آيينهاي سنتي يلدا در آذربايجان
مردم استان آذربايجان شرقي به عنوان يكي از خطه‌هاي زرخيز ايران زمين براي زنده نگه داشتن شب يلدا، آداب و رسوم ويژه‌اي دارند
مردم آذربايجان در شب يلدا، "چيلله قارپيزي" (هندوانه چله) مي‌خورند و معتقدند با خوردن هندوانه، لرز و سوز سرما به تنشان تاثير نداشته و اصلا سرماي زمستان را حس نمي‌كنند. در بيشتر شهرها و روستاهاي آذربايجان شرقي، رسم بر اين است كه كساني كه نامزد هستند در دوران نامزدي در اين شب براي نامزدهاي خود "خوانچه" طبق مي‌فرستند و اقوام در هر چه بهتر بودن اين خوانچه‌ها كمك مي‌كنند. محتويات خوانچه‌ها عبارتند از شيريني، پرتقال، سيب، انار، هندوانه، آيينه و پارچه كه با پولك و تور تزيين مي‌شود.
هنگام غروب، زنان فاميل هدايايي به رسم ياري به منزل داماد آورده و به جشن و پايكوبي مي‌پردازند. سپس طبق‌هاي آماده را بر سر افرادي كه معين شده قرار داده و روانه خانه عروس مي‌كنند و مادر عروس پس از تحويل طبق‌ها، هداياي مانند پول، شيريني، جوراب و دستمال به آنها مي‌دهد.
فرداي اين شب، مادر دختر تمام طبق‌ها را در اتاق ميهمان چيده و از زنان فاميل براي صرف ميوه و شيريني دعوت مي‌كند.
علاوه بر فرستادن سهم چله براي نوعروس، در نخستين سال ازدواج زوجهاي تبريزي، پدر عروس قبل از غروب آفتاب سهم دختر و دامادش را كه شامل هندوانه، ميوه، آجيل، شيريني، يك قواره پيراهني با كفش و چادري روانه منزل آنها مي‌كند.
در آذربايجان سابقا كه ارتباطات به اين آساني نبود، از اواخر تابستان مقدار زيادي هندوانه و خربزه در تور مي‌گذاشتند و آن را از سقف آشپرخانه آويزان مي‌كردند تا در هواي آزاد خراب نشود و يا اين كه در كاه قرار مي‌دادند.
هندوانه مهمترين خوراك شب چله مردم آذربايجان شرقي است. اغلب مردم در اين شب برنج، مرغ و آش شير پخته و بعداز شام نيز از تنقلات موجود در منزل شامل قاورقا (گندم برشته با شاهدانه)آجيل، لبو، هويچ، حلواي گردو انواع ميوه، خربزه، هندوانه و خشكبارهايي چون انگور، بادام و سنجد ميل مي‌كنند.
ريش‌سفيد خانواده در حالي كه با چاقو هندوانه را مي‌برد، مي‌گويد قادا بلاميزي بو گئجه كسدوخ (بلاياي خودمان را امروز بريديم).
در تبريز پوستهاي ميوه و آشغالها را در آب روان ريخته و اين رفتار راخوب و خوش يمن مي‌دانند. بعد از خوردن تنقلات و ميوه، در سابق بزرگان خانواده به نقل حكايات و داستان‌هايي از حماسه‌هاي ملي اين سرزمين نظير، اصلي و كرم، باياتي خواندن و ضرب‌المثل پرداخته و تا پاسي از شب به صحبت و گفتگو مشغول مي‌شوند. زنان معمولا تا پايان چله كوچك خانه تكاني نمي‌كنند و اعتقاد دارند اگر در طول اين دو چله كسي خانه تكاني كند، چله او را نفرين مي‌كند و اگر چله كسي را نفرين كند، به نكبت و بدبختي گرفتار مي‌شود.
به اعتقاد مردم آذربايجان در اين مدت سرماي زمستان به اوج خود مي‌رسد و اين امر براي كشاورزان كه افزايش محصولات تابستان آنها بستگي به اوج سرماي زمستان دارد، بسيار خوشايند است.
در «چله كوچك» از شدت سرما كاسته مي‌شود و مردم آذربايجان شب اول چله را نيز جشن مي‌گيرند، چرا كه اين چله نويدبخش آمدن بهار و آغاز سرزندگي، شادابي و كار و تلاش است.
اگر چه هم‌اكنون جشن شب چله در شهرهاي آذربايجان، تاحدودي رنگ و بوي باستاني و سادگي خود را از دست داده، اما در برخي از روستاها و شهرهاي كوچك آذربايجان، رسم شب چله به همان حلاوت گذشته باقي است. جمع شدن دور كرسي، رفتن به منزل بزرگ خانواده و ايل و طايفه، برگزاري مراسم جشن و عروسي در اين شب، برگزاري برخي مسابقات هيجان‌انگيز نظير اسب‌سواري، تيراندازي از جمله آنها است. حتي وقتي ساكنان ساده و بي‌رياي روستا، دور كرسي جمع مي‌شوند، دست از شوخي‌ها و نقل روايات و «تاپماجالار» و «باياتيلار» برنمي‌دارند. شايد نقل اين تاپماجالار (معماها) و باياتيلار (دوبيتي‌هاي آذري) يكي از مشخصه‌هاي شب چله باشد، اما هندوانه مهمترين مشخصه «چله» است.
هندوانه سمبل شب چله
اولين چيزي كه از يادآوري شب چله به ذهن خطور مي‌كند، حضور «هندوانه» در اين مراسم است. هندوانه مظهر شيريني، خونگرمي، سرسبزي و سرخ‌فامي، شادابي و سرزندگي است. «هندوانه» براي شب چله لازم است و اين رسمي است كه تاكنون بدون تغيير باقي مانده است. از همين روست كه مي‌توان در ميان خوانچه‌هاي خانواده داماد براي خانواده عروس هنوز آن را مشاهده كرد!
خوانچه
«خوانچه» و يا به تلفظ آذربايجاني‌ها، «خونچا» به تحفه‌اي گفته مي‌شود كه خانواده داماد در شب يلدا براي خانواده تازه‌عروس مي‌فرستد. در ميان اين خوانچه، علاوه بر هندوانه مي‌توان تحفه‌هاي رنگارنگ نظير پارچه‌هاي حرير و گرانقيمت، ميوه‌ها و شيريني‌هاي متنوع و آجيل را مشاهده كرد برخي از آذربايجاني‌ها و به ويژه «تازه‌داماد» در چنين شبي سعي مي‌كند ذوق هنري خود را به رخ خانواده عروس و به ويژه عروس‌خانم بكشد! به همين خاطر، هندوانه را به شيوه زيبا، جالب و شورانگيزي، تزئين مي‌نمايد.
آجيل
آجيل هم يكي ديگر از ملزومات شب چله است. آجيل آذربايجان كه به لحاظ كيفيت و تنوع، زبانزد خاص و عام است همواره حضور موثري در اين مراسم دارد. در سال‌هاي دور، تنقلات شب چله، به تخمه، پشمك، سنجد، قيسي، برگه زردآلو، بادام و گردو ختم مي‌شد. اما اكنون، در سفره شب يلداي مردم آذربايجان انواع آجيل‌هاي تشريفاتي! نظير: پسته، فندق، مغز بادام و گردو و انواع ميوه‌هاي گرمسيري نظير، پرتقال، نارنگي، و حتي موز و نارگيل را مي‌توان مشاهده كرد.
در قديم‌الايام، مردم آذربايجان در اواخر فصل برداشت محصول هندوانه، چند عدد هندوانه درشت و مرغوب را بر روي بوته، در «بوستان» حفظ مي‌كردند. كشاورزان آذربايجاني، روي اين هندوانه را براي اين كه از گزند سرما و حيوانات موذي در امان بمانند، با خار و خاشاك و بوته‌ها مي‌پوشاندند و در شب يلدا از اين هندوانه‌ها استفاده مي‌كردند. اما اكنون هندوانه مردم آذربايجان، از شهرهاي گرمسيري نظير ميناب، دزفول و اهواز تأمين مي‌شود.
مطالب مشابه :
چند ایده برای تزئین خانه با صدف
می توانید برای سرویس عروس خانمها درب شیشه هایشان و حتی خود شیشه هایشان را با صدف تزئین کنید.
عروسی (هیش،عیش)در قشم
اين خانه‌ها را با پارچه‌هاى الوان و رشته‌هاى لامپ رنگى چنان تزيين عروس و داماد در
آيينهاي سنتي يلدا در آذربايجان
هندوانه، آيينه و پارچه كه با پولك و تور تزيين كنند و مادر عروس پس از تحويل طبق
تبریک عید قربان ونگاهی به قوربان پايي "قوربانلیق"در خاروانا
براي تازه عروس مي‌باشد. گوسفند قرباني را با رنگهاي شاد و بستن آيينه و تورهاي رنگي تزيين
آشنایی با آداب و رسوم لرگان (مراسم ازدواج)
سپس عروس و داماد اسبي را تزيين مي كرد تا عروس را روي آن بچه ديگري آيينه به دست
مراسم خواستگاري و ازدواج
شهر ما نگین سرخی روی حلقه زمین - مراسم خواستگاري و ازدواج - این انقلاب بی نام امام خمینی (ره
آیین سنت ازدواج در ایران باستان
عروس و داماد! اين برند و خانه را خود تزيين و با نگاه داشتن آيينه روبروي آنان به آن ها
ازدواج در ايران باستان
چند روز پيش از عروسي، عروس و داماد و خانه را خود تزيين و و آيينه در دست دارد
برچسب :
تزيين آيينه عروس