راههاي تزريق دارو در احياي قلبي- ريوي - مغزي

هپارین HEPARIn

نام تجاری :HEP-LOC

طبقه بندی درمانی : ضد انعقاد

طبقه بندی مصرف در حاملگی : C

فراورده ژنریک ایران

Injection : 5000u/ml ,10,00u/ml ,25000u/5ml

مکانیسم اثر

هپارین ، به صورت غیر مستقیم در جایگاههای متعدد در هر دو راه داخلی و خارجی انعقاد خون اثر کرده و عمل مهارکننده آنتی تروبین (کوفاکتورهپارین) را بر چندین فاکتور انعقادی فعال شده، تشدید میکند و در نتیجه اعمال مختلف ترومبین را در انعقاد خون مهار می کند. هپارین همچنین تشکیل کمپلکس آنتی ترومبین – ترومبین را تسریع مینماید و با این عمل ، ترومبین را غیر فعال کرده و مانع تبدیل فیبرینوژن به فیبرین می گردد. هپارین از طریق مهار فعال شدن فاکتورهای تثبیت کننده فیبرین توسط ترومبین ، از تشکیل لخته فیبرینی پایدار جلوگیری می کند.

موارد مصرف

*پیشگیری و درمان ترومبوز وریدهای عمقی و ترومبوآمبولی ریوی.

*جلوگیری از انعقاد خون در گزدش خون خارج بدن طی جراحی قلب و روشهای دیالیز.

*پیشگیری از ترومبوآمبولی ناشی از فیبریلاسیون مزمن دهلیزی، انفارکتوس حاد میوکارد، دریچه های مصنوعی قلب و تنگی روماتیسمی دریچه میترال.

*به عنوان داروی کمکی در درمان آمبولی شریانی محیطی.

*کاهش خطر بروز ترومبوز مغزی و مرگ در بیمارانی که دچار حمله پیشرونده شدید و ناگهانی می شوند.

مقدار مصرف

انفارکتوس حاد میوکارد ، آنزین ناپایدار

بالغین: ابتدا 5000 واحد به صورت وریدی و یکجا و سپس به دنبال آن u/h 1000 ( برای 3-2 روز) انفوزیون می گردد.

یا :

5000واحد هپارین هر 6 ساعت به صورت وریدی و یکجا ( برای 3-2 روز ) تزریق می شود.

نکته: معمولاً در بیماران مبتلا به سکته قلبی حاد، به مدت 8-2 ساعت پس از تجویز داروهای ترومبولیتیک (نظیر استرپتوکیناز)از هپارین داخل وریدی استفاده می شود. تجویز هپارین خطر ترومبوآمبولی و همین طور احتمال بسته شدن و ترومبوز مجدد کرونر به دنبال تروبولیز اولیه که به وسیله ترومبولیتیک ها انجام می شود را کاهش می دهد. درمان وریدی حداقل به مدت 48 ساعت ادامه می یابدو سپس براساس شرایط بیمار قطع شده و یا دادمه می یابد. در این بیماران بعد از قطع هپارین وریدی حداقل به مدت 3 ماه وارفارین تجویز می شود.

ترومبوز وریدهای عمقی

*بالغین : ابتدا 10000-7500 واحد به صورت وریدی و یکجا و سپس به دنبال آن u/h 1500-1000 (برای 6-3 روز) انفوزیون می گردد.

*کودکان : ابتدا u/kg 50 به صورت وریدی و یکجا و به دنیال آن u/kg 100 هر 4 ساعت تزریق می شود.

نکته: احتمال بروز خونریزی به دنبال تجویز هپارین به روش انفوزیون وریدی نسبت به بقیه روشها کمتر است.

آمبولی ریوی

*بالغین : ابتدا 10000-5000 واحد به صورت وریدی و یکجا و سپس به دنبال آن u/h 1500-1000 ( برای 7-5 روز) انفوزیون می گردد.

*کودکان : ابتدا u/kg 50 به صورت وریدی و یکجا وبه دنبال آن u/kg 100 هر 4 ساعت تزریق می شود.

جراحی قلب باز

u/kg 300-150 از راه وریدی تجویز می شود.

درمان حملات ایسکمی گذرای ناپایدار (Unstable TLA) و سکته مغزی در حال پیشرفت

در سکته مغزی ترومبوایتک یا حملات ایسکمی گذرای ناپایدار ابتدا 5000-3000 واحد هپارین به صورت داخل وریدی تزریق می شود و به دنبال آن 1000-600 واحد در ساعت انفوزیون می گردد. این درمان به مدت 5-2 روز ادامه می یابد.

نکته: دوز هپارین باید به نحوی تنظیم گردد که میزان PTT تقریباً 5/1 تا 2 برابر میزان شاهد بود.

رژیم پروفیلاکسی آمبولی (با دوز پائین)

بالغین: 5000 واحد 2 ساعت قبل از جراحی و پس از آن هر 12-8 ساعت به صورت عمیق و زیر جلدی تزریق می شود.

نکته: در رژیم پروفیلاکسی (به عنوان مثال یک بیمار بعد از عمل جراحی اندام تحتانی )، هپارین به صورت وریدی تجویز نمی شود و حتماً به صورت تزریق عمیق و زیر جلدی تجویز می شود.

‌نکته: تجویز هپارین در رژیم پروفیلاکسی به مدت 7 روز تغییری در PTT ایجاد نمی‌کند و نیازی به کنترل تست‌های انعقادی ندارد.

نکته: رژیم پروفیلاکتیک در بیمارانی که تحت جراحی اعصاب، جراحی چشم، بی‌حسی نخاعی قرار می‌گیرند یا تحت درمان با وارفارین یا داروی ضدپلاکتی هستند توصیه نمی‌شود.

توجه: هپارین‌های کوچک‌شده یا با وزن مولکولی کم[1] با نام‌های تجاری انوکساپارین[2] (کلکسان[3] ) و فرگمین[4] (به‌صورت سرنگ پرشده) در چند سال اخیر وارد فارماکوپه ایران شده است. نتایج نشان داده‌اند که مصرف انوکساپارین در مقایسه با هپارین، با موارد مرگ و میر کم‌تری در بیماران مبتلا به انفارکتوس حاد یا آنژین عودکننده همراه بوده است. این فراورده‌ها فقط به‌صورت زیرجلدی تزریق می‌شود و دارای مدت اثر طولانی‌تری هستند که این امر اجازه می‌دهد به‌صورت تک‌دوز روزانه ( یا دوبار در روز) مورد استفاده قرار گیرد. یکی دیگر از مزیت‌های هپارین با وزن مولکولی کم این است که نیاز به اندازه‌گیری مکرر تست‌های انعقادی نیست. یکی از معایب این فراورده‌ها قیمت گران این داروها نسبت به هپارین می‌باشد.

فارماکوکینتیک

پیوند هپارین به پروتئین بسیار زیاد است. متابولیسم دارو، کبدی است. دارو معمولاً به‌صورت متابولیت و از طریق کلیه دفع می‌شود.

روش مصرفی	شروع اثر	اوج اثر	مدت اثر	نیمه عمر
زیرجلدی	1 – 5% ساعت	2 ساعت	12 – 8 ساعت	3 – 5% ساعت
تزریقی	5 دقیقه	10 دقیقه	6 – 2 ساعت	3 – 5% ساعت

موارد منع مصرف

این دارو در بیماران مبتلا به هموفیلی و سایر اختلالات خونی، کمی پلاکت خون، خون‌ریزی اخیر مغزی، اولسرپپتیک، زیادی شدت فشارخون، بیماری شدید کبد، آنوریسم، نارسایی کلیه، صدمات شدید یا جراحی اخیر و حساسیت به هپارین و موارد تهدید به سقط منع مصرف دارد.

موارد احتیاط: دیسکرازی خونی به‌خصوص کمی پلاکت‌های خون، بی‌حسی منطقه‌ای یا انسداد اعصاب ناحیه کمر، زایمان اخیر، آندوکاردیت تحت حاد باکتریایی، جراحی‌های اخیر اعصاب یا چشم یا در مواردی که نیاز به عمل جراحی اعصاب یا چشم وجود دارد، پریکاردیت یا نشت مایع به پریکارد، اختلال شدید کار کلیه، جراحی عمده یا زخم‌هایی که سبب به‌وجود آمدن سطوح باز و وسیع می‌شوند، صدمه شدید به‌ویژه به دستگاه عصبی مرکزی، زخم یا سایر ضایعات فعال گوارشی، ادراری، تنفسی، واسکولیت شدید و اختلال شدید کار کبد.

عوارض جانبی

عوارض شایع: واکنش‌های محل تزریق (از جمله درد، اکیموز، تحریک بافتی، خارش).

عوارض مهم: خون‌ریزی خودبه‌خودی (در تجویز مقادیر زیاد هپارین)، ترومبوسیتوپنی.

سایر عوارض: نکروز پوست، پوکی استخوان (در بیمارانی که بیش از 15000 واحد در روز به مدت طولانی مصرف می‌کنند) و ریزش مو به‌صورت گذرا (نادر).

نکته ترومبوسیتوپنی در 3 – 1 درصد بیمارانی که تحت درمان با هپارین هستند، دیده می‌شود و معمولاً 5 تا 7 روز پس از درمان و شمارش پلاکتی 30000 تا 50000 مشخص می‌شود.

در بیمارانی که بیشتر از 5 روز هپارین دریافت می‌کنند باید شمارش پلاکت انجام شده و درصورت بروز ترومبوسیتوپنی درمان قطع گردد.

تداخلات داروئی

مصرف هم‌زمان هپارین با اسیدوالپروئیک به‌علت مهار عمل‌کرد پلاکت‌ها ممکن است موجب خون‌ریزی می‌شود. لذا مصرف هم‌زمان این داروها با هپارین ممکن است باعث اثر ضدانعقادی شود. مصرف هم‌زمان داروهای ترومبولیتیک مانند استرپتوکیناز و اورکیناز با داروهای ضدانعقاد، خطر خون‌ریزی را افزایش می‌دهد.

توجهات پرستاری

بررسی قبل از تجویز

قبل از تجویز هپارین مقدار PTT را بررسی نمایید. در صورتی‌که نتایج در محدودۀ درمانی نباشد، از تزریق آن اجتناب نمایید و به پزشک اطلاع دهید.

برای تهیه نمونه خون جهت PTT در بیماران تحت درمان با هپارین به روش ذیل عمل نمائید:

در بیمارانی که تزریق مستقیم وریدی به‌صورت متناوب صورت می‌گیرد (به عنوان مثال 5 هزار واحد هر 6 ساعت) بایستی حتماً حداقل 4 ساعت از تزریق وریدی گذشته باشد و یا قبل از تزریق هپارین نمونه خون تهیه شود.

نکته: در صورتی‌که بیمار PTT بالای 120 ثانیه داشت، احتمال گرفتن نمونه خون بلافاصله بعد از تزریق وریدی هپارین را مدنظر داشته باشید.

* در بیمارانی که به‌صورت زیرجلدی، هپارین دریافت می‌کنند، یک‌ساعت قبل از تجویز دوز بعدی نمونه‌گیری انجام شود.

* در بیمارانی که به‌صورت انفوزیون درمان می‌شوند، در هر زمان می‌توان نمونه خون را تهیه نمود ولی بایستی از عضو مقابل محل تزریق، نمونه‌گیری صورت گیرد.

* هرگز به‌منظور اندازه‌گیری PTT از سمت انفوزیون وریدی هپارین و یا رگ مربوطه خون‌گیری ننمایید چرا که PTT را به‌طور کاذب، زیاد نشان می‌دهد. همواره خون‌گیری را از بازوی دیگر بیمار انجام دهید.

* در طول درمان با هپارین، از مصرف آسپرین (اسید استیل سالیسیلیک) یا داروهای حاوی آن، ایبوپروفن و سایر داروهائی که بر روی پلاکت‌ها مؤثرند، خودداری شود.

تجویز دارو

درصورت امکان انفوزیون هپارین را با پمپ انفوزیون انجام دهید تا ایمنی به حداکثر برسد.

هپارین در غلظت‌های مختلف عرضه می‌شود (5000 u/ml و 10000u/ml). بنابراین قبل از مصرف به دقت غلظت نوشته شده دارو را بخوانید. احتمال خطا به‌علت وجود انواع مختلفی از غلظت‌های هپارین زیاد می‌باشد.

هپارین از طریق تزریق زیرجلدی و داخل وریدی مصرف می‌شود. هپارین نباید به‌صورت عضلانی تزریق شود.

درصورت امکان از تزریق عضلانی سایر داروها خودداری نمایید.

نکته: برای جلوگیری از بروز هماتوم پوستی در محل تزریق نکات زیر باید رعایت شود:

برای تزریق زیرجلدی هپارین از سرنگ انسولین (سوزن شماره 25 یا 5/26) استفاده نمایید.

محل تزریق را نباید قبل و بعد از تزریق ماساژ داد.

پس از کشیدن هپارین و قبل از انجام تزریق سوزن را تعویض نمائید.

پس از فرو بردن سوزن نباید آسپیراسیون صورت بگیرد.

پس از فرو بردن سوزن و هنگام تزریق از جابه‌جایی و حرکت دادن سوزن جلوگیری شود.

درصورت امکان از محلول‌های غلیظ‌تر هپارین (برای کاهش حجم تزریق) استفاده شود.

از تزریق عضلانی هپارین خودداری کنید.

محل تزریق در هر 12 ساعت تعویض شود. (صبح‌ها سمت راست، بعدازظهرها سمت چپ)

بررسی اثرات و عوارض دارو

در مواردی که به‌دلیل مقادیر زیاد هپارین، خون‌ریزی ایجاد شود می‌توان از سولفات پروتامین استفاده نمود. سولفات پروتامین آنتی‌دوت هپارین می‌باشد که خیلی سریع اثرات آن را از بین می‌برد. در خون‌‌ریزی‌های خفیف ممکن است با قطع فوری دارو، خون‌ریزی متووقف گردد.

نکته: هر 1mg سولفات پروتامین 100 واحد هپارین را خنثی می‌کند.

آموزش به بیمار

خودتان را از جراحات محافظت نمایید و هرگونه علامتی دال بر خون‌ریزی (ادرار صورتی، قرمز، قهوه‌ای تیره یا کدر؛ استفراغ قرمز یا قهوه‌ای؛ مدفوع قرمز یا تیره؛ خون‌ریزی از لثه‌ها و مخاط دهانی؛ اکیموز؛ هماتوم؛ خون‌ریزی از بینی؛ خلط خونی؛ درد سینه؛ درد یا تورم شکمی یا لگنی؛ افزایش غیرمعمول جریان خون قاعدگی سردرد شدید یا دائمی؛ غش یا سرگیجه) را گزارش کنید.

شرایط نگهداری

در دمای 30 – 15 درجۀ سانتی‌گراد و دور از نور نگهداری شود. از یخ دارو ممانعت گردد.

راههاي تزريق دارو در احياي قلبي- ريوي - مغزي

مطالب مشابه :

خط مشی تزریق انسولین

دیابت حاملگی

ليست كل سوالات مصاحبه ازكاركنان درحاكميت باليني

دیازوکساید DIAZOXIDE

راههاي تزريق دارو در احياي قلبي- ريوي - مغزي

چک لیست ارزیابی بخش دیالیز

راههاي تزريق دارو در احياي قلبي- ريوي - مغزي