کاربرد رنگ و مغهوم آ(خلاصه کتاب هنر رنگ ایتن)

مقدمه:

تئوگیمبل در کتابش به‌نام ‘شکل، صوت، رنگ و شفا’ مى‌گوید: در آغاز ظلمات مقدس حکمفرما بود و از این ظلمات نور سر برآورد. نور و تاریکی، رقص آفرینش را به پایکوبى برخاستند و بدین‌گونه رنگ‌هاى طیف متولد گردیدند.

حدود هشتاد هزار سال پیش بشر موفق به رنگ کردن اشیاء شد؛ که در ابتدایى‌ترین شکل آن تنها دو رنگ سیاه و قرمز بود.

تا اوایل قرن هیجدهم میلادى رنگ کردن اشیاء بیشتر جنبهٔ هنرى و تشریفاتى داشته و نقاشى با الهام از طبیعت صورت مى‌گرفته است.

گفته مى‌شود که چشم انسان قادر است حدود دو میلیون رنگ را از یکدیگر متمایز بنماید و تشخیص دهد.

ادامه مقاله در ادامه مطلب

یوهانس اتین در کتاب خود بنامه ‘هنر رنگ’ که در سال ۱۹۶۱ م در آلمان به‌چاپ رسیده، نوشته است: رنگ همهٔ مواهب خود را به همه تقدیم مى‌کند ولى رموز نهان‌تر خود را فقط براى شیفتگان واقعى مکشوف مى‌سازد و تنها کسانى که عاشق رنگ هستند مى‌توانند زیبایى و کیفیت ذاتى آن را درک نمایند.

به‌گفته تاریخ مصریان قدیم اولین سازندگان رنگ در جهان شناخته شده‌اند و رنگرزى براى اولین بار در چین حدود ۳۰۰۰ سال ق . م آغاز شد.

امروزه مسلم گردیده که رنگ همانند نور داراى سرعت، طول موج، حالات ارتعاشى و تداخلى و خاصیت موجى است و اثر ذهنى و روانى در ارتباط با مغز و قوهٔ بینایى دارد و مى‌تواند به اشیاء بُعد و جسمیت ببخشد.

واژهٔ رنگ مترادف کلمهٔ انگلیسى Hue یا Colour، پدیده‌اى است فیزیکى که در اثر تابش و رفتار انعکاسى نور در برابر چشم ناظر، ظاهر مى‌شود و پدیده‌اى است عینى و روانی. اما واژهٔ رنگ مترادف با pigment و colorant به معنى رنگ‌دانه و رنگ‌دهنده است که ارتباط با خواص فیزیکى و شیمایى مولکول‌هاى رنگ‌دار دارد و ماهیت رنگ را مورد بررسى قرار مى‌دهد.

درخشندگى درجه تیرگى و روشنى را مشخص مى‌سازد. بیشترین درخشندگى متعلق به رنگ زرد است و کمترین را بنفش دارد. اشباع میزان خلوص فام آن را مشخص مى‌کند. در طبیعت خلوص رنگى به‌ندرت وجود دارد.

رنگ‌هاى داراى صفات فام، درخشندگى و اشباع هستند. رنگ‌هاى اصلى در واقع فام‌هاى اولیه هستند که شامل زرد، قرمز و آبى مى‌شوند و از ترکیب آنها فام‌هاى ثانویه بدست مى‌آید.

نقاشان در گذشته بسیارى از تأثیرات رنگ را بدون آگاهى به‌کار مى‌بردند. ولى با مطرح شدن نظریه‌هاى رنگ، راه‌حل‌هاى تازه‌اى در باب حجم، نور، فضا و حرکت در اختیار نقاشان قرار گرفت.

ماهیت رنگ:
هررنگ محصول بازتاب محدوده ای از طیف نور سفید به چشم ماست. به طور مثال همه رنگ های طیف نورسفید پس از تابیدن به گل سرخ جذب می شوند به جز رنگ قرمز که به سوی چشم ما منعکس می شود.

رنگ ها چگونه به وجود می آیند؟
رنگ ها در نور به وجود می آیند. نور خورشید بی رنگ است و رنگین کمان نشان می دهد که تمام رنگ های در نور سفید وجود دارند. نور از خورشید می آید و به اشیاء برخورد می کند و از شیء به چشم و بعد از آن به مغز می رسد. دقیق ترین تعریف علمی رنگ این است که رنگ یک انعکاس مرئی است که در اثر عبور یا انتشار یا بازتاب ترکیب رنگ ها توسط اشیا به وجود می آید.

خواص رنگ:

رنگ ها دارای خواص زیر می باشند:
۱- شدت رنگ: که مربوط به پر رنگی و کم رنگی آن است. رنگ های اصلی دارای بالاترین شدت رنگ یا درخشندگی می باشند.
۲- ارزش رنگ: روشنی یا تاریکی رنگ های مختلف را ارزش رنگ می گویند. رنگ های تاریک تر و شفاف تر از نظر بصری سنگینی و وزن بیشتری از رنگ های روشن تر و خفه تر دارند. رنگ های تیره به نظر کوچک تر از رنگ های روشن می آیند.
۳- ته رنگ (Hue) هیو: هیو اسامی رنگ های مختلف مثل قرمز، آبی و یا سبز است.

اقسام رنگ:
به طور کلی رنگ ها به سه دسته اصلی تقسیم می شوند:
۱) رنگ های خنثی
۲) رنگ های گرم
۳) رنگ های سرد

رنگ های خنثی:
رنگ های خنثی رنگ هایی هستند که در طیف رنگی وجود نداشته و از ترکیب رنگ های دیگر به وجود می آیند و می توانند اثرات مثبت یا منفی داشته باشند. سیاه، سفید، خاکستری، بژ و قهوه ای رنگ های خنثی هستند.

رنگ های گرم:
رنگ های گرم محرک سیستم عصبی بوده و احساسات را تشدید می کنند. این دسته از رنگ ها به وضوح قابل رویت بوده و موجب جلب توجه می گردند. رنگ های قرمز، نارنجی، زرد، و ارغوانی رنگ های گرم هستند.

رنگ های سرد:
رنگ های سرد رنگ های آرامش بخش هستند و هارمونی آن ها در محیط های مختلف بیش تر است و زیاد درچشم نیستند. رنگ های آبی، نیلی، سبز از جمله رنگ های سرد هستند.

رنگ‌هاى اصلى (اولیه):

رنگ‌هاى اصلى شامل سه رنگ زرد، آبى و قرمز است که با این سه رنگ مى‌توان همهٔ رنگ‌هاى موجود در طبیعت را – حتى رنگ سیاه – به‌دست ‌آورد. البته حضور رنگ سفید الزامى است.

از ترکیب رنگ‌هاى اصلى رنگ‌هاى ثانویه به دست مى‌آید:

	نارنجى <- زرد + قرمز
رنگ‌هاى ثانویه	بنفش <- قرمز + آبى	رنگ‌هاى اصلى
	سبز <- آبى + زرد

رنگ‌هاى مکمل:

رنگ‌هاى مکمل در واقع نوعى تضاد هستند که به‌ هنگام مشاهده همدیگر را طلب مى‌کنند و در کنار هم ایجاد تحرک مى‌کنند و یکدیگر را کامل مى‌کنند. هرگاه دو رنگ مکمل باهم ترکیب شوند نتیجه خاکسترى خواهد بود و تحرک آن از بین خواهد رفت و رنگى خنثیٰ بدست خواهد آمد.

اما دو رنگ مکمل در کنار هم موجب درخشانى و جلوه یکدیگر هستند. در طبیعت رنگ‌هاى مکمل در کنار هم به زیبایى مشاهده مى‌شوند چنان‌که گل سرخ در میان انبوهى از برگ‌هاى سبز قرار دارد. تضاد رنگ‌هاى مکمل از ساده‌ترین تضادهاست.

رؤیت یک رنگ باعث مى‌شود تا مکمل آن رنگ بر روى رنگ همجوار آشکار گردد. مى‌توان همه‌ٔ رنگ‌هاى مکمل را دو به دو با نسبت‌هاى نامساوى و مساوى با هم ترکیب نمود و طیف وسیعى از خاکسترى‌هاى رنگى به‌دست آورد.

مکمل رنگ قرمز <- رنگ سبز (آبى + زرد)

مکمل رنگ زرد <- رنگ بنفش (آبى + قرمز)

مکمل رنگ آبى <- رنگ نارنجى (زرد + قرمز)

کنتراست صد در صد رنگ -این تضاد مبین کنتراست صد در صد حاصله از رنگ مى باشد (جدا از کنتراست تیره-روشنی) و در عین حال همان کنتراست همجوارى دو رنگ مکمل اند که از طرفى در مورد بعضى رنگها در تضاد با تاثیرات هماهنگى قرار مى گیرند.

تصویر گامى هماهنگ از خاکسترى هایى است که از ترکیب رنگهاى مکمل بوجود آمده اند.گام مزبور ترکیب شده از دو جفت رنگ مکمل نزدیک به هم مى باشد که خاکستری-در همین گام-بر دو جفت دیگر غالب است.

رنگ و کنتراست:

کنتراست به معنای تضاد است و یکی از اصل‌های پایه‌ای رشته‌های گوناگون هنر است

تضاد و کشمکش متقابل عناصر اثر هنری موجب برقرار شدن ارتباطی منطقی ولی متضاد بین اجزا می‌شود و در تاثیرگذاری اثر بسیار موثر است، چرا که درک انسان از بسیاری چیزها با تجربه و مقایسهٔ شکل، کیفیت، و معناهای آنها به دست می‌آید

تغییر تدریجی مقدار کنتراست در یک عکس

در هنرهای تجسمی نظیر نقاشی، عکاسی و گرافیک کنتراست‌های رنگ، تیرگی-روشنی، اندازه، جهت، بافت، پهنی-باریکی، هندسی-غیرهندسی و … به کار می‌رود و اثر هنری را تاثیرگذار می‌کند

برای نمونه، رامبراند معمولا از کنتراست شدید تیرگی-روشنی بهره گرفته و با تابانیدن نور در بخش‌های مورد نظرش که در میان سایه‌های تیره وسیع در تابلو قرار گرفته‌اند، بر این بخش‌ها تاکید می‌کند.

تأثیر روانى رنگ‌ها:

از دیرباز تأثیر روانى رنگ‌ها در اشخاص مختلف مورد توجه دانشمندان بوده است؛ مثلاً ثابت شده که اتاق‌هاى ‌آبى در بیمارستان‌ها یا شیشه‌هاى آبى رنگ روى بیماران تأثیر مثبتى به‌جاى مى‌گذارد و یا رنگ‌هاى سبز و آبى خستگى را کاهش مى‌دهند. رنگ‌هاى سبز و آبى از رنگ‌هاى سردند و آبى رنگ آرامش است.

رنگ‌هاى بنفش و ارغوانى از رنگ‌هاى مجلل و فاخرند و بنفش رنگ وقار و عفت‌نفس است. قرمز تیره و بنفش تیره و سیاه قابلیت دید کمترى دارند و فضا را محدودتر نشان مى‌دهند. قرمز سمبل زندگی، قدرت و نشاط است اما براى اشخاص عصبى مناسب نیست. نارنجى سمبل انرژى است و لیموئى اشتهاآور است و براى اشخاص عصبى مناسب مى‌باشد. رنگ سبز و آبى توأماً باعث شادى مى‌شوند، براى همین است که دریا و سبزه موجب تسکین اعصاب و رفع خستگى روان است.

تلفیق رنگ سیاه، و زرد تأثیر بصرى زیادى دارد و براى مشخص کردن موانع و محدوده‌هاى خطر استفاده مى‌شود.

در روانشناسى نوین، رنگ‌ها یکى از معیارهاى سنجش شخصیت به‌شمار مى‌آیند؛ چرا که هر یک تأثیر خاصى در روح و جسم هر فرد باقى مى‌گذارند و نشانگر وضعیت روانى و جسمى وى هستند انسان از روزگاران دور تحت نفوذ و تأثیر رنگ‌هاى پیرامون خویش بوده و در طى صد و چند سال گذشته که صنعت رنگ‌سازى به اوج تحول خود رسیده، این تأثیر دو چندان شده و در همهٔ ارکان زندگى انسان‌ها رخنه کرده است. این استفاده روزافزون از رنگ‌ها تحول زیادى در زمینهٔ روانشناسى رنگ پدید آورده است.

ترکیب رنگ‌ها: با استفاده از ترکیب رنگ‌هاى اصلى و رنگ‌هاى ثانویه و سفید و سیاه، ترکیبات رنگى متعددى به‌دست مى‌آید – رنگ‌هاى اصلى قرمز، زرد، آبى و رنگ‌هاى میانى سبز، نارنجی، بنفش و رنگ‌هاى خنثى سیاه و سفید.

علاوه بر این ترکیبات، مى‌توان از مخلوط کردن هر رنگى با رنگ یا رنگ‌هاى دیگر، بسته به مقادیر مخلوط کردن هر رنگ، ترکیبات بى‌شمارى بدست آورد، که شکل استاندارد نداشته باشد.

هماهنگ کردن رنگ‌ها یعنى تلفیق یک رنگ با رنگ‌هاى دیگر و یا تلفیق بین چند رنگ به قصد ایجاد کلیتى دلپذیر براى روح و روان بیننده و ایجاد نظم با تقلید از طبیعت. از این‌رو هماهنگى رنگ‌ها باید در نظر گرفته شود. در این هماهنگى غالب بودن یک رنگ به‌طور نسبى الزامى است.

ترکیب رنگ ها

(قرمز+ زرد)= نارنجی. (صورتی+ زرد)= کرم. (قرمز+ سفید)= صورتی. (قرمز+ مشکی)= زرشکی. (آبی+ مشکی)= سورمه ای. (آبی+ سفید)= آبی کمرنگ. (سبز+ مشکی)= سبز یشمی. (نارنجی+ قهوه ای)= حنایی. (سفید+ سیاه)= خاکستری. (قرمز+ آبی)= بنفش. (قهوه ای+ قرمز)= گلبهی. (سفید+ زرد)= شیری. (قرمز+ مشکی+ زرد)= قهوه ای روشن. (بنفش+ قرمز)= سرخابی. (قرمز+ سبز)= قهوه ای.

کاربرد رنگ در ارگونومی:

رنگ ها بخشی از زندگی ما هستند. تأثیر رنگ بر زندگی بیش از حد تصور انسان است، تنها گوشه ای از اثر آن را در روحیات، کار، خستگی، حوادث، هنر و ادراک انسان مشاهده می کنیم. باتوجه به اثرات بسیار رنگ در سیستم های مختلف و نقش آن در طراحی و توسعه سیستم های انسانی، ارگونومی و مطالعه ی ویژگی های رنگ ها، اثرات آن بر انسان و روانشناسی او و فرآیند دریافت و تحلیل رنگ ها، برای مهندسان صنایع و طراحان سیستم های صنعتی-خدماتی لازم است. پژوهش دانشمندان نشان می دهد، رنگ ها همان گونه که بر روح و روان آدمی تأثیرات گوناگونی می گذارند، جسم او را نیز تحت تأثیر قرار می دهند.

رنگ و زندگی حرفه ای:
الف) رنگ و لباس های اداری: لباسی به رنگ خاکستری تیره، مشکی یا آبی سیر بپوشید تا شخصی موفق، آگاه و جدی بنظر برسید. پیراهن سفید و ساده احترام و رسمیت را برای شما به ارمغان خواهد آورد. پیراهن بژ و یا غیر سفید، چهره محافظه کارانه ملایم تری را از شما ارائه خواهد نمود.
ب) رنگ و دفتر کار: دیوارهای آبی کمرنگ نسبت به سفید بیشتر تولید آرامش نموده و بیشتر جلب توجه می کند. اسباب اثاثیه زرشکی یا ارغوانی تیره محیط کارشما رامجلل جلوه خواهد داد.
پ) ارتباط و وابستگی: اگر دقت کرده باشید لباس افراد پلیس و نظامی معمولاً برنگ آبی یا سبز تیره انتخاب می شود چون این رنگ ها نشانه قدرت و ابهت می باشند. در بیمارستان ها معمولا” از ملافه و البسه سبز کمرنگ استفاده می شود. چرا که این رنگ اثری تسکین دهنده و آرامش بخش دارد.
ت) مزایای تبلیغاتی: رستوران ها و اغذیه فروشی ها اغلب برای جلب توجه بیشتر از رنگ های قرمز و زرد استفاده می کنند. این گونه رنگ ها به وضوح دیده می شوند و بیشتر به یاد مردم می مانند.

رنگ در ساختمان:
به کاربردن رنگ های سرد برای اجزای اتاق خواب مکانی به دور از تنش و آرامش بخش را برای خوابی شیرین برای شما فراهم می کند. دیوارهای اتاق خواب را برای ایجاد آرامش به رنگ های سرد و ملایم مانند آبی رنگ آمیزی کنید. رنگ سفید و یا کرمی برای قسمت پذیرایی و نشیمن می تواند موجب راحتی اعصاب گردد.
- در نمای بیرونی ساختمان ها اگر از دو رنگ متضاد (روشن و تیره) استفاده شود موجب زیبا تر شدن نما می شود.
- درساختمان های تجاری و اداری استفاده از رنگ سفید، قرمز تیره و نارنجی توصیه می شود.

گردآوری شده توسط عباس ولدی از:

مجموعه مجله های الکترونیکی vista.ir

http://www.newdesign.ir

http://fa.wikipedia.org

http://www.ebtekarnews.com

کاربرد رنگ و مغهوم آ(خلاصه کتاب هنر رنگ ایتن)

مطالب مشابه :

فهرست کتاب ایتن عناصر رنگ

عناصر رنگ (ایتن)

کاربرد رنگ و مغهوم آ(خلاصه کتاب هنر رنگ ایتن)

منابع کنکور کارشناسی ارشد انیمیشن