سالروز سقوط IL-76 سپاه - کرمان 30/11/1381

Aircraft Rescue & Fire Fighting

سانحه دلخراش سقوط هواپیمای ایلوشین76 سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در ارتفاعات اطراف كرمان، حادثه غم انگيزي بود كه در آن جمع كثيري از پاسداران باصفا جان عزيز خود را از دست دادند.

ساعت ۱۸ و ۲۵دقيقه چهارشنبه ۳۰ بهمن ماه 1381 مصادف با شب عید غدیر 1423 هجری قمری و 19 فوریه 2003 میلادی یک فروند هواپيماي ايليوشين سپاه پاسداران با ۲۷۵سرنشين كه ۱۸تن كادر پرواز و بقیه نيروهاي سپاهي لشگر۴۱ ثارالله بودند در برخورد به قله ارتفاعات سيرچ از صفحه رادار محوشد. این هواپیما از زاهدان عازم کرمان بوده است.

مشخصات پرواز :

شماره پرواز : 265
نوع هواپیما : ایلوشین 76
شماره ثبت هواپیما : 2280-15
علامت ثبت عراقی هواپیما : YI-AND
سال ساخت هواپیما : 1986
شماره سریال ساخت هواپیما : C/N: 0063471155
رنگ هواپیما : سبز + سفید
زمان تعمیر اساسی هواپیما : یک ماه قبل از سانحه و هر 4 موتور تعویض شدن
حداکثر وزن هواپیما هنگام برخاستن : 190 هزار کیلوگرم
مالک هواپیما : نیروی هوایی سپاه پاسداران انقلاب اسلامی
نوع پرواز : ترابری نظامی
تعداد کل سرنشینان : 275 نفر
تعداد شهدا: 275 شهید
مبداء : فرودگاه بین المللی زاهدان
مقصد : فرودگاه کرمان
مدت زمان پرواز : 40 دقیقه
ارتفاع از سطح دریا : 26 هزار پا
نام مسیر هوایی : G452
سرعت هواپیما : 400 نات
زمان خروج از زاهدان طبق برنامه : 17:55 محلی
زمان واقعی برخاستن از فرودگاه زاهدان : 17:44 محلی ( 14:14 UTC )
تاریخ پرواز : چهارشنبه مورخ 30/11/81 برابر با 19 فوریه 2003 میلادی

مشخصات خدمه :

کاپیتان : سردار اکبر بیگدلی
سن : 42 سال ( 1339 زنجان )
میزان کل ساعات پروازی : 7 هزار ساعت
میزان کل ساعت پرواز با ایلوشین 76 : 2 هزار ساعت

سوابق پروازی کاپیتان بیگدلی :

خلبان بویینگ 727 در شرکت هما
دارای گواهینامه تایپ : توربو كماندر ، فالكن20، بوئينگ ۷۳۷، بوئينگ ۷۲۷ ، ايلوشين ۷۶ ، آنتونف74، توپولف ۱۵۴ و شاگرد اول تايپ هواپيماي ۷۳۷
استاد خلبان ایلوشین 76

کمک خلبان هواپیمای سانحه دیده :

سردار محمد رضا طحانیان

محل سانحه :

23 ناتیکال مایل شرق فرودگاه کرمان ، قله 12 هزار پایی جفتان واقع در منطقه سیرچ

قله جفتان (با نام محلي كافر كوه) با ارتفاع 3970 متر

مختصات نقطه برخورد :
N30 12 16
E057 22 50

وضعیت هوای فرودگاه کرمان در زمان حادثه :

METAR OIKK 191450Z 24015MPS 9999 FEW030CB SCT040 SCT080 12/01 Q1009 A2980 816.4

جهت و سرعت باد: 240 درجه 60 کیلومتر بر ساعت
میزان دید افقی : بیش از10 کیلومتر
ابر : 3 لایه در ارتفاع 3 هزار ، 4 هزار و 8 هزار پایی از سطح زمین ، لایه پایینی از نوع جوششی CB
درجه حرارت : 12درجه سانتیگراد
فشار ایستگاه : 1009 هکتو پاسکال

جزییات ماجرا :

ساعت 16:39 روز چهارشنبه مورخ 30/11/87 یک فروند ایلوشین 76 سپاه به شماره ثبت 2280-15 از تهران وارد فرودگاه زاهدان میشود.
بار این هواپیما تخلیه شده و برای انتقال نیروهای نیروی زمینی لشکر 41 ثارالله به کرمان آماده میشود.
این ماموران اعزامی ، بمناسبت عید خدیرخم و 2 روز تعطیلی متوالی ( پنجشنبه و جمعه )قصد مراجعت به کرمان را دارن.
نظر به نظامی بودن این افراد ، همه آنها کاملا" درترمینال بازرسی میشوند تا ازحمل سلاح و تجهیزات منفجره به داخل هواپیما جلوگیری شود.

انبوه نیروها ، با سرعت تمام سوار هواپیمای ایلوشین میشوند ، برخی شاهدان اظهار کرده اند که تعداد سرنشینان آنقدر زیاد بوده که در هواپیما به سختی بسته شده است.

ساعت 17:33 ایلیوشین 76 با معرف پروازی سپاه 265 موتورهایش را روشن میکند.
در ساعت 17:44 پرنده سبز رنگ سپاه از باند 17 فرودگاه زاهدان به سمت کرمان پرواز میکند.
پس از برخاستن ، گردش به راست کرده و با عبور از فراز شهر زاهدان به ارتفاع 26 هزار پایی صعود میکند.
در ساعت 17:53 کنترل هواپیما از برج زاهدان به مرکز کنترل تهران محول میشود.
کد راداری این پرواز 4231 تعیین شده است.
در زمان 18:01 سپاه 265 به ارتفاع 26 هزارپایی میرسد.

در 120 ناتیکال مایلی فرودگاه کرمان، مرکز کنترل به پرواز ایلوشین اعلام میکند : هوای فرودگاه کرمان ، طوفانی ، باد جانبی شدید از سمت 250 درجه با سرعت 80 کیلومتر در ساعت گزارش شده است.

بلافاصه ایلوشین 76 سپاه با برج کرمان تماس گرفته و وضعیت را جویا میشود .
پرواز اعلام میکند که ما ادامه میدهیم نزدیکتر که شدیم ، تصمیم قطعی میگیریم.

برج کرمان این پرواز را برای طرح تقرب Circling VOR باند 34 کرمان مجاز میکند.

سپاه 265 در 55 مایلی فرودگاه کرمان درخواست کاهش ارتفاع میکند.
مرکز کنترل تهران ، هواپیما را مجاز به ارتفاع 19 هزار پایی میکند ، حداقل ارتفاع مجاز مسیر 17 هزار پا هست.

در ساعت 18:21 محلی، زمانی که هواپیما در 43 ناتیکال مایلی و در حال عبور از ارتفاع 23300 پایی بوده ، هدایت آن به برج مراقبت کرمان محول میشود.
پرواز 265 عبور از نقطه ALKES واقع در 30 ناتیکال مایلی فرودگاه را گزارش میکند در این لحظه ارتفاع هواپیما 17 هزار بوده است.
هواپیمای سپاه برای تقرب مجاز میشود و تا فراز فرودگاه باید ارتفاع 16 هزار پایی را حفظ کند.
فاصله زمانی بین نقطه فرضی ALKES و بالای فرودگاه ، 6 دقیقه است.
تماس با پرواز قطع میشود ، برج کرمان از مرکز کنترل تهران کمک میخواهد. آنها هم هیچ اطلاعی ندارند.
کلیه پروازهای عبوری در منطقه کرمان ، پرواز سپاه 265 را صدا میزنند اما پاسخی شنیده نمیشود.

احتمال داده میشود بعلت بدی هوای کرمان ، پرواز سپاه تغییر مسیر داده لذا به همه فرودگاههای مربوطه اطلاع د اده میشود اما هیچ خبری نیست .
یک فروند هواپیمای توپولف 154 از کیش وارد کرمان شده است . این هواپیما هم تلاش میکند با ایلوشین سپاه تماس بگیرد اما بی نتیجه است.

موضوع به کلیه مقامات استان کرمان و ستاد تجسس و نجات اداره مراقبت پرواز کشور اطلاع دا ده میشود.
نیروی هوایی سپاه هم هیچ اطلاعی از این پرواز ندارد.

ساعاتی بعد گروهی ازاهالی و رانندگان منطقه سیرچ ضمن تماس با مقامات محلی اظهار میکنند که در ساعت 18:25 شاهد برخورد و انفجار هواپیما در ارتفاعات سیرچ بوده اند.

نیروهای امدادی به اتفاق استاندار و فرماندهان لشکر 41 ثارالله عازم منطقه میشوند.

بوی سوختگی شدید فضای سیرچ را پر کرده است. هوا طوفانی و در ارتفاعات کولاک برف است.

هیچ راه دسترسی به قله هم وجود ندارد.
در اولین لحظات ، در دامنه کوه ، پلاک مشخصات هواپیما بصورت اتفاقی پیدا میشود و سقوط هواپیما تایید میشود .

صبح روز بعد ، همه نیروهای امدادی و پشتیبانی همچنان سعی دارند خودشان را به قله برسانند اما بعلت صعب العبور بودن منطقه ، صعود امکان پذیر نیست.

پرواز هلیکوپترها بعلت بدی هوا و مه آلود بودن منطقه میسر نسیت.

نيروهاي سپاه، ارتش، هلال احمر و كوهنوردان تربيت بدني درسطح وسيعي از كوهستان پراكنده اند و تحقيقات نشان داده است كه هواپيماي سپاه ۲۵متر پايين تر از قله اصابت كرده است و پس از دوتكه شدن، دماغه آن درسوي ديگر كوه منفجرشده است و بال و بدنه آن درسوي ديگر قله سقوط كرده است.

نخستين مانعي كه با گذشت ۷۲ساعت امدادرساني را با اختلال روبروكرده است مه، بوران شديد و سرماي كوهستان سيرچ است. به گونه اي كه با وجود جمع آوري پيكر شهداي اين سانحه هوايي انتقال آن به پايين كوه با مشكل مواجه بود.

اكيپ هاي تجسسي براي پيداكردن جعبه سياه هواپيما واردعمل شده اند اما باتوجه به بارش برف نه تنها هيچ اثري از جعبه سياه به دست نيامده است بلكه باتوجه به پراكندگي مشاهده شده در اجساد و لاشه هواپيما حتي مكان احتمالي براي يافتن جعبه سياه درميان صخره ها تخمين زده نشده است.
باوجود اين تيم ويژه رديابي جعبه سياه با تجهيزات فني قدم به قدم كوهستان را جست وجو مي كند تا با به دست آوردن جعبه سياه آن را دراختيار كارشناسان سوانح هوايي قراردهد.

قطعه ای باقیمانده از لاشه ایلوشین 76 سپاه در اطراف قله

روابط عمومي لشگر ۴۱ ثارالله اعلام كرد: بخاطر نامناسب بودن شرايط جوي و وزش باد، هلي كوپترها عليرغم گذشت سه روز از سقوط هواپيما در كوهستان سيرچ كرمان، قادر به پرواز در ارتفاعات نيستند.
ابوالحسني مسؤول روابط عمومي اين لشگر گفت: باتوجه به وضعيت بسياربدجوي، پيكرهاي شهداي سانحه همچنان روي ارتفاعات و شيارهاي آن پراكنده اند و انتقال اجساد شهدا از دامنه ارتفاعات به جاده اصلي هنوز امكانپذيرنشده و كار به كندي پيش مي رود.

جست و جو در ارتفاعات سيرچ درحالي ادامه دارد كه برودت هوا و شرايط سخت جوي مانع اصلي در تخليه اجساد است و پس از گذشت چهار روز هنوز عمليات خاتمه نيافته است.

از شامگاه سانحه دهها گروه امداد از ارگانهاي نظامي، انتظامي و امدادرساني با تجهيزات ويژه در كوهستان پوشيده از برف و مه حضور يافته اند تا بتوانند هرچه سريعتر عمليات تخليه اجساد و رديابي جعبه سياه را انجام دهند.
بخشي از بال هواپيماي ساقط شده نيروي هوايي سپاه ساعت ۱۲ و۴۵ دقيقه بامداد پنجشنبه در حوالي تونل شهداد واقع در ارتفاعات جنوب شرقي شهر كرمان پيدا شد.

فرمانده نيروي هوايي سپاه با حضور در كرمان اعلام داشته است كه هواپيماي سانحه ديده ايليوشين يك هواپيماي تاكتيكي ـ ترابري و از ۶ سال پيش در خدمت نيروي هوايي سپاه بوده است.

مه و بوران شديد در ارتفاع ۳۵۰۰ متري كوهستان سيرچ كرمان، روند انتقال پيكر شهداي سانحه هوايي در اين منطقه را در دو روز نخست عمليات كند كرد.
در اين شرايط جوي نامناسب، گروههاي امدادرسان باگذر از صخره هاي صعب العبور توانسته اند ۴۰كيسه حاوي اجساد متلاشي شده قربانيان را به پايين كوهستان انتقال دهند.
به دستور مقام معظم رهبري و رياست جمهوري، گروههاي فني و مهندسي از سوي نيروي هوايي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي و هواپيمايي كشوري به منطقه سقوط هواپيما در منطقه سيرچ كرمان اعزام شده اند.
استاندار كرمان خاطرنشان كرد: به منظور تسريع در كارها از روز وقوع اين حادثه توسط گروه فني و مهندسي لشگر ۴۱ ثارالله و جهادنصر در كرمان كار احداث چهار كيلومتر راه تا نزديكي ارتفاعات محل سانحه آغاز شده و همچنان ادامه دارد.

براي تسريع در تخليه اجساد يك جاده ۴كيلومتري تا پاي كوه و قله اي كه محل برخورد هواپيما است احداث شد.
از سويي كارشناسان هوافضاي روسي براي بررسي علت سقوط هواپيما اعلام آمادگي كرده اند و رسانه هاي خارجي نيز به پوشش خبري اين سانحه تلخ پرداخته اند.

دركرمان براي سوگواري قربانيان اين سانحه هوايي كه شهداي غدير لقب گرفته اند، سه روز عزاي عمومي اعلام شد و همه ايرانيان نيز در همدردي با خانواده اين شهدا به سوگ نشستند.

در اقدامات گسترده اي كه صورت گرفته است تنها اسامي ۲۵۹ تن از شهدا شناسايي شده است و هنوز جعبه سياه در تجسس ها به دست نيامده است.
كوهستان سيرچ شاهد حضور مقامات عاليرتبه سپاه پاسداران بود و امداد گران هلال احمر پابه پاي امدادگران سپاهي و بسيجي و كوهنوردان سازمان تربيت بدني به تجسس در كوهستان و ارتفاعات مه گرفته پرداخته اند.

نهایتا" پس از 6 روز تلاش نیروهای امدادی و یگان هلیکوپتری سپاه کلیه اجساد شهدای پرواز غدیر به پایین منتقل میشود.

علت سانحه، کاهش غیر مجاز ارتفاع توسط خدمه و برخورد به قله 12 هزارپایی جفتان واقع در سیرچ اعلام شد.