پرورش شترمرغ

وزن شترمرغ نر200–150 و وزن ماده آن 150–100 كيلوگرم مي‌باشد. بايستي توجه داشت كه نژاد پرنده در وزن آن اثر قابل ملاحظه‌اي دارد. قد پرنده از سطح زمين تا تاج آن 5/2–2 متر است.

شترمرغ ماده در هر فصل‌ حدود80-40 تخم مي‌گذارد ولي در بعضي موارد تعداد تخمها به 120 عدد نيز مي‌رسد كه در اين حالت باروري آنها تقريباً پائين است. براساس آمارهاي بين‌المللي به طور متوسط از هر شترمرغ ماده در سال حداقل 20 جوجه كه بحران مرگ ومير تا 3 ماهگي را گذرانده توليد شده است. در بعضي موارد كه مواظبت‌هاي دقيق در تمام مراحل توليد ارائه شده تعداد اين جوجه‌ها به 60 قطعه نيز رسيده است.

وزن تخم شترمرغ 5/2 تا 1 كيلوگرم بوده و به مدت 42 روز در حرارت 5/36 درجه سانتيگراد نطفه موجود در آن به جوجه تبديل مي‌شود. قد جوجه‌هاي بيرون آمده از تخم 25 سانتي‌متر و وزن متوسط آنها حدود 800 گرم است. رشد جوجه‌هاي شترمرغ در شش ماه اوليه بطور متوسط 25 سانتي‌متردرماه بوده و در سن 14-9 ماهگي به وزني معادل 130-90 كيلوگرم مي‌رسند. معمولا" پرندگان گوشتي را در اين سنين به كشتارگاه مي‌فرستند تا از ذبح هر پرنده 40-30 كيلوگرم گوشت بدون چربي و بدون استخوان و5/1-1 مترمربع پوست آورند.

بررسي تاريخي

شترمرغ، به شكل و شمايل امروزي حدود 2 ميليون سال قدمت دارد. نشانه‌هائي از اين پرنده در مصر قديم مشاهده شده و در كتاب مقدس تورات نيز از آن نامي به ميان آمده است. در بعضی از منابع ادعا شده که فسيل شترمرغ های قوی هيکل در سواحل درياچه کاسپين نيز مشاهده گرديده است. در عصر جديد، از سال1860 ميلادي در استان Cap آفريقاي جنوبي در مزارع پرورشي اقدام به پرورش شترمرغ گرديده است.

درابتدا هدف اصلي پرورش‌دهندگان شترمرغ استفاده از پرهاي پرنده براي تزئين بوده است. در سال 1910 صادرات پرهاي تزئيني شترمرغ كه منحصر به پرهاي سياه و سفيد پرنده نر مي‌باشد، معادل -/000َ 370 كيلوگرم و به ارزش حدود 00000 23 پوند انگليس بوده است. در اوائل قرن بيستم علاوه بر مزارع پرورشي آفريقاي جنوبي در خاورميانه هم مزارع پرورشي شترمرغ براي توليد پر بوجود آمده است.

بازار فروش پرهای شترمرغ بعد از جنگ جهانی اول به علت توسعه استفاده از اتومبيل و درنتيجه تغييرات ايجاد شده در مد از رونق افتاد و بدين ترتيب ضربه قابل توجهي به اين صنعت وارد آمد. از آن زمان به بعد پرورش شترمرغ فقط در آفريقاي جنوبي و در مقياس كوچكتري ادامه پيدا نمود.

در سال 1959 اتحاديه ای با هدف انحصاري نمودن توليد و صادرات پر و پوست حاصل از ذبح شترمرغ در آفريقاي جنوبي به وجود آمد. در همين زمان دولت اين كشور قانوني را تصويب كرد كه بموجب آن فروش پرندگان زنده و تخم‌هاي بارور شترمرغ قدغن گرديد.

با استقلال ناميبيا در سال1990، تعدادي از مزارع پرورش شترمرغ اين كشور فرصت پيدا كردند تا به صادرات حيوان زنده و تخم‌هاي بارور شترمرغ به سائر نقاط جهان بپردازند. از اين زمان به بعد صنايع پرورش شترمرغ در آمريكاي شمالي، اروپا، جنوب و شرق آفريقا، اسرائيل، چين، استراليا و زلاندنو ايجاد شد و به‌سرعت توسعه يافت.

گرچه در حال حاضر تعداد قابل توجهي از كشورهاي جهان در صدد ايجاد و توسعه مزارع پرورش شترمرغ مي‌باشند ولي فقط در كشورهائي چون آفريقاي جنوبي، اسرائيل، ناميبيا و زيمبابوه است كه اين پرنده در مقياس زياد ذبح مي‌شود. اخيراً در اروپا، آمريكاي شمالي، چين و استراليا نيز ذبح در مقياس كم شروع شده‌‌است. درحال حاضر هدف اصلي از پرورش شترمرغ علاوه بر توليد چرم بسيار نرم و قابل انعطاف، توليد گوشت بسيار لذيذ، سالم و عاري از كلسترول و سرشار از آهن می باشد. از چربی های پرنده در صنايع آرايشی و داروئی و از پوست تخم شترمرغ برای دکوراسيون و صنايع دستی استفاده می شود.

پروتئين (گرم)	چربي (گرم)	كلسترول(ميليگرم)	انرژي (كالري)	85 گرم گوشت
2/21	7/1	49	97	شترمرغ
27	3	73	140	جوجه
22	1/1	59	135	بوقلمون
23	15	77	240	گاو
24	19	84	275	خوك

جدول 3 : مقايسه توليدات گوشتهاي مختلف

پرورش شترمرغ

برخلاف اين كه شتر مرغ به صورت وحشي در مناطق بسيار گرمتري از كانادا و اروپا زندگي مي‌كند، ولي درحال حاضر پرورش اين پرنده در چنين مناطقي نيز امكان‌پذير شده‌است. شترمرغ بالغ به راحتي درجات حرارت منهاي15 تا بعلاوه 56 درجه سانتيگراد را تحمل مي‌نمايد، ولي معمولا"در شبهاي سرد زمستان حيوانات را در داخل سالنهاي مناسب نگهداري مي‌نمايند و روزها براي حركت‌كردن و دويدن به داخل چراگاههاي مخصوص هدايت مي‌كنند.

با توجه به اين مطلب كه شترمرغ به راحتي گرما و سرما را تحمل نموده و عادت‌پذير است ميتوان ادعا نمود كه اين پرنده خود را با شرائط مختلف جوي وفق مي‌دهد. از طرف ديگر انسان نيز قادر است تا شرائط مناسب براي توسعه و رشد اين پرنده را به وجود آورد.

مزيت هاي نسبي ايران براي پرورش شترمرغ

الف :ايران از معدود کشورهائی است که دارای آب و هوای متنوع و بطور متوسط اختلاف درجه حرارت در يک روز در دو منطقه متفاوت اين سرزمين حدود 40 درجه سانتی گراد است. بعبارت ديگر تنوع آب و هوا در اين سرزمين پهناور بحدی است که به آسانی ميتوان مکان هائي حتی با شرايط ايده آل برای پرورش شترمرغ جستجو کرد.

ب : پرندگان بالغ و جوان احتياج مبرمي به تحرك، جابجا شدن و هواي آفتابي دارند تا رشد عادي خود را ادامه دهند كه در اكثر نقاط ايران چنين امكاناتي فراهم است.

ج : در تمام سيستم‌هاي پرورش شترمرغ، ترجيح داده مي‌شود تا پرنده مقداري از جيره غذائي روزانه خود را در علفزارها كسب نمايد. خوشمزه ترين علفها براي حيوان به راحتي در بيشتر نقاط ايران قابل كشت و برداشت است.

د : نسبت تبديل غذا به گوشت درجوجه‌هاي جوان شترمرغ 4/2 به يك است يعني اين كه به ازاء هر4/2 كيلوگرم مواد غذائي يك كيلوگرم به گوشت پرنده اضافه‌ مي‌شود.(براي مقايسه، لازم به يادآوري است كه اين نسبت در گاو معادل 6 به يك و در خوك معادل 3 به يك مي‌باشد.) دو عامل اصلي، تعداد توليدمثل بالاي خوك در سال و نيز ضريب پائين تبديل غذا به گوشت در اين حيوان دلايل مستدل توسعه صنايع پرورش خوك براي تأمين نيازهاي پروتئيني مردم اروپا بوده است. با توجه به اين واقعيت كه مصرف گوشت خوك بر اساس دستور شرع مقدس اسلام حرام بوده و از طرف ديگر نسبت تبديل غذا به گوشت و نيز تعداد توليدمثل شترمرغ در سال از خوك بيشتر است، بدون هيچگونه شك وترديدي مي‌توان قبول كرد كه احتياج به توسعه صنعت پرورش شترمرغ در كشورهاي اسلامي بسيار زياد است.

ح : بر اساس اطلاعات كسب شده هنوز صنعت پرورش شترمرغ در بيشتر كشورهاي همجوار ايران بطور گسترده آغاز نشده است، از اين رو پرورش شترمرغ در ايران، مي‌تواند امكانات ارزي قابل توجهي را در ازاء صادرات حيوان زنده، تخم بارور شترمرغ و تكنولوژي مربوطه، به كشورهاي مسلمان اطراف دراختيار جمهوري اسلامي ايران قرار دهد.

و : در مزارع پرورش شترمرغ معمولاً از هر مرغ بالغ در سال 20-40 جوجه 3 ماهه توليد مي‌شود. جوجه‌ها به سرعت رشد ونمو نموده ، و در سن 14-9 ماهگي كه زمان ذبح پرنده مي‌باشد, به وزن حدود 110 كيلوگرم مي‌رسند كه هر جوجه ذبح شده حدود 40-30 كيلوگرم گوشت بدون استخوان و چربي توليد‌ مي‌نمايد.

اين پرنده تا حدود30 سالگي قابليت تخم‌گذاري و توليدمثل را دارد و رکورد طول عمر آن 80 سال بوده است. گوشت شترمرغ ازنوع گوشت قرمز ولي باخواص گوشت سفيد مي‌باشد. به عبارت ديگر چربي گوشت پرنده حدود 5/2 درصد بوده و مزه آن همانند گوشت فيله گوساله است. براساس مطالب فوق و يك محاسبه ساده ملاحظه مي‌شود كه ايجاد مزارع پرورش شترمرغ در ايران مي‌تواند منبع بسيار مناسبي براي تأمين نيازهاي پروتئيني داخل و صادرات گوشت و پوست به كشورهاي همجوار باشد.

صنايع شترمرغ

به طوري كه يادآوري شد ذبح تجاري شترمرغ تا به امروز به كشورهاي آفريقاي جنوبي، اسرائيل، زامبيا و زيمبابوه اختصاص داشته ولي امروزه در ساير كشورهاي دنيا هم در مقياس محدود رايج شده است. امروزه گوشت بسيار لذيذ و بدون چربي حاصل از ذبح شترمرغ ها يكي از كالاهاي صادراتي كشورهاي توليد‌كننده مي‌باشد كه با قيمت قابل قبولي در بازارهاي جهاني بفروش مي‌رسد.

پوست بسيار محكم شترمرغ براي تهيه كيف ، كاپشن و چكمه‌هاي لوكس ، مورد استفاده قرار مي‌گيرد که بطور متوسط قيمت محصولات حاصل از پوست شترمرغ حدود 5 برابر محصولات توليد شده از چرم گاو است.

در گذشته براي پر شترمرغ تقاضاي بسيار زيادي وجود داشته ولي امروزه مقدار كمي از آن در صنايع كامپيوتر و رنگ‌كاري اتومبيل جهت گرد وغبار زدائي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. از قرنيه چشم پرنده نيز جهت پيوند به جاي قرنيه چشم انسان استفاده شده است.

اميد بسيار ميرود كه در آينده نزديك كاربردهاي زيادي براي پر و استخوان حيوان نيز ايجاد گردد.

نتيجه گيري

· شترمرغ حيواني است كه طبيعتاً در هواي كويري رشد و نمو مي‌كند ولي امروزه مزارع پرورشي اين پرنده در اروپا و كانادا با موفقيت به كار خود ادامه مي‌دهند. با توجه به تنوع آب و هوا در ايران از نقطه‌نظر درجه حرارت و ميزان بارندگي و پرورش موفقيت آميز شترمرغ در اروپا، كانادا، آمريكا و آفريقا كه از آب و هواي كاملاً متفاوت برخوردارند، نتيجه گرفته مي‌شود كه اين كشور مكان بسيار مناسبي براي پرورش شترمرغ است.

· شترمرغ بالغ و نوجوان احتياج به فضاي باز براي حركت و دويدن دارد كه وفور صحراهاي شن‌زار وهمچنين علفزارهاي متعدد همراه با مقدار قابل‌توجهي ساعات آفتابي در ايران اين احتياج را بخوبي تأمين‌ مي‌كند.

· ايران، آب و هواي بسيار مناسب جهت رشد گياهان مورد تغذيه شترمرغ را دارد.

· نسبت تبديل غذا به گوشت و تعداد توليدمثل سالانه شترمرغ از گاو، گوسفند و حتي خوك نيز بيشتر است. با توجه به اين كه پرورش خوك در كشورهاي اروپائي بسيار موفقيت‌آميز بوده است، لذا بديهي است كه پرورش شترمرغ، در كشور‌هاي اسلامي با موفقيت بيشتري روبرو گردد .

· گوشت حيوان از پروتئين و آهن بالا و كلسترول بسيار كم برخوردار است، لذا مي‌توان ادعا كرد كه مصرف مداوم آن از ابتلا به بيماريهاي شرياني جلوگيري مي‌كند و صرفه‌جوئيهاي قابل‌توجهي در هزينه‌هاي بيمارستاني ايجاد مي‌نمايد.

· موقعيت جغرافيائي مناسب ايران امكانات قابل توجهي را در اختيار مي‌گذارد كه بعد از تسلط به تكنولوژي پرورش شترمرغ در صادرات پرندگان مولد وتكنولوژي بومي شده به كشورهاي همجوار اقدام نموده و ارز قابل‌توجهي را جذب نمائيم.

· پرورش شترمرغ در ايران علاوه بر سودآوری باعث شکوفائی صنايع جنبی از قبيل چرم سازی، تهيه خوراک شترمرغ ها، کشتارگاهی و بسته بندی گوشت، فرآوری سفيده و زرده تخم های بدون نطفه و نيز انجام کارهای هنری بر روی پوسته گرديده و بدنبال آن فرصت های شغلی تخصصی و عادی زيادی را ايجاد می نمايد.

پرورش شترمرغ

بررسي تاريخي

مطالب مشابه :

آموزش پرورش شترمرغ مولد

پرورش شترمرغ

صنعت شترمرغ

کشتارگاه شترمرغ

طرح پرورش شترمرغ(مدیریت تولید)

آموزش پرورش شترمرغ

فضاي مورد نياز براي پرورش شترمرغ

بخش نهم .::: پرورش شتر مرغ مولد :::.