویه پشتی برای نشستن زاویه ۱۱۰ درجه است و این بهترین حالت برای تنفس فردی با ریه های گرفته است.
اما آخرین صندلی انتخابی ما صندلی کیف لوبیاست؛ صندلی ای که تقریباً هیچ کدام از معیارهای «صندلی بودن» را ندارد. در سال ۱۹۶۱ فردی به نام راشل کارسون کتابی نوشت با عنوان «بهار خاموش» که برای اولین بار امریکاییان را با این حقیقت آشنا کرد که کارخانجات در حال آلو ده سازی محیط زیست هستند. پاگیری این مساله از سویی و پیشرفت فناوری پلاستیک در اوایل دهه ۶۰ از سوی دیگر ایده های جدیدی را آشکار کرد. در این هنگام ایتالیا پرچمدار طراحی فرم های مبلمان جدیدی شد که فردگرا و معنی دار بودند. گروهی از طرفداران ایتالیایی صندلی کیف لوبیا را طراحی کردند که تصور قبلی از صندلی به عنوان یک ساختار سخت و محکم را کنار گذاشت.
این صندلی در حقیقت کیفی از جنس وینیل بود که با گلوله های پلی اورتان پر شده بود. این صندلی هیچ فرمی نداشت بلکه فرم بدن شخصی را می گرفت که روی آن می نشست. بنابراین بسیار فردگرا بوده و فرم متغیر آن تقلیدی از روابط اجتماعی متغیر آن دوره بود. این مساله که صندلی باعث می شد فرم در ارتفاع کم و نزدیک به زمین بنشیند و تمام حالت های بدن را پوشش دهد به این معنی بود که با رفتار اجتماعی و سیاسی غیرجدی آن دوره نیز هماهنگ بود. از آن زمان تاکنون طراحی صندلی های متفاوت همچنان ادامه دارد. از پرکاربردترین صندلی های چندین سال اخیر می توان به صندلی آیرون با طراحی «دون چادویک» و «بیل استامپ» در سال ۹۴ و کارهای «کریم رشید» و «مارک نیوسن» اشاره کرد که هر کدام از این صندلی ها می توانند زینت بخش محل کار و محیط زندگی ما باشند.
مازیار رضایی
روزنامه شرق
,