كاربرد سنگ در طراحی فضای سبز

5- سیمان

کاربرد سیمان بصورت قطعات کشیده و یک دست، کمتر چشم گیر و زیباست. به نظر می‌رسد افزودن مواد رنگی و شکل دادن به قطعه‌ای که توسط سیمان بایستی پوشیده شود، از نظر چشم انداز می‌تواند نقش مهمی داشته باشد. گاهی در بین قطعات بتونی شده، فضایی را برای پوشش‌های گیاهی از قبیل، چمن یا گلکاری در نظر می‌گیرند. همچنین نیز به همراه بتون از سنگ ریزه‌های رنگی به صورت صاف یا متخلخل استفاده می‌شود.

انواع سنگ فرش

1- سنگ فرش با طرح زاویه‌ای نامنظم

در این طرح سعی می‌شود، خرده سنگ‌هایی که به شکل هندسی یا نامنظم می‌باشند، استفاده شود که بطور پراکنده در برخی از زوایای چمن یا گل‌های پاکوتاه فصلی به صورت مجتمع کاشته می‌شوند.

2- سنگ فرش با طرح گوشه‌های گرد و فاصله‌دار

در این طرح، سنگ‌ها بطور منظم، گاهی نامنظم و با فواصل 5 تا 10 سانتی‌متر از یکدیگر قرار می‌گیرند. در فواصل مزبور به منظور ایجاد زیبایی و افزایش سطح سبز از چمن استفاده می‌شود. معمولا اینگونه سنگ‌ها الوان می‌باشند. گاهی به جای چمن در فواصل سنگ‌ها از ملات‌های رنگی استفاده می‌نمایند.

3- سنگ فرش با طرح‌های قدیمی

در این طرح، سنگ‌ها به طور نامنظم ولی به نحوی از اصول هندسی برخور دارند و فواصل بین آنها بین 5 تا 10 سانتی‌متر می‌باشد. در بعضی از قسمت‌ها، این فواصل به 20 سانتی‌متر نیز می‌رسد. پوشش فواصل این سنگ‌ها معمولا از سیمان رنگی یا چمن و آنچه که قابل توجه است. در برخی از طرح‌ها سنگ‌ها کمی برجسته‌تر از سطوح سیمانی قرار دارند.

4- سنگ فرش با طرح انگلیسی

سنگ‌هایی که در این طرح به کار می‌رود از اشکال هندسی منظم یا نامنظم بوده و نحوه قرار گرفتن آنها به نوعی است که تقریبا خطوط موازی را ایجاد می‌کند. شکل ظاهری این نوع سنگ فرش، همانند نمای آجر چینی بعضی از ساختمان ها می‌باشد.

5- سنگ فرش به طریقه ژاپنی

معمولا برای عبور از داخل چمن، سنگ‌های بزرگ استفاده می‌شود. هر سنگ نسبت به یکدیگر به نحوی قرار می‌گیرد که فاصله مرکز یک سنگ نسبت به مرکز سنگ دیگر 60 تا 70 سانتی متر باشد (طول متوسط یک قدم معمولی) .

6- سنگ فرش خیابان ماشین رو در داخل باغ

معمولا این خیابان‌ها در روبرو یا مقابل درب ورودی احداث می‌کنند. به طوری که کاملا در فضای سطح چمن قرار می‌گیرد. سنگ‌ها به طور نا منظم و با فاصله بسیار کم که گاهی در فواصل آنها چمن کاری انجام می‌شود.

پله‌های سنگی

تعریف پله

وسیله ارتباطی بین دو سطح مختلف را پله می‌نامند. پله‌ها نقش مهمی در زیبایی محوطه سازی ایفا می‌کنند. پله‌، واحدی است مشخص با مقیاس انسانی (قدم باریک انسان) که با تکرار این واحد، ارتباط بین ارتفاعات مختلف برقرار می‌شود. سنگ یک ماده مناسب برای ساخت پله‌ها می‌باشد. برش سنگ زیبایی خاصی دارد که یک انتخاب خوب برای پله‌های اصلی می‌باشد، در حالی که استفاده از سنگ‌های طبیعی با سطوح زاویه‌دار و نامنظم پله‌ها را به صورت خیلی راحت و خودمانی‌تر درمی‌آورد.

چند تذکر

اگر ارتفاع پله با کف پله، نسبت مستقیم داشته باشد، یعنی با ازدیاد یا کم شدن یکی، دیگری زیاد و کم می شود (با در نظر گرفتن قدم معمولی 64 سانتی متر) دو حالت پیش می آید:

1- اگر با ازدیاد ارتفاع پله، کف پله زیاد شود، در این صورت شخصی که پله را صعود یا نزول می‌کند، مجبور است روی کف پله مقداری راه برود.

2- اگر با کم شدن ارتفاع پله، کف پله کاهش پیدا کند، در موقع بالا رفتن، پای شخص به پله بعدی برخورد خواهد کرد و در موقع پایین آمدن چون کف پله کاهش پیدا کرده، امکان لغزیدن هست.

3- برای تامین امنیت در پله‌های سنگی اطمینان از دوام سنگ‌های مورد استفاده، انتخاب سنگ‌های هم سطح و ضخیم، ایجاد نرده دور پله‌ها و تامین روشنایی کافی برای استفاده در شب توصیه می‌گردد.

طرح‌های مختلف پله

پله‌های منظم و راست

پله‌های نیم دایره‌ای و دایره‌ای

پله‌های زاویه‌دار

پله‌های روستایی یا باغی

پله‌های گلکاری

گاهی برای ایجاد شکل و حالت طبیعی بیشتری در پارک و باغ در لابلای پله‌ها گیاهان رونده و یا بوته‌ای کوچک کاشته می‌شود.

گذرگاههای سنگی فاصله‌دار

نکاتی که امروزه در احداث این گونه باغچه‌ها باید در نظر گرفت، عبارت از رعایت فواصل مشخص و معنا دار بین سنگ‌ها به نسبت اندازه گیاه، همچنین اندازه‌های مختلف و تعداد آنها است. به طوری که سنگ‌ها در لابلای توده گیاهان پنهان نشود. می‌توان انواع مختلفی از گیاهان را به طور موفقیت آمیزی بکار برد تا باعث ایجاد چشم انداز زیبا و لطیفی از تلفیق گیاه و سنگ شده و همچنین از رشد علف‌های هرز و فرسایش جلوگیری کرد. قبل از انتخاب کاشت توجه به شرایط خاک و مقدار سبکی آن، آب و میزان رفت و آمد ضروری می‌باشد. در مسیرهای پر رفت و آمد استفاده از گیاهان چندساله مقاوم مانند خزنده بلواستار توصیه می‌گردد. در گوشه و زاویه‌های گذرگاه می‌توان از سدم برای افزودن تنوع و جذابیت استفاده نمود. کاشت گیاهان علفی معطر مانند نعنا یا آویشن در بین سنگ‌ها که مقاومت خوبی نسبت به پاخوری دارند، در هر زمانی که فردی پیاده روی می‌کند رایحه خوشبویی را احساس خواهد کرد.(عکس های صفحه 17).

دیوار‌ه‌های سنگی

در یک باغ، برای ایجاد تنوع بیشتر در چشم انداز، مخصوصاً در زمین‌های ناهموار وشیب دار، از یک سلسله کارهای ساختمانی استفاده می‌شود. مانند: دیواره‌های کوتاه، دیواره‌های بلند و سلسله‌ای.

احداث این گونه دیواره‌ها علاوه بر زیبایی، از فرسایش خاک مخصوصاً در شیب‌های تند، جلوگیری کرده و یا به منظور بادگیر استفاده می‌شوند. دیواره‌ها ممکن است متداوم یا منقطع و در سطع آنها می‌توان گلکاری نمود.

احداث دیواره‌های ساختمانی با پوششی از گل

امروزه برای ایجاد شکل طبیعی یا وحشی در باغ یا به عبارت دیگر انتقال طرح‌های طبیعی با مقیاس کوچک تر، از این گونه دیواره‌های سنگی بدون ملات همراه با گیاهان کاشته شده استفاده می‌شود.

انواع دیواره‌ها بر حسب مصالح ساختمانی

1- دیواره‌های سنگی

برای احداث این گونه دیواره‌ها، لازم است ابتدا از قطعات بزرگ سنگ و به تدریج که ارتفاع دیواره بالا می‌رود از سنگ‌های ریزتر استفاده نماییم.

2- دیواره‌های بتونی

ساختن دیواره‌های بتونی جالب نمی‌باشد. ولی می‌توان با بکار بردن سنگ (در داخل آنها به منظور تولید برجستگی) یا حفره‌هایی در آن ایجاد نمود که در داخل آنها خاک باغبانی ریخته و با کاشت انواع گیاهانی که در لایه‌های تخته سنگ‌ها رشد می‌کنند، تزئین نمود.

3- دیواره‌های سفالی

4- دیواره‌های آجری و موزائیکی

5- دیواره‌های سبز یا پرچین

وجود و تأثیر آب از دیدگاه خلق زیبایی و تنوع در محیط از قبیل تشکیل انواع نهر‌ها بطور مصنوعی آب نماها (حوض و حوضچه‌ها)، آبشارها، چشمه‌های مصنوعی، حلقه چاهها، استخر و آبشخور پرندگان است.

می‌توان از شیب‌ها یا گردش‌های آب در زوایای مختلف با بکار بردن سنگ‌چین در طول مسیر یا تپه بندی‌هایی با قطعاتی از تراورتن، سنگ رودخانه، منظره آبشار کوچکی را ایجاد کرده و یا در طول مسیر حرکت آب، حوضچه‌هایی با ابعاد کمتر از یک متر مربع احداث نمود و در اطراف آن سکوبندی‌هایی به منظور گلکاری پدید آورد. گاهی نیز برای ایجاد زیبایی یا اهداف دیگر، نهرهای انشعابی را با گردش‌های شکل داده شده درست کرد که خود به نوعی بر زیبایی باغ می‌افزاید.

آب نماها

آب نماها دارای عمق کمتر از حوض و حوضچه‌ها با تزئینات مدرن از قبیل چراغ‌های رنگارنگ مخصوص داخل آب، فواره‌های متنوع، گاهی جایگاهی برای گیاهان آبی و باغچه‌هایی در کنار یا در وسط آن بوده و اشکال آن‌ها کمتر از اصول هندسی منظم پیروی می‌کنند. در این آب‌نماها بیشتر از اشکال تغییر شکل یافته هندسی استفاده می‌شود، در حالی که انواع حوض‌ها، حوضچه‌های باغی و باغچه‌های قدیم، مخصوصاً در ایران دارای عمق قابل توجهی بوده و به اشکال مربع، مستطیل، دایره، بیضی ولوزی ساخته می‌شد.

به طور کلی در مورد آب نماهایی که فرم هندسی دارند، آب نما را با بتون درست می‌کنند. بمنظور تزئین در روی دیواره‌ها، کف، لبه آن می‌توان از سنگ‌های تراورتن، مرمر، سرامیک، کاشی، قلوه سنگ و ... استفاده نمود. در حالی که در طرح‌هایی که خطوط آن‌ها منحنی است از آجر و سیمان استفاده و سپس تزئینات فوق را به کار می‌برند.

در برخی از پارک‌ها و باغ‌ها برای جلب پرندگان، حفره‌های سنگی یا حوضچه‌هایی پیش ساخته تعبیه می‌کنند.

کاربرد مجسمه‌های سنگی در پارک‌ها و باغ‌ها می‌تواند به نوعی مفاهیمی را بیان کند و متناسب هر گونه سطح و فضایی می‌بایست مجسمه به شکل و اندازه معینی بکار رود.

تراس‌ها

به طور کلی تراس عبارت است از قطعه یا فضایی است که با دیگر قطعات و فضای اطراف، اختلاف ارتفاع داشته و شاید به گونه‌ای باشد که از آن قطعه، قطعات دیگر را بتوان به خوبی نظاره کرد‌(به عنوان مثال باغ‌های معلق بابل، خود یکی از پدیده‌های واقعی احداث تراس بوده‌است). گاهی تمام سطح تراس پوشیده از گیاه و درختان مختلف می‌باشد. هدف از احداث تراس معمولا به منظور ایجاد فضایی در جلوی ساختمان و محل استراحت است، یا محلی که بتوان از آنجا مناظر محیط را مشاهده نمود. در قرن هجدهم، احداث تراس، محلی برای قدم زدن، نشستن و زندگی کردن در تابستان بوده است. در مناطق سردسیر کاربرد تراس به معنای خاص خود کمتر مورد توجه است. ولی در مناطق گرمسیر یکی از ضروریات ساختمان‌های معمولی و مجلل می‌باشد. در اروپا مخصوصا در مناطقی که هوا نسبتا سرد دارند، تراس به منظور فضایی است که بتوانند برای مدتی در فضای باز زندگی کنند و با افزودن انواع چراغ‌های زیبا، میز و صندلی‌های طراحی شده، گسترش جالبی به محیط زندگی خانه بدهند. فضای تراس را می‌توان با انواع مصالح ساختمانی ‌(گران قیمت یا ارزان قیمت) و طرح‌های مختلف، سنگ فرش نمود. زیبایی این گونه زمینه سازی‌ها گاهی همراه با نصب مجسمه یا گلدان‌های گل، تکمیل می‌شود. در برخی از طرحهای ژاپنی، از سنگ‌ریزه‌های دریایی برای طراحی زمینه تراس استفاده و به اشکال مختلف طراحی می‌کنند. در سیر تکاملی تاریخ، ارتباط فضای بیرون یا باغ به داخل ساختمان، نمونه‌های بسیار جالبی و تاریخی وجود دارد که می‌تواند گویای اهمیت این مطلب باشد. به عنوان مثال تراس یا ایوان‌های قصرالحمرا، مدلل این مدعا می‌باشد. در تراس برای حفظ زیبایی و ارتباط بیشتر با محیط، قطعات یا قسمت‌هایی را برای گلکاری، کاشت گیاهان فصلی و دائمی، تخصیص می‌دهند و آمیختگی‌های خاصی از سنگ فرش و گیاه پدید می‌آورند. گاهی تراس‌ها را با انواع مصالح ساختمانی بصورت سرپوشیده توسط گیاهان رونده احداث می‌کنند و تحت عنوان باغ‌های تراسی سرپوشیده می‌نامند. عمدتا بایستی گفته شود هدف از روف گاردن (تراس سر پوشیده) نزدیکی بیشتر به طبیعت و محیط می‌باشد که اگر روف گاردن به نحو مناسب‌، مطلوب طراحی و همچنین گیاهان مناسبی برای آن انتخاب شود می‌توان در طول تابستان یک فستیوال دراز مدت از رنگهای مختلف پدید آورد. در مناطقی که شرایط بیرونی برای حفظ گیاهان روف گاردن وجود ندارد، از دیواره‌های شیشه‌ای و یا چوب‌های خیزران و ... در اطراف تراس استفاده می‌کنند. ضمنا گیاهانی از قبیل پاپیتال (همیشه سبز) برای آراستن روف گاردن مناسب می‌باشد.

در فضای این گونه تراس‌ها انواع گیاهان زینتی را در گلدان و یا جعبه‌های بزرگ نگهداری کرد و همچنین توسط شبدر سه برگ، می‌توان پرچین زیبایی را پدید آورد. در احداث این گونه باغ‌های تراسی سرپوشیده، 2 نکته اساسی را بایستی همیشه در نظر داشت. یکی ایجاد زهکش و برای جعبه‌ها و یا فضای مورد کاشت و دیگری احتمالا وزنی که پدید می‌آید، بایستی به آن توجه نمود. معمولا برای هر هشت متر مربع، وزنی برابر با صد و هشتاد کیلو گرم در نظر می‌گیرند .تنها مساله زهکشی مربوط به گلدان‌ها و جعبه های گل نیست، بلکه برای خروج آب باران و ... می‌باشد. برخی بر این عقیده‌اند که یک روف گاردن در حقیقت یک مزرعه کوچک ایده آل است و هرگز نبایستی فکر نمود که روف گاردن سالیان دراز به یک شکل و طرح می‌تواند باقی بماند.

آلاچیق‌ها

تعریف آلاچیق

در پارکهای عمومی، فضاهای بزرگ و … اطاقکهایی که کاملا با مصالح ساختمانی بنای منازل متفاوت می‌باشد، ساخته می‌شود که نقش آنها نوعی سایه بان و یا استراحتگاهی موقتی برای عابرین است.

معمولا در ساختمان این گونه اطاقک‌ها(آلاچیق)، نکاتی را که از نظر چشم انداز و برخورداری از زیبایی منطقه ضروری می‌باشد، مورد توجه قرار می‌دهند. گاهی در میان یا کنار این گونه آلاچیق‌ها، حوضچه‌های کوچکی احداث یا در وسط آن از درختان پا بلندکه بتوان در بالای آن چتری به منظور ایجاد سایه و تنوع در یکنواختی ایجاد نماید، غرس می‌کنند. معمولا محل نصب یا برپا داشتن آلاچیق‌ها یک فرمول مشخص و کاملا تثبیت شده‌ای ندارد. گاهی آلاچیق‌ها را کنار استخرهای بزرگ، آبنماها یا بر فراز بلندی در باغ، در میان توده‌ای از درختان که حالت جنگلی دارند، بنا می‌کنند. به طور کلی تاریخچه احداث آلاچیق به طور مستند در آثار باقی مانده، چندان مشخص نیست. ولی از اوائل قرن هفدهم، کم و بیش در برخی از باغات و قصر‌ها، اطاقکی را دور از محل ساختمان به عنوان نشتن گاه میان روز و یا خلوت گاه می‌ساخته‌اند و برای تزئین داخلی یا خارجی آن از گلدان‌های گل استفاده می‌شده‌است. به عنوان مثال آلاچیق معروف باغ نیمانس در ساسکس انگلستان به سبک ایتالیایی همراه با ستون‌ها یا آلاچیق‌هایی به سبک کیوکس‌های شرقی در باغ سزین کوت در گوسیسترشیر کنار زمین بازی تنیس است. شکل و محل تعبیه آلاچیق، بستگی به موقعیت زمین، سلیقه طراح و شناخت چگونگی هم آهنگی با یکدیگر عوامل موجود را در باغ دارد.

در شمال ایران آلاچیق‌ها بیشتر در باغات چای و میوه، به اشکال مختلف با مصالح ساختمانی متنوع از قبیل: چوب ، بقایای ساقه‌های برنج و گندم، هنوز هم مرسوم است. در برخی دیگر از نقاط ایران این گونه آلاچیق‌ها علاوه بر ویژگی خاص خود، به عنوان انبار‌های موقت یا استراحت گاه نیم روز، مورد استفاده قرار می‌گیرند. مصالح ساختمانی که در آلاچیق‌های روستایی ایران بکار می‌رود، بسیار ابتدائی و از مصالح ارزان قیمت می‌باشد.

چگونگی طراحی آلاچیق

برای احداث داربست، آلاچیق و دیگر فرم‌هایی که بتواند نقش سایه‌انداز را داشته باشند، از انواع مصالح ساختمانی استفاده می‌شود. ولی همان گونه که قبلا توضیح داده شد، آلاچیق‌ها علاوه بر سرپناه و سایه انداز بایستی به نحوی نقش پناهگاه را نیز داشته باشد. بنابراین پی یا پایه‌های آلاچیق را تا ارتفاع نیم متر با سنگ، آجر یا بتون بالا آورده و در روی آنها به انواع و اشکال مختلف، دیواره و طاق را با مصالحی از قبیل آهن گرد یا تسمه‌ای، نبشی و چوب خراطی شده یا طبیعی به ارتفاع حداکثر دو و نیم متر بنا می‌کنند. نقشه ساختمانی آلاچیق را بصورت چند ضلعی منظم، مربع، دایره یا مستطیل و … با طاق گنبدی یا ساده‌ترین آن به طور مسطح طراحی کرده و می‌سازند. دیواره‌های آلاچیق توسط گیاهانی (رونده یا پیچنده) به منظور ایجاد سایه، محصور می‌شوند. لذا در فواصل معینی از ستون‌ها یا پایه‌های آلاچیق، گیاهانی سریع الرشد کاشته می‌شود. گاهی به جای گیاهان زینتی از برخی در ختان میوه ماننده مو و یا درختانی که بتوان به آنها فرم داد، کاشته می‌شوند. در داخل آلاچیق، می‌توان از میز و صندلی‌های چوبی (که امکان دارد این چوب‌ها به اشکال طبیعی تزئین شود)، سنگی یا سکوبندی (چوبی، بتونی، آجری، سنگی) استفاده کرد. معمولا کف آلاچیق را از آجر، سرامیک، بتون، شن‌های رنگی یا ساده و … همانند انواع دال‌های خیابان‌ها، مفروش می‌نمایند. دور تا دور آلاچیق را با عرض حدود یک متر، با انواع مصالح ساختمانی و تزئیناتی که هماهنگ با طرح عمومی باغ یا پارک می‌باشد، مفروش می‌کنند.

كاربرد سنگ در طراحی فضای سبز

مطالب مشابه :

تراس

تراس بندی و کار در شیب و دیوارهای نگهدارنده ( Retaining Wall) در طراحی فضای سبز

معرفی انواع سبک های باغسازی

نمونه کار روف گاردن و فضای سبز تراس بالکن و پشت بام-پنت هاوس

باغ­های اسپانیا

بام سبز زیبای شهر Sanya

كاربرد سنگ در طراحی فضای سبز

باغهای اسپانیا