جوان و جواني در ادب فارسي
جوان و جواني و مسائل پيرامون آن، از مضامين و موضوعاتي است كه در بطن و متن ادب فارسي به وديعه نهاده شده است و بررسي و شناخت دقيق انكار، انديشه‌ها و تلقيات ادبي حكماي ما از اين مقوله انساني، مي‌تواند ما را در شناخت بيشتر و بهتر مسائل جواني و جوانان مدد رساند و يا بازيابي، ارزيابي و نقد و بررسي آراء و باورهاي پيشينيان در اين زمينه، امروزيان را در رسيدن به درك و فهم صحيح‌تر از مسائل جوانان كمك كند.
در راستاي چنين هدفي طرحي با عنوان «جوان و جواني در ادب فارسي» توسط دكتر ناصر نيكوبخت و به سفارش پژوهشكده علوم انساني و جهاد دانشگاهي هم‌اكنون در دست اجرا است.
براساس اين طرح، ادبيات فارسي به عنوان آينه تمام نماي فرهنگ و تمدن ايراني و اسلامي اصلي‌ترين ميراث‌دار نبوغ و انديشه قوم ايراني در گذر تاريخ پرفراز و نشيب آن است. تعداد بي‌حد و حصر كتاب‌هاي چاپي و خطي فارسي در كتابخانه‌ها و موزه‌هاي داخل و خارج، حاكي از تلاش انديشه‌هاي انسان‌ساز را به بشريت تقديم داشته‌اند. اصولاً ذات فرهنگ و انديشه شرقي به طبيعت انسان نزديك‌تر است و بدون تعرض به فردگرايي، بيشتر برانگيزاننده عاطفه و احساس بشر است و مي‌كوشد با تزكيه روح و روان، و پيدا كردن وجدان بشري، زندگي مسالمت‌آميز و آميخته با صلح و نوع‌دوستي را ترويج كند. به همين دليل كمتر موضوع مرتبط با زندگي انساني وجود دارد كه ذهن شاعر، نويسنده و متفكر ايراني به خود جلب نكرده باشد و در خصوص آن قلم نزده باشد. 
دكتر نيكوبخت در خصوص رابطه مسائل جوانان و ادب فارسي معتقد است، شناخت مسائل جواني در مقام فعال‌ترين، حساس‌ترين، عمده‌ترين و پر‌اوج‌ترين دوران زندگي انسان، از ابعاد مختلف سياسي، اجتماعي، فرهنگي حائز اهميت فراوان است و غالباً آموزش و پرورش جوانان، دغدغه و دل مشغولي حكيمان و فرهيختگان هر جامعه‌اي به شمار مي‌رفته است. آثار مدون بازمانده از دوازده قرن، حضور بي‌وقفه ادبيات فارسي در ايران زمين، ذخاير ارزشمندي از جلوگاه انديشه روشن و فرهنگ و تمدن قوم ايراني است كه در موضوعات مختلف بشري، اصيل‌ترين روش‌ها و منش‌هاي انساني را براي بهبود و سعادت انسان و جامعه عرضه داشته است.
بنابراين پژوهش مذكور مي‌تواند اندوخته‌هاي ميراث ادبي تمدن بزرگ ايراني پس از اسلام را در اختيار محققان رشته‌هاي ديگر از جمله روان‌شناسي، جامعه‌شناسي، مردم‌شناسي و علوم تربيتي و... قرار دهد.
از سوي ديگر هر چند جوان و جواني و مسائل پيرامون آن مربوط به دوران مدرن است و كمتر به عنوان مسأله‌اي اصلي مورد دغدغه متفكران ايراني و اسلامي بوده اما، به هر حال بدان معني نيست كه شاعر و نويسنده ايراني به سادگي از كنار مسأله‌اي با اين اهميت گذشته باشد.
اختلاف ديدگاه متفكران ديروز و امروز در خصوص جوان و جواني معلول عوامل متعددي از جمله اوضاع سياسي، اجتماعي، جغرافيايي، اقتصاد و ... است و اين پژوهش درصدد است تا ضمن تبيين مسأله جوان و جواني در ادب فارسي به اين مسأله نيز پاسخ گويد كه تا چه حد آموزه‌هاي اخلاقي و راهكارهاي حكماي گذشته مي‌تواند در حل معضلات و مسائل جوان امروز راهگشا باشد و به تصميم گيرندگان و برنامه‌ريزان مسائل جوانان كمك كند.
بنابراين هدف كلي اين پژوهش آن است كه در مجموعه ميراث مكتوب زبان و ادبيات فارسي از گذشته تا امروز، آرا، انديشه‌ها، عقايد و باور ادباي فارسي را نسبت به مسأله جوان و جواني جست‌و‌جو كند و احوال و اوصاف جوان را در آينه ادب فارسي بازنمايد و به تبيين اين مسأله بپردازد كه آيا اصولاً در ميراث مكتوب ما توجه جدي به مسأله جوان وجود داشته است؟ آيا در گذشته، جواني مانند امروز از مسائل قابل توجه و مهم جوامع بشري به شمار مي‌رفته؟ مسائل عمده جواني و جوانان كدام بوده است؟
مواضع ادبا و حكماي ما در مقابل اين مسائل چه بوده است؟ چه تعاريفي از جوان و جواني ارائه كرده‌اند؟ تقويم سني جواني از منظر ادبا كدام است؟ تلقي قدما از هويت جوان و جواني كدام است؟ ديدگاه‌هاي مثبت و منفي رايج درباره جوان چيست؟ پند‌ها، موعظه‌ها، پرسيده شود، و به طور كلي بايد‌ها و نبايد‌ها در مواجهه با جوانان كدام است؟ آموزه‌هاي مهم ادبي در موضوع جواني و جوانان و طرح آن در گره‌گشايي مسائل نسل امروز تا چه حد مي‌تواند راهگشا باشد؟ تجربيات گذشتگان تا چه حد با يافته‌هاي روان‌شناسي و تربيتي امروز قابل تطبيق است؟
به گفته محقق در خصوص اهميت اين پژوهش بايد خاطرنشان كرد كه هر چند در حوزه تعليم و تربيت، روان‌شناسي، جامعه‌شناسي، مردم‌شناسي و ...، به تفكيك درباره مقاطع مختلف عمر آدمي، حالات و اوصاف آن، تحقيقات ارزشمندي صورت گرفته و كتاب‌ها و مقالات فراواني نگاشته شده است، متأسفانه هيچ تحقيق مستقلي به ويژه در خصوص مسأله جواني و جوانان در ادب فارسي تاكنون انجام نشده است و بنابراين مي‌توان ادعا كرد، اين پژوهش اولين اثر در بررسي مسأله جوان و جواني در ادب فارسي است. پژوهش در اين زمينه از نوع توصيفي و تاريخي است. اصولاً شاعران و نويسندگان زبان فارسي به مسأله جوان و جواني صرفاً از ديدگاه ادبي نگاه كرده‌اند. مسائلي از جمله بي‌تجربگي، خامي، عاشق‌پيشگي، شتابگري، خيال‌ورزي، غرور، رقت‌قلب، هوس‌ورزي، ظاهر‌بيني، قدرت‌طلبي و ... به عنوان دستمايه‌هايي براي مدح، توصيف، دعا، مرثيه، شريطه و ...، در شعر و نثر به كارگرفته شده است.
اما تحليل و توصيف مسائلي از اين نوع در شعر، از ديدگاه جامعه‌شناسي و روان‌شناسي و يا مباحث تعليم و تربيت چندان نمي‌تواند علمي تلقي شود.
اصولاً ادبا چندان در پي نظريه‌پردازي و اثبات ديدگاه‌هاي عميق علمي نبوده‌اند. به طور دقيق‌تر بايد گفت، پايگاه شعر بر خيال بنا نهاده شده است نه حقيقت. آنچه از مجموع اظهارات ادبا قابل تحقيق است، بررسي ديدگاه‌هاي تربيتي و اخلاقي و بايد‌ها و نبايدهاي در شعر است.
روش تحقيق اين موضوع، كتابخانه‌اي است و منابع و جامعه آماري آن مجموعه متون ادبي فارسي، اعم از نظم و نثر است كه به واسطه حجم وسيع اين آثار، از ابتدا تا عصر انقلاب اسلامي امهات متون ادبي بررسي شده است.
فصل اول اين پژوهش به تعاريف و كليات اختصاص يافته، و سعي شده ضمن ارائه تعاريف متعدد از نظرگاه‌هاي خاص و به منظور تبيين حد و مرز جواني، اشاره‌اي نيز به دوران قبل و بعد از جواني بشود. سپس جوان و جواني از منظر اسلام تبيين گردد. چرا كه بدون ترديد برترين آبشخور شاعر و نويسنده مسلمان فارسي‌گو، قرآن و تعاليم روشنگر اسلام است؛ به همين دليل بيشترين حجم فصل اول به جواني از منظر اسلام اختصاص يافته و ضمن ارائه الگوهايي از جوان مورد نظر اسلام، به سخنان پرارج معصومين (ع) اشاراتي شده است.
فصل دوم به بررسي جوان در انواع ادبي (غنايي، حماسي و تعليمي) اختصاص يافته است.
فصل سوم بازتاب شخصيت جوان و اوصاف و احوال آن در ادبيات فارسي و تلقي شاعران سنتي و معاصر از اين موضوع مورد بررسي قرار گرفته است و بالاخره در پايان فصل سوم نتيجه‌گيري و كتابنامه آمده است.
مطالب مشابه :
شعر زیبا در مورد جوانی
نیمی به راه عشق و جوانی تمام شد نیم دگر بغفلت و خواب گران شد برچسب‌ها: شعر جوانی,
شعری از پروین اعتصامی در باره ی نوجوانی
شعری از پروین اعتصامی در باره ی نوجوانی - جوانی که کار وشایستگی است درباره وبلاگ-BlogAbout
جوان و جواني در ادب فارسي
از نوجوانی به جوانی. جوان و جواني و مسائل ديدگاه‌هاي مثبت و منفي رايج درباره
نیازهای دوره ی جوانی و نوجوانی
نیازهای روانی دوره نوجوانی و جوانی که درجه اهمیت آنها معمولا با توجه به محیط زندگی و
شعر جوانی از استاد شهريار
ترانه و شعر درباره ی حس جوانی كوتاه بگويم اين وبلاگی است برای جوان و جوانی زير نظر
روز نوجوان
شعر و سرود و اما درباره ی نوجوانی چه می توان گفت پس از آن دوران جوانی و پختگی فرامی رسد
نوجوانی و کتابخوانی
مطالبی درباره ی کتاب و هم کتاب شعر و هم نوجوانی و جوانی، با
نوجوانی و جوانی آسیب های اجتماعی و راه های پیشگیری از آن
نوجوانی و جوانی آسیب های تقویت اعتقادات فرزند، به ویژه در کودکی و نوجوانی، در کنار
دوره ی جوانی؛ بهار زندگی
مقدس، شهدا، بسیج، دعا، شعر، درد و جوان و دوره جوانی عنایت ویژه ای دارد درباره این
برچسب :
شعر درباره نوجوانی و جوانی