مهاباد - کوردستان
مَهاباد (به کردی : مه‌هاباد mehabad) مرکز شهرستان مهاباد و یکی از شهرهای کردنشین استان آذربایجان غربی در ایران می‌باشد .
مهاباد شهری سرسبز می‌باشد و در میان چندین کوه واقع شده است .
بر اساس نتایج آمارگیری سال ۱۳۸۵ شهر مهاباد چهارمین شهر پرجمعیت آذربایجان غربی و همچنین بر اساس نتایج این آمارگیری این شهر پنجمین شهر بزرگ کردنشین ایران محسوب می‌شود .
همچنین این شهر ۵۹ امین شهر پرجمیعت ایران و ۲۶۸۶ امین شهر پرجمیعت جهان است .
همچنین این شهرستان (شهر با احتساب حومه) ۵ امین شهرستان استان و ۷۷ امین شهرستان پرجمعیت ایران می‌باشد.
مهاباد در منطقه مکری کردستان ایران واقع شده و نام کنونی آن در دوره رضا شاه بر آن نهاده شده است. این شهر پیشتر ساوج یا ساوجبلاغ خوانده می شد
این شهر پایتخت جمهوری کردستان نیز در سال ۱۹۴۶ میلادی بوده است . منطقه مهاباد ، صحنه درگیریهای مکرر سیاسی در دوران مدرن بود ، به طوری که پس از جمهوری کردستان این شهر مرکز ناسیونالیسم کرد قرار گرفت و در دوران انقلاب ۱۳۵۷ ایران به مدت کوتاهی تحت کنترل کردها بوده‌است .
وجه تسمیهدر متون و اسناد تاریخی نام این شهر نخست سووق بلاق (سوخ بلاق به معنی سرد چشمه) بعدها ساوج بلاغ و در دوره قاجاریه ساوج بلاغ مکری قید شده‌است و تا سال ۱۳۱۵ به همین اسم نامیده می‌شد .
اما در آن سال بر اساس اقدام فرهنگستان وقت ایران و بنا بر پیشنهاد غلامرضا رشید یاسمی و تصویب فرهنگستان نام این شهر به مهاباد تغییر یافت .
نام مهاباد در زمان رضاشاه برای این شهر برگزیده‌شد .
در مورد نام مهاباد روایت گوناگونی وچود دارد . در لغت نامه دهخدا مهاباد را نام یک پیامیر می‌انگارد و کتاب او نیز به نام دساتیر معرفی می‌کند. تنها چند منبع ذکری از این کتاب می‌کنند.
مادآباد و مهدآباد نیز در بعضی از کتاب‌ها برای واژه مهاباد ذکر شده که ظاهراً سندیتی ندارد.
پیشینه
بخشی از نقشهٔ ایران و توران در دورهٔ قاجاریه؛ نام قدیمی مهاباد،ساوجبلاغ، در جنوب غربی نقشه مشهود است.
پیش از اسلام
ساوجبلاغ دیروز یا مهاباد امروز به دلیل داشتن موقعیت جغرافیایی ممتاز با وجود دشت‌ها و جلگه‌های حاصلخیز در شمار قدیم‌ترین سکونتگاه‌های بشری به شمار می‌رود.بررسی‌های علمی،شواهدی را از وجود مردمی با تمدن کشاورزی و دارای «سفال‌های منقوش» که همزمان با تمدنهای سیلک ۳ و شوش بوده‌اند نشان می‌دهد.مردمان این تمدن‌ها در ۳۵۰۰ پیش از میلاد با تمدنهای فلات ایران و میان‌رودان رابطه داشته‌اند. بررسی‌های باستانشناسی شهر ویران و یوسف‌کندی این موضوع را ثابت می‌کند . این تمدن‌ها تا پیش از هجوم آشوریان در هزاره اول پیش از میلاد دارای ثباتی نسبی بوده‌اند .
پس از هجوم آشوریان و نابودی تمدنهای اورارتو و مانا،مردمان آنها به سوی نواحی جنوب و جنوب غربی استان آذربایجان غربی فعلی مهاجرت کردند.آنان برای محفاظت از خود در مناطق کوهستانی این نواحی دژهایی ساختند که بقایای این دژها مانند قلات شاه هنوز در منطقه وجود دارند .
در دوران آرامش این منطقه مادها شروع به سکونت در آن کردند.آرامگاه فقریکای گواه حضور آنان در این منطقه است.ولی با هجوم آشوریان،آرامش از این منطقه رخت می‌بندد؛به طوریکه تا دوره هخامنشیان زندگی در این منطقه تنها در دژها و مناطق کوهستانی،با حکمرانی‌های قبیله‌ای و اقتصاد شبانی ادامه یافت.در دوران هخامنشیان،امنیتی نسبی در منطفه برقرار شد ولی بدلیل اینکه این منطقه یکی از گذرگاه‌های یونانیان برای حمله به ایران بود دوباره امنیت از منطقه رخت بربست.این منطقه به دلیل تهاجمات مکرر یونانیان صدمتت فراوانی دید.برای همین یکی از مجرب‌ترین شاخه‌های پارتیزانی ارتش اشکانیان در ایم نطقه استقرار یافت.تا دوره ساسانیان نیز منطقه،موقعیت حساس استراتژیک خود را حفظ کرد .
بطلیموس نیز مهاباد را داروشاه و راولینوس بنام دارایاس نامیده‌است و امروزه در سه فرسنخی شهر فعلی قریه‌ای بنام دریاز (دریاس) مشهود است که از قرار معلوم شهر دارایاس آنجا بوده‌است.
پس از اسلام
مهاباد (ساوجبلاغ مکری) شهریست قدیمی که در ازمه پیشین مرکز نواحی کردنشین ( مکریان ) بوده‌است . دیرینگی این شهر دست کم به دوران صفوی بازمی‌گردد.
شهر مهاباد در کالبد کنونی توسط صارم‌بگ از ملوک کُرد ساوجبلاغ مکری در اوایل سدهٔ ۱۱ هجری در بخش شمال نزدیک به خم رودخانه مهاباد (محلات باغ سیسه و دباغیان ) فعلی بنا گردید.
معاصر
این شهر در دهه‌های گذشته آشوب‌های سیاسی نیز به‌خود دیده‌است. مقر جمهوری مهاباد که در سال ۱۹۴۶ تشکیل شده‌بود در شهر مهاباد بود. پس از انقلاب، حزب دمکرات کردستان ایران در اسفند ۱۳۵۷در جریان میتینگی بزرگ فعالیت‌های علنی خود را پس از ۳۲ سال از سر گرفت. اندکی بعد دفتر سیاسی حزب دمکرات در محل خانهٔ جوانان مستقر شد. علاوه بر این کومله نیز با گشایش دفتر در این شهر به فعالیت پرداخت. در اواخر سال ۵۸ بیش از ۲۵ حزب سیاسی در این شهر فعالیت می‌کردند. اندکی بعد گروهای چپ ایرانی قانون اساسی جمهوری اسلامی را غیر دمکراتیک و واپسروانه خواندند . این گروهها پس از مدتها مذاکره تصمیم گرفتند تا یک قانون اساسی جدید را به تصویب رسانند. از آنجا که عمده مذاکرات و هماهنگی‌های این قانون اساسی در مهاباد انجام شده بود به میثاق مهاباد شهرت یافت . اما درست در روزی که قرار بود این مذاکرات با حضور دهها گروه نهایی شود، ارتش از دو محور به مهاباد حمله کرد.
مهاباد تا پاییز ۱۳۵۹ دوبار میان جمهوری اسلامی و پیشمرگان دمکرات -کومله دست به دست شد. تنها در هفته آخر شهریور ۱۳۵۹ بیش از ۶۵۰ نفر از ساکنان شهر بر اثر گلوله باران ارتش در این شهر کشته شدند.
وضعیت طبیعی
جغرافیا
مهاباد در جنوب استان آذربایجان غربی،در عرض جغرافیایی َ۴۶ و ْ۳۶ شمالی و طول جغرافیایی َ۴۳ و ْ۴۵ شرقی و در دامنه رشته کوه‌های لند شیخان قرار دارد .
ارتفاع این شهر از سطح دریا ۱۳۲۰ متر می‌باشد. و از آب و هوای معتدلی بر خوردار است که زمستان ها هوای سردی دارد و تابستان ها هوای شهر مهاباد گرم است. شهرستان مهاباد یکی از شهرهای کردنشین جنوب استان آذربایجان غربی است که از شمال به شهرستان میاندوآب، از جنوب به سردشت، از غرب به پیرانشهر و نقده و از شرق به بوکان محدود می‌شود. این شهرستان در موقعیت طول جغرافیایی ۴۵ درجه و ۴۳ دقیقه شرقی و عرض جغرافیایی ۳۶ درجه و ۴۶ دقیقه شمالی از نصف النهار گرینویج واقع شده است. بر اساس آخرین تقسیمات کشوری، شهرستان مهاباد، دارای دو بخش (مرکزی و خلیفان) با ۵ دهستان و ۲۰۶ روستا است. مساحت تقریبی شهرستان مهاباد، حدود ۲۵۹۲ کیلو متر مربع است. فاصله آن تا مرکز استان ۱۲۰ کیلومتر و تا تهران 750 کیلومتر است.
رودخانه‌ها
آب و هوا
شهر مهاباد با قرار گرفتن در شمال باختری ایران دارای آب و هوای معتدل کوهستانی است. تابستان‌ها خنک و زمستان‌ها بسیار سرد می‌باشد. [بهار قشنگ‌ترین فصل دراین منطقه‌است. در فصل پاییز هوا بیشتر بادی است.
| مهاباد | ||||||||||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| وضعیت آب‌وهوا | ||||||||||||||||||||||||||
|
میانگین دما و بارش برای مهاباد
|
مردم
زبان
نوشتار اصلی: مکریانیمردم مهاباد به زبان کردی سورانی با لهجه مُکری یا مکریانی از زبان کردی تکلم می‌کنند .
مذهب
دین مردم مهاباد اسلام و مذهبشان سنی شافعی ست.همچنین اقلیتی از ارامنه و کلیمیان در مهاباد حضور دارند .
تجارت
اکثر ساکنان شهرستان مهاباد به کار کشاورزی، دامداری، تجارت، خدمات و مشغولند. طی چند سال اخیر قاچاق نیز بعنوان یکی از مشاغل اصلی مردم این شهر مطرح شده است. بازارچه‌ی فروش کالاهای خارجی دست دوم (تاناکورا) و بازارچه‌های فروش لوازم لوکس مثل بازارچه‌ی اصغری، نوین، نور و... حدود هزاران شغل در این شهر ایجاد کرده است. وجود دانشگاه‌های آزاد اسلامی و پیام نور، وجود مجتمع کشت و صنعت و همجواری با کشورهای ترکیه و عراق برای صادرات و واردات کالا و خدمات، امتیازات اقتصادی ویژه‌ای برای شهر محسوب می‌شوند. همچنین دو طرح راه آهن میاندوآب-مهاباد و پتروشیمی مهاباد که در آینده‌ای نزدیک به بهره برداری خواهند رسید؛ موجب شکوفایی اقتصادی منطقه خواهند شد.
جمعیت
تغییرات جمعیت مهاباد در سده ۱۴ام
جمعیت مهاباد ۱۴۷،۲۶۸ نفر در سال ۱۳۹۰ بوده است.
اماکن تاریخی
بناها
مقبره بداق سلطان در جنوب غربی شهر مهاباد و داخل قبرستان عمومی شهر قرار گرفته است ، چون شهر مهاباد کلاً درمیان دره ای که رشته کوههایی آن را احاطه کرده و رودخانه ای بنام رودخانه مهاباد که از وسط شهر می گذرد قرار گرفته است ، لذا قبرستان مذکور که آرامگاه بداق سلطان نیز در داخل آن قرار دارد در محلی مرتفع تر از شهر قرار گرفته است ، گویا در زمان خودش این محدوده بصورت خاص به قبور بزرگان اختصاص داشته و وجود چند سنگ قبر این نظریه را تایید می نماید.
- حمام تاریخی میرزا رسول (که هم اکنون به موزه مردم‌شناسی تبدیل شده است)
- حمام لج
- سنگ نگاره های خره هنجیران
- قلات شاه
- برده کنته
- آرامگاه بداق سلطان
- پل ممیند
- مقبره شمس برهان
- فقرگاه مهاباد
- حوضخانه رستم بیگ
- حوضخانه شاه درویش
مساجد
- مسجد جامع سرخ
- مسجد شاه درویش
- مسجد عباس آقا
- مسجد دارالاحسان
- مسجد نور
- مسجد قبله
- مسجد رستم بیگ
- مسجد شاه درویش
- مسجد حاج صالح شاطری
- مسجد مولوی
- خانقاه شمزینان
- مسجد حاج سید حسن (فقیران)
- مسجد حسن زاده
- مسجد سید نظام
- مسجد سعدی
- مسجد داروغه
- مسجد چهار یار نبی
- مسجد حضرت عثمان (فجر)
- مسجد قاضی
- و ...
شهرستان مهاباد ۲۵۷ مسجد دارد که از این تعداد ۷۲ مسجد در شهر و ۱۸۵ مسجد در روستاها قرار دارد. تقریباً در ۱۰ مسجد نماز جمعه برگزار می‌شود. در این شهرستان حدود ۴۰۰ نفر روحانی و طلبه علوم دینی زندگی می‌کنند که اکثر آنها در شهر سکونت دارند. در این شهر تصوف و شیوخیت نیز تا اندازه‌ای وجود دارد. دراویش و صوفیان در خانقاه و تکیه‌های این شهر، شب‌های پنجشنبه گرد هم می‌آیند و به مراسم ذکر و دف نوازی می‌پردازند.
باغ ها (شهر باغ های دیروز)
باغ اسماعیل آقا
- باغ اصحابی
- باغ امین الاسلام
- باغ اوقاف
- باغ بلوری ها
- باغ به به زاده ها
- باغ پنجوی ها
- باغ چاوشین
- باغچه ی میرزا رسول
- باغ حاجی قاسم
- باغ حسن زاده ی بزاز
- باغ حسن خان (مرحوم قاضی)
- باغ حسن خان (عباس آقا دهبوکری)
- باغ حسین قلی خان
- باغ خلیل زاده ها
- باغ خیزی
- باغ میرزا رشید رشیدی
- باغ ساوا
- باغ سعید حاجی کاکه مین
- باغ سیسه
- باغ سیف الدین خان
- باغ شیخی
- باغ شیر و خورشید
- باغ عباس آقا دهبوکری
- باغ عزیز آقا دهبوکری
- باغ عزیز قلی
- باغ عزیز مشیری
- باغ عزیزه گول
- باغ علی آباد
- باغ فەقێیان (باغ طلبه ها)
- باغ قادر امینی
- باغ قادری ها
- باغ قبله
- باغ قوپی
- باغ قورەرەشی
- باغ گولان
- باغ گویزی
- باغ لاله عباسی
- باغ مجید خان
- باغ مظفر الدوله
- باغ ملا حسن
- باغ ملک
- باغ میرزا سلطان
- باغ میکائیل
- جالیز جنب باغ عزیز مشیری
- جالیز حسن ببری
- جالیز حسین فداکار
- جالیز خات نازدار
- جالیز صالح پروری
- جالیز و سبزیخانه ی میرزا سلطان
- جالیز نبیلان
- سبزیخانه ی سلطانیان
- سبزیخانه ی عبدالله شاهرخ
- قوپی مولوی (مرداب مولوی)
- میشه ی سید جامی (بیشه ی سید جامی)
- میشه ی کورتانی (بیشه ی کورتانی)
تقسیمات کشوری
در تقسیمات سابق مهاباد و حومه و توابع تا سال ۱۳۲۲ شمسی به شرح زیر بوده‌است:
بخش مرکزی مهاباد، بخش بوکان، بخش نقده، بخش اشنویه، بخش مرحمت آباد (که بعداً میاندوآب نامیده شد)، بخش شاهیندژ، بخش تکاب، بخش سقز، بخش بانه، بخش سردشت، بخش پیرانشهر
بخشهای پیرانشهر، نقده و اشنویه از سال ۱۳۲۲ بعلت عدم وجود ارتش ایران در مهاباد موقتاً تا اعاده وضع عادی ضمیمه شهرستان ارومیه شدند. بخشهای سقز، بانه و سردشت نیز از همان تاریخ و به همان دلیل ضمیمه شهرستان سنندج شدند.
بخشهای میاندوآب، شاهیندژ و تکاب نیز ضمیمه سنندج گردیدند. تنها بوکان همراه مهاباد ماند. اما از بعد از ورود مجدد ارتش در ۲۱ آذر سال ۱۳۲۵ شمسی بخشهای مذکور نه تنها به مهاباد ضمیمه نشدند بلکه هر یک از بخشهای: میاندآب، نقده، تکاب، پیرانشهر، سقز، بانه و سردشت خود تبدیل به شهرستان شدند
بخش‌ها
گسترش شهر
قدیمی‌ترین منطقه مهاباد «باغ سیسه» نام دارد که یکبار هم بر اثر سیلاب ویران شده‌است و امروزه دارای معماری قدیمی و بافت آن رو به فرسایش است.
سیل و آسیب‌های دیگر باعث انتقال خانه‌ها به بخشهای جنوبی و ایجاد محلات تازه پیرامون میدان چهارچراغ (شهرداری فعلی) گردیده‌است.
شهر مهاباد به حالت متروکه درآمده بود تا این که بداق سلطان مکری حکمران مهاباد دوباره به آبادانی آن پرداخت. بازرگانی در این شهر در دورهٔ قاجار گسترش یافت و مبادله کالا با شام و بیروت انجام می‌شد که بیشتر در سراهای موصلیان، کریمخان و کاشی‌ها در بازار مهاباد و کاروانسرای سیمون، همدانی‌ها، تاجرباشی و کوسه صورت می‌گرفت.
شهر مهاباد با جمعیت ۱۶،۰۰۰ نفر در ۱۹۴۵، ۲۰،۳۳۲ در ۱۹۵۶ و ۴۴،۰۰۰ در ۱۹۷۶، که تا ۱۹۸۰ به بیش از ۵۰٬۰۰۰ رسید به دلیل موقعیت جغرافیایی اش و بالاتر از همه به دلیل نقشش در تاریخ اخیر کرد به عنوان یک مرکز اداری، نظامی و فرهنگی سریعاً اهمیت یافت. تقریباً همهٔ مهابادیها کردهای مسلمان سنی اند. بسیار فارسی و ترکی آذری را به خوبی گویش غالب کردی که در کنار کردی سلیمانی در کردستان عراق ، معیاری ادبی برای زبان کردیست ، صحبت می‌کنند.
کوچ به شهر در طول دهه ۵۵-۱۳۴۵ خورشیدی افزایش چشمگیر داشت و تراکم جمعیتی آن را بالا برد. بیشتر این کوچ‌ها از دیگر شهرهای کردنشین منطقه بوده‌اند.
پس از گسترش شهر بسیاری از باغ‌های پیرامون مهاباد مسکونی شدند که امروزه این امر در نام شماری از محلات این شهر که با واژهٔ باغ همراه است دیده می‌شود.
میدان چهارچراغ (شهرداری) در شب
امروزه تمرکز ادارات، بانک‌ها و سازمانهای دولتی و مغازه‌ها و فروشگاه‌ها بیشتر در امتداد خیابان‌های جمهوری اسلامی، سید نظام، طالقانی، بلوار توحید و جام جم است. محلات کارمندی شهر بیشتر در نیمهٔ شمالی و مناطقی که ورود و خروج کالاها (بسیاری از آنها به صورت قاچاق) در آن بیشتر صورت می‌گیرد در نیمهٔ جنوبی شهر قرار دارد.
نخستین لوله‌کشی آب در سال ۱۳۴۰ خورشیدی در شهر مهاباد آغاز به کار کرد و تصفیه‌خانه آب مهاباد نیز در سال ۱۳۵۳ به راه افتاد. پیش از آن در اغلب خانه‌ها و مساجد قنات و چاه شخصی وجود داشت.
امروزه همه معابر شهر آسفالت است و شهرک صنعتی که در کیلومتر ۱۸ جاده مهاباد-میاندوآب قرار دارد و ۹ واحد آن به بهره‌برداری رسیده‌است برای ۱۸۴ نفر ایجاد اشتغال کرده‌است.
مناطق شهرداری
|
سلامت
در اطراف مهاباد ساختمان‌هایی برای اسکان بیماران جذامی ساخته شده است. این ساختمان‌ها مخصوص جذامیان شهرستان‌های جنوبی استان است.
اماکن گردشگری
سد مهاباد
- دریاچهٔ سد مهاباد
- آب معدنی گراوان
- باغ مکائیل (پارک ملت)
- غار سهولان
- بازارچه مرزی کالاهای وارداتی
- تالاب کانی برازان
- غار آبی سهولان
غار آبی سهولان در ۴۳ کیلومتری جاده‌ی مهاباد-بوکان، بعد از روستای «عیسی کند»، در دامنه‌ی کوه «کونه کوتر» (لانه کبوتر) و نرسیده به روستای سهولان، در کنار جاده واقع شده است. کلمه «سهول» در زبان محلی کردی به معنای «یخ» است که شاید وجه تسمیه این غار مربوط به یخ بندان‌های طولانی زمستانی و خنکی تابستانی آن باشد. این غار دو دهنه، بعد از غار علیصدر همدان، دومین غار آبی کشور است و از نظر آغاز پیدایش، به دوره دوم زمین‌شناسی (کرتاسه) بر می‌گردد. غار دارای سفره‌های آبی به صورت دریاچه‌ای صاف و زلال است و از چند حوضچه بزرگ که به وسیله دالان‌های آبی به هم متصل شده‌اند، تشکیل یافته است. حداکثر عمق آب آن ۵۰ متر بوده و موجوداتی مثل خفاش و کبوتر چاهی دارد. غار سهولان دارای دو در اصلی است که به هم راه دارند و می‌توان از هر یک از آنها وارد غار و از در دیگر خارج شد. بعد از ورود به غار و پس از طی مسیر پیاده، سوار قایق خواهید شد و به دیدن غار خواهید پرداخت. هم اکنون به لطف نورپردازی محیط درونی غار که با انواع لامپ‌ها و نورافکن‌ها چراغانی شده، مناظر شگفت انگیزی را می‌توان مشاهده کرد. رسوبات داخل غار (قندیل‌های آهکی) به اشکال زیبایی مثل پای فیل، عروس دریایی، خفاش، شیر، مار ماهی، لاک پشت، خوشه انگور، دلفین و... دیده می‌شوند.
پارک ملت
باغ میکائیل یا پارک ملت
پارک ملت که در بین عموم شهر مهاباد، به «باغ میکائیل» شهرت دارد، در پایین دست سد مهاباد و در کنار رودخانه‌ی مهاباد واقع شده است. این پارک با برخورداری از آب رودخانه‌ی مهاباد و شهر بازی و فضای سبز آن، محیط مناسبی برای استراحت و گذراندن اوقات فراغت مردم شهر و مسافران وارده به شهر می‌باشد. نورپردازی زیبا در پارک، رودخانه و اطراف آن، موسیقی کردی زیبایی که بی‌وقفه در پارک پخش می‌شود، رودخانه زیبایی که از دل این پارک می‌گذرد، با سنگ‌های بزرگ و جالب داخل آب و منطقه تفریحی و گردشگری که در روبروی پارک و در دل کوه ایجاد شده است، همه و همه پارک ملت مهاباد را به مکانی دیدنی تبدیل کرده است.
سد مهاباد
دریاچه‌ی سد مهاباد در فصل گرم سال، محیط مناسبی را برای شنا کردن و تفریح برای عموم مردم و مسافران، فراهم نموده است. در سال۱۳۴۶ توسط شرکت الکتروپروجکت یوگوسلاوی ساختمان این سد مخزنی بر روی رودخانه مهاباد، در حدود ۲ کیلومتری بالا دست شهر مهاباد آغاز و در سال ۱۳۵۰ (و به ارتفاع ۵/۴۶ متر) به پایان رسید. سد مهاباد در فاصله بسیار نزدیکی به شهر قرار دارد و همین امر زیبایی و جلوه خاصی را به شهر بخشیده است.
این سد، جزو ۱۰ سد پرآب کشور است و از لحاظ اقتصادی به ویژه در بخش کشاورزی کمک قابل توجهی به مردم منطقه می‌نماید. هر سال در فصلهای بهار و تابستان مسافران زیادی برای دیدن این سد زیبا به شهرستان مهاباد سفر می‌کنند. جاده‌های ارتباطی مهاباد به سردشت و پیرانشهر از کنار این دریاچه زیبا عبور می‌کند. از نواحی دیدنی اطراف این دریاچه می‌توان به جزیره، سر میدان و تاقه دار (تک درخت) اشاره کرد. این دریاچه محل مناسبی برای تفریحاتی همچون شنا و ماهیگیری می‌باشد. از جمله ماهی‌های این دریاچه می‌توان به ماهی کپور و سوف اشاره کرد.
تالاب کانی برازان
در حوزه استحفاظی شهرستان مهاباد و در سواحل جنوبی پارک ملی دریاچه ارومیه، تالابهای زیبایی همچون تالاب قوپی باباعلی، کانی برازان، گروس، داشخانه، قره قشلاق، تالاب حسنخان، چنگیز گل، و دریاچه مخزنی سد مهاباد واقع گردیده است که مامن و ماوای هزاران پرنده مهاجر آبزی و کنارآبزی و بومی منطقه می‌باشد. از بین این تالاب‌ها تالاب قوپی باباعلی در کنوانسیون بین‌المللی تالاب‌ها به عنوان تالاب بین‌المللی ثبت گردیده است. تالاب کانی برازان به دلیل موقعیت خاص و وجود گونه‌های در حال انقراض همچون اردک سرسفید و گونه‌های حمایت شده اردک مرمری، پلیکان سفید و ... جهت ارتقای سطح حفاظتی معرفی و پیشنهاد گردیده تا به عنوان یکی از مناطق چهارگانه سازمان حفاظت محیط زیست، تحت مدیریت قرار گیرد. این تالاب در ۴۰ کیلومتری شمال شهرستان مهاباد و ما بین روستاهای بفروان، قره داغ و خورخوره واقع گردیده است. مساحت کل آن حدود ۹۰۰ هکتار و عمق متوسط آب در آن ۶۰ سانتی متر و حداکثر عمق آن ۱۲۰ سانتی متر می‌باشد. ارتفاع آب از سطح دریای آزاد ۱۶۲۵ متر می‌باشد. دایک ساحلی احداثی توسط وزارت نیرو، تالاب را به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم کرده است. آب تالاب از چشمه آب شیرین روستای قره داغ و شاخه انحرافی رودخانه مهاباد در پایین دست روستای خورخوره تامین می‌گردد. بخش جنوبی تالاب در دامنه کوه قره داغ (سیاه کوه) واقع گردیده و کوه مذکور و تپه باباحیدر بر آن مشرف هستند. به دلیل موقعیت توپوگرافی و وجود توده‌های نی‌زار، پذیرای بیشترین جمعیت پرندگانی همچون میش مرغ، پلیکان، قو، فلامینگو، حواصیل، عقاب تالابی و انواع غاز، انواع مرغابی، آنقوت و... می‌باشد. غیر از پرندگان موجود در تالاب یک نوع وزغ سبز معمولی و یک نوع قورباغه مردابی و همچنین ماهی کپور در این تالاب زیست می‌نمایند.
مراکز آموزشی
دانشگاه‌ها
- دانشگاه آزاد اسلامی واحد مهاباد
- دانشگاه پیام نور مهاباد
- دانشگاه جامع علمی و کاربردی واحد مهاباد
- آموزشکده فنی و حرفه‌ای سما واحد مهاباد
- دانشگاه غیر انتفاعی هیمن
- دانشگاه بین‌المللی امام خمینی قزوین پردیس مهاباد
ره‌آورده
غذاهای سنتی
از غذاهای سنتی مهاباد می‌توان به آش دوکلیو (نوعی آش دوغ) و انواع نان‌های روغنی چون کلانه و پنچه کش و ... اشاره کرد.
صنایع دستی
از صنایع دستی مهاباد می‌توان قالی، جاجیم، گلیم و چاروق بافی، سکه و پولک دوزی، منجوق دوزی، رودوزی، سوزن دوزی، قرقره بافی(گیپوربافی)، مصنوعات چرمی، قلاب بافی، سجاده بافی و بافت پارچه و لباس کردی، خراطی، چاقو سازی وهمچنین کلاش و گیوه اشاره کرد.
سرشناسان
ادبی
- محمدامین شیخ‌الاسلامی، شاعر، مترجم و نویسنده(استاد هیمن)
- عبدالرحمن شرفکندی، شاعر، مترجم و نویسنده (استاد هه ژار)
- معروف کوکه ای، شاعر
- ملا غفور دباغی، شاعر
- وفایی ، شاعرکلاسیک و غزل سرا
- حسین حوزنی مکریانی، تاریخ نویس و فرهنگ نویس کرد
- محمد قاضی، مترجم برجستهٔ ایرانی
- احمد قاضی، نویسنده و مترجم
- دکتر سید بایز عنایتی، معلم، محقق و مدرس دانشگاه و مبتکر در آموزش زبان انگلیسی
هنری
- محمد ماملی خواننده کرد
- عزیز شاهرخ خواننده کرد
- ابراهیم قادری، خواننده کرد
- رسول نادری، خواننده کرد
- رسول رش احمدی مشهور به حه مه بازیگر
تئاتر و سینما
- خسرو سینا، نویسنده سینما و کارگردان تلویزیون و تئاتر
- ابراهیم سعیدی ، کارگردان تلویزیون
تاریخی
- بداق سلطان مکری، رییس ایل مکری که بعد از ویران شدن مهاباد به آبادانی و عمران آن پرداخت
- حمزه آغا منگور
سیاسی
- قاضی محمد، نخستین رهبر حزب دمکرات کردستان ایران و جمهوری کردستان
- عبدالله اسحاقی، رهبر پیشین حزب دمکرات کردستان ایران
- غنی بلوریان،از رهبران حزب دمکرات کردستان ایران و زندانی سیاسی معروف
- عزیز یوسفی، از رهبران حزب دمکرات کردستان ایران و زندانی سیاسی معروف
- کریم حسامی، نویسنده، مترجم و یکی از رهبران حزب دمکرات کردستان ایران
- عبدالرحمان ذبیحی نویسنده، فرهنگ نویس و یکی از بنیانگذاران جمعیت احیای کردستان
- سلیمان معینی، از رهبران جنبش چریکی کردستان در سال های 1346-47
- اسماعیل شریف زاده از رهبران جنبش چریکی کردستان در سال های 1346-47
- سید ابراهیم علیزاده رهبر فعلی کومله
علمی
- دکتر محمد سیدا مرد برتر حافظه ایران، عضو انجمن تقویت حافظه آمریکا، عضو اتاق فکر سوئیس
- هاشم احمدزاده استادیار رشتهٔ مطالعات کردی در دانشگاه اکستر انگلستان
- امیر حسن پور دانشیار دانشکده تمدنهای خاور میانه و نزدیک دانشگاه تورنتو
- عباس ولی جامعه شناس و استاد دانشگاه ولز
مطالب مشابه :
cache یا کش چیست؟
2 آگوست 2013 ... دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج - cache یا کش چیست؟ - .::Islamic Azad University, Sanandaj ::. - دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج. ... سامانه سیدا سنندج.
چگونه مصرف سوخت اتومبيل خود را كاهش دهيم
دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج - چگونه مصرف سوخت اتومبيل خود را كاهش دهيم - .:: Islamic Azad University, Sanandaj ::. - دانشگاه آزاد اسلامی واحد ... سامانه سیدا سنندج.
تاريخچه هک | هکر کیست؟ | انواع حملات و رایجترین آنها در ایران
30 جولای 2013 ... دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج - تاريخچه هک | هکر کیست؟ | انواع حملات و رایجترین آنها در ایران - .::Islamic Azad University, Sanandaj ::. - دانشگاه آزاد
آشنایی با سیستم جنگنده ها 1
7 جولای 2013 ... دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج - آشنایی با سیستم جنگنده ها 1 - .::Islamic Azad University, Sanandaj ::. - دانشگاه آزاد اسلامی واحد ... سامانه سیدا سنندج.
بمب هسته اي چگونه كار مي‌كند؟ + دانلود فیلم بزرگترین انفجار زمین
13 جولای 2013 ... دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج - بمب هسته اي چگونه كار مي‌كند؟ + دانلود فیلم ... Islamic Azad University, Sanandaj ::. - دانشگاه آزاد ... سامانه سیدا سنندج.
آشنایی با سنسور ها در خودرو ها
2 جولای 2013 ... دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج - آشنایی با سنسور ها در خودرو ها - .::Islamic Azad University, Sanandaj ::. - دانشگاه آزاد اسلامی واحد ... سامانه سیدا سنندج.
آنچه در مورد باتري ها بايد بدانيد
30 جولای 2013 ... دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج - آنچه در مورد باتري ها بايد بدانيد - .::Islamic Azad University, Sanandaj ::. - دانشگاه آزاد اسلامی ... سامانه سیدا سنندج.
فیشینگ و راه های مقابله با آن، سرقت هويت چيست؟
1 آگوست 2013 ... دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج - فیشینگ و راه های مقابله با آن، سرقت هويت چيست؟ - .: :Islamic Azad University, Sanandaj ::. ... سامانه سیدا سنندج.
براي گياهان آپارتمانی بايد از خاک سبك استفاده شود
دانشگاه آزاد سنندج. دانشگاه آزاد اسلامی واحد سنندج دانشکده: کشاورزی مقطع: کارشناسی ... انجام پروژه های دانشجویی رشته کشاورزی. سیستم سیدا. • ورود به سیستم سیدا
مهاباد - کوردستان
بخشهای میاندوآب، شاهیندژ و تکاب نیز ضمیمه سنندج گردیدند. .... دکتر محمد سیدا مرد برتر حافظه ایران، عضو انجمن تقویت حافظه آمریکا، عضو اتاق فکر سوئیس; هاشم
برچسب :
سیداسنندج