بیمه

تاریخچه بیمه در افغانستان:

درسال 1342 طرح یک بیمه افغانی بنابر ضرورت اقتصادی در کشور ریخته شد. و یکسال بعد یعنی دز 1343 اولین مؤسسه افغانی بنام (دافغان بیمه سهامی شرکت) تأسیس شد. چون دران وقت تأسیس همچو یک ارگان اقتصادی در کشور پیش بینی نگردیده بود، بنابرین دولت بخاطر پیش برد منجمنت(مدیریت) این مؤسسه یک هیئت را به اروپا فرستاد تا با یکی از شرکت های خارجی این مؤسسه بصورت شریکی پیش برده شود. این هیئت با یکی از شرکت های بیمه انگلستان بنام گاردین رایل اکسچینج به توافق رسید که درین شرکت 49 فیصد سهم انگلستان و 51 فیصد سهم تجار افغانی بود و با سرمایه ابتدایی 15 ملیون افغانی در کابل تأسیس شد.

این شرکت به حیث یک شرکت انتقاعی(نفع جو) خصوصی در اول حمل سال 1343 شروع به فعالیت نمود. وزارت تجارت وقت از کمپنی شریک خواست که منجمنت اداری تا زمانیکه افغانها متخصص شوند باید از طرف متخصصین خارجی پیش برده شود. که این مورد در موافقتنامه تاریخ 21 اکتوبر سال 1963 گنجانیده شد و کمپنی گاردین سه نفر نماینده خود را جهت پیش برد فعالیت ها در شرکت مؤظف کرد.

شرکت بیمه دران زمان شکل شرکت خصوصی را داشت و چون مدیریت شرکت در دست خارجی ها بود بناءً سود و عواید بیشتر آن متوجه سهمداران خارجی بود.

بعد ازینکه اولین قانون بیمه در 1353 وضع شد، سهم انگلسی ها توسط سهامداران افغانی خریداری شد و نماینده انگلستان که به صفت جنرال منیجر شرکت بود به صفت مشاور تخنیکی منصوب گردید تا اینکه این پست(منصب) مشاوریت هم در سال 1357 از میان رفت.

در 1358 زمانیکه قانون جدید بیمه نافذ شد، سهم از افراد افغانی هم خریداری شد و شرکت سهامی بیمه به شرکت ملی بیمه افغان مسمی شد. قبلاً بیمه های اتکائی این شرکت با شرکت های کشور انگلستان و سویس بود اما بعداً با این شرکت ها فسخ و در همین سال بیمه اتکائی با شرکت بیمه انکوستراخ روسی منعقد شد.

مؤسسه بیمه ملی افغان در 1369 به حیث یک مؤسسه بیمه در سطح بین المللی عرض وجود نمود و سماریه آن از 15 ملیون به 75 ملیون افغانی ارتقا یافت و سهم 19 سهمدار شخصی آن خریداری گردید.

در 1359 شرکت بیمه متذکره باداشتن وضع مالی قناعت بخش یک و نیم ملیون افغانی(500 هزار دالر) را در بیمه اتکائی سرمایه گذاری نمود.

قبلاً پرسونل شرکت بیمه توسط متخصصان انگلیسی آموزش داده می شد ولی بعداً از طریق بورس های آموزشی استفاده کرده ودر سمینارهای بین المللی سهم گرفتند.

شرکت ملی بیمه افغان در سال 1358 یک شعبه را بنام سروی بیمه های خارجی تأسیس نمود و یک مقدار عواید را ازبابت خدمات سروی بدست می آورد.

شرکت بیمه متذکره تا کنون یک مؤسسه خدماتی دولتی است نه انتفاعی خصوصی، و این مؤسسه می کوشد که جایداد های شخصی، دولتی، مؤسسات صناعتی و غیره ملکیت های عامه را در مقابل خطرات ناشی از آتش سوزی، زلزله، انفجار، سیلاب و غیره خطرات بیمه نماید.

مؤسسه نام برده، بیمه مصونیت کارگر در وقت کار را در نظرداشته و همچنان خدمات اجتماعی خود را در برابر وارثین ویا شخص کارگر که در اثر واقعات غیر مترقبه در جریان کار صدمه می بیند ایفا می نماید.

همچنان بیمه ملی افغان با عرضه بیمه موتر و بیمه اشخاص ثالث و بیمه مال التجاره در ساحه تجارت، بزرگترین خدمت اجتماعی را در برابر مردم ایفا میکند.

در اولین کنفرانس در 1972 در بین چندین کشور به شمول افغانستان در باره این موضوع پر اهمیت بیمه و بیمه اتکائی به اتفاق آرا تصمیم گرفتند، که مارکیت های داخلی بیمه درین کشورها باید تقویه گردد تا از جریان خروج اسعار خارجی ازین کشورها که در بیمه از دیگر کشور ها به عمل میآید جلوگیری گردد.

قدیمترین انواع بیمه

بیمه بحری:

بیمه بحری یا بیمه دریایی مربوط بیمه اموال و اجناس بوده و خطرات وارده به اموال ناشی از اتفاقات و حوادث دریا و اقیانوس ها میباشد. این بیمه قدیمی ترین رشته بیمه به شمار رفته و تاریخ آن برابر است با عقد اولین قرارداد بیمه دریایی که محدود به خسارات وارده به کشتی بود.

ازینکه اکثراً کشتی به بندر سالم می رسید اما اجناس آن در اثر حریق یا آب دیدگی ویا قبل از بارگیری یا هنگام تخلیه در بندر خسارات میدید، همین بود که بعدها شرکت های بیمه مسؤل پرداخت خسارات وارده به اجناس موجود کشتی نیز گردیدند و این نوع بیمه از قرن 18 شروع به توسعه نمود.

صنعت بیمه کشتی رانی معمولاً توسط شرکت های بزرگ بیمه در جهان اداره میشود. بیمه کشتی رانی برخلاف سایر بیمه ها جنبه بین المللی دارد و ساحه عمل آن کلیه اقیانوس ها و دریاهای جهان است. در بعضی از کشورها شرکت های بزرگی بوجود آمد که کارشان تهیه اطلاعات مربوط به کشتی بود و این اطلاعت را به دسترس بیمه گران قرار میدادند. این اطلاعات در مورد به ارزش، تاریخ ساخت، نوع موادی که در ساختمان کشتی به کار برده شده، درجه کشتی رانی و سروی منطقه کشتی رانی بود. برای تهیه اطلاعات کارشناسان کشتی هارا بازدید و طبقه بندی میکردند.

شرکت های بزرگ مثل بولتون، سوانح دریایی رابا ذکر گذارش کارشناسان دریاها در اختیار علاقه مندان(بیمه گران) به منظور نرخ گذاری خطرهای بحری می گذاشتند.

در رابطه به نرخ گذاری، کشتی هارا از قبیل کشتی های مسافربری، کشتی های نفت کش، حمل و نقل اجناس خشک و اجناس مخصوص تقسیم بندی می کردند.

در حال حاضربیمه دریایی خطرات احتمالی موجود بین گدام تا ساحل و مسافرت در دریا و اقیانوس تا ساحل مقصد و از آن ساحل تا گدام مقصد را شامل میگردد.

قرارداد بیمه های بحری به دو نوع تقسیم میشوند:

1. قراداد های بیمه بدنه کشتی: توسط این قراردادها بدنه کشتی بیمه میشود واین قراردادها توسط شرکت های بزرگ و در بنادر مهم صورت میگیرد. ازینکه قیمت کشتی خیلی زیاد است و بیمه آن از توانایی یک شرکت نیست بناءً بیمه این کشتی ها بصورت مشترک میباشد.

2. قرارداد های که محصولات موجود در کشتی را بیمه میکند.

برعلاوه این دو نوع تضمین که به منزله تضمین اصلی نقش دارند، تضمین های فرعی دیگری نیز وجود دارد که میتوان ازانها نام برد:

بیمه دزدی و فرسودگی امتعه و بیمه مسولیت(در مقابل اشتباه کاپیتان و خدمه کشتی).

خسارات بیمه دریایی را بدو دسته تقسیم میکنند:

1. خسارات عمومی(جنرال اوریج): خساراتی است که مربوط به کشتی ومحصول آن میشود.

2. خسارات خصوصی(انفرادی): خساراتی است که مستقیماً به شی معین مربوط میشود.

قرارداد بیمه کشتی رانی در اقیانوس ها از قدیم به اساس نرخ های که توسط بیمه گران پس ارزیابی خطرات تعیین میگردید، استوار بوده است و به علت اینکه خطرات مندرج در قرارداد بیمه باربری دریایی با خطر های موجود در سایر بیمه ها فرق دارد، لذا تعیین نرخ بیمه که بتوان آنرا در تمام مراحل عمومیت داد مشکل است.

بیمه عمر:

تعریف: عبارت از قرادادیست که به موجب آن بیمه گر تعهد میکند که دربرابر دریافت حق بیمه های منظم، مبلغی را در صورت فوت ویا حیات بیمه شده بپردازد. حق بیمه عمر اگر یکجا در اول قرارداد پرداخت شود حق بیمه واحد، و اگر به اقساط(به چندین قسط) فواصل ویکسال پرداخت شود حق بیمه سالانه نامیده میشود. مبلغی را که بیمه گر تعهد میکند در صورت فوت یا حیات بیمه شده بپردازد سرمایه عمر نامیده میشود.

بیمه عمر مهمترین و قدیمی ترین بیمه اشخاص بوده که بعداز بیمه بحری نخستین بیمۀ است که به میان آمده است. این بیمه از اواخر قرن 17 در کشور های اروپایی رو به پیشرفت گذاشت و درکشور سویس پیشرفت آن سریعتر از کشورهای دیگر بوده است.

در کشور انگلستان در 1583 اولین قرارداد بیمه عمر منعقد و رسماً عملی گردید. اما در فرانسه به علت این عقیده که بیمه عمر باعث آدم کشی و ازدیاد جنایات میشود از رشد بازماند.

بیمه عمر بدو بخش تقسیم میشود:

1. بیمه عمر به شرط حیات: درین بیمه سرمایه وقتی پرداخت میشود که بیمه شده تازمان معینه که در قرارداد ذکر شده زنده باشد.

2. بیمه عمر به شرط فوت: سرمایه زمانی پرداخت(به وارثین بیمه شده) میشود که بیمه شده فوت کرده باشد.

بر علاوه این دو نوع سوع نیز وجود دارد.

3. بیمه عمر مختلط: هرگاه بیمه شده در انقضاء مدت(مدت معینه که به سر رسیده) در حیات باشد سرمایه به خود بیمه گذار(بیمه شده) پرداخت میگردد و هرگاه در انقضاء مدت فوت نموده باشد سرمایه به استفاده کننده(بازماندگانش) پرداخت میشود.

علاوه بر بیمه های یادشده بیمه سرمایه به فرزندان نیز قابل ذکر است. درین بیمه استفاده کننده طفل معین است و پرداخت کننده حق بیمه پدر طفل. موصوف(پدر طفل) تا زمان که حیات داشته باشد حق البیمه را می پردازد اما بعد از فوت موصوف پرداخت حق البیمه قطع میگردد ولی سرمایه در انقضاء(سپری شده) مدت به استفاده کننده(طفل) پرداخت میشود زما اگر استفاده کننده قبل از موعد، فوت نماید حق بیمه های پرداختی به بیمه گذار(پدرطفل) مسترد میگردد.

چون بیمه عمر قراردی است طویل المدت بناءً تنظیم آن تابع قوانین خاص است. قل از تنظیم بیمه نامه، از طرف بیمه گر پیشنهاد چاپی تهیه گردیده و بوسیله بیمه گذار تکمیل میشود و به سوالات مختلف بخصوص مربوط به وضع طبیعی و درجه سلامتی بیمه شونده پاسخ داده میشود و درصورت ضرورت معاینه ای از طرف داکتر بیمه صورت میگیرد و بعداً به صدور بیمه نامه مبادرت میشود.

بیمه حریق:

این بیمه خطاراتی را تضمین میکن که در اثر حریق رخ میدهد.

مفهوم حقیقی حریق: عبارت از شعله حریق است که سبب از بین رفتن و یا خساره مند شدن اموال میگردد مشروط بر اینکه تولید شعله حریق و سرایت آن به شکل غیر مترقبه و به طور اتفاقی و ناگهانی باشد.

این بیمه نیز سابقه طولانی داشته چنانچه در قرن 16 در شهر های شمالی آلمان مانند هامبورگ، شهرداری ها اداراتی را به نام دفتر آتش تشکیل میدادند و در مقابل دریافت سهمیه سالانه از صاحبان منازل در صورت وقوع آتش سوزی، زیان وارده را جبران میکردند. در سال1666 در شهر لندن، حریق بزرگی روی داد که مقدمه تحول بزرگی درامر بیمه حریق گردید که از آن زمان به بعد موسسات و شرکت های زیاد بیمه حریق تأسیس گردیدند. چنانکه اولین شرکت سهامی بیمه حریق در انگلستان به نام(شرکت هند شرقی) در اوایل قرن 17 تأسیس یافت.

پالسی یا روش بیمه حریق عادی، حریق ناشی از وقایع ذیل را در بر میگیرد:

1. تمام خسارات حریق قبل از حادثه انفجار به شمول حریق ناشی از صاعقه(آتش سوزی به اثر رعد و برق). خسارات ناشی از انفجار بدون حریق قابل جبران نیست.

2. انفجار های که به مقصد استفاده منزل میباشد.

3. انفجار گازاتی که به مقصد تنویر(روشن ساختن) در یک تعمیر استفاده میشود اما تولید گاز در آن صورت نگیرد.

قرارداد بیمه حریق:

عبارت از قرارداد بیمه ای است که بیمه گر تعهد میکند تا به مصارف خود هر نوع خسارات وارده در اموال که ناشی از آتش سوزی بوده تا حدود قیمت اموال که د رجدول قرارداد بیمه تصریح یافته جبران کند.

به اساس احصائیه حوادث طبیعی در سال 1928 وقایع حریق مدهش(حیرت انگیز) که در ممالک مختلف جهان رخ داده ذیل به آنها اشاره میشود:

- خساره وارده ناشی از حریق در کشور فرانسه، 842 ملیون فرانک.

- خساره وارده ناشی از حریق در آلمان غرب، 160 ملیون فرانک.

- خساره وارده ناشی از حریق در فلپین، 250 ملیون.

- خساره وارده ناشی از حریق در یمن جنوبی، 200 ملیون فرانک.

تعیین نرخ حق البیمه حریق:

نرخ حق البیمه مربوط است به اندازه خطراتیکه در اموال مورد نظر موجود است. ریسک از لحاظ تثبین و تعیین حق البیمه به دو کتگوری تقسیم میشود:

1. ریسک(خطر، احتمال خطر و ضرر) های ساده: عبارت از بیمه حریق منازل نشیمن، اثاثیه یا اسباب منازل، اموال شخصی و عمارات و دفاتر اند. تعیین نرخ حق البیمه آن نظر به نوعیت ساختمان تعمیر که بصورت پخته یا خام اعمار گریده و معلومات که در فورمه درخواست بیمه درج شده، صورت میگیرد.

ریسک های بزرگ(تولیدی یا مغلق): این ریسک ها مربوط به جایداد های بزرگ و مختلف النوع اب قبیل موسسات صنعتی بزرگ، ساختمان، ماشین آلات، مواد خام و پخته، اموال موجود گدامها وغیره میباشند. برای تعیین نرخ حق البیمه آنها عوامل ذیل دقیقاً ارزیابی میگردد:

- نوعیت ساختمان تعمیر

- شرایط پروسه تولیدی

- موقعیت قابل بیمه

- نوعیت مواد قابل احتراق درگدام ها

علاوه بر موارد بالا عوامل مختلف دیگر از قبیل موجودیت منابع کافی آب، سیستم بهتر ویرنگ برق، حفظ و مراقبت درست از ساحه نیز به منظور ارزیابی ریسک ها مطالعه میگردد. به هر اندازه که موجودیت مواد قابل احتراق و احتمال سرایت حریق بیشتر باشد به همان اندازه نرخ حق البیمه حریق بلند تر بوده و اگر کمتر باشد نرخ بیمه نیز کمتر است.

انواع قرارداد های بیمه های حریق:

1. شرایط بیمه حریق ستاک ها(ذخیره ها) یا گدام ها:

ازینکه اموال موجود در گدام ها مانند سایر جایدادها ثابت نبوده، زمانی این اموال زیاد و گاهی هم به حد اقل یاکمترین میرسد، بیمه شونده میتواند در ابتدای عقد قرارداد یک مبلغ اعظمی را به منظور بیمه طوری پیش بینی نماید که در طول مدت سال مقدار اموال در گدام از مبلغ تعیین شده تجاوز نکند. بیمه شونده باید در جریان سال راپور موجودی گدام خویش را طوری ماه وار یا ربع وار ارسال بدارد. حق البیمه در ختم سال به رویت راپور های ارسالی دوازده ماه مجدداً محاسبه گردیده تفاوت آن به جانبین پرداخت میگردد.

2. بیمه ماشین ابات در حال منتاژ(صعود، انکشاف):

تحت این روش، موسسات جدید التأسیس یا پروژه هاییکه در حال احداث باشند میتوانند ماشین آلات را در حال منتاژویا استفاده الی ختم دوره آزمایش که پروژه بعد ازین شامل مرحله بهره برداری قرار میگیرد، بیمه نماید. این نوع بیمه خطرات ناشی از عوامل ذیل را در بر میگیرد:

حریق، شارتی برق، انفجار، زلزله، حادثه سیلاب و طوفان، ازکارافتادن ماشین در جریان آزمایش، حریق تحت الارضی، آتش فشانی و لغزش زمین.

3. بیمه حریق جایداد ها به نرخ روز:

ممکن مشتریان جایدادهای شان را اکثراً به قیمت تمام شد سالهای قبل بیمه کرده اند، اما چنانچه به مشاهده میرسد، قیمت مواد خام، اجرت کارگر، قیمت ماشین الات و امثال این ها همه ساله روبه افزایش است. هرگاه موارد یادشده به نرخ روز بیمه گردند، پرداخت خساره آنها به نرخ روز تحت این روش صورت میگیرد.

4. بیمه اموال با ارزش توافقی: اشیای منقول قیمتی ماند اشیای هنری، نقره، جواهرات، تابلو و امثال آن که ارزش شان بیشتر جنبه قراردادی دارد تا جنبه تجارتی با در نظرداشت ارزش توافق بیمه میشوند.

انفجار:

عبارت از جادثه است که فشار هوای مجاور، انبساط بعضی مواد یا گازات را طور آنی یا فوری زیاد کرده و سبب انفلاق میگردد. هرگاه حادثه انفجار بدون حریق واقع گردد خساره وارده تحت بیمه حریق قابل جبران نیست. اما اگر حادثه انفجار بصورت جداگانه شامل بیمه گریدیده باشد قابل جبران است. در صورتیکه حادثه انفجار ار اثر حریق رخ دهد خساره وارده تحت اثر بیمه حریق قابل پرداخت است.

امکان خطر انفجار درحالات ذیل است:

- انفجار کوره ها

- انفجار بایلرها

- انفجار در ماشین آلات

- انفجار در مواد تیزابی وغیره.

زلزله:

عبارت از لرزه سطح فوقانی زمین بوده که از اثر تولید قوه آتشفشانی و اصطکاک در بین قشر زمین بوجود می آید.

سیلاب:

عبارت از جریان وسیع آب نهر ها، دریاها یاآب های دیگری بوده که به شکل آب خیزی از مسیر عادی به جهات دیگری سرازیر میگردد.

تشکر از صفی الله جان محصل صنف دوم دانشکده اقتصاد دانشگاه بلخ

بیمه

مطالب مشابه :

اطلاعات تماس با شرکت های بیمه

بیمه های شیراز

شماره جديد فصلنامه آسيا منتشر شد

شماره شاسی، ابزار ارزیابان خسارت برای جلوگیری از تقلب

بخشنامه شماره 9-86

بیمه

نمایندگان بیمه ملت در تهران صفحه 2

دريافت سوابق بيمه تامين اجتماعي از طريق اينترنت

راهنمای شماره موتور و شاسی در اتومبیل ها

یکصدو‌ششمین شماره پژوهشنامه بیمه منتشر شد