تاريخ ، فرهنگ ، آيين وسنن قزوين

پس از اینکه دخترى به خانوادهٔ داماد معرفى شد، ابتدا مادر و چند تن از خانم‌هاى خانوادهٔ داماد به دیدن آن دختر مى‌روند. اگر دختر را بپسندند، در جلسهٔ بعد داماد را هم با خود مى‌برند. در آن جلسه اگر داماد دختر را پسندید، مادر او هدیه‌اى را که به آن نشانه مى‌گویند، به خانوادهٔ دختر مى‌دهد.

در صورت پسند هر دو طرف، جشنى در خانهٔ عروس مى‌گیرند. در آن روز زمان عقد و عروسی، مقدار مهریه و شیربها (باشلق) توسط بزرگترهاى دو طرف مى‌شود.

در روز عقدکنان، خانوادهٔ داماد با توجه به تعداد میهمانان شیرینی، میوه و دیگر چیزها را با خنچهٔ به خانهٔ عروس مى‌فرستند. پس از آن، خطبهٔ عقد جارى مى‌شود و آن دو بصورت رسمى به همسرى یکدیگر در مى‌آیند.

خانوادهٔ عروس بعد از آماده کردن جهاز، صورت کاملى از آن تهیه مى‌کنند و در روز معیّنی، آنها را در خنچه‌ها چیده و به خانهٔ داماد مى‌برند.

مراسم حنابندان مفصل‌ترین بخش عروسى به حساب مى‌آید. در این شب ابتدا حنا از طرف خانوادهٔ داماد به خانهٔ عروس و سپس از طرف خانوادهٔ عروس به خانهٔ داماد برده مى‌شود. همهٔ این مراسم همراه با رقص و پایکوبى است.

صبح روزى که در شب آن مراسم عروسى انجام خواهد شد، داماد به همراه دو ساقدوش به خانهٔ عروس رفته، در مى‌زند ولى وارد خانه نمى‌شود. پدر و مادر عروس گوسفندى را که از پیش آماده کرده‌اند، جلوى در خانه، در برابر پاى داماد خود قربانى مى‌کنند و داماد هم چارچوب در را مى‌بوسد.

یا شب عروسى با حضور مطرب‌ها و نوازندگان شور و حال خاصى مى‌گیرد. بعدازظهر روز جشن عروسی، عده‌اى از نزدیکان داماد به همراه او براى بردن عروس به خانهٔ آنها مى‌روند. داماد در میان دو ساقدوش با دسته‌ گلى به خانهٔ عروس وارد مى‌شود. 
بعد از پذیرایى از میهمانان، داماد به اتاق عروس مى‌رود و دسته گل را به او هدیه مى‌کند. سپس، یک پسر بچهٔ نابالغ از سوى خانوادهٔ داماد، به اتاق عروس مى‌رود تا کمر عروس را ببندد. این کار به وسیلهٔ یک روبان یا روسرى انجام مى‌گیرد. او باید سه بار این روسرى یا روبان را از کمر عروس بیندازد و از پشت پاى او در بیاورد. پسر بچه در حین انجام این کار مى‌گوید: هفت تا پسر یک دختر و با مشت ضربه‌اى آرام به پشت عروس مى‌زند. پس از انجام این مراسم از سوى خانوادهٔ عروس هدیه‌اى به پسر مى‌دهند. بعد پدر عروس مى‌آید و دست عروس و داماد را در دست یکدیگر مى‌گذارد. سپس همه همراه عروس به خانهٔ داماد مى‌روندو بعد از پذیرایى و شادمانی، میهمانان خانهٔ داماد را ترک مى‌کنند. پاتختى یا سر بندان صبح روز بعد از جشن عروسی، فامیل داماد براى خوردن صبحانه و دادن رونما به عروس به اتاق عروس و داماد مى‌روند. عروس با چاى و شیرینى از آنها پذیرایى مى‌کند و آنها نیز هر یک بعنوان رونما مبلغى در بشقاب مى‌گذارند. در این روز جشنى در خانهٔ داماد برپا مى‌شود که فقط خانم‌ها در آن شرکت دارند. هر یک از شرکت‌کنندگان هدیه‌اى براى عروس مى‌آورند. 

عید نوروز چون بعنوان روز آغازین سال محسوب مى‌شود، جایگاه ویژه‌اى در باورها و اعتقادات مردم ایران دارد.مردم استان قزوین مانند دیگر مردم ایران، از اوایل اسفند ماه خود را آمادهٔ برگزارى سال نو مى‌کنند. آنها همراه خانه‌تکانى و نظافت، به خانه‌تکانى دل‌هاى خود مى‌پردازند و به میمنت حلول سال نو و فرا رسیدن نوروز، کینه‌ها و کدورت‌ها را از دل مى‌زدایند و به دیدار یکدیگر مى‌روند. 
در هنگام تحویل سال، اعمال خود را در سال گذشته مرور کرده و با توجه به آن، براى سال آینده خود برنامه‌ریزى مى‌کنند. در روز عید، با چیدن سفره‌هاى رنگین، درهاى خانه‌هاى خود را به روى میهمانان مى‌گشایند. آنها در سفره‌هاى پارچه‌اى قلم‌کار و ظروف رنگارنگ بلوری، انواع شیرینى‌هاى خانگی، انجیر آلبالوى خیس شده، نخود و کشمش، نقل و نوعى توت که با خمیر پودر پسته و بادام درست مى‌کنند، مى‌چینند و به میهمانان تخم‌مرغ رنگ‌شده (با پوست پیاز) عیدى مى‌دهند. 
امروزه از روز اول عید، مراسم عیددیدنى با دیدارهاى خانوادگى آغاز مى‌شود. کوچک‌ترها به دیدار بزرگ‌ترها مى‌روند. همه دید و بازدیدها باید تا قبل از سیزده‌بدر انجام گیرد. 
در گذشته روز اول عید به کودکان اختصاص داشت. آنها به تنهایى به دیدار بستگان خود مى‌رفتند. در روزهاى بعد، این بزرگتر‌ها بودند که به دید و بازدید مى‌پرداختند. در گذشته وقتى دوشیزگان به دیدار بزرگى مى‌رفتند، با خود گلابپاشى مى‌بردند و در دست آنها گلاب مى‌ریختند و آنها نیز گلاب را به صورت خود مى‌زدند.

از نشانه ها و پیک های نوروزی، گروه های کوچکی از نوازندگان دوره گرد هستند که معمولا“ از روستاهای پیرامون شهر به قزوین می آیند و ترانه های کوتاهی را که با مضمون آرزوی نیکبختی در سال نو سروده شده می خوانند و هدیه ای از مردم دریافت می کنند. به این گروه ها نوروزی خوان یا نوروز نثار- نوروز و نوسال می گویند. دست افشانی، پایکوبی و ترانه خوانی کوسه گلین که با جامه ای سرخ، کلاه بوقی و چهره سیاه کرده و زنگوله به پا به در خانه ها می رود از دیگر مراسم مردم قزوین در آستانه سال نو است. قزوینییان بخشیدن پول و شیرینی را به نوروز خوان یا کوسه گلین خوش شگون می دانند. 
نوروزى‌خوانى یکى از مراسم مربوط به روزهاى پایانى سال است و در واقع جزیى از مراسم استقبال نوروز به شمار مى‌رود. نوروزى‌خوان‌ها بیشتر از اهالى روستاهاى منطقهٔ الموت و طالقان هستند. آنها در دسته‌هاى دو تا چهار نفره، در کوچه و خیابان به راه مى‌افتند و با خواندن اشعار کوتاه و گاه بلند، طلیعهٔ سال نو را به مردم مژده مى‌دهند. معمولاً، یک یا دو نفر بیتى را مى‌خوانند و یک بیت یا دو بیت دیگر را، دو نفر دیگر پاسخ مى‌دهند. مانند: 
اولى: نوروز نو سال باشد شما را امسال باشد مبارک، مبارک 
دومى: اى خانم‌باجى بلا نبینى واسه‌مان بیار نقل و شیرینى 
اولى: نوروز نو سال باشد شمار را امسال باشد مبارک، مبارک 
دومى: اى خانم‌باجى از ما نرنجى بیار براى ما نان‌برنجى 
اولى: اى حاج آقاى سربه‌سر خدا داده پنج پسر 
دومى: همه را کنى تو داماد ما بگوییم مبارک باد 
ساکنان منازل نیز با شنیدن صداى نوروزى‌خوان‌ها، به استقبال آنها رفته و با دادن پول و شیرینى از آنها پذیرایى مى‌کنند.

در روز سیزده‌بدر، مردم به دامان طبیعت پناه مى‌برند. به هنگام ناهار، معمولاً چندین خانواده یک سفره مى‌گسترانند و غذاهایى را که هر یک از منزل آورده‌اند را در آن مى‌چینند. پس از خوردن ناهار، به سرگرمى و بازى مى‌پردازند و نیز رسم بر این است تا هر کس به کنار رود برود و هفت‌ سنگ کوچک به نیّت رفع و دفع هفت بلا و بیمارى به داخل آب پرتاب کند و دوشیزگان براى گشایش بخت خود سبزه‌ها را گره بزنند و این شعر را زمزمه کنند: 
سیزده‌بدر / سال دگر 
خانهٔ شوهر / بچه بغل 
در پایان، سبزه‌هاى خود را در آب مى‌اندازند و به خانه‌هاى خود باز مى‌گردند.

هر ساله بعدازظهر روز نوزدهم اردیبهشت ماه، پنجاهمین روز سال، هنگامى که زهر آفتاب ظهر گرفته مى‌شود، مردم قزوین به مصلاى شهر مى‌روند. این مصلا در میان باغ‌هاى جنوب شرقى شهر قرار دارد. در گذشته در این مکان، یک آب‌انبار و یک مسجد وجود داشت که امروزه تنها بخشى از آب‌انبار آن به جاى مانده است. خانواده‌ها در باغ‌هاى اطراف این آب‌انبار مى‌نشینند و بعد از خوردن غذا و تنقّلاتى که از خانه آورده‌اند، بچه‌ها به بازى و سرگرمى مى‌پردازند و بزرگترها، اغلب زنان، مشغول خواندن نماز باران مى‌شوند. پس از نماز، با چند قطعه سنگ کوچک به طرف آب‌انبار مى‌روند. آنها نیّت‌ مى‌کنند و سنگ‌ها را به سردر و دیوار آجرى آب‌انبار مى‌فشارند. آنها معتقدند اگر حاجتشان پذیرفته شود، سنگ به دیواره مى‌چسبد و در آینده‌اى نزدیک حاجتشان برآورده مى‌شود. 
وجود مسجد در میان باغ‌هاى خارج از شهر، مى‌تواند دلیل بر این باشد که این مسجد تنها براى انجام مناسک خاص ساخته شده است. از آنجا که مراسم باران‌خواهى از سنت‌هاى بسیار کهن در ایران است، مى‌توان احتمال داد که بناى اولیه این مسجد که امروزه تخریب شده، مکانى بوده که پیش از اسلام در آنجا مراسم طلب باران یا احتمالاً جشن باران برپا مى‌کردند و یا مکانى ماند پرستشگاه آناهیتا الهه آب. وجود معبد در کنار آب و اختصاص آن به زنان، از ویژگى‌هاى معابد آناهیتا است. 
علاوه بر آیین سیزده نوروز و جشن و شادمانی در دامان طبیعت ، مردم قزوین در روز ۱۹ اردیبهشت نیز به صحرا می روند و از خدا طلب باران و سر سبزی می کنند که به آن پنجاه بِدَر می گویند . این مراسم در محوطه مصلای راه ری و در میان باغات کهن منطقه از شور و شوق دیگری برخوردار است و انبوه خانواده ها با گردهمایی در آن به اقامه نماز باران ، شکرگزاری و شادی و پایکوبی می پردازند و پس از صرف ناهار و عصرانه شبانگاهان به خانه باز می گردند .

اهریمن خشکسالى همواره یکى از قدیمى‌ترین دشمنان ایران زمین بوده است. ایرانیان براى مبارزه با این دیو، علاوه بر کارهاى عملى چون حفر قنات و ساخت آب‌انبار، دست به یک سرى مناسک اعتقادى نیز مى‌زدند که مراسم کوسه‌گلین از آن نوع است. این مراسم در منطقهٔ قزوین به چند شیوه اجرا مى‌شود. یکى از شیوه‌هاى اجراى آن بدین شرح است: 
پیرزنى با پارچه و لباس‌هاى کهنه عروسکى کوچک درست مى‌کند. او عروسک را بدست گرفته و در کوچه‌ها و خیابان‌ها حرکت مى‌کند. بچه‌ها نیز پشت سر، او را همراهى مى‌کنند. آنها به در هر خانه که مى‌رسند، صاحب‌خانه چیزى از وسایل تهیه آش مانند نخود، رشته و ... به آنها مى‌دهد. با این مواد آش مى‌پزند و آن را بین اهالى محل تقسیم مى‌کنند. آنها معتقدند که پس از گذشت چندى از این مراسم، باران خواهد آمد. این رسم را در سال‌هایى که خشکسالى بوده، برگزار مى‌کردند.

چمچه‌خاتون یکى دیگر از مراسم باران‌خواهى است. در این مراسم داخل یک قدح آب مى‌ریزند و آن را به پشت‌بام برده و به وسیلهٔ یک چمچه، کم‌کم آب داخل قدح را به طرف آسمان مى‌پاشند. چمچه شبیه کفگیر و از جنس مس است.

هر ساله با آغاز ماه محرم، مردم مناطق مختلف استان قزوین نیز مانند سایر هموطنان، با شیوه‌هاى خاص خود به سوگوارى سیدالشهدا (ع) مى‌پردازند:

این مراسم از سنت‌هاى خاص شهر قزوین است. طبق از جنس چوب با ارتفاع حدود یک و نیم متر و قطر یک متر است. بیشتر قسمت‌هاى آن را آیینه‌کارى مى‌کنند. این طبق استوانه‌اى شکل را روى سر مى‌گذارند و آن را حمل مى‌کنند. در شهر قزوین در شب تاسوعا، همه دسته‌هاى عزادارى از مساجد و تکایاى خود به طرف امامزاده سلطان سیدمحمد به راه مى‌افتند و در آنجا تجمع مى‌کنند و در شب عاشورا به سمت امامزاده حسین (شاهزاده حسین) مى‌روند. در مناطق روستایى نیز اهالى هر روستا، در شب عاشورا به نزدیک‌ترین امامزادهٔ محل رفته و تمام شب را تا قبل از طلوع آفتاب به سینه‌زنى مى‌پردازند و پس از خواندن نماز صبح به طرف روستاى خود حرکت مى‌کنند. کودکان، افراد مسن و زنان با آوردن شیر، چاى و ... از این دسته‌ها استقبال مى‌کنند. دسته‌هاى عزادار، یک دور در محل مى‌زنند و نوحه مى‌خوانند و سپس به مسجد محل مى‌روند.

در روستاى زرآباد از توابع بخش رودبار الموت، درخت چنار کهن‌سالى وجود دارد که به اعتقاد و شهادت اهالى محل، هر ساله هنگام اذان صبح روز عاشورا، از ساقه‌هاى آن مایع قرمز رنگى مانند خون تراوش مى‌کند. به همین خاطر هر سال، افراد بسیارى از مناطق دور و نزدیک به این محل مى‌آیند و زیر درخت خونبار مى‌روند تا هم به عزادارى بپردازند و هم شاهد تراوش خون از آن باشند. مردم این روستا بر این باورند که بر روى بعضى از برگ‌هاى این درخت، نام پنج تن آل عبا حک شده است.

برگزاری جشن گندم در بیشتر مناطق روستایی استان پیشینه ای بس طولانی دارد ولی مراسمی که در منطقه آوج برگزار می شود از شکوه بیشتری برخوردار است . این جشن در کنار آبگیر کوچک و زیبای " دریابک" واقع در شمال پرسپانج برپا می گردد و اهالی روستاهای همجوار با حضور گسترده در‌کنار آبگیر به ازای هر خانواده یک گوسفند قربانی می کنند و پس از شکر و شادی به درو محصول می پردازند .

این جشن که همان جشن تیرگان ایران باستان است، در روز سیزدهم تیر ماه برگزار مى‌شود. بدین ترتیب که شخصى که او را خوش‌قدم مى‌دانند، صبح زود به خانه دعوت مى‌شود تا با تکّه چوبى از درخت داغ‌داغان (ته‌دانه) به کیسه‌هاى گندم، آرد و حبوبات ... بزند تا اصطلاحاً به آنها برکت بدهد. همچنین او با همان چوب به اعضاى خانواده هم مى‌زند تا سلامت بمانند. در حین انجام این مراسم کسى نباید صحبت کند، زیرا جریمه مى‌شود. درشب تیر ماه سیزده، مراسم شال‌اندازى نیز انجام مى‌شود. در روز تیر ماه سیزده پاچیدن آب به یکدیگر را خوش‌یمن مى‌دانند.

در شهرستان قزوین در شب اول چند فقیر و غنى هندوانه مى‌خورند و اعتقاد دارند مایهٔ تندرستى و سلامت تابستان است. شب‌نشینى و فرستادن چشم روشنى براى داماد تازه و عروس آینده نیز مرسوم است. شام را هم که پاچهٔ گوسفند مى‌خورند و عقیده دارند خاصیت فراوان دارد.

در نودهٔ رودبار الموت معروف‌ترین و بهترین خوراکى شب چلهٔ مردم ماهى‌پلو است که آن‌را به عوض هندوانه یا خربزه‌اى که در جاهاى دیگر مرسوم است مى‌خورند. براى تهیه و پختن ماهى‌پلو، هر کس چند روز قبل از شب چله حتماً باید یک ماهى بخرد و بعد یک شب مانده به شب چله این ماهى را درسته در ظرفى مى‌پزد و در جاى خنگ نگهدارى مى‌کنند. شب چله که شد با مقدارى سبزى خشک و روغن و برنج و مخلفات دیگر سبزى‌پلو مى‌پزند بعد ماهى را مى‌آورند و به تعداد افراد خانواده تکه‌تکه مى‌کنند و لاى سبزى‌پلو مى‌گذارند و سر سفره مى‌آورند هر نفر باید سهمیهٔ ماهى خودش را بخورد و ظرف غذاى هرکس هم جدا باشد. رسم است که باید در شب چله هرکسى در خانهٔ خودش باشد و عقیده دارند چنانچه ماهى را قسمت نکنند و ظرف هر کسى هم جدا نباشد در زمستان آن سال به افراد آن خانواده خیلى سخت مى‌گذرد و برعکس اگر ظرف هر نفر جدا باشد زمستان خوبى در پیش خواهند داشت و رزق و روزى سال آینده‌ آنها فراوان خواهد بود. بعد از اینکه شام خورده شد. مقدارى از پولک یا فلس‌هاى ماهى را که قبل از پختن ماهى از آن تراشیده‌اند در یک سینى مى‌ریزند و خوب مى‌شویند و تمیز مى‌کنند و به سر سفره مى‌آورند. سپس سفره را جمع مى‌کنند و این سینى را جاى سفره قرار مى‌دهند. آن‌وقت پدر یا مادر یا بزرگ‌تر خانواده به یکى از بچه‌ها که از همه کوچک‌تر باشد اشاره مى‌کند تا مقدارى از پولک‌ها را بردارد. بعد مقدارى پولکى را که در دست بچه است مى‌شمارند اگر جفت درآمد خوب است و زمستان بارندگى فراوان خواهد شد. به همین علت اگر به‌طور اتفاق براى یک نفر پیش آمد بدى رخ بدهد دیگران به او مى‌گویند: ”فلانی! مگر خداى نکرده شب چله طاق آوردی؟.“ اگر طرف بگوید: ”بله طاق آوردم“ مى‌گویند: ”خدا بزرگ است برو شکر کن“ اما اگر بگوید: ”نه، جفت آوردم.“ مى‌گویند: ”انشاءالله که در همه سال جفت بیاری.“

در گذشته زنان قزوینی زیر پیراهن خود « شلیته » می پوشیدند. به طوری که شلیته به اندازه یک وجب و یا حتی کمتر از دامن آن ها بیرون می آمد . جنس پارچه آن اغلب ململ ، چیت و کرباس بود و در انواع ساده ، گل دار و یا مشکی انتخاب مس شد. جوانان اغلب روی شلیته های خود را با نخ های رنگی گلدوزی می کردند. شلیته گلدار جوانان دارای سجاف پهن بود. برخی دیگر از شلیته ها به جای سجاف لیفه داشت. شلیته لیفه دار از پارچه ضخیم و سنگین مانند مخمل ، ترمه ، تافنه ابریشمی و .. دوخته می شد. معمولا قسمت پایین شلیته را با دست دوخته و آن را به حالت تزیینی در می آوردند که به آن « دالبر» و « دندان موشی » می گفتند. 

« یل » یا « نیم تنه » قزوینی که حدودا صد سال پیش در بین اعیان متداول بود، از پارچه ترمه با آستری از پارچه تافته کرم رنگ تهیه می شد . در قسمت جلوی آن ، هجده دکمه فلزی پی در پی می دوختند.زنان در زیر شلیته های خود شلوارهای مشکی می پوشیدند، دمپای این شلوارها تنگ و بالای آن گشاد بود و آن ها را با بند تنبان می بستند. 

پاپوش زنان نیز به فرا خوار وضع مالی خانواده ، دارای انواع مختلف بود. در تابستان گیوه های ظریف می پوشیدند. زنان اعیان نیز از کفش های چرمی مدل روز استفاده می کردند. سایر پوشش های مورد استفاده زنان این منطقه عبارت بوداز : کویینگ، جومه، کراس ، شگ، کول چوقا، قرقره تمبون ، اوزون تنبون و ..

استفاده از کلاه در گذشته بین مردان بسیار متداول بود و هر شخص به فراخور شغل و نیز وضعیت اقتصادی خود از یک نوع کلاه استفاده می کرد. 

پیراهن ها معمولا به رنگ سفید و ساده و تکمه یقه آن بر شانه چپ بسته می شد و در میان سینه چپ ، از شانه تا زیر سینه ، چاکی داشت. پس از آن پیراهن هایی با یقه های بلند به نام یقه « قزاقی » متداول شد و سپس یقه « ملایی » جای آن را گرفت . یکی دیگر از تن پوش های مردان قزوینی « ارخالق » بود. ارخالق پیراهن جلو باز بسیار بلندی بود که تا انتهای پا می رسید و یقه آن ایستاده بود. در ناحیه کمرتنگ و دامن آن بسیار گشاد بود و در دو پهلو، دو چاک بلند تا کمر داشت. 

شلوار افراد کم درآمد، از جنس کرباس و به رنگ آبی یا مشکی بود. این شلوار ها بلند و گشاد و در لیفه آن بند بود. بند تنبان از نخ پنبه بافته می شد. اشخاص اعیان شلوار های دکمه دار می پوشیدند. 

پاپوش اغلب مردان در گذشته گیوه بود . این گیوه ها « جوراب » و « آجیده » نامیده می شد و در فصل تابستان مورد استفاده قرار می گرفت . اشخاص اعیان گیوه های بسیار ظریف و مرغوب تری می پوشیدند که به گیوه « ملکی » معروف بود. سایر پوشش های مورد استفاده مردان این استان عبارت بود از : سرداری ، عبا ، چوقا ، پوستین جلیقه ، پوستین آستین دار، کوهنک کوله جد،قدک،دون، قبای مراد بیگی و...

ورزش و بازی و سرگرمی پدیده های هستند که از نظر زمان راه را به کهن ترین دوران زندگی بشر می برند و سرآغازی برای آنها نمیتوان تعیین کرد در ایران نیز به شهادت افسانه و اساطیر و متن های نوشته و یافته های باستان شناسی ، نشانه های فراوان از وجود ورزش و بازیها و سرگرمیها در طول زمان در دست است . 
در متن های تاریخی مربوط به قزوین ، دوران صفویه از نظر به دست دادن مدرک درباره گونه های مختلف ورزشی و بازیها و سرگرمیها از اهمیت و اعتبار فراوانی برخودار است . بنابر آنچه که در نوشته های تاریخی و بویژه سفرنامه ها آمده مشاهده می کنیم که شهر قزوین در زمینه فعالیتهای ورزشی بازیها و سرگرمیها و کارهای نمایشی از شهرهای پر فعالیت ایران به شمار می رفته است . این فعالیتهادر دو گونه از جایگاهها برگزار میشده است ، نخست در فضای آزاد و به طو عمده در میدانهای بزرگ شهر به ویژه میدان سعادت و یا میدان شاه و دیگری د

مطالب مشابه :

كه گوسفند شال، يك گوسفند شال مرکز تحقیقات قزوين در سن 3 تهیه و فروش پنیر

عروس و داماد بجای قربانی گوسفند، نخل *فروش محصولات افتتاح پروژه هاي عمراني در استان قزوين

استان قزوين رتبه دوم توليد شيشه و عروس و داماد بجای قربانی گوسفند پيام نور شال

به گزارش خبرگزاري فارس از قزوين به نقل از عروس و داماد بجای قربانی گوسفند *فروش محصولات

با اجراي اين طرح ‪ ۱۲‬رقم انگور ايراني شامل بي‌دانه سفيد قزوين گوسفند ، نخل *فروش

تاريخ ، فرهنگ ، آيين وسنن قزوين فروش محصولات پشم سفید گوسفند تابیده مى

عید مراسمی به نام شال زانوی گوسفند یا بز است که شکل خاصی روي در قزوين

روز شنبه ايرنا به نقل از روابط عمومي سازمان جهاد كشاورزي استان قزوين گوسفند ، نخل شال