شيوه‌نامه تهيه وتدوين بانك سئوالات زمين شناسي وعلوم زمين در قالب سي‌دي

اداره كل آموزش وپرورش استان چهارمحال وبختياري

معاونت آموزش متوسطه

گروه تكنولوژي وگروه‌هاي آموزشي استان

دبيرخانه راهبري درس زمين شناسي كشور

مقدمه :

ارزشيابي ابزاري است تا معلم، نقايص وعيوب كارخود را درجريان آموزش درك كند وشاگردان نيز بفهمند كه در چه سطحي از يادگيري قراردارند تاكاستي‌ها وضعف‌هاي خود را درجريان يادگيري برطرف كنند.با اين وصف منظور از ارزشيابي فقط مشخص كردن نمره از طريق برگزاري امتحان رسمي نيست ، بلكه هدف ، سنجش توانايي‌هاي شاگردان وكيفيت تدريس معلم براي بهبود فرآيند ياددهي – يادگيري است. از سوي ديگرميزان آشنايي دبيران با شيوه‌هاي مختلف سنجش وارزشيابي تحصيلي ونيزروشهاي متنوع طراحي سئوال ، در كيفيت سطح آموزش كلاسي آنان تاثيرمستقيم داشته ومي‌تواند فرهنگ موفقيت را در كلاسهاي درس آنان حاكم كند.

اهداف :

· تهيه وتدوين مجموعه‌ا‌ي كامل از سئوالات استاندارد زمين شناسي

· بهره‌گيري ازتجارب دبيران محترم زمين شناسي سراسركشور درامرطراحي سئوال

· فراهم نمودن زمينه‌ي بروز خلاقيت همكاران در طراحي سئوالات هدفمند ومفهومي

شرايط شركت كنندگان :

كليه‌ي دبيران زمين شناسي استانها (اعم از تخصصي وغير تخصصي)

شيوه‌ي اجرا :

· فصل‌هاي مختلف كتاب زمين شناسي سال سوم وعلوم زمين بين استانهاي سراسركشور تقسيم شده و دبيران گرامي هراستان بايستي فقط سئوالات فصل مربوط به استان خود را طراحي نمايند.

· هيچگونه محدوديتي در تعداد ونوع سئوالات طراحی شده ، وجود ندارد.

· لازم است همکاران محترم سئوالات خود را به صورت طبقه بندی شده ودر گروه‌های سئوالات تشریحی – مفهومی- کوتاه پاسخ – چهارگزینه‌ای و.... تنظیم نمایند.

· سئوالات همكاران بايستي توسط نرم افزار word طراحي شده وفقط درقالب CD به گروه زمين شناسي استان ارسال گردند. ضمنا با توجه به اينكه قراراست كليه سئوالات به شكل هماهنگ و با فونت وسايز قلم يكسان در بانك سئوالات طبقه بندي شوند ،از ارسال سئوالات به‌صورت pdf شده خودداري فرماييد.

· گروه‌های زمين شناسي استان‌ها پس از گردآوري مجموعه سئوالات همكاران ، ضمن تكميل فرم ذيل، آثار همكاران را حداكثرتا 15/12/89 به دبيرخانه راهبري درس زمين شناسي ارسال نمايند.

رديف	نام ونام خانوادگي	منطقه /شهرستان	مدرك ورشته	تلفن تماس

· زمان ونحوه‌ی تقدیر از برگزیدگان این فراخوان ، متعاقبا اعلام خواهد شد.

· براي آشنايي بيشتر همكاران با شيوه‌هاي مختلف طراحي سئوال ، مطالبي تحت عنوان اصول طراحي انواع 12 گانه‌ي سئوالات (بازپاسخ و بسته پاسخ) تهيه شده ودرپایان اين شیوه‌نامه درج گرديده است .

محورهاي اصلي ارزيابي سئوالات :

رديف	معيارهاي ارزيابي	امتياز
1	خوانايي وكيفيت تايپ سئوالات	5
2	عدم وجود غلط املايي در متن سئوالات	5
3	استفاده از جملات كوتاه وروان ، رعايت نكات دستوري	5
4	استفاده از عبارات دقيق وبه دور از ابهام	5
5	هرسئوال فقط یک هدف آموزشی را مورد سنجش قراردهد	5
6	رعايت سطوح حيطه شناختي در طراحي سئوالات	5
7	ميزان توجه به اهداف مهم آموزشي در تدوين سئوالات	10
8	مشخص نمودن دامنه وحد براي پاسخ سئوالات تشريحي	10
9	مناسب بودن سئوالات براي سنجش اهداف مورد نظر(روايي سئوالات)	10
10	رعايت تنوع در نوع سئوالات (گسترده پاسخ ، چندگزينه‌اي ، صحيح/غلط و...)	20
11	خلاقيت و نوآوري در طراحي سئوالات	20
جمع	100

فصلهاي درنظرگرفته‌شده براي استان‌ها :

زمین شناسی سال سوم تجربی
رديف	عنوان فصل	استان	ملاحظات
1	فصل 1- علم زمین شناسی موضوع وروش	آذربايجان شرقي
2	فصل 2- آب در هوا	آذربايجان غربي و اردبيل
3	فصل 3- آب در دریا	اصفهان
4	فصل 4- آب در خشکی	ايلام و بوشهر
5	فصل 5- کانی‌ها	چهارمحال وبختياري و خراسان جنوبي
6	فصل 6- ماگماتیسم وسنگهای آذرین	خراسان‌رضوي و خراسان شمالي
7	فصل 7- سنگهای رسوبی	خوزستان و زنجان
8	فصل 8- فرآیند دگرگونی وسنگهای دگرگون‌شده	سمنان
9	فصل 9- تغییرات سنگها	سيستان وبلوچستان و شهرتهران
علوم زمین
رديف	عنوان فصل	استان	ملاحظات
10	فصل 1- حرکات زمین	شهرستانهاي تهران
11	فصل 2-ساختمان درونی زمین	فارس و قزوين
12	فصل 3-زمین ساخت ورقه‌ای	قم و كردستان
13	فصل 4-زمین‌لرزه	كرمان
14	فصل 5-آتش فشانها وفرآیندهای آتشفشانی	كرمانشاه
15	فصل 6- ساختهای تکتونیکی وکوهزایی	كهگيلويه وبويراحمد
16	فصل 7- شواهدی در سنگها	گلستان و گيلان
17	فصل 8- تحولات گذشته	لرستان
18	فصل 9- منظومه شمسی	مازندران
19	فصل 10- ستارگان	مركزي
20	فصل 11- رسم نقشه	هرمزگان و همدان
21	فصل 12- زمین در خدمت انسان	يزد

جدول زمان‌بندي تهيه وارسال آثار :

رديف	فعاليت	زمان اجرا
1	فراخوان سئوالات وارسال شيوه نامه اجرايي به استان‌ها	نيمه اول آبان ماه 89
2	ارسال بخشنامه اجرايي به مناطق وشهرستانها	نيمه دوم آبان ماه 89
3	مهلت طراحي سئوالات وارسال به گروه زمين شناسي استان	پايان بهمن ماه 89
4	ارسال مجموعه سئوالات همكاران به دبيرخانه زمين شناسي	15/12/1389
5	بررسي سئوالات وانتخاب ومعرفي آثار برگزيده	پايان اسفندماه 89

اصول طراحي انواع 12 گانه‌ي سئوالات (بازپاسخ- کوتاه پاسخ و بسته پاسخ)

1- سئوالات تشریحی (بازپاسخ) :

آزمون شونده در پاسخ دادن به این نوع سئوالات هم از لحاظ زمان پاسخگویی وهم از نظر مقدار پاسخ آزادی کامل دارد بنابراين سئوالهای گسترده پاسخ برای سنجش بالاترین طبقه‌ی حیطه‌ی شناختی (مهارتهای فکری) مناسبترین وسیله هستند.اما یکی از مشکلات اینگونه سئوالات ذهنی بودن نمره‌گذاری آنهاست . بنابراین صرفا زمانی از این مجموعه سئوالات استفاده کنید که برای بررسی دقیق پاسخهای دانش آموزان از هرنظر آمادگی کامل داشته باشید.

2- سئوالات پرسشی (کوتاه پاسخ) :

متن این مجموعه از سئوالات بصورت پرسشی تهیه می‌شود لذا صورت سئوال را طوری بنویسید که به پاسخ مشخص نیاز داشته باشدوابهامی برای دانش آموز ایجاد ننماید . جملات کتاب عینا در متن سئوال به کار نرود زیرا باعث گرایش دانش آموزان به حفظ کردن عبارات کتاب می‌گرددوبالاخره بهتر است بجای استفاده از کلمه پرسشی (چرا) از عبارتهای (به چه دلیل یا به چه علت) استفاده نمایید.

3- سئوالات کامل کردنی (کوتاه پاسخ) :

در این نوع سئوالات پاسخ دهنده باید پاسخ سئوال را در جای خالی که معمولا با نقطه چین مشخص می‌شود بنویسد .

مثال : میزان رسوبگذاری در دیواره‌ی محدب یک رودخانه‌ی دارای انحنا ................... است.

در متن این سئوالات بایستی تنها کلمات مهم را حذف نموده و در هرجمله تعداد زیادی جای خالی قرارندهیم. ضمنا بهتر است جای خالی درقسمت آخر سئوال قرارگرفته وازکاربرد اشارات دستوری وموارد دیگری که جواب رامشخص می‌کندخودداری شود. صورت سئوال را نیز با نقل عین جملات کتاب ننویسید زیرا باعث تشویق دانش آموز به حفظ مطالب وجملات کتاب می‌گردد.

4- سئوالات تداعی (کوتاه پاسخ) :

گدازه‌های بالشی

الف ؟

ب ؟

چ ؟

به سئوالاتی گفته می‌شود که تنه‌ی سئوال به صورت سئوالی یا کامل کردنی ارائه نمی‌شود بلکه به صورت‌یک جمله امری است ودانش آموز با دیدن قسمتی از سئوال پاسخ آنرا به یاد می‌آورد.

مثال : شکل مقابل قسمتی از یک مجموعه افیولیتی را نشان می‌دهد. نام بخشهای مشخص شده بر روی شکل را بنویسید.

5- سئوالات صحیح – غلط (بسته پاسخ) :

متن اینگونه سئوالات به صورت جمله خبری نوشته می‌شود ودانش آموز صحیح یا غلط بودن هرسئوال را با علامت √ مشخص می‌نماید .در این نوع سئوالات ، الف- باید اطمینان پیدا نمود که هر عبارت قطعا صحیح یا غلط است . ب- از نوشتن وازه های گمراه کننده وازبیان عبارتهای منفی بایستی پرهیز کرد. ج- از به‌کاربردن کلماتی مانند: همه، هرگز بعضی وقتها ، غالبا و.... بايد خودداری نمود.

6- سئوالات بلی – خیر (بسته پاسخ) :

متن این نوع سئوالات باید به صورت پرسشی نوشته شود. بنابراین معمولا این سئوالات با کلمه‌ی آیا شروع می‌شوند.

مثال : با توجه به عوامل موثر بر موقعیت سطح ایستابی با گذاشتن علامت √ به سئوالات زیر پاسخ دهید:

الف - آیا موقعیت سطح ایستابی در ارتفاعات ودشتها یکسان است ؟ بله □ خیر □

ب- آیا در فصلهای پرباران عمق سطح ایستابی ثابت باقی می‌ماند؟ بله □ خیر □

7- سئوالات اصلاحی (بسته پاسخ) :

در این نوع سئوالات به آزمون شونده جمله یا متنی داده می‌شود که در آن غلط یا غلطهایی وجود دارد. لذا دانش آموز باید مورد یا موارد اشتباه را پیدا نموده وآنرا خط بزند وکلمه‌ی صحیح را بنویسید.

8- سئوالات خوشه ای (بسته پاسخ) :

در این نوع سئوالات که به آن چندصحیح – غلط نیز گفته می‌شود. تنه‌ی سئوال به صورت یک جمله‌ی ناتمام نوشته می‌شود وبه دنبال آن تعدادی جواب قرارمی‌گیرد. به این ترتیب هریک از جوابهای پیشنهادی باید به عنوان صحیح یا غلط مورد قضاوت قرارگیرد.

مثال : صحیح یا غلط بودن هرسئوال را با √ مشخص کنید.

فلات قاره : الف- حد زمین شناسی حوضه‌ی اقیانوسی است . صحیح □ غلط □

ب- حداکثر تا عمق 200 متر ادامه دارد. صحیح □ غلط □

9- سئوالات جورکردنی (بسته پاسخ) :

شکل تغییر یافته‌ای از سئوالات چندگزینه‌ای هستند.در این نوع سئوالات دو ستون وجود دارد : یکی معرف پرسشها ودیگری نشان‌دهنده‌ی پاسخها. مناسبترین موارد استفاده از این سئوالات جورکردن افراد با اقدامات یا اختراعات آنها، تاریخها با رویدادها، علتها با معلولها، اصول با کاربردها، نمادها با معانی آنها و .... است. از آنجا که پاسخ دادن به این سئوالات زمان زیادی لازم ندارد تعداد زیادی از آنها را می‌توان در یک زمان معین مورد استفاده قرارداد وبه این ترتیب نمونه‌ی تقریبا بزرگی از محتوای درسی وهدفهای یادگیری را تحت پوشش برد. اگر این سئوالات با دقت تهیه نشوندممکن است دانش آموزان را به یادگیری مطالب سطحی سوق دهند.درتهیه‌ی این سئوالات رعایت موارد زیر ضروری است :

· جفت کلمات یا جملات و... را باید متجانس نوشت.

· دست کم یکی از دو ستون باید از کلمات یا جمله‌های کوتاه تشکیل شود.

· هرسئوال جورکردنی نباید بیش از 10 تا 12 پاسخ پیشنهادی داشته باشد.

· تعداد پاسخها بیشتر از تعداد لازم باشد تا پاسخ آخری خودبخود پیدا نشود.

· بهتر است که پاسخها به ترتیب معینی (الفبایی ، نزولی یا صعودی) چیده شوند.

· هردوستون جورکردنی روی یک صفحه چاپ شوند.

· ستون سئوالات را با شماره وستون جوابها را با حروف مشخص کنید.

· هرسئوال جورکردنی باید راهنما داشته باشد. در راهنمای سئوال باید اطلاعات لازم را درباره‌ نحوه‌ی مقایسه وجورکردن‌پرسشها وپاسخها‌در اختیاردانش آموزگذاشت.این‌کار ازابهام‌وسرگردانی او می‌کاهد.

مثال :معادل درونی هریک از سنگهای ستون سمت راست در ستون سمت چپ ذکرشده‌است . حرف یا حروف مرتبط را داخل پرانتز بنویسید: ( ) 1. بازالت الف) گرانیت

( ) 2. ریولیت ب) دیوریت

( ) 3. آندزیت ج) پریدوتیت

د) گابرو

10- سئوالات تک گزینه‌ی صحیح (بسته پاسخ) :

در این نوع سئوالات تنها یکی از گزینه‌ها صحیح بوده وبقیه کاملا غلط می‌باشند.

مثال : دریک نمونه سنگ به ابعاد 6 ، 5 و4 سانتیمتر حجم فضاهای خالی 24 سانتیمتر مکعب است. تخلخل این سنگ چند درصد می‌باشد؟

الف) 25 ب) 20 ج) 50 د) 40

11- سئوالات بهترین گزینه صحیح (بسته پاسخ) :

دراین سئوالات همه‌ی گزینه‌ها درست هستند اما یکی از آنها صحیح‌ترین پاسخ است . بنابراین لازم است در راهنمای سئوال برای آزمون شوندگان توضیح دهید که تمام گزینه‌ها را بخوانند وسپس صحیح‌ترین پاسخ را انتخاب کنند. بدون این راهنمایی دانش آموزان با دیدن اولین گزینه‌آن را برگزیده واز خواندن سایر گزینه‌ها صرف نظر می‌کنند. مثال : در ارتباط با علت تشکیل مه‌دود فتوشیمیایی مناسب‌ترین گزینه‌را انتخاب کنید:

الف) ترکیب نیتروژن واکسیژن در اثر گرمای حاصل از مصرف سوخت که درمجاورت نورخورشید به ارون تبدیل می‌گردد.

ب) ترکیب نیتروژن واکسیژن در اثر گرمای حاصل از مصرف سوخت که در نهایت باعث تشکیل ازون در سطح زمین می‌شود.

ج) ترکیب نیتروژن واکسیژن که در اثر نورخورشید به تشکیل ازون در سطح زمین منجر شده وباعث آلودگی هوا می‌گردد.

د) کارخانه‌ها واتومبیل‌ها با مصرف سوخت وتولید گرما باعث تشکیل ازون در سطح زمین شده وهوای شهر را آلوده می‌کنند.

12- سئوالات چندگزینه صحیح (بسته پاسخ) :

در این نوع سئوالات تعداد گزینه‌ها لزوما 3 ،4 یا 5 گزینه نیست بلکه می‌تواند بیشتر از 5 گزینه را شامل شده وپاسخ صحیح نیز می‌تواند بیشتر از یک گزینه باشد. مثال : سرعت کاهش امواج p درلایه‌های نامبرده‌ی زمین را به ترتیب بیشترین سرعت موج تا کمترین سرعت تعیین کنید: (بیشترین سرعت عدد 1 وبه ترتیب اعداد 2 و... رابرحسب کاهش سرعت به هرگزینه اختصاص دهید. گزینه‌های انحرافی نیز وجود دارد) :

( ) الف – استنوسفر ( ) ب- پوسته ( ) ج- زیر 670 کیلومتری ( ) د- زیر مرز موهو ( ) ه- لیتوسفر ( ) و- منطقه تغییر فاز

نکته : برای تهیه انواع سئوالات تک گزینه‌ای صحیح ونيز صحیح‌ترین گزینه لازم است موارد زیر رعایت گردند:

· سعی شود هرسئوال یک هدف آموزشی را اندازه بگیرد.

· سئوالها کاملا روشن وواضح نوشته شوند واز عبارات وکلمات قابل فهم برای دانش آموزان استفاده شود.

· از تکرار مطالب در گزینه‌ها خودداری کنید.

· مطالب اصلی سئوال را بطور کامل در تنه‌ی سئوال بنویسید تا آزمون شونده بداند که سئوال به چه مطلبی مربوط است.

· همه‌ی گزینه‌ها باید متجانس بوده وبه موضوع واحدی مربوط باشند.

· سئوالها را طوری بنویسید که پاسخ درست تنها پاسخ صحیح یا قطعا درست‌ترین جواب باشد.

· برای اندازه‌گیری فرآیندهای پیچیده‌ی ذهنی از جدول نمودار وتصاویر و... می‌توانید استفاده کنید.

· گزینه های انحرافی راطوری بنویسید که توجه آزمون شوندگان بی اطلاع از موضوع سئوال را به خود جلب کند.

· گزینه‌های هرسئوال باید به گونه‌ای نوشته شوند که از نظر دستوری وجمله‌بندی به درستی مکمل متن سئوال باشند.

· در سئوالات منفی کلمات منفی را بصورت برجسته جلوه دهید.

· اگرمتن سئوال منفی است نباید گزینه‌ها هم منفی باشند(منفی مضاعف) .

· تا حدامکان از کاربرد عبارتهایی نظیر { همه موارد- گزینه الف وب – هیچکدام ویا ....} خودداری کنید.

· سئوالها را مستقل ازیهم بنویسید زیرا اگر دانش آموز پاسخ سئوال اول را نداند امتیاز سئوال دوم را نیزازدست ‌می‌دهد.

· سعی کنید دو گزینه ی متضاد که یکی از آنها درست است به کار نرود.

· از طرح سئوالات گمراه کننده خودداری کنید.

· درسئوالاتی که تنه‌ی آنها جمله‌ی ناتمام است جای خالی را درقسمت آخرجمله قراردهید.

· تنها درصورت لزوم از آزمونهای چندگزینه‌ای استفاده کنید.

· محل قرارگرفتن گزینه‌ی صحیح (کلید) در میان گزینه‌ها را به طور تصادفی انتخاب کنید.

آدرس جديد سايت دبيرخانه زمين شناسي : www.zaminshenasi.medu.ir

آدرس پست الكترونيك دبيرخانه زمين شناسي : [email protected]

دبيرخانه راهبري درس زمين شناسي كشور

مستقر در استان چهارمحال وبختیاری

شيوه‌نامه تهيه وتدوين بانك سئوالات زمين شناسي وعلوم زمين در قالب سي‌دي

مطالب مشابه :

سوال های امتحانی دی 91 شاهد

مختصری از فعالیتهای هفته سلامت در مدرسه امام صادق (ع)-ناحیه 2 قزوین

سوال های امتحانی دی ماه 91 ریحانه

پایگاه تغذیه سالم دبستان شهید نقدی ناحیه 2 قزوین افتتاح شد

خاطرات مدرسه فرهاد

گزارش حضور مدير كل محترم در ناحيه 2 قزوين

نمونه سوال امتحانی

بازخوردهای توصیفی

برگزیدگان مسابقه طراحی ونقاشی آشنائی با بیماری دیابت (مدارس ناحیه 2 قزوین)

شيوه‌نامه تهيه وتدوين بانك سئوالات زمين شناسي وعلوم زمين در قالب سي‌دي