قيام مختار با رمز يا لثارات الحسين ; نگاهي به مجموعه "مختار نامه"

دقیق ترین كارگردان سینما و تلویزیون ایران كه سابقه ساخت سریال ارزشمند امام علی (ع) را در كارنامه خود دارد و بی شك پرچمدار ساخت و ارزش گذاری بر مجموعه های مذهبی است، این بار پس از 9 سال كار طاقت فرسا با مجموعه مختار نامه به تلویزیون می آید.

هر چند محور این داستان قیام مختار است، اما سریال از پنجره خاطرات و روایتهای برخی شخصیتهای خود به نمایش برخی صحنه های قیام كربلا می پردازد.

داستان زندگی مختار ثقفی و قیام او به خونخواهی امام حسین (ع) دوره مهمی از تاریخ پس از عاشورا را روایت می كند كه آگاهی و درس گرفتن از آن در این سالها به غفلت و بی توجهی رسانه ها و روایت كنندگان گذشته بود.

متاسفانه در سال های پیش بی اطلاعی كسانی كه خود را صاحب دستگاه عزاداری امام حسین (ع) و فرهنگ سازی در این زمینه می پنداشتند، باعث شده بود نه تنها شخصیت و چهره مختار در میان مردم مخدوش و ناشناخته باقی بماند، بلكه اهانت و توهین های متداولی نیز از سر ناآگاهی و بی اطلاعی به او بیان می شد كه برای اهل معرفت و تاریخ عاشورا دردناك بود.

با این وجود تحقیقات گسترده و دامنه دار برای این سریال و استفاده از معتبرترین منابع و اسناد موجود و همچنین ناظران حساس و مطلع به مسایل تاریخی، مقدمه ساخت اثری دقیق را فراهم كرده كه شاید اندكی از درد میرباقری در پایان نافرجام سریال امام علی را كاسته و خاطره ای ارزشمند را در خاطر مردم ایران و علاقه مندان به اهل بیت به یادگار گذارد.

گرچه در این میان برخی سعی می كنند با پرخاش های رسانه ای میرباقری را مورد حمله قرار داده و سابقه و دامنه اطلاعات شخصی وی از دین و تاریخ اسلام را زیر سوال ببرند، اما واقعیت و دغدغه های فردی میرباقری در آثار مذهبی و تاریخی وی نشان داده، حسادت ها و پرخاش های متداول تنها به خاطر تاثیری است كه آثار وی در جامعه به صورت فراگیر به وجود می آورد و موجب زنده ماندن شخصیت ها و چهره ها در ذهن و قلب مردم می شود.

از نكات جالب این مجموعه تلویزیونی زمانی است كه دل مشغولی های میرباقری بزرگترین صحنه آن را رقم می زند، پلان قمر بنی هاشم كه به گفته خودش سالها در ذهن و فكرش بوده ولی زمان مناسب برای پرداخت آن پیدا نمی كرده است.

بی شك باید همه اهل هنر، معرفت و عاشقان امام حسین(ع) را دعوت به دیدن این مجموعه بزرگ و تاریخی ورای سلایق سیاسی و اجتماعی و فرهنگی كرد. 9 سال زحمت و مرارت را از تحقیق و نگارش گرفته تا كار در بیابان های شاهرود و كاشان زمینه ساز ساخت بزرگترین مجموعه تلویزیونی شده كه با این حجم و به صورت 35 فیلمبرداری شده است.

میرباقری نزدیك به 20 هزار پلان و 700 سكانس را برای شكل گیری 40 قسمت 50 دقیقه ای از مختارنامه در كنار هم قرار داده تا واقعه ای بزرگ را به نمایش بگذارد، واقعه ای كه سه ایپوزد از آن به عاشورا و شكل گیری پلان مشهور قمر بنی هاشم اختصاص دارد.

كارگردان تلویزیونی مختارنامه در نخستین گفتگوی تلویزیونی خودش گفت: "سخت ترین پلان مختارنامه واقعه كربلا بود كه من احساس كردم برای آن‌ آماده نیستم و دعا می كردم سكانس ها عقب بیفتد و عقب هم افتاد اما یك جا خودش به سراغم آمد و احساس كردم دیگر وقتش است كه باید به سراغ كربلا بروم".

وی اضافه كرد: "مهمترین پلان واقعه كربلا زمانی است كه حضرت ابوالفضل (ع) لب رودخانه علقمه می آید و من روی این تصویر 4 ساعت كار كردم چرا كه برایم بسیار مهم بود كه چقدر به آن روح حماسی نزدیك شده ام و این سخت ترین بخشهای كار بود".

البته بنا بر بررسیهای خبرنگار "آینده" هنوز مشخص نشده در این پلان تاثیرگذار سیمای حضرت عباس (ع) چگونه پخش خواهد شد.

میرباقری پلان نماز ظهر عاشورای امام حسین (ع) را نیز یكی از سخت ترین كارها دانسته و می گوید: "این كه بتوانیم این را به یك باور برسانیم تا بیننده آن شرایط را حس كند بسیار سخت و دشوار بود.

میرباقری همچنین با بیان اینكه شخصیت های منفی در مجموعه مختارنامه اشخاص پخمه و بدرد نخور نیستند گفت: اینها شخصیت هایی زیرك، مدیر و مدبر هستند و تحلیل و فكر و برنامه دارند و این در همه ابعاد دشمن شناسی مهم است.

در بعد موسیقی و آهنگسازی میرباقری این بار به سراغ دوست و همكار قدیمی خودش فرهاد فخرالدینی خالق اثر جاودان موسیقی امام علی نرفت، كار را به یك چهره گمنام و جوانتر كه با انگیزه و شور بیشتری آماده بود سپرد تا براساس روحیه عاشورایی و فضای مورد علاقه خودش اثری جذاب برای درگیر شدن مخاطب با مجموعه ساخته شود.

مختار ثقفى، سیاستمداری با درایت، جنگاوری ورزیده و علوی تباری متعصب است. او در زمان حركت امام حسین(ع) به سمت كوفه، به جرم همكاری با مسلم بن عقیل و پناه دادن او در منزل خویش، توسط عبیدالله ابن زیاد زندانی می شود و در روز عاشورا به دلیل زندانی بودن نمی تواند امام حسین(ع) و یاران او را همراهی كند اما پس از آزادی با متحد كردن شیعیان، علیه حكومت یزید قیام می كند و با شعار "یالثارات الحسین" به خونخواهی امام حسین (ع) و شهدای كربلا، از قاتلان آنها انتقام می گیرد و آنها را از دم تیغ می‌گذراند و در كوفه یك حكومت شیعی انقلابی تشكیل می دهد.

در این میان قصدی نداریم تا از داستان واگویی كنیم، تنها باید با حوصله این 40 هفته را به تماشا نشست تا پایان.

«مختارنامه سريالي تاريخي است به كارگرداني داوود ميرباقري و تهيه‌كنندگي محمود فلاح كه آخرين مراحل توليد خود را طي مي‌كند و بزودي پخش آن از يكي از شبكه‌هاي سيما آغاز خواهد شد».
اين جمله‌اي است كه حداقل طي 2 سال گذشته بارها و بارها در خبرها و مطالب مختلف با آن مواجه شده‌ايد. سال 87 و در چنين روزهايي تصور مي‌شد با پايان فيلمبرداري اين سريال تاريخي در بهار 88، اين اثر در ميانه سال 88 نمايش داده خواهد شد. حتي برخي تصور مي‌كردند اين سريال سرانجام اواخر سال 87 يا اوايل سال 88 رنگ تلويزيون را به خود خواهد ديد، اما چنين اتفاقي با توجه به افزودن بخشهايي جديد به سريال رخ نداده براي اين مساله دلايل مختلف ديگري وجود دارد اما اين دلايل آنقدر خاص و پيچيده است كه ذكر آن در چنين مطلبي باعث مي‌شود ادامه سطرهاي اين گزارش به متني در حد و اندازه نامه‌ها و گزارش‌هاي اداري تبديل شود و تمايلي در مخاطب براي اطلاع از ابعاد يك اثر تاريخي ايجاد نكند. براي مخاطبان تلويزيون پشت صحنه و حواشي مهم نيست بلكه مهم اين است اثري كه آماده پخش شده تا چه اندازه كار خوبي از آب درآمده و در اين وانفساي تعدد شبكه‌هاي ماهواره‌اي، بازار داغ سريال‌هاي خارجي و نيز انواع و اقسام تفريح هاي ديگر تا چه حد مي‌توان براي گذراندن اوقات فراغتي يك‌ساعته در طول هفته، به اين سريال اميد بست؟
تجربه سال‌ها فعاليت رسانه‌اي من در اين عرصه مي‌گويد كه مختار سريال متفاوتي خواهد بود و اگر شرايط مناسبي براي عرضه و نمايش آن ايجاد شود، پخش آن مي‌تواند علاوه بر تفريحي يك‌ساعته به يك دغدغه فكري براي مخاطبانش تبديل شود؛ دغدغه‌اي كه مخاطب را به سوي مطالعه سوق خواهد داد و شايد در پايان، نگاه و ديدي تازه به او ببخشد.
به نظرم مختار آخرين اثر تاريخي است كه با اين سبك و سياق كلاسيك ساخته مي‌شود. و احتمالا از اين پس شاهد توليدي متكي بر علم و فناوري ـ مانند فيلم ملك سليمان ـ خواهيم بود. با خواندن اين مطلب مي‌توانيد با برخي جنبه‌هاي كمتر گفته شده از اين آخرين اثر كلاسيك در عرصه سريال‌سازي آشنا شويد.

چگونه فيلمبرداري آغاز شد

از آن صبح فروردين‌ماهي كه در كوير آران و ‌بيدگل، فيلمبرداري سريال مختارنامه به كارگرداني داوود ميرباقري آغاز شد، 7 سال مي‌گذرد. حالا اين سريال تلويزيوني هفتمين سال توليد خود را هم طي كرده و طبق آخرين خبرها تدوين اوليه آن از سوي مهدي حسيني‌وند پايان يافته، صداگذاري آن توسط ايرج شهزادي تقريبا به نيمه رسيده و امير توسلي نيز ساخت موسيقي آن را آغاز كرده است. مي‌ماند انجام كارهاي مربوط به جلوه‌هاي ويژه رايانه‌اي كه آن هم با تامين اعتبار انجام خواهد شد.

فيلمبرداري مختارنامه در فروردين 1383 آغاز شد، اما نقطه شروع اين كار به سال‌ها پيش از آن باز مي‌گردد. حدود سال 1371 و زماني كه داوود ميرباقري مشغول ساخت سريال امام علي(ع) بود، محمدابراهيم سلطاني‌فر نيز مشغول تحقيق براي نگارش فيلمنامه‌اي به نام «توابين» بود. سال‌ها بعد و در بهار 1381، متن نوشته شده توسط سلطاني‌فر از سوي محمود فلاح به داوود ميرباقري ارائه مي‌شود تا در خصوص انتخاب كارگردان براي آن مشورت شود. متن به لحاظ تاريخي كاملا مستند بود و اين مساله فضاي تاريخي دوره مورد نظر را براي ميرباقري قابل لمس كرد، اما فيلمنامه به جهت تفاوت‌هايي كه با معيارهاي ذهني او داشت، براي ساخت به بازنويسي نهايي نياز داشت. البته ميرباقري در آن مقطع در انتظار فراهم‌شدن شرايط براي ساخت سريال سلمان فارسي به تهيه‌كنندگي بهروز خوشرزم براي شبكه يك سيما بود كه با منتفي شدن ساخت آن سريال، وي روي مختارنامه متمركز شد.

تا دوم مهر 1381 كه مختارنامه در گفتگوي تفصيلي داوود ميرباقري با خبرگزاري ايسنا به نوعي رونمايي شد، طرح اوليه كار 3 بار از سوي حسن ميرباقري، محمد بيرانوند و خود او بازنويسي شد تا در نهايت فيلمنامه در 5 دفتر كه هر يك شامل 4 قصه هستند، آماده ارائه شود. داستان اين مجموعه از زمان خلافت امام حسن(ع) آغاز مي‌شود و با مرور صلح امام حسن(ع)، وقايع عاشورا و... به حكومت عبدالملك مروان منتهي مي‌شود كه در مجموع، مقطعي حدودا 18 ساله را به تصوير مي‌كشد.

مختار كيست؟

سريال مختارنامه سريالي شخصيت‌محور است. داستان شخصيت مختار را به عنوان شخصيتي اصلي و محوري زير ذره‌بين گرفته و از نگاه او وقايع و رخدادهاي مقطعي تاريخي را به تصوير كشيده است. اين شخصيت از نظر تاريخي اهميت خاصي دارد و به همين دليل است كه دنبال كردن داستان زندگي او براي مخاطب جذاب است. اين سريال در 47 قسمت داستان زندگي و قيام مختار ابو‌عبيد ثقفي ملقب به ابواسحاق را روايت مي‌كند. سريال به 3 مقطع جواني، ميانسالي و پيري مختار مي‌پردازد. مختار يك علوي است كه عشق و ارادت زيادي به خاندان پيامبر(ص) دارد. او سياستمداري كهنه‌كار و باهوش و در عين حال جنگاوري بي‌نظير است. شهرت مختار به دليل قيامي است كه پس از واقعه عاشورا براي خونخواهي از شهداي دشت كربلا توسط او شكل مي‌گيرد و به پيروزي مي‌رسد. زماني كه مردم كوفه از امام حسين(ع)‌ براي آمدن به كوفه دعوت مي‌كنند، او و قبيله‌اش نيز به طرفداري از امام حسين(ع)‌ حركت خود را آغاز مي‌كنند، اما مختار توسط عبيدالله بن زياد دستگير و روانه زندان مي‌شود و در روز عاشورا نيز در زندان است. توطئه بني‌اميه براي قتل او به نتيجه نمي‌رسد و در نهايت او پس از آزادي از زندان، با شعار يالثارات الحسين به خونخواهي امام حسين(ع)‌ قيام خود را آغاز مي‌كند. قيامي كه به قصاص تمامي قاتلان كربلا و در نهايت تشكيل حكومتي شيعه و عدالت محور منجر مي‌شود. البته خود مختار نيز در پايان اين ماجرا سرنوشتي غم‌انگيز، اما حماسي پيدا مي‌كند.

چه مقدماتي براي ساخت مختار فراهم شد؟

تداركات اوليه براي ساخت سريال مختارنامه از مهر 1381 آغاز شد و از شهريور 1382 نيز سريال وارد مرحله پيش توليد شد و پس از 6 ماه پيش توليد، فيلمبرداري آن به شيوه 35 ميلي‌متري در رمل‌ها و بيابان‌هاي كاشان آغاز شد.

سريال‌هاي تاريخي هميشه به فضاي خاصي نياز دارند تا در آن داستان خود را روايت كنند. به اين فضا در اصطلاح دكور مي‌گويند كه معمولا در هر سريالي هزينه فراواني براي ساخت دكورها صرف مي‌شود كه اين هزينه حدودا يك سوم هزينه كلي سريال است.

در مختارنامه گاه بنا به ضرورت افرادي مانند حامد حدادي بسكتباليست تيم ملي نيز به دليل فيزيك خاص مقابل دوربين رفتند. احمد ايراندوست يا همان غول برره هم ديگر بازيگري بود كه انتخاب آن از سوي مختارنامه نگاه‌هاي زيادي را متوجه اين سريال كرد

بخش عمده‌اي از دكورهاي سريال مختارنامه در منطقه احمدآباد مستوفي در جنوب غربي تهران ساخته شده كه احتمالا در زمان پخش ميزبان علاقه‌مندان خواهد بود. اين دكورها شامل 3 شهر است: كوفه، مدائن و مكه. با توجه به حساسيت‌هاي داوود ميرباقري هر يك از اين شهرها نيز با جزئيات فراوان ساخته شده، مثلا شهر كوفه شامل بناهاي مسجد كوفه، كاخ دارالعماره كوفه، آب انبار، ميادين شهر، خانه مختار، خانه عمر سعد، خانه شمر، خانه خولي و... است. دكورهاي شهر مكه نيز شامل: بناي كعبه و رواق‌هاي آن، چاه زمزم، حجر اسماعيل، كاخ دارالعماره مكه و خانه‌هاي اطراف كعبه است. شهر مدائن نيز كه معماري خاص و ايراني دارد شامل محله‌هاي مختلف، بازار ماست‌بندها، بازار فرش‌فروش‌ها، بازار رنگرزها، كاخ دارالعماره و چند بناي ديگر است.

تور ايرانگردي سريال مختارنامه

فيلمبرداري سريال مختارنامه تنها به منطقه احمدآباد مستوفي محدود نبوده است و دست‌اندركاران اين سريال براي خلق منظره‌هاي چشم‌نواز به شهرها و نقاط مختلفي از ايران سفر كرده‌اند. شهرستان آبادان و روستاهاي اطراف آن يكي از بخش‌هايي است كه سريال مختارنامه طي 6 ماه در آن صحنه‌هايي كه نياز به نخل و رودخانه بوده را به تصوير كشيده است.

گروه سازنده مختارنامه 6 ماه نيز در شهرستان شاهرود و حوالي جاده ابر صحنه‌هاي جنگي سريال را به تصوير كشيده‌اند. در دوره ديگري نيز كه از اواخر سال 1386 آغاز شد و تا اوايل تابستان 1388 ادامه يافت، گروه سازنده در روستاي طرود صحنه‌هاي مربوط به كربلا را به تصوير كشيدند. طرود، روستايي در 125 كيلومتري شاهرود است كه در آن صحنه‌هاي كربلا و چادرهاي امام حسين(ع)‌ و نيز گودال قتلگاه و نهر علقمه بازسازي شده است.

ورامين نيز محل ديگري بود كه دست‌اندركاران سريال مختارنامه طي 2 مقطع به آنجا رفتند و با كاشتن دوربين مختارنامه در گندمزارهاي ورامين سپس روستاي عشق‌آباد، بخش‌هايي از اين سريال را به تصوير كشيدند.

يكي ديگر از محل‌هايي كه چند ماهي پذيراي دست‌اندركاران سريال مختارنامه بود، «شهرك سينمايي دفاع مقدس» بود كه در آن، بخش‌هايي از سريال در دكورهاي روستاي كنعان سريال يوسف مقابل دوربين رفت، سپس در بخش ديگري از همين شهرك صحنه‌هايي از جنگ‌هاي خونين مختار به تصوير كشيده شد.

جشنواره بازيگران سينما و تلويزيون

در سريال «مختار نامه» 110 بازيگر اصلي، 400 بازيگر فرعي و بيش از 2000 نفر سياهي‌لشكر جلوي دوربين رفته‌اند.

داوود ميرباقري به عنوان كارگرداني كه سبك و سياقي «كلاسيك» را در كارهايش دنبال مي‌كند، هميشه بر استفاده از بازيگران حرفه‌اي اعتقاد و اصرار دارد. البته در مختارنامه گاه بنابه ضرورت افرادي مانند حامد حدادي بسكتباليست تيم ملي نيز به دليل فيزيك خاص مقابل دوربين رفتند. احمد ايراندوست يا همان غول برره هم ديگر بازيگري بود كه انتخاب آن از سوي مختارنامه نگاه‌هاي زيادي را متوجه اين سريال كرد. گاه در اين سريال نقش‌هاي آنقدر خاص و جالب وجود داشت كه برخي عوامل پشت‌‌دوربين ايفاگر آن شدند. مسعود ولدبيگي، طراح چهره‌پردازي اين سريال يكي از افرادي بود كه در نقش سردسته خوارج مقابل دوربين رفت. مسعود ميمي، برنامه‌ريز سريال هم نقش جاسوسي را ايفا كرد كه پس از شناسايي و دستگيري، چشمانش كور و زبانش بريده مي‌شود.

جمشيد خندان، منشي صحنه سريال نيز نقش شخصيتي به نام ابن ربيع را ايفا كرد. مجيد علي‌الاسلام، مدير صحنه سريال نيز در نقش منذر‌بن زبير جواني جنگجو و از اهالي مكه مقابل دوربين رفته است. حامد ميرباقري، فرزند داوود ميرباقري هم يك بار در نقش پسر مختار در اين سريال ايفاي نقش كرد و يك بار هم نقش وهب نصراني را ايفا كرد كه بازي وي در نقش دوم با گريمي سنگين و خاص همراه بود. وهب، جواني مسيحي است كه در كربلا به شهادت مي‌رسد. برخي دست‌اندركاران اين سريال نيز به جز ايفاي نقش در اين سريال، برخي فعاليت‌هاي خاص را انجام دادند. مثلا حسن ميرباقري فيلمنامه نويس اين اثر ايفاگر نقش ابراهيم مالك بود، حامد ميرباقري دستيار كارگردان، محمود اردلان بازيگر نقش پسرعموي مختار، طراح حركات رزمي سريال مختارنامه هم بوده است.

در اين سريال برخي بازيگران براي مقطعي طولاني درگير اين سريال بودند و برخي ديگر نيز براي مدتي كوتاه در اين سريال مقابل دوربين رفتند. فريبرز عرب‌نيا بازيگر نقش مختار از سال 1383 و در اولين سكانس‌هاي اين سريال در كاشان، در اين سريال مقابل دوربين رفت و بازي او تا آخرين روزهاي ساخت سريال ادامه داشت. عرب‌نيا در طول اين سال‌ها فقط امكان حضوري كوتاه مدت در فيلم‌هاي صندلي خالي، طاووس‌هاي بي‌پر و مانگرو داشت و جز اين ترجيح داد تا وقت خود را صرف ايفاي نقش در مختارنامه كند. البته او اين روزها بازيگر پركاري شده است.

بازيگر ديگري مانند رضا رويگري كه در اين سريال نقش يار ايراني مختار را داشت، در اين سال‌ها نقش‌هاي مختلفي را در فيلم‌ها و سريال‌ها ايفا كرد.

مهدي فخيم‌زاده، بازيگر نقش عمر سعد سال 83 مقابل دوربين رفت، سپس در مقاطع مختلف به شكل كوتاهي در اين سريال ايفاي نقش كرد و اين روزها نيز كه درگير ساخت سريال جديد خود به نام «قتل در ساختمان 85» است، براي 4 جلسه به طرود آمد تا در بخش‌هاي مربوط به كربلا مقابل دوربين برود.

فهرست بازيگران و نقش‌هايي كه در سريال مختارنامه ايفا كرده‌اند، بسيار مفصل است. از امين زندگاني بازيگر نقش مسلم بن عقيل تا پرويز پورحسيني بازيگر نقش ميثم تمار و ژاله علو كه نقش مادر مختار را ايفا كرده است. ويشكا آسايش هم در اين سريال در نقش جعده همسر امام حسن (ع) مقابل دوربين رفته و كريم اكبري مباركه، بازيگر نقش ابن‌ملجم در سريال امام علي(ع) هم اين بار در نقش يكي از ياران مختار در اين سريال ايفاي نقش كرده است.

محمدرضا شريفي‌نيا بازيگر نقش وليد هم اين اواخر به سريال مختارنامه پيوست و نقش «محمد بن حنفيه» را بازي كرد. به اين فهرست مي‌توان نام‌هاي ديگري را هم اضافه كرد. مثلا اكبر زنجانپور كه در اين سريال، نقش عموي مختار را ايفا كرده يا نسرين مقانلو كه ايفاگر نقش همسر مختار بوده است. در اين سريال نقش حضرت ابوالفضل(ع) هم توسط جواني 20 ساله به نام كاوه فتوحي ايفا شده است. رضا كيانيان هم نقش عبدالله بن زبير حاكم مكه را ايفا كرده است.

بد نيست بدانيد بهنوش بختياري هم در نقش يك شاهزاده اشرافي مقابل دوربين رفته و البته بازي وي مدتي قبل پايان يافته است.

بهناز جعفري نيز در اين سريال نقش يكي از زنان شرور كوفه را ايفا كرده و همسر او نيز كه در اغلب فعاليت‌هايش با او همكاري مي‌كند، كسي نيست جز شهرام حقيقت‌دوست. از ديگر بازيگران فيلم مي‌توان به محمد فيلي در نقش شمر، صدرالدين حجازي در نقش خولي، انوش معظمي در نقش حرمله و الهام حميدي و حديث فولادوند در نقش 2 تن از زنان مختارنامه اشاره كرد.

چند اتفاق جالب نيز در زمينه بازيگري در اين سريال اتفاق افتاد، مثلا در بخش كربلا، فردي كه به عنوان شمايل امام حسين(ع) در اين مجموعه حضور دارد؛ رضا ميرباقري، برادر كوچك داوود ميرباقري و از اهالي شهرستان شاهرود است كه تا به حال در هيچ كار تصويري حضور نداشته است. البته در اين سريال، تصوير چهره او نشان داده نخواهد شد.

شهره لرستاني هم در اين سريال در 2 نقش حضور يافته است؛ يكي در نقش زن كوفي كه دوستدار امام حسين(ع) است و يك بار هم در نقش خواهر مختار.

شترها، مارها، موش‌ها و گرازها

داوود ميرباقري در ساخت سريال مختارنامه به جنبه‌هاي مختلفي توجه داشته است تا اين سريال را به زندگي عادي نزديك و از همين فضا، آن را قابل لمس كند. در ساخت سريال مختارنامه از حيوانات مختلفي هم استفاده شده است؛ يكي از اين حيوانات غير از اسب‌، شتر است كه در صحنه‌هاي مختلف به كار گرفته شده است. در صحنه‌هاي مختلف سريال مختارنامه شاهد حركت شترهاي مختلف نيز خواهيد بود كه اين شترها به صورت اجاره در اختيار اين سريال قرار گرفته است. در صحنه‌هايي از سريال كه در زندان كوفه مي‌گذشت، مارها و موش‌هاي فراواني داخل زندان وجود داشتند كه اين حيوانات از سوي گروه تداركات از سرم‌سازي حصارك تهيه و در اختيار گروه سازنده قرار گرفت.

بد نيست بدانيد در يكي از صحنه‌هاي آغازين سريال، گرازي به مزرعه مختار حمله و بخشي از محصول گندم او را نابود مي‌كند. مختار به دنبال اين گراز مي‌رود و او را شكار مي‌كند. براي به تصوير كشيدن اين صحنه، گرازي به شكل ماكت ساخته شد، اما براي طبيعي‌تر درآمدن صحنه‌ها يك بچه گراز در اختيار گروه قرار گرفت و با تربيت طولاني مدت اين گراز، تلاش شد تا او را براي اين صحنه‌ها آماده كنند.

مختارنامه، سريالي كم‌حادثه

كار كردن در سريالي كه حيواناتي مانند اسب در آن سروكار دارند و صحنه‌هاي جنگي، بخش جدايي‌ناپذير كار است و نيز اثري كه جابه‌جايي جغرافيايي فراواني دارد، خطرهايي براي عوامل سازنده به دنبال دارد. در همان آغاز كار، يك بار اسبي كه فريبرز عرب‌نيا بر آن سوار بود، با حركت غيرعادي خود به چشم اين بازيگر ضربه‌اي زد و بالاي ابروي عرب‌نيا زخم شد.

سال 1384 داوود ميرباقري به دليل فشار كار چند روزي در بيمارستان بستري شد. سال 1385 نيز محمود فلاح دچار عارضه قلبي شد و به بيمارستان رفت. فلاح اواخر سال 87 نيز براي درمان مجدد اين عارضه، تحت عمل جراحي قرار گرفت.

چند تن از بدلكارهاي سريال نيز در صحنه‌هاي جنگي دچار آسيب‌ديدگي شدند. يك بار چنين اتفاقي براي رضا رويگري رخ داد و مدتي نيز عظيم جوانروح، مدير فيلمبرداري اين سريال به دليل شدت يافتن بيماري از سر‌صحنه فيلمبرداري روانه بيمارستان شد.

زندگي خانوادگي در مختار

سريال مختارنامه در طول 6 سالي كه از ساخت آن مي‌گذرد شاهد ازدواج برخي از عوامل آن بوده و برخي افراد نيز در طول همين مدت صاحب فرزند شده‌اند. برخي افراد و چهره‌هاي حاضر در اين سريال با گذشت زمان صاحب تجربه‌اي ارزشمند شدند و از اين تجربه در زمينه فيلمسازي استفاده كردند. علي كريم و يعقوب غفاري 2 نفر از اعضاي گروه كارگرداني اين سريال بعدها وارد عرصه كارگرداني و ساخت فيلم بلند شدند. در ديگر موارد نيز افراد فعال در بخش‌هاي مختلف به عنوان دستيار، اين روزها در حال تجربه‌هاي مستقل هستند.

نگاه مدرني كه مختار نيازمند آن است

در سيستم سريال‌سازي ايراني، همه تلاش‌ها تنها معطوف به ساخت و آماده كردن سريال براي نمايش تلويزيوني است و كمتر به جنبه‌هاي مختلف آن توجه مي‌شود. مختارنامه مي‌تواند دستمايه خوبي براي طراحي يك بازي رايانه‌اي باشد. در ديگر موارد نيز اين اثر مي‌تواند دستمايه مطالعاتي جدي با رويكردي آسيب‌شناسانه باشد. مواردي همچون مشكلات ناشي از نبود هنروران حرفه‌اي و تاثير آن در ساخت سريال‌ها و فيلم‌هاي تلويزيوني يكي از زمينه‌هاي جدي مطالعاتي است كه با سريال مختارنامه مي‌توان آن را فعال كرد. در سريال مختارنامه هنرورهاي حاضر در سر صحنه تركيبي از سربازان، هنرورهاي شهرستاني، هنرورهاي آباداني و هنرورهاي سازماندهي شده بودند و هماهنگي براي حضور اين افراد در سر‌صحنه همواره مشكلات و محدوديت‌هايي را به‌لحاظ هنري به دنبال داشت، حال آن‌كه براي چنين سريال‌هايي حتما به حضور هنروران حرفه‌اي و آموزش ديده نياز است.

در مقطعي از ساخت اين سريال، هنروران سياهپوست از آبادان به تهران آمدند و در اين سريال مقابل دوربين رفتند. برخي از آنها در اين محل صاحب فرزند شدند. زندگي آنها جنبه‌هاي جالبي دارد كه به اندازه سريال مي‌تواند جذاب باشد.

همين اتفاق در مورد هنروران خيج افتاد. خيج روستاي پدري داوود ميرباقري در شاهرود است. از آن محل افرادي كه سواركاراني قابل بودند به تهران آمدند و در بخش‌هاي مربوط به مكه و جنگ‌ها ايفاي نقش كردند. زندگي آنها در سريال مختارنامه نيز مي‌تواند دستمايه گزارشي جالب باشد. از طرفي در سريال مختارنامه نسل‌هاي مختلف فيلمسازي و سريال‌سازي در تلويزيون با تفاوت‌هاي سني مختلف كنار هم قرار گرفتند و اين كار را پيش بردند.

تاثير ساخت سريال مختارنامه در شهرهايي كه مختار آنجاها مقابل دوربين رفت نيز موضوع جالب ديگري است. طولاني بودن زمان توليد سريال مختارنامه و همزماني آن با اتفاق‌هايي همچون سهميه‌بندي بنزين نيز حتي مي‌تواند دستمايه كار پژوهشي قرار گيرد. اين آثار طولاني تا حدود زيادي متكي بر بحثي به نام انرژي هستند. استفاده از فناوري در مختارنامه، بررسي سبك در زمينه‌هايي مانند گريم، فيلمبرداري، طراحي صحنه، لباس و... زندگي راننده‌ها و نيروهاي خدماتي مختار، گزارشي از مشكلاتي كه بر اثر طولاني شدن كار پيش مي‌آيد و مواردي مانند دزديده شدن ايده‌ها، لو رفتن برخي نكات در زمينه صحنه و لباس كه به خسته شدن آدم‌ها منتهي مي‌شود، حضور افغاني‌ها در بخش‌هايي از سريال مختارنامه همه و همه ايده‌هاي جذابي هستند كه در صورت پرداخت درست همزمان با نمايش اين سريال مي‌توانند به عامل جذابيتي مضاعف تبديل شوند.

سالشمار ساخت سريال مختارنامه

فروردين 81: پس از موافقت ميرباقري با كارگرداني اين اثر، وي نگارش متن اوليه را آغاز مي‌كند.

مهر 81: آغاز نگارش نهايي متن

اسفند 81: آغاز پيش‌توليد و سفرهايي براي بازبيني لوكيشن به مناطقي همچون جنوب كشور، شاهرود، سمنان، سبزوار و...

خرداد 82: آغاز ساخت دكورها

تير 82: آغاز دوخت لباس‌ها

مرداد 82: آغاز آماده‌سازي لوازم صحنه

شهريور 82: آغاز انتخاب بازيگران

آذر 82: آغاز تست گريم بازيگران

فروردين 83: آغاز فيلمبرداري در كاشان

خرداد 84: آغاز تدوين همزمان

تير 85: آغاز فيلمبرداري در ورامين

آذر 85: آغاز فيلمبرداري در آبادان

فروردين 86: آغاز فيلمبرداري در تهران

شهريور 86: آغاز فيلمبرداري در شاهرود

خرداد 87: آغاز فيلمبرداري در شهرك سينمايي دفاع مقدس

تابستان 87: آغاز فيلمبرداري دوباره در احمدآباد مستوفي

زمستان 87: آغاز فيلمبرداري در شاهرود

بهار 88: پايان فيلمبرداري در شاهرود

تير 88: پايان فيلمبرداري

اسفند 88: پايان تدوين اوليه

برخی چهره های مشهور در این سریال عبدالله بن‌زبیر: رضا كیانیان عمر سعد‌: مهدی فخیم‌زاده ام‌ثابت همسر مختار‌: نسرین مقانلو عمره دختر حاكم كوفه‌: فریبا كوثری مسلم‌ابن عقیل‌: امین زندگانی كیان‌: رضا رویگری جاریه‌: ماه چهره خلیلی نعمان ابن بشیر‌: داود رشیدی ابن كامل‌: عنایت شفیعی صعب ابن زبیر: جعفر دهقان محمد ابن حنفیه‌: محمدرضا شریفی‌نیا شمر‌: محمد فیلی ابدومه الحسنا مادر مختار‌: ژاله علو عبیدالله‌بن زیاد: فرهاد اصلانی سلیمان صرد خزاعی‌: ولی‌الله شیر اندامی میثم تمار: پرویز پورحسینی خولی‌: صدرالدین حجازی ابراهیم اشتر‌: حسن میرباقری مهلب: كاظم هژیر آزاد عبدالرحمن ابن شریح‌: احمد علامه دهر زائده ابن قدامه‌: محمود اردلان حرمله‌: انوش معظمی

برخي مشخصات

تعداد بازيگر اصلي: بيش از 60 نفر

تعداد بازيگر فرعي: بيش از 140 نفر

تعداد سياهي لشكر: بيش از 2000 نفر

تعداد نيروهاي انساني درگير در طرح: بيش از 1430 نفر

تعداد لوكيشن‌هاي داخلي و خارجي: بيش از 122 لوكيشن

ميزان ساخت دكور: 7 هكتار در زميني به وسعت 24 هكتار

تعداد اسب مورد استفاده در طرح: بيش از 80 رأس

قيام مختار با رمز يا لثارات الحسين ; نگاهي به مجموعه "مختار نامه"

مطالب مشابه :

حمله گراز به زن 65 ساله در روستای ولوجرد نطنز

ویدئوهای جدید شکار

پارک ملی سالوك

غار دواشکفت

قيام مختار با رمز يا لثارات الحسين ; نگاهي به مجموعه "مختار نامه"

دانلود اهنگ حامی سوگند

دورود پایتخت طبیعت ایران / دریاچه گهر چشم انتظار گردشگران

چگونه افراد را بشناسیم