نماد های هنری ترکمن نویسنده : جمال الدین توماج نیا
قوچوق یا شاخ قوچ يكي از رايج‌ترين نقوش مورد استفاده در هنرهای سنتی تركمن‌ها است ، شاخ قوچ نقشيست كه در آن اوج نماد پردازي قوم تركمن را مي‌توان مشاهده نمود . اين نماد ، نه تنها در ميان قبايل تركمن مورد استفاده قرار مي‌گيرد بلكه نماديست كه شهرت جهاني دارد . ابتدا سخن را با بحثي در مورد نماد و نمادپردازي آغاز مي‌كنيم سپس در مورد قوچ ، شاخ قوچ و نمود آن در تمدن‌‌هاي كهن سخن مي‌گوييم و كاربرد‌هاي اين نقش را در زندگي اقوام تركمن بررسي نموده به انواع فرم موجود اين نقش در وسايل و ابزار زندگي روزمره تركمن‌ها به خصوص فرش‌ها و دستبافته‌های آنان خواهيم پرداخت و با تحليل شکل‌هاي گوناگون اين نقش در فرش‌هایشان به آیینی - مذهبی بودن این نماد اشاره خواهد شد.
كليد واژه ها : نماد ، فرش ترکمن ، قوچ ، شاخ قوچ ، قوچوق
مقدمه
نمادگرايي و رمز‌پردازي ابزاريست كهن در جهت بيان مفاهيم ؛ نماد انديشه را بر مي‌انگيزد و انسان را به گستره تفكر بدون گفتار رهنمون مي‌شود .(هال،1380، چهارده) نماد چيزيست كه به جاي چيز ديگر به كار مي‌رود و نشانه آن است و بر آن دلالت دارد.(هال،1380، پانزده)
شايد اولين نمادها ، نمادهايي بوده كه بر اساس پرستش و تقديس طبيعت توسط انسان پا به عرصه ظهور نهاده‌اند: آسمان و زمين ، نماد زايش و رحمت ، حيوانات و گياهان . اولين نمادها با زايش اولين اسطوره‌ها به وجود آمده‌اند . به نظر جوزف كمپبل " كليد دسترسي به نيروي بالقوه روحي نوع بشر اسطوره مي‌باشد ، جستجويي براي معنا و تجربه " (کیتسی، 1378، 19) در بسياري از موارد ، هنگامي كه فاقد معلومات كلامي صحيح براي توضيح يك پديده باشيم ، به اسطوره‌سازي روي مي‌آوريم ، به طوري كه قادر خواهيم بود با استفاده از زبان رايج ، تجربه‌اي معنوي را به ديگران منتقل كنيم .
اسطوره‌ها و افسانه‌ها طرح شدند تا تن و روان را ، با يكديگر همراه سازند . آنها ابزاري براي كمك به روان انسان در مشاركت براي گذر ضروري زندگاني هستند . اسطوره هر گناهي كه به شكار و كشتن حيوانات ربط داشت را پاك مي‌كرد . در نتيجه اولين اسطوره‌ها ، به دنياي حيوانات مربوط مي‌شدند مي توان سير تحول اسطوره را بدين صورت بيان نمود كه در وهله اول بشر تحت تاثير راز و رمز و خصوصيات ظاهري برخي حيوانات به تقليد از آنها پرداخت سپس با دنياي گياهان و معجزه زمين حاصلخيز آشنا شد و عاقبت كانون توجه به سوي آسمان‌ها و جهان افلاك چرخيد ، اما مفهوم اسطوره همچنان از نسلي به نسل ديگر به ويژه در اشكال هنري مختلف از جمله معماري و پوشاك ، اسباب سواركاري و... منتقل شد . لروي گورهان عقيده دارد كه مردمان باديه نشين با فرض قرار دادن مداخله‌‌اي " مرموز " از دل قلمرو حيوانات و گياهان سمبل‌هايي را بيرون مي‌كشيدند ، اعقاب آنها كه به زندگاني شباني و كشاورزي )يكجا‌نشيني روي آورده بودند همين علائم و نشان‌ها را از طريق سبك دادن به آنها و " خطي نمودن " اين نشان‌ها دگرگون نمودند ،كاري كه در مورد حروف الفبا و اعداد نيز انجام داده بودند . اين دگرگوني نشانه افول تدريجي تفكر اسطوره‌سازي و مداخله " مرموز " طبيعت و سر‌آغاز تمدن شهرنشيني كلان بود ما همچنين به از ياد بردن منشاء معنا و اهميت نشان‌ها و سمبل‌هاي خود تمايل داريم . (کیتسی، 1378، 20) این تغییر و تحول را در عرصه هنرهای سنتی ترکمن‌ها می‌توان در هنر فرش بافی ایشان مشاهده کرد . پس از گذشت سالیان نمادهایی که روزگاری معنی خاصی در میان مردم داشته‌اند و بر روی فرش‌ها بافته می‌شده‌اند امروزه معانی خود را از دست داده‌اند و میزان آگاهی ما از آنها کاهش یافته است . این جستار بر آن است تا با نگاه به شکل نقش مورد بحث در فرش‌های ترکمنی به محتوای فراموش شده این نقش و کارکرد آیینی - مذهبی آن در میان قوم ترکمن بپردازد
مطالب مشابه :
رمزگشایی شیرهای سنگی (قوچ های سنگی )
گنج یابی وکشف عتیقه ها - رمزگشایی شیرهای سنگی (قوچ های سنگی ) - گنج یابی
قوچ های سنگی و باورها
اندیشه - قوچ های سنگی و باورها - فرهنگی، ادبی، تاریخی، هنری،طنز - اندیشه
متولدین فروردین، نماد: حمل
لیلیوم - متولدین فروردین، نماد: حمل - این جا همه چی درهمه! چرا که نه؟؟؟ - لیلیوم
معرّفی نمادهای شیطان پرستی
این شکل نماد اصلی فراماسون ها می باشد که در آن پرگار و گونیای برعکس که علامت بنّایی است وجود
نماد های هنری ترکمن نویسنده : جمال الدین توماج نیا
قوچوق یا شاخ قوچ يكي از رايج‌ترين نقوش مورد استفاده در نماد ، فرش ترکمن ، قوچ ، شاخ
مرد متولد فروردین، نماد : حمل
مرد متولد فروردین، نماد : قوچ منفي مثل طاووس با ادا و اصول راه مي رود و حتي معشوقه را هم
برچسب :
نماد قوچ