سردشت

شهرستان سردشت یکی از شهرستان‌های مرزی و کردنشین استان آذربایجان غربی است که در جنوب غربی این استان و امتداد جنوبی ارومیه قرار دارد و با شمال کشور عراق و اقلیم کردستان عراق همسایه است. مرکز این شهرستان، شهر سردشت بوده و مردم این شهرستان کردزبان می‌باشند و با با لهجه سورانی موکریانی صحبت می کنند.

سردشت از شمال و شمال شرق با پیرانشهر و مهاباد، از شرق بابوکان و از جنوب شرق با بانه در استان کردستان همسایه است.سردشت از غرب با شهرهای رانیه و قلعه دیزه و استان اربیل و از جنوب با شهر سلیمانیه و شهر شارباژیر و ماوت در استان سلیمانیه همسایه است. همچنین سردشت دارای 100 کیلومتر مرز با کردستان عراق می باشد.

ویژگی های اجتماعی و فرهنگی و تاریخی

مردم سردشت به زبان کردی سورانی و با لهجهٔ مُکریانی و ترکی صحبت می کنند.

سورانی موکریانی شاخه ای از کردی کرمانجی شمالی محسوب می شود و قرابت های همسان با سورانی هولیر در استان اربیل و سورانی بابانی استان سلیمانیه در کردستان عراق دارد.

از شخصیت های تاریخی سردشت می توان به موارد ذیل اشاره کرد :

سردار عزیز خان مکری ( وزیر جنگ ناصرالدین شاه قاجار و حاکم آذربایجان)، .

عمرپاشا .

حمزه آغا منگور سردار و سیاستمدار کرد

ملا خلیل منگور(گوراومر) روحانی و مبارز کردستان

حسن آغا گورک رییس ایل گورک .

ملا آواره شلماشی

ملایوسف اصم، شیخ امین نقشبندی، شیخ مولانا .

سردشت از کانون های مهم تمدن های باستانی و تاریخی همچون ماد، اورارتو، مانا و آشوری ها به شمار می رود.

از ایلات و عشایر سردشت می توان به ایل گورک، منگور، ملکاری، ایل بریاجی، میراودلی و بیگ زاده را نام برد.

پراکندگی عشایر سردشت به شرح زیر است :

گورک : شهر ربط ،؛ اطراف پاراستان، سیسر، هندآباد، بریسو، اطراف جاده مهاباد و بوکان

منگور: منطقه میرآباد، آلواتان، دوله تو، دارمه کون، سوستان، گرور، نیزه، دشت وزنه

ایل بریاجی و ملکاری : سردشت، نلاس، بیوران، قلعه رش، بیزیله، بیشاسب، ملاشیخ، مزرا

میراودلی : آلان و بیژوه، بیتوش

بیگ زاده و باپیرآقایی : سردشت، شلماش، آلان.

جمعیت :

جمعیت این شهرستان طبق سرشماری سال ۱۳۸۵ برابر با ۱۰۴۱۴۶ نفر بوده است که از این تعداد ۵۲۴۹۴ نفر آنان مرد و ۵۱۶۵۲ نفر آنان زن بوده اند. [۴]. جمعیت شهرستان سردشت براساس پبش بینی های نرخ رشد سالانه و احتساب مهاجرت های منظور نشده در آمارها در سال 1390 بالغ بر 118،000 نفر می باشد.و دارای رشد 3.6 درصدی جمعیت می باشد.

ویژگی های توریستی - تجاری و صنعتی

ناحیه سردشت به دلیل وجود جاذبه های طبیعی – محیطی و مناظر بکر و فوق العاده و همچنین آداب و رسوم و ویژگی های ناحیه در استان و حتی کشور یک محدوده جغرافیایی استثنائی است. جاذبه های طبیعی – محیطی از جمله (آبشار شلماش در فاصله ۸ کیلومتری شهر، گردنه زمزیران بین سردشت و مهاباد، آبشار رزگه در منطقه آلان، آبشار چکوو تفرجگاه خدرآباد و پردانان و دره گرژال در جاده سردشت به پیرانشهر، دشت وزنه در دامنه کوهستان های قندیل، دشت باژار، تفرجگاه و مصیف زوران، تفرجگاه بیوران و باساوه، کانی گراوان در کیلومتر ۱۵ جاده مهاباد، و وجود ۹۰٬۰۰۰ هکتار جنگل در سطح ناحیه و چشمه سارهای متعدد، جاذبه های فرهنگی (آداب و رسومات خاص)، آثار تاریخی و باستانی ناحیه (از جمله قلعه باستانی ربط در ۱۵ کیلومتری شهر مربوط به هزاره قبل از میلاد، شهر موساسیر ربط مربوط به دوران مادها، مربوط به دوره اشکانیان در فاصله 2 و 3 کیلومتری شمال شهر، محوطه تاریخی ساوان در فاصله 25 کیلومتری شهر، پل قلاتاسیان مربوط به دوره سامانیان، حمام قدیمی در داخل شهر مربوط به دوره عزیزخان موکری وزیر کرد که مربوط به دوران قاجاری است و محوطه های تاریخی متعدد که هنوز در سطح ناحیه شناسایی و کشف نشده اند[نیازمند منبع]، را می توان به عنوان بستر و زمینه ساز رشد و شکوفایی ناحیه در زمینه های مختلف اجتماعی و اقتصادی و توریستی دانست؛ با ذکر این اوصاف باید گفت که سردشت قابلیت تبدیل به منطقه نمونه گردشگری را دارد.

شهرستان سردشت دارای دو بازارچه فعال مرزی کیله و بیژوه در منطقه آلان است . که از طریق گمرک قضایی و بازارچه کیله در سال ۱۳۸۹ ۵۷ میلیون دلار کالا صادر شده است. سردشت مبداء صدور کالاهای خارجی به بازارچه ها و پاساژهای شهرهایی چون بانه، مهاباد و پبرانشهر و حتی ارومیه، میباشد.چالب توجه اینکه این در شهرهای مذکور کالاها با قیمت های گذاف تر فروخته می شوند ولی در شهر سردشت با قیمت نازل می توان آنها را خرید.

شهرستان سردشت بهترین و نزدیک ترین شهر آذربایجان غربی به شهرهای اقلیم کردستان، عراق، و حوزه مدیترانه میباشد.در آینده ای نزدیک مرز بین المللی کیلا در سردشت افتتاح خواهد شد که نزدیک ترین مسیر از تهران و مرکز کشور به شهرهای هولیر(اربیل) و دهوک و سلیمانیه خواهد بود.

همچنین سردشت دارای گمرک و مرز زمینی کیله با کردستان عراق می باشد که درحال تبدیل شدن به مرز بین المللی است . فاصله سردشت از طریق راه آسفالته با مرز ۱۴ کیلومتر و فاصله هوایی سردشت با نقطه صفر مرزی کیله ۸ کیلومتر می باشد، و فاصله سردشت با قلادزه (قلعه دیزه) ۳۵ کیلومتر و با رانیه ۶۵ کیلومتر و با هولیر(اربیل) ۲۰۰ کیلومتر می باشد. با افتتاح مرز بین المللی کیله، سردشت به دروازه ترانزیت ایران در شمال غرب به کردستان عراق، ترکیه، سوریه و حوزه مدیترانه تبدیل می شود

ارتباطات و راه ها :

شهرستان سردشت دارای جاده مستقیم با شهرهای ارومیه، مهاباد، بانه، پیرانشهر و بوکان می باشد، که البته جاده بوکان به طول 105 کیلومتر شوسه و فقط 55 کیلومتر از سمت بوکان، آسفالت است.

همچنین سردشت دارای جاده آسفالته مناسب با کشور عراق و اقلیم فدرال کردستان عراق می باشد.فاسله سردشت با اولین شهرها در اقلیم فدرال کردستان عراق به صورت زیر است :

Ghaladze قلعه دیزه(قه لادزی): 35 کیلومتر - Ranyaرانیه: 65 کیلومتر

Sangasar سنگسر = 50 کیلومتر Jarawe ژاراوه 45.ک.م

کویسنجق = 110 .ک.م(Koya ) اربیل (هولیر)= 200 Hewler

سلیمانیه = 225 ک.م Silemani -کرکوک Kerkuk =(از طریق کویسنجق )265 ک.م

Duhok دهوک = 355 ک.م Zaxo زاخو= 405 ک.م

فاصله سردشت با شهرهای اطراف

ارومیه= 195 کیلومتر ( از طریق جاده اشنویه)

مهاباد= 120 کیلومتر

پیرانشهر= 85 کیلومتر

اشنویه= 125 کیلومتر

بانه= 67 کیلومتر

سقز = 125 کیلومتر نقده= 127 کیلومتر ماکو= 430 کیلومتر

بوکان= (105 کیلومتر، از طریق جاده شوسه : 165 کیلومتر از طریق سقز ) تبریز= 340 کیلومتر

مرزترکیه، سرو؛ ارومیه = 235 کیلومتر مرز ترکیه بازرگان، ماکو =440 کیلومتر

مرزعراق، حاجی عمران، پیرانشهر= 94 کیلومتر مرز کیله -Kele, سردشت= 14 کیلومتر

تکاب= 220 کیلومتر (از طریق سه راهی جاده سقز-دیواندره) دیواندره= 215 کیلومتر سنندج = 305 کیلومتر کرمانشاه =430 کیلومتر ایلام= 585 کیلومتر

زنجان = 405 کیلومتر تهران= 740 کیلومتر

همچنین ترمینال سردشت دارای سرویس های منظم روزانه به شهرهای ارومیه، مهاباد، نقده، پیرانشهر، اشنویه، مراغه، تبریز، تهران، سقز، بانه و بوکان می باشد

تقسیمات کشوری :

تقسیمات کشوری این شهرستان، بنابرآنچه در نتایج آمارگیری سرشماری سال ۱۳۸۵ کل کشور آمده است، بر حسب بخش، شهر، دهستان و روستا به شرح زیر است:
بخش‌ها
بخش مرکزی
بخش وزینه
شهرها
شهر سردشت
شهر ربط
شهر میرآباد
دهستان‌ها

دهستان‌های بخش مرکزی
دهستان آلان
دهستان باسک کولسه
دهستان بریاجی
دهستان گورک سردشت

دهستان‌های بخش وزینه
دهستان گورک نعلین(دهستان منگور سردشت)
دهستان ملکاری

بمباران شیمیایی

ساعت ۴:۳۰ بعد از ظهر هفتم تیرماه سال ۱۳۶۶این شهر مورد حمله شیمیایی جنگنده های عراقی قرار گرفت، هفت بمب شیمیایی به این شهر اصابت کرد که چهار عدد از آنها به مرکز شهر وسه بمب دیگر در یک دره نزدیک روستاهای سردشت فرود آمد.[۱] ۱۰۹ نفر از ساکنان شهر در دم شهید شدند، همان سال وزارت امورخارجه در نامه‌ای به سازمان ملل تعداد کشته، مجروح و بازماندگان بمباران را چهار هزار و ۶۰۰ نفر اعلام کرد.

سردشت

مطالب مشابه :

آغاز سفر از سلیمانیه(3)

سفرنامه سلیمانیه

اشنایی با استان کردستان - Kordestan - Kordistan

سفرنامه سلیمانیه (دومین بار )

شهر کرج

استانهای عراق

سردشت