اصطلاحات و واژگان مالياتي

تعاریف و اصطلاحات

مالیات:قسمتی از درآمد و دارایی افراد است که به منظور تأمین هزینه های جامعه و پرداخت مخارج عمومی ، برطبق قانون، توسط دولت وصول می شود.

مالیات بر دو دسته تقسیم می شود:

١- مالیاتهای مستقیم

 ٢- مالیاتهای غیر مستقیم

مالیاتهای مستقیم: مالیاتهایی هستند که مستقیما بر منبع درآمد یا دارایی اشخاص وضع می شوند. این نوع مالیاتها متناسب با درآمد اشخاص حقیقی و حقوقی وصول می شوند و خود بر دو دسته اند:

١- مالیات بر درآمد   

٢- مالیات بر دارایی

مالیاتهای غیرمستقیم: مالیاتهایی هستند که به قیمت کالاها و خدمات اضافه شده و به مصرف کننده تحمیل می گردند. پرداخت کننده آنها مشخص و معین نیست و تحقق این مالیات بستگی به یک قسمت از فعالیتهای اقتصادی افراد جامعه دارد. این مالیاتها نیز به دو دسته تقسیم می شوند:

١-مالیات بر مصرف و فروش

٢- مالیات بر واردات

مأخذ ومبنای مالیات:بخش معینی از درآمد یا دارایی اشخاص است که مالیات طبق شرایطی به آن تعلق می گیرد . به این بخش معین ، درآمد یا دارایی مشمول مالیات نیز گفته می شود.

نرخ مالیات: درصد یا ضریبی است که مبنای محاسبات مالیات قرار می گیرد و بسته به مورد، متفاوت است.

نرخ مالیات به سه دسته تقسیم می شود:

١-نرخ تصاعدی   ٢ - نرخ تناسبی    ٣- نرخ تنازلی

مبلغ مالیات : عبارتست از حاصلضرب نرخ مالیات در مأخذ مالیات و نشاندهنده مبلغی است که از مودیان وصول می شود.

مودی مالیاتي: اشخاص حقیقی یا حقوقی که بر طبق قانون موظف به پرداخت مالیاتهای مستقیم   می باشند.

ممیز مالیات: مأمور سازمان امور مالیاتی که وظیفه رسیدگی و تشخیص مالیاتها را به عهده دارد.

سازمان امور مالیاتی : موسسه ای دولتی است که وظیفه تشخیص و وصول مالیات بر طبق قوانین مالیاتی را به عهده دارد. این موسسه زیر نظر وزارت امور اقتصادی و دارایی فعالیت می کند.درآمدهای کسب شده توسط سازمان امور مالیاتی ، درآمد عمومی بوده و متعلق به خزانه کل کشور می باشد و این سازمان اجازه هزینه کردن این درآمدها را ندارد. هزینه های سازمان امور مالیاتی از بودجه  دولت  تأمیــن می شود.

هزینه های قابل قبول مالیاتی: هزینه های متعارفی که اشخاص حقیقی یا حقوقی برای انجام فعالیتهای خود پرداخت می کنند. در واقع این میزان از هزینه ها از درآمد افراد کسر می شود تا درآمد مشمول مالیات محاسبه شود.(یعنی مالیات به این هزینه ها تعلق نمی گیرد.)

نکته: انواع این هزینه ها در مواد ١٤٧ و١٤٨ قانون مالیاتهای مستقیم ذکر شده است.

معافیتهای مالیاتی: میزانی از درآمد یا دارایی اشخاص است که بر طبق قانون ، مالیات بر آنها تعلق نمی گیرد. معافیت مالیاتی در زمان محاسبه درآمد مشمول مالیات از کل درآمد یا دارایی شخص کسر   می شود. مبلغ معافیتهای مالیاتی را قانونگذار معین می کند. مثلا در مبحث مالیات بر ارث، میزان معافیت مالیاتی برای وراث طبقه اول (شامل همسر ، فرزندان ، پدر و مادر و نوادگان) مبلغ ٣٠ میلیون ریال است.

اظهارنامه مالیاتی : فرمی است که از طرف سازمان امور مالیاتی در اختیار مودیان قرار می گیرد. مودی موظف است که خلاصه ای از وضعیت مالی خود را جهت محاسبه مالیات ، در اظهارنامه درج کرده و در موعد مقرر به سازمان امور مالیاتی تسلیم نماید.

انواع اظهارنامه های مالیاتی عبارتند از:

١- اظهارنامه مالیات بر ارث

٢- اظهارنامه مالیات بر درآمد

٣- اظهارنامه مالیات بر درآمد املاک

٤- اظهارنامه مالیات بر درآمد اتفاقی  و . . .

استهلاک: کاهش ارزش دارایی بر اثر گذشت زمان بدون توجه به تغییر قیمتها را استهلاک گویند. مأخذ استهلاک ، قیمت تمام شده دارایی می باشد.

مالیاتهای تکلیفی: مالیاتهایی که پرداخت کنندگان وجوه طبق قانون مالیاتهای مستقیم مکلف به کسر و پرداخت آن مالیاتها در مواعد قانونی تعیین شده می باشند.

مالیاتهای تکلیفی عبارتند از:

١ – مالیات بر درآمد اجاره املاک

٢- مالیات بر درآمد حقوق

٣- مالیات بر درآمد حق الزحمه

٤- مالیات علی الحساب حق الوکاله وکلا

٥-  مالیات بر درآمد پیمانکاری و مهندسی مشاور

٦ - مالیات بر درآمد اشخاص حقوقی خارجی و موسسات مقیم خارج از ایران

قوانین حاکم بر نظام مالیاتی : در ایران قوانین حاکم بر نظام مالیاتی به دو دسته  عمده تقسیم می شوند:

١ – قانون مالیاتهای مستقیم مصوب ١٣٨٠

٢- قانون مالیات بر ارزش افزوده

مالیات بر ارزش افزوده: آن میزان از مالیــات اســت که به قیمت تمام شده کالاها و خدمات  اضافه شده و مصرف کننده آن را می پردازد. نرخ آن توسط  قانون تعیین می شود(اين مبلغ براي سال 1390به ميزان ٥% می باشد.)

روشهای تشخیص مالیات بر درآمد:

١ – از طریق دفاتر قانونی       ٢- مالیات علی الرأس

دفاتر قانونی: بر طبق ماده ٩٥ ق م م ، دفاتر قانونی شامل دفتر روزنامه ، دفتر کل و دفتر درآمد و هزینۀ مشاغل می باشند.

دفاتر قانونی باید دارای شرایط زیر باشند تا مورد قبول سازمان امور مالیاتی قرار بگیرند:

١ – دفاتر باید قبل از شروع سال مالی خریداری شوند.

٢- دفاتر باید پلمپ و صفحه گذاری شده باشند که این کار توسط اداره ثبت یا سازمان امور مالیــــاتی انجام می شود.

٣- در نگارش دفاتر باید آیین نامه تحریر دفاتر اصلاحيه سال 1384 رعایت شود.

مالیات علی الرأس: نوعی ازمالیات بر درآمد است که در صورت عدم وجود دفاتر قانونی و ارائه آن از طرف مودی و یا ردّ دفاتر قانونی از طرف سازمان امور مالیاتی ، به صورت مستقیم توسط ممیز مالیــاتی و با توجه به قرائن و ضرایب مالیاتی از پیش تعیین شده ، محاسبه می گردد.

 

 

قرائن مالیاتی (پایه های مالیاتی) : عواملی که در هر رشته از مشاغل با توجه به موقعیت شغل، برای تشخیص درآمد مشمول مالیات به طور علی الرأس به کار می رود. بعضی از قرائن مالیاتی عبارتند از:

١ – خرید سالانه     ٢- فروش سالانه    ٣- درآمد ناخالص سالانه    ٤- میزان تولید(در کارخانجات)

ضرایب مالیاتی: ارقام درصدی مشخصی از درآمد اشخاص که حاصلضرب آنها در قرینه مالیاتی در موارد تشخیص علی الرأس، درآمد مشمول مالیات را حاصل می کند.

مثلا ضریب مالیاتی نمایندگان بیمه ٢٦% است. یعنی ٢٦% درآمد ناخالص سالانه یک نماینده بیمه بعنوان درآمد مشمول مالیات وی در محاسبه مالیات علی الرأس خواهد بود.كه هر مبلغي بدست آمد پس از كسر معافيت ماده 84 قانون براساس نرخ هاي جدول ماده 131ماليات محاسبه خواهد شد

جرایم مالیاتی: چنانچه مودیان در انجام هر یک از تکالیف قانونی خود تخلفی مرتکب شوند ، از سوی سازمان امور مالیاتی جریمه ای به آنها تعلق می گیرد. نرخ این جریمه بسته به مورد در قانون مالیاتهای مستقیم مشخص شده است.

برخی از این تخلفات عبارتند از:

١ – عدم تحویل به موقع دفاتر قانونی و اظهارنامه مالیاتی

٢- عدم پرداخت به موقع مالیات

٣- تسلیم اظهارنامه خلاف واقع


مطالب مشابه :


اصطلاحات و واژگان مالياتي

بر طبق ماده ٩٥ ق م م ، دفاتر قانونی شامل براساس نرخ هاي جدول ماده 131ماليات



برچسب :