تهیه صورت مغایرات بانکی

همانگونه كه اطلاع داريد تهيه صورت مغايرت بانكي به سه روش انجام مي‌پذيرد:

شيوه اول: تهيه صورت مغايرت بانكي برمبناي مانده حساب جاري طبق دفاتر سازمان

شيوه دوم: تهيه صورت مغايرت بانكي برمبناي مانده حساب جاري طبق صورتحساب بانك

شيوه سوم: تهيه صورت مغايرت بانكي برمبناي مانده واقعي

تهيه‌كنندگان صورت مغايرت بانكي اصولا شيوه سوم را به دليل اعلام مانده واقعي شيوه بهتري مي‌دانند، اما واقعيت اين است كه مانده واقعي مذكورفاقد ارزش محاسباتي است.يعني مانده حساب در دفاتر سازمان را به ميزان واقعي ذكر شده در صورت‌مغايرت تهيه شده نمي‌توان اصلاح كرد، زيرا عمليات حسابداري بلافاصله بعد از خاتمه ماه و در آغاز ماه جديد بدون وقفه و توقف ادامه پيدا مي‌كند، اما صورت‌مغايرت عملا زماني تهيه و ارائه مي‌شود كه مسلما چند روزي از آغاز ماه سپري و عمليات ماه جاري نيز در دفاتر ثبت شده و مانده حساب جاري در دفاتر سازمان و نيز اين مانده درصورت‌حساب بانك به ارقام ديگري تغيير يافته است. لذا تلقي ارقام مندرج در صورت‌مغايرتي كه به اين شيوه تهيه مي‌شود به‌عنوان مانده واقعي صرفا جنبه صوري دارد. از سوي ديگر همواره حسابداراني كه مسئول تهيه صورت‌مغايرت بانكي هستند عموما درتحليل اقلام مورد مغايرت و اين‌كه بالاخره اقلام فوق به كدام مانده اضافه و يا از آن كم شود دچار اشكال و اشتباه و سردرگمي مي‌شوند و مهم‌تر اين‌كه مدل‌‌هاي مذكور در مواردي كاربرد و قابليت استفاده دارد كه تعداد اقلام مورد مغايرت معدود و انگشت‌شمار بوده و اصولا صورت‌مغايرت تهيه شده در يك صفحه ( و فقط يك صفحه) قابليت نمايش داشته باشند.

به عبارت ديگر اگر تعداد اقلام مورد مغايرت بسيار زياد شد كه اين امر در سازمانهاي بزرگ – دولتي يا خصوصي و تعاون- همواره مشاهده مي‌شود و اين وضعيت از معضلات و مشكلات دستگاه‌هاي اجرائي و بخش‌هاي ديگر است. مدل‌هاي سه‌گانه ارائه شده خصوصا با توجه به زحمات مهم آن‌ها، مطلوب به‌نظر نمي‌رسد و براي رفع مغايرت موجود نيز حسابداران را چندان ياري نمي‌رساند.

در شيوه جديد پيشنهادي كه نام آن را روش تهيه صورت‌مغايرت بانمكي برمبناي صفر ويا روش رياضي ناميده مي‌شود به اين نكته توجه مي‌شود كه اساسا در ابتداي زمان افتتاح حساب بانكي يعني نقطه صفر وضعيت ثبت‌هاي حسابداري مربوطه در دفتر كل فرم Tسازمان و دفاتر بانك به صورت زير خواهد بود.

دفاتر سازمان

بدهكار بستانكار

وجه واريزي براي افتتاح

حساب A

صورت‌حساب بانك

بدهكار بستانكار

وجه واريزي براي افتتاح

حساب C

حالت اول A= C

پس از شروع به كار حساب و انجام عمليات بانكي وضعيت زير ايجاد خواهد شد:

دفاتر سازمان

بدهكار بستانكار

وجه واريزي براي افتتاح حساب A جمع مبلغ وجوه پرداخت شده B

____ مانده نقل به پايين ( م/ ن/ پ ) M1

A B + M1

____

مانده نقد از بالا ( م/ ن/ ب) M1

در دفاتر سازمان جمع ارقام طرف بدهكار (A) از جمع اقلام طرف بستانكار (B ) بيشتر است، پس

B + M1 = A

صورت‌حساب بانك

بدهكار بستانكار

جمع مبلغ وجوه برداشت شده D وجه واريزي براي افتتاح حساب C

مانده نقد به پايين ( م/ ن/ پ)

D + M2 مانده نقل از بالا ( م/ ن/ ب ) M2

در دفاتر بانك جمع اقلام طرف بستانكار ( C‌ ) از جمع اقلام طرف بدهكار ( D ) بيشتر است، پس

C = D + M2

اينك اگر به جاي طرفين معادله ( 1 ) بالا عبارت مساوي آن‌ها را با توجه به معادلات فوق افزوده شود، معادله زير كه آن را مي‌توان معادله بر مبناي صفر دانست حاصل و برقرار خواهد شد.

حالت دوم A + D + M2 = C + B + M1

بديهي است چنانچه اقلام مشابه يعني اقلام كه عينا در ستون بستانكار صورت‌حساب بانك ( C ) و ستون بدهكار دفاتر سازمان ( A ) و نيز ستون بستانكار دفاتر سازمان ( B ) و ستون بدهكار صورت‌حساب بانك ( D ) وجود دارند از طرفين معادله فوق حذف شوند جمع ارقام باقي مانده ( اقلام باز يا ارقام تيك نشده ) نيز مساوي خواهند بود كه اگر جمع ارقام باقي‌مانده در ستون‌هاي چهارگانه مذكور را به ترتيب و شرح زير مشخص كنيم:

A1 = جمع ارقام باز ستون بدهكار دفاتر سازمان

D1 = جمع ارقام باز ستون بدهكار صورت‌حساب بانك

C1 = جمع ارقام باز ستون بستانكار صورت‌حساب بانك

B1 = جمع ارقام باز ستون بستانكار دفاتر سازمان

معادله زير را خواهيم داشت:

A1 + D1 + M2 = C1 + B1 + M1

اينك اگر معادله فوق را درفرم صورت‌حساب كه داراي ستون‌هاي بدهكار و بستانكار مي‌باشد و حسابداران با توجه به كاركرد روزمره اين فرم آشنايي كامل دارند و جمع ارقام هر ستون به اول صفحات بعد قابل انتقال مي‌باشد پياده و ثبت كنيم مدل زير نتيجه مي‌شود:

صورت‌مغايرات بانكي- بر مبناي صفر ( روش رياضي )

رديف	شرح	بدهكار	بستانكار
	مانده طبق دفاتر سازمان	M1
	مانده صورت‌حساب بانك		M2
الف	اقلام باز ستون بدهكار دفاتر سازمان		A1
ب	اقلام باز ستون بستانكاردفاتر سازمان	B1
پ	اقلام باز ستون بدهكارصورت‌حساب بانك		D1
ت	اقلام باز ستون بستانكار صورت‌حساب بانك	C1
موازنه	M1 + B1 + C1	M2 + A1 + D1

با توجه به مراتب فوق پيشنهاد مي‌شود حسابداران در بخش دولتي ( و نيز بخش خصوصي و تعاون‌) با استفاده از فرم‌هاي صورت‌حساب كه داراي ستون‌هاي رديف، شرح، بدهكار، بستانكار مي‌باشد، صورت مغايرات بانكي را به نحوي كه دربالا گفته شد به نمونه زير تهيه نمايند:

اصول كلي كار، كنارگذاشتن اقلام مشابه يعني تيك‌كردن اقلام ستون بدهكار دفاتر سازمان با اقلام مشابه در ستون بستانكار صورت‌حساب بانك و نيز كنار گذاشتن اقلام مشابه يعني تيك كردن اقلام ستون بستانكار در دفاتر سازمان با اقلام مشابه در ستون بدهكار صورت‌حساب بانك مي‌باشد.

اقلام تيك نشده در چهار ستون:

بدهكار حساب جاري در دفاتر سازمان

بستانكار حساب جاري در دفاتر سازمان

بدهكار حساب جاري در صورت‌حساب بانك

بستانكار حساب جاري در صورت‌حساب بانك

قابل مشاهده خواهند بود.

اقلام باز ستون‌هاي چهارگانه فوق به ترتيب تاريخ - از تاريخ دورتر به تاريخ نزديك‌تر- درصورت مغايرت ثبت و درج مي‌شود.

صورت‌مغايرات بانكي حساب شماره ....

رديف	شرح	بدهكار	بستانكار
	مانده حساب جاري طبق دفاتر سازمان در تاريخ . . .	×××
	مانده حساب جاري طبق صورت‌حساب بانك در تاريخ . . .		×××
الف	اقلام باز ستون بدهكار دفاتر سازمان
1	مشخصات اقلام باز از جمله شماره و مشخصات سند حسابداري نوشته شود		×
2	مشخصات اقلام باز از جمله شماره و مشخصات سند حسابداري نوشته شود		×
3	مشخصات اقلام باز از جمله شماره و مشخصات سند حسابداري نوشته شود		×
ب	اقلام باز ستون بستانكار دفاتر سازمان
4	مشخصات اقلام باز از جمله شماره و مشخصات سند حسابداري نوشته مي‌شود	×
5	مشخصات اقلام باز از جمله شماره و مشخصات سند حسابداري نوشته مي‌شود	×
6	مشخصات اقلام باز از جمله شماره و مشخصات سند حسابداري نوشته مي‌شود	×
پ	اقلام باز ستون بدهكار صورت‌حساب بانك
7	مشخصات اقلام باز از جمله شماره و تاريخ چك با اعلاميه بدهكار نوشته مي‌شود		×
8	مشخصات اقلام باز از جمله شماره و تاريخ چك با اعلاميه بدهكار نوشته مي‌شود		×
9	مشخصات اقلام باز از جمله شماره و تاريخ چك با اعلاميه بدهكار نوشته مي‌شود		×
ت	اقلام باز ستون بستانكار صورت‌حساب بانك
10	مشخصات اقلام باز از جمله شماره و تاريخ اعلاميه بستانكار نوشته مي‌شود	×
11	مشخصات اقلام باز از جمله شماره و تاريخ اعلاميه بستانكار نوشته مي‌شود	×
12	مشخصات اقلام باز از جمله شماره و تاريخ اعلاميه بستانكار نوشته مي‌شود	×
موازنه	×××	×××

همان‌طور كه ملاحظه مي‌شود اين فرم به دليل آشنا بودن حسابداران با آن و نيز قابليت نقل جمع يك صفحه به صفحه بعد و طبقه‌بندي كليه اقلام مورد مغايرت تحت عنوان چهار سرفصل شناخته شده ‌( كه هيچگونه اشتباه تحليل و در نتيجه سردرگمي در پشت اقلام در اين شيوه متصور نمي‌باشد ) تسهيلات قابل ملاحظه‌اي در تهيه صورت‌مغايرت بانكي و نيز رفع سريع اقلام موردمغايرت در اختيار استفاده‌كنندگان مي‌گذرد.

با اندكي دقت كه همواره مي‌تواند در ياد بماند قابل ملاحظه است كه:

اقلام باز ستون‌هاي بدهكار دفاتر سازمان و صورت‌حساب بانك در ستون بستانكار صورت‌مغايرات و اقلام باز ستون‌هاي بستانكار دفاتر سازمان و صورت‌حساب بانك در ستون بدهكار صورت‌مغايرات درج و ثبت مي‌شوند.

نحوه انجام رسيدگي و رفع مغايرت‌ها:

در مدل پيشنهادي تهيه صورت‌مغايرات بانكي براي اقلام باز ستون‌هاي بدهكار و بستانكار صورت‌حساب بانك يعني سرفصل‌هاي پ و ت بالا مي‌بايست مدارك و اعلاميه‌هاي بدهكار و بستانكار مربوطه را از بانك اخذ و پس از رسيدگي مبادرت به صدور اسناد حسابداري نمود تا بخشي از مغايرت حساب‌ها در مورد اقلام باز ستون‌هاي بدهكار و بستانكار دفاتر سازمان يعني سرفصل‌هاي الف و ب بالا اقدامات كنترلي به شرح ذيل صورت مي‌گيرد:

نحوه كنترل اقلام باز ستون بدهكار دفاتر سازمان:

سندهاي حسابداري صادره كه به موجب آن‌ها حساب جاري موردكنترل بدهكار شده است مورد بازبيني و بررسي مجدد قرار گرفته و علت عدم وجود رقم در صورتحساب بانك كشف و براساس نتايج حاصله تصميم‌گيري مي‌شود. به عنوان مثال اگر سند حسابداري معكوس براي اصلاح ثبت نادرست انجام شده صادر مي‌شود و اگر سند برمبناي اعلاميه بستانكار صحيح صادر لكن بر اثر اشتباه بانك وجه در حساب سازمان ديگري عمل و منظور شده باشد موضوع اشتباه جهت انجام اصلاح لازم به بانك به صورت كتبي و شفاهي توضيح و تذكر داده مي‌شود. بديهي است مغايرت ايجاد شده در هر ماه در صورت مغايرت ماه يا ماه‌هاي بعد كه سند حسابداري اصلاحي در آن تاريخ صادر و در دفاتر ثبت شده رفع شده و ديگر وجود نخواهد داشت.

نحوه كنترل اقلام باز ستون بستانكار دفاتر سازمان:

سندهاي حسابداري صادره كه به موجب آن‌ها حساب جاري بستانكار شده مورد بازبيني و بررسي مجدد قرار گرفته و علت عدم ثبت آن اقلام توسط بانك كشف و براساس نتايج حاصله اتخاذ تصميم مي‌شود. به‌عنوان مثال اگر چكي صادر و به ذينفع تسليم شده لكن توسط وي جهت وصول به بانك ارائه شده باشد، با ذينفع تماس گرفته وعلت دريافت وجه چك مورد سوال و يادآوري قرار مي‌گيرد. بديهي است اگر چك نزد ذينفع مفقود شده باشد مراتب جهت عدم پرداخت وجه چك به غير سريعا به بانك ذيربط اعلام و اصطلاحا مبلغ چك مسدود مي‌شود.

ساير موارد كاربرد مدل پيشنهادي

مدل مذبور نه‌تنها براي تهيه صورت‌مغايرات بانكي مي‌تواند مورداستفاده قرار گيرد، بلكه همواره درمواردي كه بين حساب‌هاي متقابل سازمان‌هاي مختلف با يكديگر اختلافات بروز نمايد و كشف و رفع آن‌ها مدنظر باشد از مدل و شيوه پيشنهادي مي‌توان موارد اختلاف را مشخص و در صورت‌حسابي درج و نتايج موردنظر را دركوتاه‌ترين زمان و با دقت كامل بدون نگراني از بروز هرگونه اشتباه در تحليل و ثبت ارقام به دست آورد. به عنوان مثال دو شخص حقيقي يا حقوقي درنظر دارند حساب جاري فيمابين خود را مورد كنترل قرار داده اقلام موردمغايرت را مشخص و درخصوص آن بحث وبررسي و اختلافات خود را حل و فصل كنند، در اين حالت نيز مسلم است كه:

اقلام كه در بدهكار حساب دفاتر يكي از دو شخص ثبت شده است در فاتر شخص دوم در بستانكار حساب فيمابين بايد ثبت باشد

همچنين

اقلامي كهدر بستانكار حساب دفاتر يكي از دو شخص ثبت شده است در دفاتر شخص دوم دربدهكار حساب فيمابين بايد ثبت شده باشد كه پس از تيك كردن اقلام مشابه و تهيه صورت مغايرت اقلام، امكان بررسي و رفع آنها فراهم مي‌گردد.

در فرصتي مناسب با ذكر مثال عددي به تجزيه و تحليل اين روش خواهم پرداخت.

http://www.acclearn.com/

تهیه صورت مغایرات بانکی

مطالب مشابه :

آموزش نرم افزار فروش سپیدار سیستم - بخش هفتم

تهیه صورت مغایرت بانکی - بخش دوم

اصول 2 : (صورت مغایرات بانکی)

ادامه فصل دوم (صورت مغایرات بانکی)

تهیه صورت مغایرات بانکی

نمونه تست حسابداری مقدماتی

دانلود پروژه مالي حقوق و دستمزد (بررسي كليات سيستم)

جلسه سوم حسابداری دولتی دو ، علمی کاربردی

ادامه فصل دوم اصول حسابداری 2(صورت مغایرات بانکی)

شرکت های بازرگانی