ماشینهای کشاورزی(کاشت- داشت- برداشت)

ماشين‌های كاشت :

در برخی از موارد، مانند كشت سبزی‌ها، بسياری از ماشين‌هايی كه در زراعت‌های ماشينی بزرگ و كوچك، استفاده می‌شوند را نيز می‌توان به كار برد. در اين موارد به طور معمول از تراكتورهای چند منظوره‌ای استفاده می‌شود كه می‌توان برايی شخم‌زدن، بذر پاشی، عمليات كاشت، داشت و برداشت و همچنين ترابری از آن‌ها استفاده كرد.

به طور معمول در كشت‌های مزرعه‌ای در باغبانی از تراكتورهای هيدروليكی سبك وزن چهار چرخه با قدرت متوسط استفاده می‌شود كه عرض آن‌ها حداكثر به 1.8 متر می‌رسد.

با اين نوع تراكتور می‌توان محصول‌های خطی را تا فاصله 10 سانتی‌متری يكديگر كاشت، به شرطی كه در خارج از حد خطوط كاشتی كه تراكتور انجام می‌دهد فاصله‌ای هم برای چرخ‌‌های تراكتور باقی گذاشته شود. اين فاصله رديف‌ها در مزارعی كه هويج كشت شده و وجين علف‌های هرز با استفاده از علف‌كش و يا ماشين انجام می‌شود، به كار می‌رود.

با اين حال بيشتر از تراكتورهای باغی در باغبانی استفاده فراوان می‌شود. بيشتر اين تراكتورها بسيار كوچك بوده، حتی برخی كمتر از 10 قوه اسب قدرت دارند و به آن‌ها خيش‌هايی وصل می‌شود كه می‌توان به عرض محدود با فاصله از دو سو، زمين را زير و رو كرد و در فضای محدودی دور زد. به اين تراكتور وسيله‌های باغی ديگری اضافه می‌شود كه تنها در يك سوی تراكتور به طرف بيرون قرار گرفته و با آن می‌توان تا جای ممكن به درخت نزديك شد و زمين را زير و رو كرد.

1- ماشين‌های تهيه بستر:

خاك ورزی(Tillage) عبارت است از مجموعه‌ كارهايی كه شرايط خاك را به گونه‌ای تغيير می‌دهد كه برای رشد گياه مناسب باشد. هدف‌های اصلی تهيه بستر بذر عبارتند از:

الف: مناسب كردن ساختار خاك

ب: كنترل رطوبت خاك.

پ: از بين بردن علف‌های هرز.

ت: زيرخاك كردن بقايای گياهی و مواد زائد ديگر و آميخته كردن كود با خاك.

ث: كنترل آفات.

اساسی‌ترين مرحله تهيه بستر، شخم زدن (Ploughing (plowing) است كه در آن، لايه زيرين خاك به سطح زمين آورده شده، در برابر عوامل تخريب قرار می‌گيرد، از سوی ديگر، گياهان كود و ساير موادی كه در سطح خاك قرار دارند درون خاك كه محيطی مساعد برای پوسيده شد نشان می‌باشد دفن می‌گردند.

افزون بر گاوآهن (Plough (plow) كه وسيله اصلی شخم زدن است و بيان ويژگی‌های فنی و انواع آن از موضوع اين بحث خارج است، برای تهيه بستر بذر (يعنی زير و رو كردن زمين، نرم كردن خاك، جمع‌آوری ريشه‌ها و قطعه‌های باقيمانده روی سطح خاك، آميختن كود و با خاك پوشاندن بذر) می‌توان از وسايل ديگری مانند كولتيواتور(Cultivator) و انواع كلوخ شكن(Harrow) يا تركيبی از آن‌ها استفاده كرد. در باغبانی بيشتر سبزی‌ها به صورت جوی(Furrow) و پشته (Ridge) كاشته می‌شوند كه فاصله آن‌ها، بر اساس نياز، به وسيله ماشين قابل تنظيم است.

2- بذرپاش‌ها:

از انواع بذر پاش‌هايی كه در زراعت‌‌های بزرگ استفاده می‌شود می‌توان در كاشت سبزی ها در سطح گسترده استفاده كرد كه در آن‌ها فاصله رديف‌ها، مقدار بذر كاشته شده و غيره، قابل تنظيم است.

به تازگی، در بذرپاش‌ها، از آگاه كننده‌های الكترونيكی استفاده می شود كه در صورت كمتر شدن ميزان بذر ريخته شده درون مخزن بذر از مقداری مشخص، چراغ دستگاه‌ حساس الكترونيكی بذر پاش روشن شده و آژير ويژه‌ای می‌كشد. اين دستگاه همچنين خالی شدن مخزن بذر را خبر می‌دهد.

در باغبانی، برای انواع چمن، بذر پاش‌های ويژه‌ای ساخته شده كه بذرها را روی بستر بذر پخش می‌كند و چون بذرهای بيشتر چمن‌ها ريز هستند آن‌ها را تنها به طور سطحی از 12 تا 20 ميلی‌متر زير خاك می‌برد و سپس آن را غلتك می‌كند. كاشت بذرهای برخی از انواع چمن‌ها با استفاده از دستگاه‌های كود پخش كن نيز امكان‌پذير است.

برای كشت سبزی‌های ريشه‌ای از بذرپاش‌های معمولی نمی‌توان استفاده كرد. برای اين منظور ماشين‌های ويژه‌ای تهيه شده است كه برخی چندين بذر با هم و برخی يك بذر را می‌كارند.

در زمينه كشت ماشينی سيب زمينی پيشرفت‌هايی به دست آمده كه نياز به كارگر را به حداقل رسانده است. اين ماشين‌ها دارای دو نوع نيمه خودكار و تمام خودكار می‌باشند.

در نوع نيمه خودكار كه به دليل توزيع بهتر ژوخه‌ها (غده‌ها) و همچنين آسيب كمتر به آن‌ها، به انواع تمام خودكار ترجيح‌داده می شود، ژوخه‌ها توسط كارگری كه در پشت تراكتور نشسته است در دستگاه قرار داده شده كشت می‌گردد. در انواع خودكار ژوخه‌ها از يك ناودان بالا كشيده می شوند و درون ظرف ويژه‌ای قرار می گيرند. چنان كه ژوخه به موقع در محل كاشت نيفتد و يا امكان افتادن دو ژوخه با هم باشد، دستگاه قادر است به طور خودكار اين مشكل را برطرف كند.

3- كود پخش كن‌ها (Fertilizer distributors):

كوددهی ماشينی به خاك، چه كودهای شيميايی و چه كودهای آلی، به روش‌های زير صورت می‌گيرد:

الف- پخش كردن كود جامد يا مايع روی سطح خاك و گاهی زير خاك كردن آن.

ب- تزريق مايع يا گاز در خاك، پيش از كاشت.

پ- دادن كود (به طور معمول جامد) به خاك در موقع كاشت به طوری كه با بذر در تماس باشد يا فاصله كمی با بذر داشته باشد.

ت- دادن كود (مايع يا جامد) به محصول‌های در حال رشد.

ث- تزريق كود (بيشتر مايع يا گاز) به خاك محصول‌های در حال رشد يا در نزديكی آن‌ها، بيشتر كود پخش‌كن‌ها ماشين‌های پخش كننده‌ای هستند كه در آن‌ها كوشش شده است كه كود با بيشترين يكنواختی روی سطح خاك پخش گردد. برای رسيدن به اين هدف لازم است كه كود بدون قطعه‌های درشت باشد، زيرا باعث گرفتن راه توزيع كود می ‌شود و كار به طور دلخواه انجام نمی‌گيرد. افزون بر اين، كود نبايد به هيچ وجه چسبنده باشد، چون كار ماشين را دچار اشكال می‌سازد.

ابزارهايی كه برای كاربرد كودهای مايع مورد نياز هستند عبارتند از: تانكر‌های(Tankers) ويژه حمل كود مايع، مخزن‌های نگهداری برای انبار موقت اين مواد، و كودپاشی‌هايی كه بتواند كود مايع را روی سطح خاك بپاشد يا آن را به زير خاك ببرد. ميزان كود داده شده به خاك، بستگی به سرعت تراكتور، اندازه شيپوره (Nozzle) و فشار پمپ دارد.

در مورد كود دامی،افزون بر وسايل مكانيكی تميز كننده طويله‌ دام‌ها و لودرها (Loaders) و تريلرهای(Trailers) ويژه حمل كود به مزرعه، ماشين‌های ويژه‌ای نيز برای پخش كود وجود دارد كه كود را خرد كرده، و آن را به استوانه ديگری كه از عرض ماشين پهن‌تر است می ‌ريزد تا روی زمين پخش شود. در نوعی ديگر از پخش كننده‌های كود دامی، گردش يك استوانه پره‌دار در ميان كودها، آن‌ها را روی زمين پخش می‌كند.

4- ماشين‌های نشاء(Ttansplanting machines):

ماشين‌های نشاء به دو گروه دستی و خودكار تقسيم می‌شوند. در انواع دستی اين ماشين‌ها، كارگری كه در پشت ماشين نشسته است يك نشاء به داخل جوی كوچكی كه با ژرفا و پهنای متناسب، به وسيله ماشين ايجاد شده است، می‌اندازد و پس از آن يك جفت چرخ فشار، گياه را در زمين مستقر و خاك اطراف آن را محكم می‌سازد.

در اين حالت به طور معمول دو كارگر، هر كدام، يك خط را می‌كارند و يك نفر كه در وسط نشسته است، نشاء به دست آن‌ها می‌دهد. در انواع ديگر ماشين‌های نشاء كه خودكار هستند، كارگران نشاء را روی يك سينی يا بين پنجه يا ديسك‌های پلاستيكی قرار می‌دهند و نشاء به طور خودكار، كاشته می‌شود.

برتری نوع خودكار بر نوع دستی اين است كه در نوع خودكار، بر خلاف نوع دستی (كه سرعت آن كم و در حدود 1 تا 2 كيلومتر در ساعت است) می‌توان برای هر رديف از چند كارگر استفاده كرد و بنابراين، با سرعت بيشتری كار انجام داد. به انواع خودكار می‌توان وسيله‌ای افزود كه به گياهان، پيش از آن كه خاك اطراف آن‌ها فشرده شود مقداری آب داده شود.

ماشين‌های داشت:

ماشين‌های داشت در باغبانی را می‌توان به گروه‌های زير تقسيم كرد:

۱- کولتيواتورها(Cultivators)، وجين‌كن‌ها(Weeders)، و چمن زن‌ها(Lawn mowers):

با آن كه از انواع كولتيواتور و كلوخ شكن(Harrow) ، بيشتر برای زير و رو كردن خاك، خرد كردن كلوخه‌ها و از بين بردن قطعه‌های بزرگ خاك استفاده می‌شوند، در داشت محصول‌ها نيز برای حذف علف‌های هرز استفاده زيادی از آن‌ها می‌شود. به ويژه نوعی كه به وجين كن چرخان (Rotary weeder) موسوم است و دارای چرخ‌هايی با دندانه انحنا دار می‌باشد و برای حذف علف‌های هرز و زير و رو كردن لايه رويی خاك به كار می‌رود.

در باغبانی برای حذف علف‌های هرز بين رديف‌ها و شكستن سله خاك، بيشتر از انواع كولتيواتور موتوری كه با دست هدايت می شوند، بهره‌گيری می‌شود. از سويی، تراكتورهای باغی را می‌توان با يك يا چند تيغه مجهز كرد و برای وجين كردن باغ و قسمت‌های ديگر به كار برد. برتری برخی از ماشين‌ها در اين است كه هنگامی كه تراكتور در جا ايستاده، به وسيله كلاچ ويژه‌ای می‌توان تيغه‌های آن‌ها را به كار انداخت.

گاهی اين تيغه‌ها درجلو كولتيواتورهای كوچك نصب می‌شود، در اين حالت می‌توان از آن‌ها به عنوان ماشين‌ چمن زنی استفاده كرد. چمن كاری‌های گسترده را می‌توان به وسيله تيغه‌های بزرگی كه با تراكتور حمل می شود، چمن‌زنی كرد. اين تيغه‌ها، مانند قيچی عمل می‌كند، يعنی كاردهای متحرك و لبه تيزی كه قابل جايگزينی يا تيز شدن می باشند و خود از انگشتی‌هايی لبه تيز می‌گذرند، با حركت رفت و برگشتی، علف‌ها و چمن‌ها را قطع می‌كنند.

ماشين‌های چمن زنی كوچك شامل نوع چرخان (Rotary- type) و نوع چرخی(Reel- type) هستند كه هر كدام دارای برتری‌ها و عيب‌هايی می‌باشند. نوع چرخی برای چمن‌های كوتاه و انواع چمن‌های رونده مناسب است در حالی كه نوع چرخان برای چمن‌های بلند و نيز در نزديكی درختان يا موانع ديگری كه در چمن وجود دارد بهتر است. وانگهی، تيز كردن نوع چرخان در خانه ميسر است در حالی كه نوع چرخی را نمی‌توان با وسايل معمولی تيز كرد.

۲- شعله افكن‌ها(Flame weeders (burners) ، سم پاش‌ها(Sprayers) و گردپاش‌ها(Dusting machine) :

شعله افكن‌ها بيشتر برای از بين بردن تمامی گياهان هرز زمين‌های كشاورزی كه به دلايلی نمی‌توان در آن‌ها از علف‌كش استفاده كرد، به ويژه در جاهايی كه گياهان سوخ‌دار چند ساله، درون خاك، زمستان - گذرانی می‌كنند، به كار می روند. در زمين‌های كوچك از شعله‌افكن‌های كوچك و در زمين‌های بزرگ از شعله‌افكن‌های بزرگی كه با تراكتور كشيده می‌شوند استفاده می‌شود.

گاهی هم شعله افكن‌ها برای محصول‌هايی كه ميوه‌ آن‌ها برداشت شده، ولی بقايای گياهی آن‌ها روی زمين باقيمانده به كار گرفته می‌شوند و بدين وسيله آفات و بيماری‌ها را نيز كنترل می‌كنند. در موقع استفاده از شعله افكن‌های بزرگی كه با تراكتور كشيده می‌شوند، تراكتور با سرعت حدود 4 تا 7 كيلومتر در ساعت حركت می‌كند و شعله‌ افكن‌ها با زاويه 45 درجه، روی علف‌های هرز قرار می گيرند، به طوری كه بتوانند قسمت‌های حساس گياه را بسوزانند. شعله بايد آنقدر نگه داشته شود كه برگها درجا پيچيده شوند و بسوزند. گاهی لازم است كه شعله افكنی سه تا پنج بار تكرار شود.

شعله‌افكن‌ها بيشتر از نفت، گازوئيل و يا گازهای پروپان يا بوتان استفاده می‌كنند. به نظر می‌رسد كه زدودن علف‌های هرز با استفاده از شعله‌افكن بسيار پرهزينه و وقت‌گير است. بنابراين توانايی رقابت با علف‌كش‌ها را ندارد.

در ايران برای حذف علف‌هرز مور (مرغ) در چمن‌هايی كه آلوده شده‌اند، ابتدا خاك باغچه‌ای را كه به اين علف هرز آلوده است دست كم تا 30 سانتی‌متری يا تا جايی كه ريشه‌ها نفوذ كرده‌اند برمی‌دارند و زير آن را با شعله افكن می‌سوزانند، سپس با خاك تازه و غير آلوده باغچه‌ را پر ساخته دوباره چمن كاری می‌كنند.

سمپاش‌هايی كه در باغبانی برای افشانه حشره‌كش‌ها، قارچ‌كش‌ها و علف‌كش‌ها مورد استفاده قرار می‌گيرند را می‌توان به انواع ساده و موتوری تقسيم‌بندی كرد. سمپاش‌های ساده يا سمپاش‌های پشتی كه بر دوش كارگر حمل می شود، دو نوع مختلف دارد. نوع اول، سمپاش‌هايی هستند كه در مخزن آن‌ها، بوسيله تلمبه زدن، فشاری حدود 4 تا 15 آتمسفر ايجاد می‌شود، سپس سمپاشی با آن را آغاز می‌كنند.

گنجايش اين سمپاش‌ها 12 تا 15 ليتر است و دارای فشار سنج هستند ولی چون دستگاه همزن ندارند، در آن‌ها نمی‌توان از سموم ته نشين شونده استفاده كرد. نوع دوم سمپاش‌هايی هستند كه دسته ويژه‌ای در كنار مخزن‌های آن قرار دارد و كارگر در تمام مدت تلمبه می‌زند و فشار لازم را ايجاد ميكند. افزون بر اين، هم زمان دستگاه همزن را نيز به حركت درآورده و سم را به هم ميزند. گنجايش اين نوع سمپاش‌ها 15 تا 20 ليتر می‌باشد.

به طور كلی از سمپاش‌های پشتی برای سمپاشی در سطح كوچك و گياهان بوته‌ای و درختانی به ارتفاع 3 تا 4 متر استفاده می‌شود. سمپاش‌های موتوری نيز به اندازه‌های گوناگون هستند كه برخی روی چرخ قرار گرفته و گنجايش 50 الی 100 ليتر را دارند و چون در آن‌ها فشاری برابر 15 تا 20 آتمسفر ايجاد می‌گردد، ميتوان آن‌ها را برای سمپاشی درختانی به ارتفاع 10 تا 15 متر به كار برد. سمپاش‌های موتوری بزرگ‌تری نيز ساخته شده‌اند كه در پشت تراكتور بسته می‌شوند و دارای مخزن 700 ليتری بوده و فشاری برابر با 40 آتمسفر دارند. اين سمپاش‌ها می‌توانند با شيپور‌های چندگانه‌ای كه روی لوله نصب شده است، نواری به عرض 12 متر را سمپاشی كنند.

نوع ديگری از سمپاش موتوری بزرگ برای باغ‌های گسترده ميوه ساخته شده كه دارای پنكه‌های بزرگی است كه سم را به صورت ذره‌های بسيار ريز در آورده، رو ی گياه می‌پاشد.

گردپاش‌ها نيز به دو دسته : گردپاش‌های كوچك دستی (كه با چرخاندن دسته‌ای، گرد از درون آن‌ها روی گياهان پخش می‌شود) و گردپاش‌های بزرگ (كه با تراكتور حمل می‌شوند) تقسيم می‌گردند. چنان كه سرعت باد بيش از 10 كيلومتر در ساعت باشد، بايد از گردپاشی چشم‌پوشی كرد، وگرنه ممكن است به گياهان ديگر آسيب برسد يا سم مصرف شده تأثير لازم را روی گياهان مورد نظر، نداشته باشد. به طور كلی، در تمامی سمپاش‌ها، برای پيشگيری از مسموميت افراد و آلوده شدن ظرف‌ها و محل‌های عبور افراد، بايد پيشگيری‌های لازم به عمل آيد. بديهی است كه پس از سمپاشی، شستن تمامی وسايل، به ويژه دست، با وسايل پاك كننده بسيار لازم است.

3- ماشين‌های هرس(Pruning machines):

اين ماشين‌ها به اندازه‌های مختلف و به منظور‌های مختلف ساخته شده‌اند. ماشين‌های دستی كوچكی به نام سرزن گياهان پرچينی(Hedge- trimmer) وجود دارند كه تيغه‌شان به وسيله يك موتور برقی يا احتراقی به حركت در می آيد و برای سرزنی ،هرس و شكل‌دهی گياهان حاشيه‌ای مانند شمشاد مورد استفاده قرار می‌گيرند. نوع کوچک آن، كه يك چهارم قوه اسب (0.2 كيلووات) قدرت دارد، برای حذف شاخه‌های يكساله‌ای مناسب است كه بيشترين قطرشان 12 ميلی‌متر باشد.

انواع قوی تر آن كه پنج هشتم قوه اسب (0.5 كيلووات) قدرت دارند می‌توانند شاخه‌هايی تا به قطر 20 ميلی‌متر را به راحتی قطع كنند. در هرس درختان ميوه يا درختان بزرگ با تيغه‌های اين دستگاه‌ها در هنگام عبور از ميان انگشتی‌ها، شاخه‌هايی را كه بين لبه تيغه و شكاف انگشتی قرار می‌گيرند، می‌برند.

نيروی محركه اين اره‌ها توسط تراكتور تأمين می‌شود و بيشتر آن‌ها هيدروليكی هستند، يعنی با فشار روغن كار میكنند. در اره‌های هيدروليكی طول ريل گاهی به بيش از يك متر می‌رسد و به طور معمول ارتفاع ريل از سطح زمين، و زاويه آن با خط افق قابل تنظيم است. از اين اره به ويژه برای درختانی مانند هلو و مركبات، كه در كشورهای خارج هر ساله هرس كامل می‌شوند، و نيز در باغ‌هايی كه درختان به شكل‌های پهن داربستی كشت و پيرايش شده‌اند می‌توان استفاده كرد. نوع ديگری از اره موتوری نيز وجود دارد كه دارای ريلی مستطيل شكل با زاويه‌های محدب است و در روی محيط ريل، تيغه‌های كوچكی كه به زنجيری متصل است توسط يك موتور كوچك احتراقی یا الكتريكی، به صورت چرخشی، حركت می‌كند. اين نوع اره‌ها در جنگلداری و گاهی در باغ‌ها برای قطع شاخه های ضخیم مورد استفاده قرار میگیرند .

وسیله هیدرولیکی دیگری که در باغها برای هرس به كار می‌رود نوعی قيچی باغبانی است كه بر سر لوله به نسبت بلندی نصب شده و با فشار روغن باز و بسته می‌شود. اين نوع قيچی برای قطع شاخه‌های به نسبت كلفت كه در بالای درخت و دور از دسترس قرار دارند به كار برده می‌شود. ماشين‌هايی نيز ساخته شده است كه شاخه‌های هرس شده را خرد كرده و به صورت قطعه‌های ريز در می‌آورد.

4- وسايل مبارزه با سرما:

در باغبانی، برای مبارزه با سرما و نگهداری گرما و رطوبت خاك برای گياهان بوته‌ای، از خاكپوش یا مالچ (Mulch) استفاده می‌شود كه از نمونه‌های آن می‌توان استفاده از كاه (براِ ی نگهداری توت فرنگی) و يا پلاستيك (برای پيش رس كردن خيار) نام برد. اما به طور كلی در باغبانی، مبارزه با يخبندان و جلوگيری از سرمازدگی گياهان به دو صورت انجام می‌شود.

در يكی ، گرمای محيط نگهداری می‌شود و در ديگری گرما به محيط افزوده می‌شود. نگهداری گرما بدين ترتيب انجام می‌شود كه جذب گرمايی را در روز بالا می‌برند و در شب از هدر رفتن آن جلوگيری می‌كند. اين كار بيشتر به وسيله گذاشتن سرپوش (Hot cap) روی گياهان انجام می‌شود. اين سرپوش‌ها كه از پلاستيك شفاف يا كاغذ‌های موم‌دار ساخته شده‌اند مخروطی شكل بوده، قطر دهانه هر كدامشان 45 تا 50 سانتی‌متر و ارتفاعشان 35 تا 40 سانتی‌متر می‌باشد. روش جديدی كه برای نگهداری گرما به كار می‌رود ايجاد مه مصنوعی است كه حاوی تركيبی است از مواد غير سمی مويان (Surfectant)، تثبيت كننده (Stabilizer) و پروتئينی (مانند ژلاتين) كه در هنگام بروز خطر سرمازدگی، در باغ ايجاد می‌كنند. اين مه چند ساعت پس از بر آمدن آفتاب از بين می‌رود.

افزايش گرما در باغ‌ها (بيشتر برای نواحی مركبات كاری) به وسيله بخاری‌هايی كه پلارباغی ناميده می‌شوند انجام می‌شود. اين بخاری‌ها به طور معمول می‌توانند با انواع سوخت مانند نفت سفيد، گازوئيل، روغن سوخته ماشين و نفت سياه (مازوت) كار كنند. در برخی از باغ‌های بزرگ ميوه، پنكه‌های بزرگی نصب می‌شوند كه با توجه به جهت باد، گرما را دگربار به باغ بر می‌گردانند.

بخاری‌هايی كه دود می‌كنند، با ايجاد لايه‌ای دود بين آتمسفر و باغ از ورود هوای سرد قسمت بالای جو به پايين و خطر سرمازدگی جلوگيری می‌كنند. اما اين شيوه، افزون بر آلوده ساختن هوا، در روز بعد نيز ممكن است به طور كامل از رسيدن انرژی خورشيدی به باغ جلوگيری كند. به طور كلی، استفاده از پلارهای باغی بيشتر برای كشورهايی مناسب است كه اداره هواشناسی آن كشورها بتواند به طور دقيق شب‌های يخبندان را پيش‌بينی كند تا تنها در آن شب‌ها بخاری‌ها روشن شوند، وگرنه، از جنبه‌ اقتصادی روشن كردن بخاری‌ها برای شب‌های متوالی، نمیتواند با صرفه باشد. در ايران، گاهی با سوزاندن لاستيك‌های فرسوده خودروها، از سرمازدگی باغ جلوگيری می‌كنند.

روش‌های ديگری كه برای افزودن گرما به باغ در شب‌هايی كه خطر سرمازدگی وجود دارد به كار می‌روند عبارتند از: آبياری غرقابی، آبياری بارانی و يا استفاده از پنكه‌های بزرگ، روش پنكه‌های بزرگ بر اين اساس است كه چون هوای سرد كه سنگين تر از هوای گرم است در پايين قرار می‌گيرد و هوای گرم كه سبك‌تر است بالا می‌رود، با استفاده از پنكه‌های بزرگ هوا را به جريان انداخته، از تراكم‌ هوای سرد در سطح زمين، كه می‌تواند به درختان آسيب برساند، جلوگيری می‌كنند.

ماشين‌های برداشت (Harvesters):

برداشت محصول‌های پر ارزش باغبانی، مانند توت فرنگی و سيب، كه يا زود زخم بر می‌دارند و يا بايد برگزيده شوند، با دست‌ انجام می‌گيرد. اما ساير محصول‌ها ممكن است به روش نيمه ماشينی و يا ماشينی برداشت شوند. برداشت نيمه‌ماشينی شامل محصول‌هايی مانند طالبی، كلم قمری، كلم گل و فلفل می‌شود كه هر چند كه با دست برداشت می‌شوند ولی درجه‌بندی و بسته‌بندی آنها به وسيله ماشين انجام می‌گيرد. برداشت ماشينی برای محصول‌هايی مانند كدو و كدو تنبل، در چند مرحله انجام می‌شود.

مهم‌ترين ماشين‌های برداشت محصول‌های باغبانی به شرح زيرند:‌

۱- ماشين‌های برداشت ميوه‌ها:

بيشتر ميوه‌هايی به روش ماشينی برداشت می‌شوند كه در كارخانه‌های كنسروسازی از آن‌ها استفاده می‌شود. به ويژه كه هزينه برداشت دستی ميوه‌هايی مانند گيلاس، بسيار گران تمام می‌شود. بيشتر ميوه‌هايی را كه به صورت تازه مصرف می‌شوند با دست برداشت می‌كنند و براي چيدن برخی از ميوه‌ها از قلابی كه به دسته چوبی بلند وصل شده (و در گويش‌های محلی فارس كلاك نام دارد) استفاده می‌كنند.

ماشين‌هايی كه برای برداشت ميوه‌ها به كار می‌روند شامل دو دسته: دستگاه‌های ارتعاش دهنده(Vibrators) و دستگاه‌های جمع كننده(Combining device) می‌باشند. استفاده از دستگاه‌های ارتعاش‌دهنده يا لرزا (Shaker) از سال‌ها پيش برای برداشت گردو، بادام، زيتون، گوجه و آلو كاربرد داشته است. در اين دستگاه‌ها، قسمتی از دستگاه به درخت وصل می‌شود و دستگاه نوسانی برابر 1000 دور در دقيقه ايجاد می‌كند. زمان لرزش نبايد از 3 تا 5 دقيقه بيشتر شود.

ممكن است دو يا سه مرتبه، و هر بار 10 تا 15 ثانيه، درخت را لرزاند. استفاده از دستگاه‌های لرزا، هنگامی به طور كامل مؤثر است كه جمع‌آوری ميوه نيز به خوبی انجام شود. برای اين منظور، از پارچه يا پلاستيك استفاده می‌شود، كه به وسيله چارچوبی، در زير درخت، نگه داشته می‌شوند و ميوه‌ها روی آن‌ها می‌ريزند. گاهی اين چارچوب با وسايل هيدروليكی كه روی تراكتور سوار شده می‌تواند جابه‌جا شود و در جای مناسب قرار گيرد. به تازگی برای اين كار از تشك‌هايی كه با هوا پر می‌شوند استفاده می‌شود.

در حال حاضر، ماشين‌‌های برداشت برای برخی از گياهان دانه ريز مانند تمشك و ريب انگور يا انگور فرنگی و برخی از انواع انگور معمولی، به كار می‌رود. برای مثال در برداشت ماشينی ريب انگور لازم است كه گياهان روی خط‌ هايی به فاصله 2.7 متر كاشته شوند. در موقع برداشت تراكتور با سرعتی حدود 0.8 كيلومتر در ساعت حركت می‌كند و ميوه‌ها را همراه با مقداری از برگها برداشت كرده، در داخل ماشين به يك دستگاه جدا كننده می‌فرستد. ميوه‌ها، پس از جدا شدن، درون جعبه‌هايی بسته‌بندی می‌شوند.

نكته‌ای كه بايد در مورد برداشت ماشينی ميوه‌ها به آن توجه كرد اين است كه اين كار بايستی همراه با برنامه‌های بهنژادی ميوه‌ها صورت گيرد. تا الف- ميوه‌ها يكنواخت رسی داشته باشند و ب- پوست آن‌ها در برابر برداشت ماشينی پايداری كند و زخم نشود.

2- ماشين‌های برداشت سبزی‌ها:

برداشت دستی سبزی‌ها يكی از هزينه‌های عمده كشت سبزیها است. در مورد بيشتر سبزی‌ها برداشت ماشينی تنها در صورتی امكان‌پذير است كه بتوان گياه را در يك مرحله، برداشت كرد. بنابراين سبزی‌هايی برای برداشت ماشينی مناسب هستند كه محصول آن‌ها يكنواخت رس باشد. ارقامی از نخود فرنگی، لوبيا سبز و كلم بروكسل به همين منظور بهنژادی شده‌اند تا بتواند به ماشينی برداشت شوند به طور معمول ماشين‌های برداشت سبزیها بيشتر اختصاصی هستند يعنی تنها برای يك محصول ويژه ساخته شده‌اند.

برای برداشت ماشينی نخود فرنگی‌هايی كه برای كنسرو يا منجمد كردن، استفاده می‌شوند. بدين ترتيب عمل می‌كنند كه ابتدا گياهان بريده می‌شوند و سپس به وسيله يك لودر، گياهان را به داخل ماشين می‌برند تا در آنجا مرحله‌های جدا كردن را بگذرانند.

اين دستگاه را همراه با تغييرهايی، می‌توان برای باقلا نيز به كار برد. ماشين‌های برداشت مشابهی نيز برای برداشت لوبيا، كلم و اسفناج طراحی شده‌اند.

۳- ماشين‌های درجه‌بندی(Grading machines):

ماشين‌های درجه‌بندی كه برای محصول‌های باغبانی به كار می‌روند از ماشين‌های بسيار ساده تا ماشين‌های بسيار پيچيده و گران‌بها را شامل می‌شوند و روش كار بيشتر آن‌ها به دو صورت زير است:

الف- ماشين‌هايی كه از روی اندازه، درجه بندی می‌كنند. در اين گونه ماشين‌ها، به طور كلی، صفحه‌های سوراخ‌داری وجود دارند كه از ابتدا تا انتهای آن‌ها اندازه سوراخ‌ها به تدريج بزرگ‌تر می‌شود. بنابراين ابتدا ميوه‌های كوچك‌تر و سپس ميوه‌های بزرگ‌تر به ترتيب فرو می‌ريزند و درجه بندی می‌شوند.

ب- ماشين‌هايی كه از روی وزن، درجه بندی می‌كنند. در اين گونه ماشين‌ها ميوه‌ها از روی دريچه‌هايی كه هر كدام با فشار معينی بسته شده‌اند می‌گذرند و هنگامی كه وزن ميوه از فشار دريچه‌ بيشترشود، دريچه باز شده و ميوه به درون جعبه‌ای كه زير آن است می‌افتد.

4- ماشين‌های شستشو(Vegetable washing machines) وماشين‌های خنك كننده سبزی‌ها (Hydrocooling machines):

پاك كردن و شستن سبزی‌ها برای ارسال به بازار، در ظرف‌های آب يا به وسيله شيلنگ، در سطح‌های كوچك امكان‌پذير است اما در سطح‌های بزرگ ماشين‌های ويژه‌ای برای محصول‌های مختلف ساخته شده‌اند كه در آن‌ها نه تنها بايد محصول‌ ويژه‌ای را مورد توجه قرار داد بلكه بايد مقدار آب موجود را نيز در نظر گرفت. اين ماشين‌ها دارای سه قسمت است. در قسمت اول، آب با فشار روی سبزی‌ها پاشيده می‌شود. قسمت دوم در برگيرنده وسايلی است كه سبزی‌ها را در آب زير و رو می‌كند و قسمت سوم سبزی را شسته و بيرون می‌دهد. در برخی ماشين‌ها، از همان ابتدا سبزی‌ها در يك تانك آب وارد می‌شوند و در برخی، پس از شستشو، سبزی‌ها روی صفحه‌ای عبور داده می‌شوند كه بتوان سبزی‌های خراب را از آن‌ها جدا ساخت.

به طور معمول برای اين كه بتوان سبزی‌ها را، به طور تازه، به بازارهای دور رساند لازم است آ‌ن‌ها را خنك كرد. اين كار به دو صورت انجام می‌شود: يا اين كه روی آن‌ها آب سرد پاشيده می‌شود، يا در آب سرد فرو برده می‌شوند. گاهی سبزی‌ها ابتدا بسته‌بندی شده، آنگاه وارد دستگاه‌های سرد كننده می‌شوند و به مدت پانزده دقيقه در آب سرد نگه داشته می‌شوند تا دمای محصول پس از اين تيمار، به 4 تا 5 درجه سانتی‌گراد برسد.

5- ماشين‌های بسته بندی(Packing machines):

اين ماشين‌ها، به دو دسته كلی گروه‌بندی می‌شوند: دسته اول، ماشين‌هايی هستند كه سبزی‌های منجمد شده را به مقدار مشخص توزين كرده، درون كيسه‌هايی قرار داده و سپس سر كيسه‌ها را می‌بندند. دسته دوم، ماشين‌هايی هستند كه ميوه‌ها و سبزی‌ها را در پلاستيك سلوفان يا مواد مشابه می‌پيچند. در برخی بسته‌بندی‌ها، ابتدا محصول در ظرف‌های آلومينيومی يا پلاستيكی قرار می‌گيرد و سپس روی آن‌ها با مواد شفاف، مانند پلاستيك يا سلوفان، پوشيده می‌شود.

ماشینهای کشاورزی(کاشت- داشت- برداشت)

مطالب مشابه :

آموزش کاشت گیاه اسفناج

کاشت داشت برداشت برنج

کاشت ، داشت و برداشت خیار

اسفناج 1

ماشینهای کشاورزی(کاشت- داشت- برداشت)

براورد هزینه مزرعه اسفناج

مراحل کاشت، داشت و برداشت کدوی تخم کاغذی

کاشت داشت و برداشت گیاه دارویی گزنه Urtica dioica

ماشینهای کاشت ، داشت ، برداشت