تالاب پريشان و اروميه


به دلايل مختلف ازجمله داشتن ارزش ها و معيارهاي جهاني ، دو سايت نمونه طرح حفاظت از تالاب هاي ايران هستند. اين طرح با توجه به رويکرد و هدفي که دنبال مي کند، درصدد است برنامه جامعي براي مديريت اين دو اکوسيستم ارزشمند تالابي کشور تدوين کند.عمده ترين فعاليت هاي صورت گرفته طرح تاکنون شامل تدوين سند آناليز ذي نفعان طرح ، برگزاري کارگاه هاي مشورتي متعدد به منظور تدوين برنامه مديريتي با مشارکت گروه هاي مختلف ذي نفع ، فراهم سازي مقدمات لازم براي اجرايي کردن برنامه جامع مديريتي تالاب ها و جمع آوري اطلاعات پايه ضروري و يافتن کمبودهاي اطلاعاتي است.همچنين شناسايي مهمترين چالش هاي مديريتي تالاب ها، برقراري ارتباط با جوامع محلي و تشکل هاي غيردولتي به منظور استفاده از پتانسيل هاي موجود در منطقه در مديريت بهينه تالاب ها، انجام مطالعات نقشه برداري و پهنه بندي درياچه و برنامه ريزي براي برگزاري مراسم روز جهاني تالاب ها (دوم فوريه) مصادف با 13 بهمن سال 86 در استان فارس و انتخاب قهرمان تالاب در سطح ملي شکل گرفته است. بهره برداري ناپايدار از منابع تالابي به صورت شکار و چراي بيش از حد و برنامه ريزي نشده است که در اثر مديريت غيرمشارکتي ، عدم استفاده از ظرفيت هاي بومي ، سطح پايين آگاهي هاي عمومي و ضعف قوانين ايجاد مي شود. تغيير زيستگاه هاي تالابي و تغيير کاربري اراضي در اثر توسعه کشاورزي و نيز توسعه شهرنشيني و ورود گونه هاي مهاجم غيربومي ، به صورت عمدي يا تصادفي وارد زيستگاه شده و پس از استقرار گونه هاي بومي را مورد تهديد قرار مي دهند. تمام تهديداتي که به آنها اشاره شد، به يک ميزان تالاب هاي ايران را تهديد نمي کنند. با اين وجود عوامل عمده اي که به طور مستقيم يا غيرمستقيم منجر به فقدان و تخريب تالاب ها مي شوند، منشا انساني دارند.کنوانسيون رامسر براي حفاظت از زيست بوم هاي ارزشمند تالابي ، کنوانسيون رامسر در سال 1971 در شهر رامسر ايران تشکيل شد و در سال 1975 جنبه قانوني يافت. اين کنوانسيون با تاکيد بر رويکرد و نقشي که تالاب ها در تامين نيازهاي جوامع انساني ايفا مي کنند، در حفاظت از تنوع زيستي تالابي اهتمام مي ورزد. کنوانسيون رامسر قديمي ترين معاهده بين المللي ، با تاکيد بر حفاظت از طبيعت در جهان است.اين معاهده 152 کشور عضو را ملزم به تعيين و حفظ تالاب هاي بااهميت بين المللي و تشويق به استفاده خردمندانه از آنها مي کند. کشور ايران در شکل گيري کنوانسيون رامسر نقشي کليدي ايفا کرده و در سال 1975 جزو 7 کشوري بود که به عضويت کنوانسيون رامسر درآمد. گوناگوني اقليم و شرايط ويژه توپوگرافيک و زمين شناسي در کشور باعث شکل گيري انواع مختلف تالاب ها، از جنگل هاي مانگرو و صخره هاي مرجاني گرفته تا درياچه هاي وسيع نمک صفحه مرکزي و باتلاق هاي پست خزر در ايران شده است.براساس مستندات موجود، ايران داراي 63 تالاب از 160 تالاب مهم بين المللي خاورميانه است و از 42 نوع تالاب مشخص شده توسط کنوانسيون رامسر، تنها يک نوع آن در ايران وجود ندارد. در اين ميان بيش از 84 تالاب با اهميت بين المللي شناسايي شده است که از بين آنها تاکنون 33 تالاب در قالب 22 عنوان با مساحت کل يک ميليون و 481 هزار و 471 هکتار به کنوانسيون رامسر معرفي و ثبت شده است.مهندس باقرزاده کريمي در اين رابطه مي گويد: کنوانسيون رامسر دستاوردهاي قابل توجهي در حفاظت از تالاب ها دارد، شرايط حفاظت و نگهداري ، ايده آل هاي شکننده اي هستند و ما بايد دائما هشيار باشيم تا اطمينان حاصل کنيم که تمام موافقتنامه ها، معاهدات ، قوانين و کنوانسيون هاي زيست محيطي با شدت و حدت پيگيري شوند.طرح حفاظت از تالاب هاي ايران طرح حفاظت از تالاب هاي ايران طرحي بين المللي است که سازمان حفاظت محيط زيست به عنوان هماهنگ کننده ملي ، آن را با حمايت برنامه عمران ملل متحد UNDP و تسهيلات جهاني محيط زيست GEF اجرا مي کند.ايده طرح حفاظت از تالاب هاي ايران ، با احساس نياز سازمان حفاظت محيط زيست به تغيير نگرش در زمينه مديريت زيست بوم هاي تالابي و با هدف بسط و گسترش مديريت جامع زيست بومي در اکوسيستم هاي تالابي شکل گرفت.دکتر علي نظري دوست ، مدير ملي طرح در اين زمينه مي گويد: با توجه به اين که رويکرد سنتي مديريت مناطق تالابي حفاظت شده در جهان ، ديگر جوابگوي رشد روزافزون فعاليت هاي مختلف انساني نيست ، اين طرح به دنبال جايگزين کردن رويکرد جامع مديريت زيست بومي به جاي رويکرد سنتي است.وي افزود: در مديريت زيست بومي مردم و حيات آنها در مرکز تصميم گيري مديريت و حفاظت قرار مي گيرند و به همين اين رويکرد تفاوت عمده اي با روش هاي سنتي حفاظت دارد. به بيان ساده مديريت زيست بومي به دنبال حفظ اکوسيستم هاي طبيعي و احياي اکوسيستم هاي تخريب شده است ولي همزمان با تامين نيازهاي جوامع انساني.بر اين اساس اين طرح براساس اين رويکرد اصلي برنامه ريزي شده است که تصميم گيران و جوامع محلي اگر از ارزش ها و کارکردهاي تالاب ها آگاه شوند و اگر در مولفه هاي کليدي طرح هاي مديريتي دخالت داده شوند از مديريت پايدار تالاب حمايت خواهندکرد.اجراي اين طرح با پشت سر گذاشتن فاز طراحي در 26 ژانويه 2005 آغاز شد. مدت اجراي اين طرح 7 سال است و در دو حوضه نمونه درياچه اروميه و درياچه پريشان (استان فارس) اجرا خواهد شد. علاوه بر اين دو تالاب مطابق سند طرح پس از سال هاي اوليه طرح و دستيابي به نتايج مطالعات ، 3 تا 4 تالاب ديگر به اين سايت هاي مطالعاتي افزوده خواهد شد.پروژه اکنون در سال دوم فاز اجرايي است و هدف نهايي پروژه ارائه الگوي مديريت پايدار زيست بوم هاي تالابي در ايران و ارتقائ شاخص هاي زيست محيطي در تالاب هاي نمونه و سايت هاي تکرار طرح مي باشد. کاهش يا حذف تهديداتي که تنوع زيستي اين زيست بوم هاي مهم جهاني با آن روبه رو است ، در سايت هاي تالابي نمونه طرح و به کارگيري تجربيات موفقيت آميز اين پروژه در مديريت و مناطق تالابي حفاظت شده در ايران نيز از اهداف مهم پروژه به شمار مي رود. دکتر نظري دوست افزود: گزارشات کاملي از وضعيت پيشرفت پروژه تهيه و در اختيار مديران قرار مي گيرد. ديگر علاقه مندان نيز مي توانند جهت مطالعه اين اسناد و گزارشات به سايت اينترنتي طرح به آدرسhttp://wetlands.environment.ir يا http://www.iranwetlands.irمراجعه کنند.با تمام تعهداتي که دولت ها براي حفظ تالاب ها دارند، اما نبايد نقش جدي ، مهم و تاثيرگذار تشکل هاي مردمي را در اين خصوص از ياد برد.  بهره برداری از تالاب میقان فراهان خطرناک استدوستانی که مایل به امضای طومار برای حفظ تالاب میقان هستند می توانند به آدرس موسسه کیمیای سبز مراجعه کنند. یک کارشناس محیط زیست گفت:بهره برداری از تالاب میقان واقع در منطقه فراهان بسیار برای محیط زیست این منطقه خطرناک است. علی صفایی فراهانی افزود:در روزهای گذشته شاهد بهره برداری بی رویه از تالاب زیبای میقان فراهان بوده ایم که این امر بسیار عجیب است .وی گفت:شگفتی امر از آن است که تمام مسئولین استانی با بهره برداری بی رویه از تالاب میقان مخالف هستند ولی باز هم این امر به صورت فعال در حال اجرا است .وی در خصوص مقرون به صرفه بودن بهره برداری از تالاب میقان منطقه فراهان تصریح کرد:نباید همه چیز را فدای مسایل مالی کرد فرزندان ما در آینده نیازمند هوای پاک هستند و هیت وزرا در تهران هیچ توجهی به این امر ندارند وحتی کارگزان آنها در استان نیز نمی توانند کاری را انجام دهند .صفایی فراهانی با اشاره به احداث جاده ای از وسط تالاب نیز گفت:این هم یکی دیگر از مشکلات امر است که باید هرچه زودتر به آن رسیدگی شود ودر اگر تالاب به دوقسمت تبدیل شود شاهد مرگ ونابودی بسیاری از گونه های کمیاب در این منطقه خواهیم بود.تالابی فراموش شدهدوستانی که مایل به کمک برای حفظ تالاب هستند برای امضای طوماری در این راستا می توانند به آدرس موسسه کیمیای سبز مراجعه کنند.تالاب بین المللی میقان اراك واقع در منطقه فراهان سفلی و در حاشیه شمال شرقی شهر اراك زیستگاهی امن برای پرندگان و وحوش و با چشم اندازهای كم نظیر طبیعی است كه اینك در حاشیه بی مهری مسئولان قرار گرفته است.به گزارش ایرنا این تالاب در حدفاصل ۲۲تالاب بین المللی و ۱۰۵منطقه مهم پرندگان واقع شده و هر ساله میزبان بیش از ۵۰گونه پرنده مهاجر و بومی و حدود ۱۲هزار قطعه درنای خاكستری است. دریاچه فصلی این تالاب به وسعت تقریبی ۱۱۰كیلومتر مربع با حضور پرندگان مهاجر و طبیعت بكر به ویژه هنگام طلوع و غروب خورشید تابلویی چشم نواز از زیبایی های حیرت آور خلقت را پیش روی بیننده ترسیم می كند. دشت میقان با مساحت یازده هزار و ۵۰۰هكتاردر فصول مختلف میزبان گونه های مختلف وحوش و پرندگان است كه برخی گونه های كمیاب و تحت حمایت محیط زیست نیز در آن به چشم می خورد.این تالاب بین المللی درقلب مناطق كویری میقان اراك به وسعت ۱۸هزار هكتار واقع شده كه طی پانزده سال گذشته بااقدامات بیابان زدایی و كشت دوگونه مقاوم آتریپلكس و قره داغ در آن علاوه بر تثبیت شنهای روان منطقه نوعی دگرگونی در محیط زیست و احیای گونه های گیاهی و جانوری نیز بوجود آمده است.   هم اینك انواع پرندگان نظیر مرغابی سانان، فلامینگو، درنای خاكستری، چاپلق، خروس كولی، چكاوك غازهای وحشی، پرندگان شكاری، حواسیل، سارگپه و جغدها و حیواناتی نظیر شغال، روباه، مار، مارمولك، گونه نادر زرده بره، عقرب و دیگر گونه های وحوش در این تالاب و دشت زندگی می كنند. مدیركل منابع طبیعی استان مركزی گفت: منطقه میقان اراك در مجاورت شهر واقع شده كه شنهای روان كویر آن تهدیدی جدی برای كشاورزی منطقه و آلودگی هوای اراك به شمار می رود. «عباس مظفری» افزود: هم اكنون ۳۹هزار هكتار از زمین های اطراف كویر با گیاهان آتریپلكس و قره داغ كه به قهرمان كویر پوشانده شده كه در فصل بهار با میوه و گلهای قرمزرنگ چون دانه تسبیح و خوشه آلبالو طراوتی دوچندان در دل كویر می آفریند. وی گفت: میوه این گیاهان در صنعت رنگرزی كاربرد دارد و در فصل تابستان از بوته آنها برای تعلیف دامهای منطقه بهره گرفته می شود.وی گفت: درصورت ادامه روند اعتبارات ناچیز سالهای متمادی درتثبیت وضعیت۴۹۰هزار هكتاری بیابانی استان به طول خواهد انجامید. مدیركل حفاظت محیط زیست استان مركزی نیز گفت: ازدهه ۶۰حوزه معدنی سولفات سدیم به وسعت ۱۴۵‎/۷كیلومتر مربع توسط سازمان زمین شناسی و اكتشافات معدن كشور با ذخیره ۴۶میلیون تن ماده معدنی كشف شده است. «محمد باقر صدوق» افزود: اخیرا در كمیسیون زیربنایی دولت موضوع صدور مجوزهای متعدد برای واگذاری برداشت بهره برداران از طریق مزایده مطرح شده كه تحقق آن این تالاب بین المللی زیست محیطی را به نابودی می كشد. وی گفت: تالاب بین المللی میقان اراك به عنوان میكروكلیمای منطقه كاربرد داردو در صورت بهره برداری بی ضابطه از سولفات سدیم آن به خاطر همجواری با اراك پدیده خطرناك دودمه تشدید و سلامت ساكنان شهر در مخاطره جدی قرار می گیرد.وی افزود: این تالاب بین المللی از زیستگاههای اصلی درناهای مهاجر است و حفاظت از اكوسیستم آن با عنایت به مفاد قانون الحاق به كنوانسیون حفاظت از گونه های مهاجر وحشی كه در مجلس تصویب شده با محیط زیست است. وی گفت: اگرچه بزرگترین حوزه معدنی سولفات سدیم خاورمیانه دردل این تالاب و كویر حاشیه آن است اما بهره برداری از آن نباید رژیم طبیعی تالاب رابرهم زده و زیستگاه ارزشمند بین المللی میقان را به نابودی بكشد. وی گفت: هم اكنون شركت املاح معدنی ایران در كارخانه اصلی و طرح توسعه خود سالانه ۱۴۰هزارتن برداشت معدنی سولفات سدیم از مساحتی باذخیره ۵/۵میلیون را دارد كه برخی آثارنامطلوب آن به خاطركشیدن جاده دسترسی درمنطقه وفعالیتهای معدنی مشهود است. رئیس سازمان میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان مركزی نیز گفت: تالاب بین المللی میقان قابلیت تبدیل شدن به قطب گردشگری استان را دارد اما این مهم نباید به قیمت ضربه خوردن به اكوسیستم منطقه تمام شود.«سید محمد حسینی» افزود: مطالعات پایه ایجاد و توسعه گردشگری در تالاب میقان اراك انجام شده و درصورت فراهم آمدن زمینه مناسب می تواند گردشگران داخلی و خارجی را از جاذبه های بی نظیر و چشم اندازهای زیبای خود بهره مند كند و كمك شایانی در درآمدزایی و اشتغال منطقه نیز به شمارآید. كارشناسان و دست اندركاران منابع طبیعی و محیط زیست استان مركزی بر این باورند كه تالاب میقان اراك سرمایه عظیم ملی در منطقه است و باید به عنوان ثروتی ارزشمند برای نسلهای آتی حفظ شود. آنان معتقدند: داشتن برنامه مطالعه شده برای برداشت از ذخایرمعدنی در این منطقه، توجه به اكوسیستم و حمایت نهادهای زیست محیطی ودولت از توانمندیهای تالاب میقان ضروری است.  نقلی دیگر... طرح واگذاري بهره‌برداري از منابع معدني سولفات سديم كوير و تالاب ميقان از طريق مزايدهيکشنبه 29 مهرماه در کميسيون زيربنايي دولت بررسی شد.اين درحالي است که کارشناسان زيست محيطي، بهره‌برداري از معادن اين منطقه را فاجعه آميز مي دانند.امير انصاري، معاون محيط طبيعي اداره کل حفاظت محيط زيست استان مرکزي گفت: « اگر بهره برداري از معادن تالاب ميقان به مزايده گذاشته شود، بايد گفت که يکي از مخرب‌ترين تصميم‌هاي زيست محيطي گرفته شده است.» وي در ادامه افزود:« اينکه بگويند بهره برداري با درنظر گرفتن کارهاي کارشناسي باشد، محلي از اعراب ندارد. تأسيسات که وارد منطقه شود، براي زيستگاه ناامني ايجاد مي شود. درناها اين منطقه را ترک مي کنند و يکي از زيباترين جلوه‌هاي زيست محيطي از بين مي رود.»انصاري، کوير و تالاب ميقان را در جهان منحصربفرد دانست و گفت:« وقتي از ماهواره به اين منطقه نگاه کنيد، مثلث سفيدرنگي را مي بينيد که اين مثلث تالاب منحصربفرد ميقان است. اين منطقه يکي از ذخيره‌گاه‌هاي زيست محيطي مهم جهان است که سالها در ايران ناشناخته بوده و مورد توجه و بررسي قرار نگرفته بود.» وي در ادامه افزود:« ميقان داراي گونه گياهي قره داغ است که اين گياه فقط در اين زيستگاه پرورش پيدا مي کند. اين گياه به قهرمان کوير مشهور است و با ريشه‌هايش مي تواند از 20 متر آب را به بالا جذب کند.»معاون محيط طبيعي اداره کل حفاظت محيط زيست استان مرکزي در ادامه گفت:« يکي از بحثهاي مهم اين تالاب؛ وجود درناها است. اين تالاب در ميان 22 تالاب بين المللي و 15 منطقه مهم پرندگان در جهان قرار دارد. سالانه تا 12 هزار درناي خاکستري به اين تالاب مهاجرت مي‌کنند که درصورت به مزايده گذاشتن براي بهره‌برداري از معادن اين تالاب، آنجا را ترک مي‌کنند.»انصاري در ادامه گفت:« الآن که هنوز در اوايل فصل سرما هستيم، 2 هزار درنا و بيش از 20 هزار پرنده آبزي در تالاب مستقر هستند. در هيچ کجاي دنيا چنين جاي باارزشي را نابود نمي کنند.»وي، تغيير مسير پرندگان مهاجر را بسيار خطرناک دانست و گفت:« اگر زيستگاه درناها ناامن شود و اين پرندگان، منطقه را ترک کنند، روي گونه آنها اثرات نامطلوبي مي گذارد. در جمعيت و جوجه آوري آنها تأثير مي گذارد و حتي موجب انقراض آنها مي شود. اين تالاب محل استراحت درناهاست که از شمال به جنوب ايران مي روند. نمي‌توان استراحتگاه درناها را از بين برد، چراکه آنها را پراکنده مي کند و موجب از ميان رفتن تدريجي آنها مي شود.»انصاري، وجود شهر اراک در نزديکي اين تالاب را علت مهمي براي توقف اين مزايده دانست:« در فصل سرما؛ تالاب مه آلود مي شود. در زمان بهره برداري سولفات سديم با مه ترکيب مي شود و ترکيب خطرناکي به نام "مه دود" به وجود مي آيد که چون تالاب نزديک شهر اراک است اثرات نامطلوب زيست محيطي شديدي در شهر ايجاد مي کند. شهر اراک همين حالا هم جزو 7 شهر آلوده ايران است. با بهره برداري از معدن تالاب ميقان، آلودگي شهر اراک بسيار شدت مي يابد. نکته مهم ديگري هم هست؛ با اين اقدام وزارت صنايع و معادن، عمر تالاب ميقان به اتمام مي‌رسد.»تالاب ميقان يكي از زيباترين جلوه‌هاي اكوسيستمي استان مركزي است كه در فاصله 15 كيلومتري از شمال شرق شهر اراك واقع شده است. تمامي حوزه كوير بالغ بر 9/5459 كيلومتر مربع و ميانگين ارتفاع آن 1670 متر از سطح درياي آزاد است. بخش‌هايي از اين تالاب در تابستان (به‌ويژه در سال‌هاي كم‌بارش) خشك مي‌شود و از شوره‌زارهاي اطراف يا ميانه‌ آن ( كوير ميقان) نمك‌هاي معدني برداشت مي‌شود. اين تالاب تا حدود صد كيلومتر مربع وسعت مي‌يابد و يكي از ايستگاه‌هاي بين راهي براي پرندگان مهاجري است كه در زمستان‌ها از سرزمين‌هاي سرد روسيه و ... به جنوب ايران و ديگر نقاط جهان مي‌روند. به اين دليل، در ماه‌هاي آبان، آذر (و نيز در اسفند و فروردين كه فصل بازگشت پرندگان است) اين تالاب، پذيراي پرندگان زيبايي مانند فلامينگو، غاز، اردك و غيره است.حضور سالانه بيش از دوازده هزار (12000) قطعه درناي زيباي خاكستري(Grus grus) توجه بسياري از علاقه مندان و محققين در گرايش هاي مختلف علوم زيستي را به اين منطقه معطوف مي‌كند.وجود گونه‌هاي منحصربفرد گياهي ازجمله قره داغ (Nitraria scoberi) كه بومي منطقه ميقان است و نقش مهمي در تثبيت خاك و كاهش غبار منطقه و تلطيف هواي شهراراك دارد، يكي ديگر از ويژگي‌هاي اين منطقه است.وجود "پلانگتون آرتميا" به عنوان تنها جانور آبزي سازگار با شرايط تالاب و همچنين چشم اندازهاي بكر موجود در اين منطقه، قابليت آنرا دارد كه با رعايت استانداردهاي زيست محيطي پذيراي جمع بسياري از گردشگران و مشتاقان طبيعت باشد.اسفره که شید است برگش از دور پیداست13- آلوچه سگ (تام محلی) در فارسی به آن هندوانه ابوجهل می گویند . سبزرنگ به اندازه طالبی بسیار کوچک برگهایش مانند هندوانه روی زمین پهن می شود . وقتی که می رسد می ترکد و داخلش سرخ با دانه های سیاه . بعضی از انواع آن کمی دراز هستند در نهایت سمی هستند . در مناطقی میوه آن را جوشانده تلخی و مسمومیت آن را از بین می برند و پس از مدتی گذاشتن در آب روان و خشک کردن از آن ترشی درست می کنند . در عطاربها به وفور یافت   می شود . با هندوانه و برگ وساقه استفاده دارویی آن را داروشناسان بهتر می دانند .14- بابونه : بوته ای به طول 50 تا 60 سانتیمتر ، بسیار خوش عطر با گلهای سفید زمینه داخلی زرد رنگ . دارای انواع و اقسام مختلف می باشد ، اقحون و بابونه رومی انواع دیگر ان است . خواص دارویی بسیار زیادی دارد . مقوی معده ، ضد عفونی کننده ، مقوی اعصاب ، دافع سم و سنگهای مثانه و تنگی نفس . در پلو ، خورشت ، آش و دم کرده و ... از آن استفاده می کنند . در ضمن تقویت کننده موی سر نیز می باشد ، رنگهای بلوطی را خرمایی و طلایی رنگ می کند .فرمولی از این گیاه ، مورد ، آویشن ، نخود خام ، کتیرا ، شلتوک برنج را سائیده آرد کرده با دو یا سه زرده تخم مرغ بومی خمیر کرده مقداری جوشانده برگ و گل آویشن به آن اضافه کرده و پس از کوتاه کردن موها چندین شب آن را روی سر ضماد نمود و صبح با آب جوشانده آویشن بشوید موهای تازه روی سر می روید . حتماً تجربه کنید. اقحون ، بابونه گاوی ، بهاره و ... از انواع بابونه ها است هر چه از خواص آن بگویند کم است این گیاه مقید به وفورد در محیط زیست گیاهی اردستان یافت می شود .15- بارهنگ ، خرگوشک ، بارهنگ گوش بزغاله ، زبان گوسفند . سه نوع آن در ایران می روید و هر سه نوع هم در منطقه محیط زیست اردستان می روید ، کوچک ، بزرگ و سرنیزه ای ، قسمت مورد استفاده بارهنگ ، برگ ، ریشه و بذر آن است . داروی انواع دردهاست . حتی خاکستر سوزانده آن دارای املاح سدیم ، پتاسیم و منیزیم و غیره به مقدار زیاد یافت می شود . برای پی بردن به خواص بسیار آن به کتابهای دارویی مرجع مراجعه کنید در صورتی که اهالی محلی خواص آن را بهتر می دانند .16- بادآور ، گیاهی به بلندی 30 سانتی متر و خیلی سست ریشه و خاردار در کوهپایه های منطقه اردستان می روید سفید رنگ است . بوته آن سبک دارای گلهای بنفش ، سرخ ، سفید در قدیم از گلهای آن عرق می گرفتند و از آن استفاده داروئی می کردند ولی در حال حاضر فقط در محیط زیست وجود دارد برای زیبایی و خوشرنگی آن . زیاد بادوام نیست ولی نباید با چرای بی رویه نسل آن را از میان برداشت . شاید در آینده گیاه شناسان و داروسازان بتوانند از آن موادی استخراج کنند که برای همه جهانیان مفید فایده باشد .17- بادرنگبویه (از خانواده پونه ها ، ریحان کوهی) : این گیاه و انواع بومی صحرا بوده ولی در حال حاضر در شهر آن را در باغچه ها می کارند . برگها و گلهای خوشبو دارد ، گربه این گیاه را مانند سنبل طیب دوست دارد . تسکین دهنده درد مفاصل ، تنگی نفس ، بیماری آسم ، ضد عفونی کننده ، بازکننده قاعده ی زنان ، برای از بین بردن ترس نیز تجویز می گردد . مقوی قلب و عروق ، در بیماری های حمله ، غش ، بی خوابی ، پریشان حالی ، سکته مغزی و قلبی و ... تجویز               می گردد .18- اسفند : همانطور که در مقدمه ذکر شد گاهی قلمی از اقلام الفبایی می افتد که یکی همین اسفند است . اسپند ، سپند نام دیگر آن است . باید از تیره ترخان باشد چون از نظر برگ ، میوه ، دانه شباهت دارند . از نظر خواص داروئی ، ضد عفونی کننده ، خوشبو کننده با کندر ، تسکین دهنده درد دندان البته بخور آن ، بهترین ترک اعتیاد ، نرم کننده سینه ، تصفیه خون ، ضد کرم کدو . بادشکن ، شیرآور ، ضد فلج و جنون .گیاهانی که در زیر نام می بریم از تیره اسفندها می باشند :الف : زیره دشتی یا کمون دشتی ، همه خواص اسفند را دارد و در کوهپایه ها ، دامنه ها و دشتهای اردستان می روید . دانه هایش اثر مسهلی دارد ولی در ضمن سمی نیز می باشد . بیشتر در دامپزشکی استفاده می شود .ب : خارخاسک : خارسک ، سه کومک و شکر فنج نامهای دیگر آن است . در منطقه اردستان به وفور یافت می شود . بوته اش روی زمین پهن می شود ، دانه هایش سه پهلو و خاردار است ، بعضی خواص اسفند را دارد . جوشانده آن ادرار آور است ، خیسانده آن در شراب ، پادزهر سموم گیاهی و غذایی خطرناک است ، عصاره برگ و ریشه و میوه آن دفع کننده سوزاک و عفونتهای مجاری ادراری است . دافع سنگ کلیه و درد مفاصل است و خواص دیگر که جای گفتنش در این محل نیست .ج : زبان در قفا : زبان پس قفا ، خودرو و زیباست . به تازگی در باغچه ها هم آن را پرورش می دهند . ضد کرم ، ادرار آور ، اشتها اور ، جوشانده ان در خارج ضد کچلی و ضد شپش است و خواص دیگر اسفند که در کتابهای داروئی که در فهرست مأخذ معرفی می شود . اسفند در فارسی یکی از صفات خداوند ( اهورا مزداد) و گروهی از ایزدان و مردمان اسفند گیاهی که در لاتین روتا نام دارد آن را بخور می کنند برای چشم زخم . اسفند یعنی فروتنی پاک با توضع و مقدس . نام ماه سوم زمستان ماه دوازدهم سال از سال شمسی صحیح ترین گاه شماری در تمامی کشورها . این ماه طبق حوت است . روز پنجم از هر ماه شمسی را هم اسفند می گویند . به آن گیاه سداب کوهی هم می گویند . از دانه های آن برای چشم زخم استفاده می شود . این رسم از ایران قدیم که یکتاپرست بوده اند وارد اسلام هم شده برای چشم زخم دعاهای مختلف                        می خوانند و به دانه اسفند سوزن فرو می کند اگر اسفند ترکید چشم زخم از طرف شخصی بوده که نامش را با دعا خوانده اند . روایات و احادیث بسیاری در باب اسفند وارد شده . در ضمن در قدیم اسفند را چیده در چاله های زیر خاک می کردند سپس به آن آب می بستند و پس از دو سه روز روی این چاله را با چوب کلفت نوک دار سوراخی ایجاد کرده دانه هندوانه در آن               می کاشتند . هندوانه های این چاله های اسفندی در نهایت شیرین و درشت بود. اسفندیار نام پهلواتن ایرانی که به دسیسه پدرش گرشاسب به دست رستم جهان پهلوان کشته شد . ایرانی به دست توانای ایرانی بسیار داستان سوزناکی است .19- پک پکه : (قدقدک) ، (دغدغک) ، سنای بیابانی ، سنای کاذب ، قلوته ، سنای عربی در گنده ، چپول، و ... در اکثر کوهستانهای ایران و در کوهستانهای غربی اردستان و روستاهای کوهستانی آن می روید . گیاهی درختچه مانند است ولی در اطراف منطقه و کوهستان ما به صورت بوته ای به طول 50 تا 1 متر می روید . پس از ریزش گل میوه ای دار که غیر از دانه داخل آن پر از باد است .  بچه ها آن را مترکانند و به آن پک پکه می گویند . در شهرها در باغچه برای زیبایی گل می کارند . داخل میوه توخالی مقداری گاز کربنیک وجود دارد همراه ازت و اکسیژن . قسمت مورد مصرف برگچه های آن است . ملین و پیش آب آور است . برگچه های آن خون را تصفیه می کند . در صنعت همراه گرد شیرین بیان با آن قرص ملین خوج می سازند .20- برسیاوشان : افسانه ای است که می گویند وقتی گرسیوز سر سیاوش را در دشت طلا برید مقداری از خون او بر زمین ریخته شد و از آن گیاه برسیاوشان یا خون سیاوشان روئید . البته این کار به دستور افراسیاب و سودابه دخترش که شیفته سیاوش بود انجام گرفت چون سیاوش از پاکان و پاک زادگان بود و به سودابه تمکین نکرد . پرسیاوشان نامهای مختلف دارد و خواص داروئی فراوان . در جاهای مرطوب سلسله جبال البرز ، کرکس ، زاگرس ، و نقطه ای از کوهستان غربی اردستان دامنه های غربی آن در کنار چشمه سار خود جوش و مرطوب در جای دیگر ، آن را ندیده ام مگر در دامنه ها و کوههای البرز شمالی و جنوبی . شاید در کوهستانهای منطقه ما هم فراوان بوده و به مرور محیط با آن ناسازگاری کرده و از بین رفته است . گیاه همه ساله است ، از ریشه آن هر ساله ساقه های 15 تا 20 سانتیمتری می روید . قسمت مورد استفاده برگها است . بویی ضعیف دارد و طعمی کس ، دارای مواد قندی تاتن و کمی تلخی ، سینه را نرم می کند . تنگی نفس را درمان ، برای ریه ، طحال ، سنگ کلیه مفید است . ضماد آن ورم بیضه را کم می کند . برای زخمهای خوره ای ، ریزش مو و ده ها بیماری مفید می باشد .21- خون سیاوشان تقریباً خواص برسیاوشان را دارد با نامهای گوناگون . از رنگ آن برای رنگ کردن بلور استفاده می شود که آن را شفاف تر از عقیق و بلور قرمز می کند . استفاده داروئی آن اینکه از خون ریزی جلوگیری می کند . سوختن آن بوی مطبوعی دارد . پودر آن رادر جنگها به جای زخم شمشیر می مالیدند . برای لثه و زخم معده مفید می باشد .22- پودنه : انواع گوناگون دارد . دشتی و صحرایی . هر دو نوع خواصی مانند هم دارند و برای قلب و عروق مفیدند . انواع آن عبارتند از :الف : نعناع ، دافع زخمهای چرکی ، دافع در قلب ، خفقان ، تقویت معده و ده ها درد دیگر را نافع است .ب : سوسنبر : قوی ترین نعناع بوته ، ج : مشکتر د : مرزنگوش با خواصی کم نظیره : فراسیون پادزهر قارچهای سمی و دیگر موارد . مرزتگوش هم از انواع پودنه و نعناع می باشد .و : کاکوتی از خانواده نعناعیها و آویشن ها از : انواع پونه که گفته شد ، نهری گل پونه ، پونه نهری .این گیاهان همگی از خانواده آویشن هستند  بیشتر در کوهستانهای البرز ، زاگرس ، کرکس ، سیاه کوه اردستان به وفور و دیمی دیده می شود و ما اردستانیها در نهایت از آنها بسیار استفاده می کنیم . از داروسازان مهم اسماعیلیان طبیبی اردستانی بوده که داروهای صحرایی را به اقصا نقاط ایران صادر می کرده است چون در بقیه نقاط طرز تهیه آن را نمی دانسته اند . ار بنا بود از داروهایی که روستائیان اردستان و شهریهای آن در قدیم برای معالجه استفاده می کرده اند بنویسیم خود جلدی کتاب می شد به غیر از گیاهان داروئی ماسنگها و جلبکها و دیگر موارد داروئی داریم .23- تاغ : گیاهی صنعتی که برای تثبیت شن های روان از آن استفاده می کنند . البته همراه شوره گز چون این دو درختچه بسیار کم آب است . در حاشیه کویر شهر زواره جنگلی از درختچه تاغ و گز در زمان نظام گذشته کاشته اند که اکنون به مرور رو به نیستی می رود . امید است دست اندرکاران محیط زیست پیشگیری کنند .24- شنگ و انواع آن در اغلب نقاط زیست محیطی اردستان می روید . از این گیاه که خوردنی بوده و استفاده داروئی نیز دارد شیرابه ای ترشح می شود که در مجاورت آفتاب قهوه ای رنگ می شود حالتی نمیه مخدر دارد . پرتلوک ، علف جاز یا چزه نوع دیگر آن است . علف جاز شرابه اش کمی تلخ است و حالت تخدیر بیشتر دارد ، نوع دیگر قندرون است از آن ماده کائوچوئی تراوش می شود . اگر آن را رورش بدهند برای لاستیک سازی مناسب است .25- پسته کوهی (ونین) : کوهستان های منطقه اردستان از 10  یا 12 هزار سال پیش جنگلی از بادام کوهی ، پسته کوهی ، انجیر کوهی ، تنگس با گلهای بسیار خوشرنگ بوده ولی به مرور ایام و د راثر تغییرات جوی کمی بارندگی خشک سالی عمده این جنگلها از بین رفته و مقدار اندکی از آن به صورت تک و توکی در کوهستانهای اطراف یافت می شود . مثل ، ارزن و بادام کوهی و انجیر کوهی و بخصوص پسته کوهی یا ونین در اغلب کوههای اطراف یافت می شود ولی طول آن تا بیش از 5 تا 10 متر بیشتر نمی رسد ، ثمر چندانی هم ندارد بغیر از دانه های ریز یا مغزی با مزه پسته ولی یکی از عجایب این گیاه اینکه در روستای فسخود دو درخت تنومند وجود دارد که قدمت آن حداقل به بیش از 2000 دو هزار سال یا بیشتر می رسد و یکی از آن هم در قله کوه زرجه شمال فسخود قرار دارد که آن هم جای تعجب است و از سن و سال بسیار زیادی برخوردار است . از این گیاه صمغی ترشح می شود که بسیار خوش عطر است می توان آن را در عطرسازی به کار برد . مردم ده از شکستن شاخه های آن ابا دارند و آن را بدشگون می دانند . در قدیم در مجاورت آن برای نذری آش می پختند . در هر صورت بودن این دو درخت تنومند منحصر به فرد با عمری زیاد برای محیط زیست درخور اهمیت زیاد است .26- تاجریزی (قرمز ، سیاه) قرمز آن بوته ای 30 تا 50 سانتیمتری است ، گلهای سفید قشنگی دارد و پس از ریزش گلها میوه سبزی می دهد که پس از رسیدن قرمز می شود . مزه شیرین دارد ، طعمی گوجه فرنگی مانند . کلاً از برادران گوجه فرنگی و تیزه بادمجان (انگور روباه ، سگ انگور ، قوش اوزمی) برای بیماریهای جلدی ، سرطان ، درد استخوان ، ترشحات زنانه ، برونشیت مزمن ، نزله مزمن ، سیاه سرفه و ده ها بیماری دیگر .تاجریزی سیاه دانه های ساهی دارد که بسیار سمی است . مجوزی برای استفاده داروئی ندارد .27- ترخ (درمنه) بوته ای است پر ساقه با برگهای ریز و سرشاخه های گلدار بسیار خوشبو . داروئی ضد کرم ماده اصلی آن سنتوتین که سالها پیش از گرانبهاترین شربتهای کرم کش بود . در کوهستان و دشتهای منطقه اردستان به وفور یافت می شود . میوه ریزی شبیه سیب سبز می دهد با طعمی شیرین . داروئی ضد مرض قند ، دافع تنگی نفس ، سکسکه ، دل پیچه و درد کشاله ران . د رهندوستان روغن ویکس را از آن می گیرند . شیر گوسفندانی که از آن استفاده کنند بسیار خوشمزه و مغذی است . گیاهی در نهایت با فایده درمحیط زیست اردستان .28- ترشک (سیریش) : گیاهی با ساقه ای به بلندی 20 تا 30 سانتیمتر با گل سنبله ای بسیار زیبا در صحراها و کناره های شوره زارها می روید تا سر از خاک دراورد آن را چیده خرد کرد و داخل خمیر نموده نان می پزند که تازه آن بسیار خوشمزه است از آن سیر نمی شوی ولی اگر حدود 10 تا 15 روز از آن بگذرد دیگر استفاده خوردنی ندارد . این گیاه از تیره لاله ها است . گل آن در گل فروشیها به فروش می رسد ولی نه به خاطر بویش به خاطر زیبایی ریشه زیر زمینی این گیاه کمی کلفت و لعابدار است که از آن بهترین چسب را درست می کنند به نام سیریش یا سیریشم . در ضمن ریشه زیرزمینی آن دافع درد پهلو ، سرفه ، یرقان ، حاصل از صفرا ، دل پیچه ، مدر (ادرار آور) .29- بومادران (بژه) : بوته ای سبزرنگ که دم به سفیدی می زند . عطر بسیار خوش آیندی دارد . گل آن بر سر ساقه هایش می باشد با رنگی زرد ، برگهایش چرب است و برای درمان بسیاری از دردها به کا رمی رود . دارای ماده ای به نام اینولین و کمی تانن می باشد . نیرو بخش و ضد تشنج است . جوشانده سر شاخه های گلدار آن عادت ماهانه را باز می کند . سنگهای کلیه و مثانه را دفع می کند . بخور و دود آن فرار دهند حشرات موزی است .تیخار (خارشتر) : در همه نقاط اردستان دیده می شود . از عرق آن برای دفع سنگ کلیه و مثانه استفاده می کنند . از نوعی خارشتر ترنجبین تراوش می شود که اثر ملین و تب بر دارد . ریشه خارشتر تا عمق 100 متری هم می رود به همین خاطر در اوایل بهار در بن آن کفی پیدا می شود که اهالی مناطق رفسنجان و کرمان تخم هندوانه را در آن می کارند . پس از سبز شدن و پهن شدن روی زمین و قبل از آن آنکه کاملاً گل بدهد (گل میوه) نه گل دزده سرشاخه های خارشتر را می برند و از این پس ریشه هندوانه از رطوبت ریشه خارشتر استفاده کرده هندوانه دیمی                      می دهد ، که بسیار شیرین است . خارشتر در نوع خود از بهترین گیاهان دارویی است .31- خرتیال و انواع گیاه برگ تیغ دار داروئی و خوردنی در زیست محیط منطقه .الف : خرتیال یا کنگر تا زمانی که 3 تا 4 سانتیمتر سر از خاک درآورد باید از ریشه درآورد برای انواع خورشت ، مربا و ... . اگر رشد بیشتری کرد از مغز ساقه و کاکل آن برای خوردن و زینت خانه استفاده می شود .ب : شکر تیغال ، گیاهی تیغ دار که حشره مخصوص دمبرگ آن را نیش زده و در کنار آن یک تخم می گذارد .شیره سفیدرنگی از شکر تیغال ترشح می شود و تخم حشره را در بر می گیرد . تخم پس از خارج شدن لارو از آن از مقداری شیره استفاده کرده بالغ شده به صورت سوسک طلائی رنگ زیبایی از آن خارج می شود . بقیه این شیرابه را داروشناسان و یا اهالی مطلع میگیرند و در عاطاریها به فروش می رسانند . برای استفاده از آن به کتابهای تحفه حکیم مومن ، دهخدا ، گیاهان داروئی دکتر جزایری مراجعه فرمائید .32- ریواس (ساقه گیاه کلاتور) : تک ساقه ای از میان گیاه کلاتور که بسیار ترش مزه است سر می زند با گلهای زرد رنگ سنبله ای در ابتدا بسیار ترد و خوش خوراک است . از آن شربت و خورشت درست می کنند ولی اگر مدتی بماند سفت شده مصرف چندانی ندارد . در قدیم از برگ ریواس آش می پختند . در ضمن به ریواس ریوند هم می گویند . بهترین ریوند ، ریوند چینی است که بیخ آن را خشک کرده با شیرابه مایه پنیر (شیر سگ) و اسفند و نانخواه معجونی برای ترک تریاک درست     می کنند . برای خواص دیگر به کتابهای مرجع مراجعه شود . دکتر جزایری بهترین ریوند را ریوند کوههای ایران معرفی می کند ولی بهترین آن همان بیخ ریوند چینی است .33- سش (ترشک ، پیچک) : سس دشتی و بیابانی دارد گیاهی است انگل و در ضمن گیاه داروئی نیز می باشد . رنگ آن سبز و قرمز می باشد . این انگل بخاطر پیچش به دور گیاهان داروئی از عصاره آن استفاده سرشاری می کند و اثر آن از خود گیاه بسیا زیادتر است . البته نسبت به هر گیاهای که به دور ان می پیچد خاصیتش فرق می کند . مثلاً اگر به سنبل طیب بپیچد اثرش در آرامش قلب خیلی بیشتر از خود گیاه است . داروی تمامی دردهاست چرایش را خود بهتر می دانید .34- فلفل سیاه : فلفل سیاه بیشتر در جزایر ادویه در جنوب شرق آسیا مانند اندونزی ، مالزی ، جزایری میکرونزی ، ملانزی ، جزایر سلیمان و هندوستان و سیلان می روید . اما در جاهای دیگر ایران نمی دانم می روید یا نه . ولی اینجانب برای تفریح به یکی از روستاهای شمال غرب اردستان به نام گله انجیله رفته و روی گیاهان آن منطقه تحقیق می کردم در بالای دره گله انجیله به چشمه آب خودجوشی برخورد کردم که دو درختچه فلفل سیاه در آنجا مشاهده کردم که تازه گل داده بود و از بوی عطر برگها و گلهایش مشخص بود فلفل سیاه است . پس از تحقیقاتم معلوم شد درختچه فلفل سیاه است و سپس هم شنیدم در یکی از باغات اردستان هم درختچه ای از آن وجود دارد . خواص فلفل سیاه را همه می دانند می خواستیم آن را در بافت گیاهی زیست محیطی اردستان معرفی کرده باشیم .کاستی صحرایی : گل قاصد ، خبرکش و خبرآور است . خاصیت آن بیش از کاستی دشتی است ، مقوی معده ، بند آورنده اسهال ، باز کننده کیسه صفرا ، کبد ، طحال . شفا بخش یرقان است ولی برای سپرز طحال کمی مضر است ، برای تب های عفونی بسیر مفید است . ریشه کاستی برای مجاری ادرار ، مجاری غذا ، تصفیه خون و رفع ورم احشاء و درمان تب های کهنه و درد مفاصل و زیادشدن شیر سودمند است .تخم کاسنی : مسکن سردرد ، تنگی نفس ، باز کننده کیسه صفرا ، مفید برای یرقان و تبهای صفراوی است ، جوشانده تخم کاسنی با رازیانه بادیون جهت رفع سموم و نیز برای ضعف کرده و طحال و بند امدن خون ریزی سینه و تحریک اشتها موثر می باشد .ختمی صحرایی : ختمی هم بر دو نوع است دشتی و صحرایی با گلهای پر پر و کم پر . صحرائیش بسیار مفید است از جوشانده ریشه و گل آن برای تب و گرمازدگی استفاه می شود . جوشانده گلهای آن برای حساسیت در نهایت مفید است یا برگهای تازه و خشک آن را در دیگ بزرگی جوشانده و تمامی بدن را با آن آب کشیده اگر اندکی جوشانده سدر هم در آن باشد چه بهتر . ختمی از تیره بامیه و پنیرک است .با میه را همه می شناسند  بیشتر با خورشت آن آشنای دارند . بامیه ماه رمضان هم شبیه میوه بامیه است . . بامیه دارای لعاب بسیار است و از آن خورشت درست می کنند ولی این خورشت بسیار با خاصیت است . جاروب کننده معده ، درمان کننده گرفتگی صدا، درمان سرفه و دیگر چه بگویم چون گیاه دشتی است نباید از آن زیا حرف زد . می رویم به سراغ ختمی و پنیرک که خودرو و بیابانی است . این گیاه دارای آسپرازین و تانن است . در ریشه آن هم ماده ای زرد رنگ روغنی وجود دارد . برای جلوگیری از گرفتگی صدا و باز شدن حنجره آوازخوانان بسیار مفید است . منبری ها زیاد از پنیرک و ختمی و بامیه استفاده می کنند . ضماد برگ آن اورام را از بین می برد . از خشک شده ریشه ختمی و پنیرک در داروسازی استفاده می کند .37- خرفه گیاهی کوتاه کاهی ساقه اش روی زمین پهن می شود در جنوب ایران بی نهایت             می روید . در بازارهای روز آن را چیده  به عنوان سبزی خوردن می فرشند در آن مناطق به آن تره فاطمه زهرا می گویند ولی در منطقه اردستان که بیشتر در جاهای مرطوب کنار چشمه ها و دشتها می روید خلفه یا خرفه می گویند ، در مناطقی هم به پرپین معروف است . دارای ویتامین c دارای مواد صمغی ، لعابی ، چربی و معدنی می باشد . برگ آن ترش مزه و مدر و تصفیه کننده خون تسکین دهنده تشنگی و میگرن ، غمباد و اثاری اعجاب آور دیگر .38- گر : گز بر دو نوع است شور گز که به درخت ابوجهل یعنی بی ثمر معروف است . فقط از شیل یا ترکه های نازک آن انواع سبد می بافند و یا پس از تراشیدن پوست ترکه بجای سیخ کباب از آن استفاده می کنند . درمناطق خوانسار ، گلپایگان ، میمه و ... نوعی گز وجود دارد که از آن گزانگبین می گیرند که برای امراض مفیداست و ملین در اردستان بیشه ای از گز در روستای مارسار وجود دارد که از شاخه ها و ترکه های آن شیر آبه های ترشح می شود . این ترکه ها را بریده و می جوشانند . پس از صاف کردن آن را آنقدر با ملایمت گرما می دهند تا قوام بیاید و سفت شود . آن را روی لایه ای از آرد ریخته و ماننده شیره خرما ورز می دهند تا تقریباً شکننده شود سپس از آن به عنوان مواد داروئی و تنقلات استفاده می کنند . فقط در همین بیشه سار این نوع گز یافت می شود و لا غیر . گزانگبین ارتفاعش تا 1 متر بیشتر نمی رسد و شیره اش مانند تارهای عنکبوت بدور شاخه های است و به وسیله حشرات مخصوصی این شهد تراوش می شود و طعم بسیار مطبوعی دارد . در گز پزی از آن استفاده می شود ولی گز بیشه زار ما  سار اردستان بلندایش تا 4 متر هم می رسد و شیرین شیرابه آن به صورت قطره هایی از جای خرطوم حشره ای مخصوص تراوش می کنند و طعمش شیرین دم به شوری کم می زند . این گونه است خلقت خداوند رحمان از یک نوع گیاه دو نوع شیره با دو نوع طعم با فرو کردن خرطوم دو نوع حشره به وجود می آید . الله اعلم ... .39- گون : گون گونه های مختلفی دارد که جداگانه معرفی می شود به خواست خدا .الف : گون تلخه : از این نوع گون کتیرای مرغوبی در چین اول به دست می آید که به آن کتیرای گل می گویند و احتمالاً تا کیلوئی 10 هزار تومان می رسد در صنعت و طب از آن استفاده می شود . بخصوص با طعم انواع میوه از آن ژله می سازند در صنعت پارچه بافی برای آهار پارچه از آن استفاده می کنند ، بیشتر استفاده داروئی دارد .ب : گون شیرینه : از این نوع هم کتیرا می گیرند ولی مرغوب نیست .ج : گون سمیرمی : از مرغوبترین گونهاست که کتیرایش بهترین است و طریقه تیغ زدنش نیز مخصوص است . از هر کدام از این سه نوع هر سال یک بار باید کتیرا برداشت کرد که به محیط زیست لطمه وارد نشود . در هر بار هم به قول محلیها سه تا چهار چین کتیرا می گیرند .در اردستان گون سمیرمی نیست مگر به تعداد 50 تا 60 عدد در دره کوچکی در شرق روستای مارسار که از آن استفاده نمی شود و بجز بنده و اهالی آن روستا کسی از وجود این گون اطلاع ندارد حتی گیاه شناسان این گون بومی شهرستان سمیرم اصفهان است و این 50 یا 60 عدد را نمی دانم چگونه سر از این محل دراورده . حدود 300 کیلومتر و اما بهترین و ذی قیمت ترین گونها گون انگبین است که درکوهستانهای فریدنات اصفهان و مناطق مخصوصی به آن می روید . حشره مخصوصی این گیاه بسیار شیرین را نیش می زند همراه نیش شیره گون به صورت تار عنکبوت خارج می شود . همانگونه که حشره به دور خود و گیاه می چرخد این شیره هم به دور شاخه های گیاه می پیچد و یا نسیمی خشک می شود اهالی باید خیلی سریع آن را برداشت کنند . این همان انگبینی است که به گز اصفهان طعم می دهد و با گز علقی که از گز می گیرند متفاوت است . شاخه های گون انگبین را ملایم می جوشانند شیره اش را صاف کرده ، صاف کرده را به کارخانجات گزسازی می فروشند ، تفاله آن را هم به عطاریها        می فروشند .تفاله این ماده در کارهای داروئی استفاده دارد . عسلی که از شهد این گون به دست می آید در نوع خود از گرانترین عسلهاست . این گون و انگبین آن را در کتابهای داروئی استاد جزایری نامی ندیده ام ولی اهالی اطراف خوانسار ، گلپایگان ، فریدتات و ... آن را می شناسند . بوته کوچکی از آن را در بازارچه بلند اصفهان جنب مسجد مادر شاه برای نمونه مشاهده کردم . ولی متأسفانه اکنون مواد اولیه و خوش عطر کننده گز اصفهان را از خارج وارد می کنند شاید سود بیشتر عاید کشورهای بیگانه بشود . بهتر می بود این بوته نازنین و بسیاری دیگر از این نوع را بهتر می شناختیم و از آن در محیط زیست بسیار غنی خود پرورش می دادیم مانند 0گون انگبین ، گز انگبین ، گز خوانساری ، آنغوزه و ...) .40- لوئی : در کنار رودها و شوره زارها می روید در اردستان ما هم در کنار رودهای فصلی ، کناره بعضی جاده ها و شوره زارهای کویری میروید . لوئی دو نوع است :لوئی نی : به این نوع لوئی نی هم می گویند . گلهای آن به صورت سنبله برنج است و ساقه اش توخالی و برگهای دراز مانند ذرت از نی توخالی آن برای قلم خوش نویسی استفاده می شود و اگر بیشتر درشت شود از آن نی که نوعی ساز بادی است با هفت بند درست می کنند . بند 5 یا 6 نوع آن را دارم اگر بتوان آن را به خوبی درست کرد تا 50 یا 70 هزار تومان هم ارزش دارد . از گلهای آن در قدیم برای ساختن ساروج استفاده می کردند .ب : لوئی پوشالی : از این نوع لوئی می توان نی یا قلم خوش نویسی مرغوبی درست کرد ولی بیشتر در قدیم از سنبله آن که همان لوئی باشد ساروج می ساختند . طرز تهیه ساروج ، مقدار زیادی لوئی بعلاوه خاکستر عمده و اهک پخته مقداری خاک سنگ و به جای آب سفیده تخم مرغ تا بتواند این ملات را به صورت خمیری نرم در آورد درداخل آن نباید ذره ای سنگ به اندازه دانه ای کوچکتر از عدس باشد . این ملات را در حد نهایت ورز می دهند سپس بدنه استخرها ، حمامهای خزینه ای ، حوضچه های زینتی سلاطین و غیره را با ماله ای بسیار ظریف می اندودند و پس از یک روز با پارچه ای خیس به ملایمت آن را نم می دادند که ترک نخورد بعد از 10 الی 15 روز این مکان اماده ریختن آب می شد پاتیل مسی حمام را با آن گرم کرد و دیگر کارها . لوئی یا نی یا به زبان خودمان پیزور در سطح دنیا 10 نوع دارد . در ضمن از لوئی در صنعت کاغذسازی و خوراکی استفاده می شود . دافع زخمهای چرکین و وورمهای دردآور است ، درمان دردهای خوره ای است ، از خونریزی معده هم جلوگیری      می کند . البته این خاصیت ها مربوط به ریشه زیرزمینی این گیاه است . (پیروزی نام شاعری اردستانی هم بوده است اهل راهمیان) چشممان روشن که باعث افتخارمان می باشد بعلاوه دانشمندان دیگری که بی شمارند .41- مورد : گیاهی علفی و بسیار سبز رنگ اصلا بخاطر سبزی مثل است می گویند مانند مورد سبز است . مظهر سبزی و خرمی است . نامهای مختلف دارد ولی به این نام معروف است دآس ، اسمار ، زلد ، مرسین . بیش از هفتاد نوع از آن وجوددارد و در منطقه اردستان هم چند نوعی از آن در کوهستان ، کوهپایه ها و دامنه و دشت یافت می شود . گاهی با سدر اشتباه می شود . این درخت سنبل زیبایی و جوانی می باشد . سابقاً برای نوع عروسان تاجی از شاخه های آن درست می کردند . قسمت مورد استفاده مورد ، برگ ، می


مطالب مشابه :


واگذاری رایگان 2(عکس ومشخصات حیوانات واگذاری)

رایگان هاسکی, واگذاری رایگان پیت بول , واگذاری رایگان , واگذاری سگ گربه




فعالیت موسسه سرم سازی رازی

گرگ خاکستری انواع گرگ ها,گرگ،هاسکی گرگ, سامانه رایگان اس سگ های شکاری سگهای نگهبان و




تالاب پريشان و اروميه

طرح های قورباغه.طرح قارچ.پرورش عقرب.تکثیرانواع گیاهان وجلبک.پرورش حشراتو بندپایان,انواع تله




برچسب :