بهداشت عمومی

بهداشت عمومی

بهداشت عمومي عبارتست از مجموعه دانش و هنر پيشگيري از بيماري و تامين، حفظ و ارتقاي تندرستي و توانمندي بشر با استفاده از تلاش دسته جمعي كه منجر به توسعه جامعه شود. اين مفهوم در حوزه زندگي انسان گسترش يافته و به طريقي ضامن سلامت فرد و جامعه به شمار مي‌رود. از اينرو از ديدگاه جهاني مطابق تعريف استانداردي كه سازمان جهاني بهداشت (World Health Organization -WHO) از سلامتي ارائه كرده است، ميدان رسالت‌ها، سياست‌ها و وظايف و فعاليت‌هاي بهداشت عمومي، جهان شمول گرديده و از فرد به سمت جامعه جهاني پيشروي مي‌كند.

از ديدگاه فوق، سلامت عبارتست از تامين رفاه كامل جسمي، رواني و اجتماعي كه معناي آن تنها به نبودن بيماري و نقص عضو، محدود نشده بلكه شامل سه محور جسم، روان و جامعه مي‌شود و لذا هرگونه نقص و آسيبي كه به هريك از محورهاي سه گانه وارد شود، تعادل فرد را بر هم زده و منجر به نبود سلامت مي‌شود.

از لحاظ تاريخي، بذر بهداشت كه حدود 3900 سال قبل از ميلاد مسيح كاشته شد و در 1946 بعد از ميلاد به عالي ترين ثمره خود كه تصويب اساسنامه سازمان جهاني بهداشت بود دست يافت و بدينوسيله هدف غائي بهداشت، تامين، حفظ و ارتقاي سلامت بشري اعلام شد.

عمده ترين شاهراه تامين و تضمين توسعه پايدار جوامع بشري برقراري كيفي سلامت افراد جامعه است. لذا رسالت و وظيفه اصلي بهداشت عمومي، استقرار تندرستي جامع و فراگير و با كيفيت تك تك افراد جامعه است. شايان ذكر است كه يكي از عوامل موثر بر بهداشت عمومي، شرايط و مقتضيات گوناگوني است كه سلامت فرد و جامعه را تحت تاثير قرار مي‌دهد. به عبارت ساده تر هر عاملي كه از نظر جسمي، رواني و اجتماعي، فرد را متاثر سازد بر سلامت او و ساير افراد جامعه موثر خواهد بود و لذا بهداشت عمومي در اجراي وظايف و ماموريت خود تحت تاثير اين عوامل دگرگون و متحوّل مي‌شود و حاصل چنين تعاملي انعطاف پذيري بهداشت عمومي در برابر شرايط و بروز تغيير و تحولاتي است كه بر سلامت فرد و جامعه، اثر گذار است.

شايان ذكر است كه امروزه با توجه به مفاهيم عميق و اهداف گسترده بهداشت عمومي، مترادف با اين اصطلاح به نحو رايجي از واژه هاي پزشكي پيشگيري و پزشكي اجتماعي نيز استفاده مي‌شود. زيرا بهداشت عمومي، فقط مجموعه قواعد مدوّن بهداشتي به منظور تامين، حفظ، توسعه و ارتقاي سلامت نيست! بلكه وسيله نيل به اين اهداف نيز مي‌باشد.

وظايف بهداشت عمومي

براي تامين، حفظ و ارتقاي سلامت، سيستم بهداشت عمومي، وظايف استراتژيك و مهمي را به عهده دارد كه اركان عمده آن عبارتست از :

1 ـ تعيين نيازهاي بهداشتي و شناسايي عوامل و خطراتي كه سلامت فرد و جامعه را تهديد كند

2 ـ اولويت بندي نيازها و تعيين سياست‌ها و برنامه ها و اقدام براي پاسخ به نياز مربوطه

3 ـ ارزشيابي وضعيت بهداشتي جامعه و يافتن نقاط قوت و ضعف آن

4 ـ تعيين سياست‌ها و برنامه هاي كوتاه و درازمدت و هماهنگ با تدابير سازمان جهاني بهداشت براي تامين، حفظ و ارتقاي سلامت فرد و جامعه

5 ـ تامين منابع و امكانات و تربيت نيروي انساني حرفه اي براي ارائه خدمات، انجام پژوهش و اجراي آموزش همگاني در راستاي سلامت فرد و جامعه

6 ـ سالم سازي محيط زيست، افزايش سطح آگاهي‌هاي بهداشتي جامعه، بيماريابي و مهار بيماري‌هاي واگير و پيشگيري از ابتلاء به بيماري‌

7 ـ ارتقاي سطح و تغيير سبك زندگي و اصلاح رفتارهاي خطرساز فردي و اجتماعي در جهت تامين رفاه جسمي، رواني و اجتماعي براي تحقق، حفظ و ارتقاي سلامت و توسعه جامعه با توجه به راهبردهاي هفتگانه فوق، طيف وظايف بهداشت عمومي، در ايجاد توسعه پايدار جامعه، اهميت يافته و بر حسب هريك از راهبردهاي محوري و برنامه هاي اعلام شده سازمان جهاني بهداشت تعداد وظايف آن، روز به روز متحوّل شده و گسترش مي‌يابد

دامنه فعاليت‌هاي بهداشت عمومی

به طور كلي دامنه فعاليت‌هاي بهداشت عمومي، شامل موارد زير است :
1 ـ بررسي آماري، نيازسنجي، مطالعه، پژوهش و ارزشيابي امور بهداشتي
2 ـ آموزش بهداشت عمومي
3 ـ بهداشت محيط
4 ـ بهداشت مادر و كودك
5 ـ بهداشت سالمندان
6 ـ پيشگيري از بيماري‌هاي واگير
7 ـ ارائه خدمات آزمايشگاهي (غربالگري بهداشتي)
8 ـ امور جمعيت و تنظيم خانواده
9 ـ كنترل بيماري‌هاي غيرواگير
10 ـ نظارت بر مواد خوراكي، بهداشتي و آرايشي
11 ـ پايش و غربالگري مشكلات بهداشتي جاري و جديد
12 ـ تدوين سياست‌ها و برنامه هاي ضروري براي ارتقا و بهبود سطح و سبك زندگي فردي و اجتماعی

مطالب مرتبط:

بهداشت عمومی

مراقبت های بهداشتی اولیه

نظام سلامت

بیماری

راهکارهای ارتقای سلامت

بهداشت در سوانح و حوادث

بهداشت مواد غذایی

بیماری های ناشی از غذا

آلودگی غذا در طبیعت

اصول کلی پیشگیری از آلودگی غذا

اصول کلی نگهداری از مواد غذایی