روزی که مهندس بازرگان استعفا داد

روز ۱۴ آبان ۱۳۵۸ یک روز پس از تسخیر سفارت آمریکا در تهران، دولت موقت به

نخست‌وزیری مهندس مهدی بازرگان استعفای خود را تقدیم کرد.

روزنامه کیهان فردای آن روز در خبری نوشت: «مهندس مهدی بازرگان نخست‌وزیر

استعفای خود را تقدیم امام کرد. به دنبال استعفای دولت امروز اعلام شد که این

استعفا دیروز در قم تقدیم امام شده است. صادق طباطبایی معاون سیاسی

نخست‌وزیر و سخنگوی دولت در گفت‌وگوی کوتاهی درباره تکلیف کارهای جاری

مملکت تا تعیین تکلیف دولت جدید اعلام کرد: تا تعیین تکلیف قطعی پذیرش

استعفای دولت بازرگان و تعیین دولت جدید، مهندس بازرگان و اعضای هیات دولت

ایشان کارهای جاری مملکت را انجام خواهند داد. طباطبایی گفت: اعضای کابینه

که در هیات حسن نیت مذاکرات کردستان عضویت دارند همچنان کارهای مربوطه و

مذاکرات خود را دنبال خواهند کرد. طباطبایی در مورد اینکه آیا استعفای دولت از

سوی امام پذیرفته شده است یا خیر، سکوت کرد.»

متن استعفای مهندس بازرگان که در روز ۱۴ آبان ۵۸ در قم تقدیم امام شد، بدین

شرح است:

«بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم. حضور محترم حضرت آیت‌الله‌العظمی امام روح‌الله الموسوی

الخمینی دامت برکاته. با کمال احترام معروض می‌دارد پیرو توضیحات مکرر و نظر به

اینکه دخالت‌ها، مزاحمت‌ها، مخالفت‌ها و اختلاف نظر‌ها، انجام وظایف محوله و

ادامه مسئولیت را برای همکاران و اینجانب مدتی است غیرممکن ساخته و در

شرایط تاریخی حساس حاضر نجات مملکت و به ثمر رساندن انقلاب بدون وحدت

کلمه و وحدت مدیریت میسر نیست، بدین‌وسیله استعفای خود را تقدیم می‌دارد

تا به نحوی که مقتضی می‌دانند کلیه امور را در فرمان رهبری بگیرند یا داوطلبانی

را که با آنها هماهنگی وجود داشته باشد مامور تشکیل دولت فرمایند. با عرض

سلام و دعای توفیق. مهدی بازرگان،۵۸/۸/۱۴»

یکی از مهم‌ترین انتقادات به دولت بازرگان این بود که این دولت مبتنی بر شرایط

انقلابی عمل نمی‌کند. وی در پاسخ به این انتقادات گفت: «اگر مقصود از انقلابی

عمل کردن، زدن و ریختن و کشتن و پاشیدن و پا روی همه اصول و قانون و مقررات

گذاشتن باشد البته دولت و شخص بنده انقلابی نیستیم. اما اگر بنا باشد که نظم

و اصول و سیستم و تغییر عمیق باشد ما انقلابی بودیم و هستیم. اما اینکه می‌

گویند دولت قاطع نیست، فکر کنید کسی را چاقویی دستش می‌دهند اما تیغه

چاقو را به کس دیگری می‌دهند و دستش چاقویی است که اصلا تیغه ندارد.»

بازرگان در متن استعفای خود از «دخالت‌ها، مزاحمت‌ها، مخالفت‌ها و ...» می‌گوید

؛ مواردی که به گفته او وحدت کلمه لازم برای پیشبرد اهداف انقلاب را تهدید می‌

کند. همین مسائل بود که باعث شد دولت موقت در طول دوران زمامداری ۳ بار

استعفا کند اما هر بار بنا به دلایلی ناچار به ادامه کار شد. اما واقعه گروگان‌ گیری

در سفارت آمریکا عزم دولت موقت به کناره‌گیری را جزم کرد و آخرین استعفای

دولت مهندس بازرگان مورد قبول واقع و پایان کار این دولت ۹ ماهه اعلام شد.

بازرگان در پیام پایانی رادیو تلویزیونی تحت عنوان خداحافظی با ملت گفت:

«اول حلالیت می‌طلبم از مردم به خاطر خطا‌ها، زیان‌ها، خسارت‌هایی که مرتکب

شدیم و حتما مرتکب شدیم. هر جا که بودیم چه در دوران مبارزه و چه در خدمات

اداری گام به گام و سنگر به سنگر جلو رفتیم و غیر از این راهی و وسیله‌ای بلد

نبودیم، حالا دیگر متاسفیم و عذر می‌خواهیم چون بشر بودیم و راهی جز این بلد

نبودیم. این چیزی بود که مردم از ما می‌خواستند.»

بازرگان با شکایت از دخالت‌های بی‌جا در کار دولت موقت، در پاسخ حمله منتقدان

به دیدار بدون اجازه وزرا با نمایندگان کشورهای خارجی می‌گوید: «آن نخست‌وزیری

که بخواهد برای ملاقات با وزرا اجازه بگیرد برای لای جرز خوب است.»

"روحش شاد و یادش گرامی"

مطالب مشابه :