نور پردازی

نور یک انرژی تابشی است.پرتوهای نور به طور یکسان در تمامی جهت ها تابیده و بعد از جدا شدن از منبع در ناحیه ای وسیع پخش می شوند.به محض انتشار ،شدت نور به نسبت فاصله از منبع تحلیل می رود. همزمان با حرکت نور سطوح و اشکال اجسام در فضا جلوی چشمان ما ظاهر می شود. یک شیء واقع در مسیر نور،نور را منعکس،جذب و یا از سطح خود عبور می دهد.

*مواد زلال و شفاف مثل شیشه و برخی پلاستیکها سبب انتقال نور متمرکز می شوند.

*مواد نیمه شفاف مثل شیشه های یخ زده مو جب انتقال پراکنده می شوند،منبع نور به وضوح قابل دیدن نیست.

*زمانی که نور از سطوح مات و پرداخت شده،منعکس می شود پدیده پراکندگی یا انعکاسهای چند گانه رخ می دهد.

*وقتی نور از سطوح براق و مات منعکس می شود انعکاس آینه ای رخ می دهد.

*مواد تیره مسیر انتقال نور را بسته و با عث خلق سایه می شود.

برای ما خورشید،ستارگان و لامپهای الکتریکی به علت تولید نور،مرئی هستند.هر چند اغلب عناصر مشهود در طبیعت به علت انعکاس نور مرئی هستند.توانایی ما برای خوب دیدن یعنی تشخیص خطوط بیرونی،رنگ،بافت، و تمایز قائل شدن بین دو شیء فقط به مقدار نور موجود برای روشنایی وابسته نیست بلکه عوامل زیر نیز در این مورد موثر هستند:

*درخشندگی

*تضاد

*تشعشع

*انتشار

*رنگ

درخشندگی: درخشندگی ،میزان انرژی نورانی است که به وسیله یک سطح باز تابیده می شود.درجه درخشندگی یک سطح به ترتیب به نوع رنگ و بافت سطح بستگی دارد. سطح براق با رنگ روشن از سطح تیره ، مات یا دارای بافت ناهموار نور بیشتری را بازتاب می دهد. بطور کلی با درخشندگی،درک بصری افزایش می یابد.درخشندگی نسبی یک شیء در معرض دید و اطرافش اهمیت یکسانی دارد.

اگر چه اشیاء مختلف ممکن است بطور یکنواخت روشن شده باشند سطوح آنها از نظر درخشندگی بسته به مقدار رنگ،بافت و قابلیت بازتاب متفاوت است.

(بازپخش)انعکاس *روشنایی =درخشندگی

تضاد: برای تشخیص خطوط بیرونی، شکل و بافت یک شیء درجه ای از تضاد و یا نسبتی از درخشندگی لازم است برای مثال یک شیءسفید با پس زمینه سفید با همان میزان درخشش به سختی قابل دیدن است،به همان میزان یک شیءتیره در مقابل یک پس زمینه تیره.

برای کارهای تجسمی که تفاوت بین خطوط بیرونی و پیرامون را لازم دارند، تضاد بین یک شیء و پس زمینه اش از اهمیت خاصی برخوردار است. درخشندگی سطح یک کار باید معادل پس زمینه یا فقط کمی روشنتر باشد. نسبت درخشندگی بیشتر ممکن است به زده شدن و همچنین خستگی چشم و همچنین فقدان جلوه بیانجامد.

تشعشع(نور زدگی): دو نوع تشعشع مستقیم و غیر مستقیم وجود دارد.نور زدگی مستقیم توسط درخشندگی منبع نور خیره کننده درون میدان طبیعی بینایی ایجاد می شود.نور زدگی غیر مستقیم زمانی که سطح کار براق و انعکاس دهنده قوی است بسیار شدید خواهد بود.استفاده از سطوح کاری تیره و پرداخت نشده می تواند نسبت را پایین آورده اما هرگز نمی تواند مانع از انعکاس نور شود.راه حلهای ممکن برای مسئله نور زدگی(تشعشع) به شرح زیر است:

*منبع درخشندگی را در خارج از خط دید قرار دهید.

*اگر این ممکن نیست از قابهای روشنائی محافظ یا نور پخش کن استفاده کنید.

*علاوه بر این،درخشندگی پس زمینه منابع نور را افزایش دهید و نسبت درخشندگی را کم کنید.

تشعشع غیر مستقیم یا با زتاب شده توسط نور منعکس شده از سطح کار یا مورد دید به چشم ناظر ایجاد می شود.واژه انعکاس نقابی گاها برای تشریح این نوع درخشش به کار می رود و در نتیجه تضاد لازم برای دیدن تصویر از بین می رود.زمانی که سطح کار و یا پس زمینه براق، و انعکاس دهنده بسیار قوی است،تشعشع غیر مستقیم بسیار شدید خواهد بود.استفاده از سطح کار پرداخت نشده و تیره می تواند نسبت را پایین آورد اما نمی تواند انعکاس را کاملا از بین ببرد. برای کاهش تشعشع غیر مستقیم(انعکاسات نقابی) از عناصری با درخشندگی پایین استفاده کنید و یا آنرا بر روی روشنایی محدود قرار دهید.

انتشار: انتشار اندازه ای از جهت و پراکندگی نور است که از منبع ساطع می شود.این ویژگی نور هم بر جو بصری اتاق و هم بر حضور اشیاء درون آن تاثیر می گذارد. یک منبع وسیع نور مثل لامپ فلورسنت در ابعاد 610*1219 میلیمتر،با شبکه های انتشار درخشندگی پراکنده ای تولید می کند که کاملا مسطح و یک پارچه است.نور ملایم میزان تضاد و سایه را به حداقل می رساند و ممکن است تشخیص بافتهای سطح کار را مشکل کند.

از طرف دیگر یک منبع نور دیگر مثل پروژکتورها ،نور مستقیم با کمترین حد انتشار(پراکندگی) را فراهم می اوردروشنایی مستقیم با تولید سایه ها و انواع درخشندگی روی سطوح اشیائی که روشن می کنند دریافت مارا از خطوط بیرونی،شکل و بافت سطح تقویت می کند.

در حالیکه نور انتشار یافته برای دید کلی ما مطلوب است،اما می تواند یکنواخت و کسالت آور باشد. برخی دیگر از روشنایی های مستقیم با تاکید بر عناصر بصری،ارائه درخشندگی های متنوع و روشن کردن سطوح کار می توانند به رهایی از این کسالت کمک کنند.ترکیب هر دونوع روشنایی انتشار یافته و جهت دار،اغلب مطلوب و سودمند است،به ویژه زمانی که کارهای انجام گرفته در اتاق و کاربری های آن متنوع باشد.

رنگ: ویژگی دیگر مهم نور، رنگ و چگونگی تاثیر آن بر رنگبندی اشیاء و سطوح اتاق می باشد. در حالی که ما اغلب نورها را سفید فرض می کنیم،توزیع بینایی نور بر اساس ماهیت منبع نور فرق می کند.کاملترین تراز طیفی نور سفید متعلق به نور ظهر است. اما در ساعات آغازین صبح،نور روز می تواند به صورت میانگینی از رنگهای نارنجی و زرد تا نور آبی و سفید روز و سپس بازگشت مجدد به قرمز و نارنجی غروب باشد.

تقسیم طیفی رنگ منابع نور الکتریکی با نوع لامپها فرق می کند.بطور مثال یک لامپ سیمابی(التهابی)سفید نور زرد- سفید تولید می کند. در حالیکه لامپ فلورسنت نور آبی – سفید تولید می کند.

نور طبیعی روز:

منبع تمام نورهای طبیعی روز خورشید است. نور آن میتواند شدید شود اما بر حسب زمان روز، و از فصلی به فصل دیگر و از نقطه ای به نقطه دیگر متفاوت خواهد بود. آوردن آفتاب به درون ساختمان می تواند از بار مصرف روشنائی الکتریکی کم کند که به نوبع خود کاهش انرژی مصرفی را همراه دارد. نور خورشید همچنین گرمای خورشید را درون ساختمان می اورد،که ممکن است منجربه ذخیره انرژی در اقلیم سردسیر شود،اما مقدار تهویه هوا در ماههای گرم را افزایش دهد.

نمونه هایی از نور پردازی طبیعی:

*پنجره های بازشو مرتفع اجازه نفوذ عمیقتر را به نور روز داده و منجر به کاهش درخشندگی می شود.

*قرار دادن پنجره در جوار سطح دیوار قائم یا سقف میزان نور ورودی را حداکثر می کند. سطح قائم توسط نور وارده روشن می شود و خود به منبع نور انعکاسی تبدیل می شود.

*نور روز با شیشه نقش دار،شفاف و یا نیمه شفاف و نیز با اکریلیکهای شیری رنگ یا ته رنگ خاکستری می تواند در درون فضا پخش شود.

*پنجره سقفی مسطح برای تجمع آشغال و یا نفوذ آشغال مستعد است.

*روشنایی های سقفی گنبدی و یا شیروانی پاکیزه تر مانده و نفوذ عناصر را کمتر می کند.

انواع نور پردازی:

چیدمان نور پردازی ثابت و الگوی روشنایی که پخش می شود باید با جلوه های معماری یک فضا و الگوهای مورد استفاده آن تنظیم شود.

جهت برنامه ریزی و طراحی ترکیب بصری یک طرح نورپردازی،منبع نور می تواند چنان در نظر گرفته شود که شکل نقطه،خط،صفحه،یا حجم را داشته باشد. چه الگوی منابع نوری عادی و چه متفاوت باشد،طرح نورپردازی باید ترکیبی متوازن و احساس ریتم مناسب داشته و بر آنچه مهمتر است تاکید کند.

طرح نورپردازی با مهارت اجزای اصلی و ویژگیهای محدود و کانونی و میزان زرق و برق،روشنایی را معین می کند.

*روشنائی محدود،سطح نور اولیه و بدون سایه خلق کرده که آرام بخش است.

*روشنایی کانونی در درخشندگی تضادی را عرضه می کند که جهت دار است و احساس عمق ایجاد می کند.نمونه های آن نورهای نقطه ای،نور افکنها و چراغهای مطالعه هستند.

*برق چشمک زن- از قبیل چلچراغ کریستال،پولکهای براق،ستاره های چشمک زن و رقص نور،محرک بوده می تواند احساسات را تحریک کند.

نور پردازی محدود:

نور پردازی عمومی و محدود، یک اتاق را با نور یکنواخت و پراکنده به زیبایی روشن می کند. روشنایی محدود می تواند،برای ملایم کردن سایه ها،هموار کردن و گشودن گوشه های یک اتاق و فراهم آوردن سطوح روشنایی برای حرکت ایمن و نگهداری عمومی هم بکار رود.سیستمهای محدود و عمومی برای فضاهائی مناسب هستند که در آنها استقرار کارها به طور گسترده تغییر می کند و بارها نیازمند پیکره بندی مجدد است.

نور پردازی کانونی:

نور پردازی کانونی با استفاده ازنورپردازی کاری و تاکیدی،در میان سطوح روشن محیط ، نقاط درخشانتری خلق می کنند.(مثل چراغ مطالعه و ...)

نور پردازی کاری یا منطقه ای نواحی خاص از یک فضا را برای کارهای فیزیکی روشن می کند.منابع نور معمولا در نزدیک،بالا و یا در کنار ،سطح کار قرار گرفته و موجب می شوند توان برق موجود موثر تر از روشنایی محیطی به کار گرفته شود.

علاوه بر اینکه نور پردازی کانونی،مشاهده کار را در ناحیه مورد نظر آسانتر می کند،ایجاد تنوع و علاقه،تقسیم بندی یک فضا،تعدادی منطقه روشن،احاطه کردن یک گروه مبلمان یا تقویت ویژگی اجتماعی یک اتاق را نیز در بر می گیرد.

نور پردازی تاکیدی:

نور پردازی تاکیدی شکلی از نور پردازی کانونی است که نقاط کانونی یا الگوهای ریتم دار سایه و روشن درون یک فضا خلق می کند.بجای کاربرد برای روشن کردن کار یا فعالیت،نورپردازی تاکیدی می تواند برای رهائی از یکنواختی نورپردازی کانونی،در برجسته نمودن جلوه های یک اتاق یا افزایش دید اشیاء هنری یا اسباب گرانبها هم کاربرد داشته باشد.

طراحی نورپردازی:

مهمترین عامل روح بخش و زنده کردن فضا نور است.بدون نور هیچ شکل،رنگ، یا بافت مرئی وجود ندارد،حتی دیوار کشی فضای داخلی هم دیده نخواهد شد.نورپردازی داخلی به طور موثری می تواند بیننده را از طریق یک فضا، یا مجموعه ای از فضا ها راهنمایی کرده و با هدایت به سمت نقاط جالب چشمان بیننده را خیره کند. نور پردازی از طریق روشن کردن فضا ها و خطرهای بالقوه ای که ممکن است در مسیر موجود باشد،امنیت هم ایجاد می کند.

الگوهای نور پردازی:

استقرار نا بجا،پراکندگی غیر عادی چراغهای ثابت به هرج و مرج بصری منجر می شود.

*الگوهای سازمان یافته نور پردازی،جلوه ها معماری را برجسته و برای کاربرد و جهت گیری فضا روش فراهم می کند و پیشتیبان نیت طراح است.

نور پردازی

مطالب مشابه :

نور و تاریکی در معماری اسلامی

تاثیر معماری داخلی در روحیه

نور پردازی

استانداردهای طراحی فرهنگسرا

پاویون ایتالیا در اکسپو 2010

نورپردازی اصولی برای هر یک از فضاهای منزل

برج o-14

انواع فضا

عناصر اصلی دکوراسیون