سرریز
سرریز
سازه ای که آب اضافی را خصوصاً به هنگام سیلاب که جریان آب به بدن سد
صدمه وارد می آورد و امکان دارد باعث تخریب آنها شود، دفع میکند. در حقیقت
این نوع سازه، تخلیه کننده دریاچه سد در مواقع اضطراری میباشد. مهمترین
و حساسترین بخش در سازه های آبی، سرریز میباشد. درحقیقت اگر سرریز
یک سد به درستی محاسبه و احداث گردد، مشکل ناپایداری سازه و بحث
سیلاب در آن منطقه را نخواهیم داشت.
انتخاب نوع سرریز:
نوع سرریز به ۱- نوع سد ۲- دبی طرح ۳- توپوگرافی ۴- شرایط اقتصادی طرح بستگی دارد .
در زیر به شرح مختصری در مورد نوع سد و دبی سرریز اکتفا می کنیم.
نوع سد : در سد های خاکی ، سرریز نمی تواند بر روی بدنه سد قرار گیرد. ولی
در بقیه سد ها(گابیونی، سنگ چین ملات دار و ... ) سرریز می تواند بر روی
بدنه سد واقع گردد.
دبی طرح Discharge design : حدالاکثر دبی لحظه ای با دوره بازگشت
معین که سد بر اساس آن طراحی می گردد و یا حداکثر دبی که در طول عمر
سد می تواند واقع گردد.
در سد های مخزنی دبی ماکزیمم با دوره بازگشت ۱۰۰۰۰ سال محاسبه
می گردد، در سد های انحرافی دوره بازگشت۵۰ تا ۱۰۰سال لحاظ می گردد و در
سدهای آبخیزداری دوره بازگشت ۱۰ تا ۲۰ سال را به عنوان دوره
بازگشت برای دبی حداکثر در نظر می گیرند.
محل سرریز: محل سرریز بستگی به شرایط پی، مقدار و نوع خاکبرداری ،نوع
سد ،تراوش سد ،گسل ها و شکست ها ،دوره بازگشت دبی طرح دارد.
تمام سر ریز ها از بزرگ به کوچک عبارتند از :
سرریز رو گذر : در بسیاری از پروژه های سد سازی به خصوص در سد های وزنی از این
نوع سرریز استفاده می گردد. در سدهای انحرافی به منظور بالا آوردن سطح آب و
انحراف آن به زمین های اطراف و مزارع احداث میگردند. این سرریز ها حالت
استغراق دارند.
سرریز نیلوفری: در جایی که نتوان از سرریز رو گذر استفاده کر د،از سرریز
نیلوفری استفاده می گردد. این سرریز به شکل قیف میباشد و در انتها به تونلی با
انحنای مشخص ختم می گردد.
سرریز برج آبگیر: این سرریز بیشتر در سدهای خاکی استفاده می گردد و
مشابه سرریز نیلو فری می باشد . با این تفاوت که در انتها به تونلی با انحنای
مشخص ختم نمیگردد بلکه توسط لوله ای به پایین دست هدایت می گردد.
سرریز لابیرنت: هرگاه فضا و محل کافی برای سایر سرریز ها وجود نداشته
باشد از این نوع سرریز استفاده می گردد. این سرریز سطح کمی را به خود
اختصاص می دهد.
سرریز دریچه ای :با باز شدن دریچه ها شروع به کار می کنند و ممکن است در
بالای سطح آب و یا در سطح آب (سد های انحرافی) قرار بگیرند.
سرریز تونلی:توسط این سرریز میتوان طغیان های استثنایی ار از در یاچه سد
تخلیه کرد.
سرریز سیفونی: در جایی که محل کافی برای احداث سرریز رو گذر نباشد و
دبی طغیان با اهمیت نباشد از این سرریز استفاده می گردد. عملکرد این سرریز
بسیار سریع بوده و خیلی زود سطح آب دریاچه پشت سد را به سطح تراز
می رساند.
سرریز کانال ساحلی:نوعی سرریز کمکی برای سرریز رو گذر است و آب پس
از عبور از سرریز روگذر از این سرریز عبور می کند.
سرریز شوت: میتوان این نوع سرریز را در سده ای خاکی استفاده کرد و اگر
احداث سرریز در طول بدنه سد ممکن نباشد از این سرریز استفاده می کنند.
سرریز با پوش اسکی: برای جلوگیری از تخریب پایین سد از این نوع سرریز
استفاده میگردد و بعد از عبور آب از سرریز شوت تعبیه می شود.
ابعاد سرریز :
توجه داشته باشید که اگر سرریز کوچک باشد بر اساس قانون ارشمیدش وزن
سد کم شده و سد ناپایدار می شود و آب روی سد منجر به تخریب پایاب و دو
طرف بستر می گردد در این حالت احتیاج به کفبند می باشد که از نظر اقتصادی
مرقون به صرفه نمی باشد و نیز اگر سرریز بزرگتر از حد یعنی ارتفاع آن زیاد باشد،
توجیه اقتصادی ندارد .
عرض سرریز معمولا ثابت است و برای افزایش ابعاد سرریز معمولا باید ارتفاع آن
را زیاد در نظر گرفت.
ابعاد سرریز با توجه به دبی حدالاکثر لحظه ای در دوره بازگشت مشخص ، عمر
سد و شرایط اقتصادی محاسبه می گردد.معمولا سرریزی که جهت سد های
اصلاحی احداث می گردد بشکل ذوزنقه است و اضلاع آن دارای زاویه ۴۵ درجه
میباشند.البته در سد های گابیونی سرریز مستطیلی می باشد.
در حالتی که آبراهه دارای بستر تنگ باشد و فرسایش بالا رونده وجود داشته
باشد ، باید به سرریز حدالاکثر عرض ممکن داده شود. مسلما عرض سرریز
نباید از یک حد معینی بیشتر گردد چون ممکن است به پای سد آسیب
برساند.بنابراین در مواقعی که کف بستر مسطح باشد ، عرض سرریز را
برابر ۷/۸عرض کف بستر در نظر می گیرند تا از شسته شدن کناره های بستر در
نتیجه ریزش آب سرریز جلوگیری گردد. اگر شکل بستر به صورت V باشد در این
حالت عرض های مختلف به سرریز داده می شود و برای هر یک از عرض های
داده شده ، ارتفاع آب سرریز محاسبه می گردد تا بالاخره عرض ایده آل انتخاب
گردد.عرض ایده آل سرریز عرضی است که با توجه به انرژی آب و هزینه کف
بندی ، موثر و اقتصادی باشد.
مطالب مشابه :
نرم افزار ماشین حساب مهندسی
بهترین های مهندسی عمران - نرم افزار ماشین حساب مهندسی - با این وبلاگ بهترین های عمران را
ماشین حساب مهندسی CASIO9860
مهندسی عمران راه و ساختمان - ماشین حساب مهندسی casio9860 - ایجاد ارتقاء دانش فنی مهندسی
ماشین حساب مهندسی تگزاس مجازی
دانلود مهندسی عمران دانلود جزوات, ماشین حساب مهندسی تگزاس مجازی: بهترین آیینه
ماشین حساب کامل مهندسی
وبلاگ تخصصی مهندسی عمران و بهترین سایت برای یک ماشین حساب مهندسی جمع و
برنامه های دروس عمران مخصوص ماشین حساب CASIO Algebra FX
دانلود مهندسی عمران دانلود برنامه های دروس عمران مخصوص ماشین حساب casio بهترین آیینه
سرریز
مهندسی عمران مسجد شهر پنزبرگ در آلمان بهترین بنای معماری شناخته ماشین حساب مهندسی Scabery .
دانلود رایگان نرم افزار ماشین حساب مهندسی تحت اندروید موبایل(Scientific Calculator)(مهندس حسن فراهان
دانلود رایگان نرم افزار ماشین حساب مهندسی تحت ایجاد ارتقاء دانش فنی مهندسی ( عمران )
پل اورساند
مهندسی عمران ماشین حساب مهندسی پل که هم برای عبور و مرور ماشین و هم برای عبور قطار
برچسب :
بهترین ماشین حساب مهندسی عمران