مقدمه درخصوص مترو

تاریخچه تونل سازی و سازه های زیر زمینی :

احتمالاً اولین تونل ها در عصر حجر برای توسعه خانه ها به انجام حفریات توسط ساکنان شروع شد ، این امر نشانگر آن است که آنها در تلاش هایشان جهت ایجاد حفریات به دنبال راه هایی برای بهبود شرایط زیدگی خود بوده اند. بیش از تمدن روم باستان در مصر، یونان، هند و ایتالیا تمام تکنیکهای تونل سازی دستی مورد استفاده قرار می گرفت که در اغلب آنها نیز از فرآیند های مرتبط با آتش برای حفر تونل های نظامی ، انتقال آب و مقبره ها کمک گرفته شده است.

در ایران نیز از چند هزار سال پیش به منظور استفاده از آبهای زیر زمینی تونل هایی موسوم به قنات حفر شده است. که طول بعضی از آنها به 70 کیلومتر و یا بیشتر نیز می رسد. تعداد قنات های ایران بالغ بر 000/50 رشته برآورد شده است. رومی ها نیز در ساخت قنات های و همچنین تونل ها پر کار بوده اند. آنها در ضمن اولین دوربینهای مهندسی اولیه را در جهت کنترل تراز و حفاری تونل ها به کار برده اند. اهمیت احداث تونل در دوران های قدیم تا بدین جاست که کارشناسان کارهای احداث تونل در آن تمدن ها را نشانگر رشد فرهنگ و به ویژه رشد تکنیکی و توان اقتصادی آن جامعه دانسته اند. تونل سازی همزمان با انتقلاب صنعتی به ویژه به منظور حمل و نقل تحرک قابل ملاحظه ای یافت. کانال هایی از پایه های انقلاب صنعتی بودند و می توانستند در مقیاس بزرگ هزینه ای حمل و نقل را کاهش دهند . تونل مال پاس با طول 175 متر بر روی کانال دومیدی در جنوب فرانسه اولین تونلی بود که در دوره های مدرن در سال 1681 ساخته شده . همچنین اولین تونل ساخته شده با کاربرد حفاری وانفجاری با روت بوده است.از مزایای تونل ها در راههای ارتباطی می توان به موارد زیر اشاره نمود:

· کوتاهتر شدن مسیرها و افزایش راندمان ترافیکی

· بهبود مشخصات هندسی مسیر

· جلوگیری از خطر ریزش کوه و بهمن

ایمنی بیشتر در برابر زلزله

2 آشنايي با تاريخچهي متروي تهران:

تاریخ احداث راه آهن شهری در تهران به 120 سال قبل بر می‌گردد؛ تأسیس تراموای شهری از جمله نکات پیش بینی شده در امتیاز نامه‌ای بود که به نام بارون‌جولیوس دو رویتر ثبت شده بود. امتیاز دهنده قرار داد مشیرالدوله‌، صدر اعظم ناصرالدین شاه‌، بود.
بر این اساس‌، رویتر امتیاز استخراج و بهره‌برداری از کلیه معادن و منابع طبیعی را در سراسر خاک ایران به دست می‌گرفت و اجازه داشت برای احداث راه آهن‌سراسری ایران اقدام کند. تأسیس تراموای شهری نیز از جمله این امتیازات بود.
امتیاز نامه فوق بر اثر مخالفت‌هایی پس از یک سال ملغی شد و با جایگزینی ‌بلژیکی‌ها به جای رویتر انگلیسی‌، خط آهن تهران ری احداث شد. در همان سال‌ها، یک خط آهن روی زمین‌، بین دروازه حضرت عبدالعظیم و میدان باغ شاه‌ به وجود آمد که به واگن اسبی معروف شد. این قطار از وسط خیابان‌های ری‌، چراغ گاز و سپه‌، روی ریل حرکت می‌کرد و به وسیله چند اسب کشیده می‌شد. این اولین و آخرین تراموای دایر در تهران تا 1320 ش بود.          .
از دهه 1320 به این سو، اندیشه احداث مترو و قطار شهری در مقاطع مختلف زمانی در میان مسئولان دولت و شهر تهران همواره مطرح شده است‌.                                                 .در 1334، پیشنهاد شخصی به نام وفادار درباره احداث تراموای برقی بین تهران تا شمیران‌، در هیئت دولت تصویب و تصمیم گرفته شد تا مطالعات و تحقیقات بیش‌تری صورت گیرد.           .                                         .
در 1337، مهندس کورس طرح متروی تهران را مورد تجزیه و تحلیل قرار داد و یکی از شرکت‌های آلمانی نیز آمادگی خود را برای احداث مترو اعلام داشت‌.                         .در 1345، دولت شوروی سابق در مقابل خرید گاز، پیشنهاد احداث متروی تهران را داد که بر طبق طرحی که از سوی کارشناسان روس تهیه شد، متروی تهران‌از میدان راه آهن تا میدان تجریش امتداد می‌یافت و از جاده قدیم شمیران به خیابان شوش می‌رسید. طرح اولیه این پروژه در حدود 70 کیلومتر برآورد شده‌بود.       .
در 1348، شهرداری تهران از گروه مهندسان و طراحان ژاپنی برای بررسی وضعیت حمل و نقل شهری دعوت کرد تا در زمینه‌های لازم طرح‌های خود را عرضه‌کنند. در آن هنگام‌، براساس آخرین سرشماری ملی در 1345، جمعیت تهران حدود 3000000 نفر و تعداد اتومبیل‌های شخصی و عمومی 145000 دستگاه بود.                          گروه ژاپنی پس از مطالعات لازم در 1349، در مورد طرح‌های دراز مدت مورد نیاز برای شهر تهران‌، ایجاد شبکه راه‌های سریع هم چون بزرگ‌راه و آزاد راه‌، به‌طور نهایی 200 کیلومتر و یک شبکه راه آهن سریع (مترو) به طول حدود 112 کیلومتر را ضروری دانست‌. در این طرح‌، شبکه راه آهن شهری از چهار خط ‌تشکیل می‌شد که اولویت به خط شماره یک داده شده بود که شمیران را به ایستگاه راه آهن متصل می‌کرد و حدود 21 کیلومتر بود.               .
در 1349، شرکت فرانسوی سوفرتو مطالعات مقدماتی خود را درباره احداث متروی تهران شروع کرد که تا 1351 ادامه یافت‌. سپس در 1354، قرارداد طرح آن‌با شرکت سوفرتو به امضا رسید. براساس مطالعه مؤسسه فوق‌، اجرای سیستم مختلط (خیابان مترو) بهترین طرح بود که شامل شبکه‌ای مرکب از هفت خط‌مترو به طول 146 کیلومتر بود. سپس در اردیبهشت همان سال‌، مجلس وقت طرح را تصویب و به دولت ابلاغ کرد. در اواسط همان سال شرکت سوفرتو با امضای قراردادی‌، کارهای اجرایی‌متروی تهران را آغاز کرد و با این که طراحی خطوط ایستگاه‌ها و سایر موارد از سوی شرکت مزبور انجام شده بود، این شرکت تا 1357 تنها توانست 2/3 کیلومتر تونل در تپه‌های عباس آباد به صورت ترانشه باز احداث کند. با وقوع انقلاب اسلامی‌، کار احداث نیز متوقف شد.                      .
در 15 تیر ماه 1359، لایحه قانون تأسیس شرکت راه آهن شهری که به تصویب شورای انقلاب رسیده بود، به شهرداری تهران ابلاغ شد، اما به دلیل جنگ‌، در تاریخ 12 اسفند 1360 عملیات اجرایی مترو به طور کامل متوقف شد. سرانجام فعالیت مجدد مترو در اول تیر ماه 1365 آغاز شد و نخستین مرحله از چهار خط پیشنهادی احداث خط یک و خط دو به مورد اجرا گذاشته شد.                         .
متروی تهران پس از یک دوره طولانی‌، در 1378 از مبدأ میدان امام‌خمینی تا میدان صادقیه‌، جهت مرکز به غرب‌، افتتاح شد. در حال حاضر چهار خط مترو به‌این ترتیب‌، خط یک از میدان امام خمینی تا صادقیه‌، خط دو از کهریزک تا تجریش و خط پنج از صادقیه تا مهرشهرکرج ُ خط چهار از ارم سبز (قرار بود آخر اردیبهشت ماه افتتاح شود) تا کلاهدوز فعال است‌ .

شبکه مترو قابل افزایش به نه خط است که در مجموع بالغ بر 146 کیلومتر خواهد بود.

از هنگامي كه اولين قطار شهري در سال 1863 ميلادي در لندن به كار افتاد تا زمان حاضر كه اكثر شهرهاي مهم دنيا داراي شبكههاي مترو و قطارهاي سريع السير بين شهري هستند حدود 142 سال ميگذرد . اولين قطار مترو به يك موتور بخار مجهز بود كه سوخت آن از ذغال سنگ تامين ميشد و دود ناشي از اين سوخت ، تونلهاي مترو را آلوده ميساخت و از طريق لولههايي مثل لوله بخاري به خارج هدايت ميشد. در مهرماه 1353 مطالعات مربوط به حل مشكلات ترافيك متروي تهران توسط شركتهاي مشاور خارجي از جمله سوفرتو منتج به پيشنهاد سيستم اتوبان مترو ( با 7 خط ) گرديد. بر اساس اين مطالعات، احداث مترو به عنوان اساسيترين راه حل بهبود ترافيك تعيين گرديد. شركتهاي فرانسوي از سال 1356 عمليات اجرايي احداث خط 1 مترو را در اراضي شمال تهران (بزرگراه شهيد حقاني كنوني ) آغاز نمودند .بخشي از وظايف شركتها به عنوان مهندسين مشاور راهآهن شهري تهران و حومه به شرح زير بوده است :

كليه مطالعات فني شامل عمليات نقشه برداري و شناسايي زمين ، تهيه پروندههاي توصيفي و كاربرد و مشخصات فني و نقشههاي اجرايي و تدارك انعقاد قرارداد با پيمانكاران و نظارت بر عمليات ساختماني ، نظارت بر ساخت و نصب تجهيزات ثابت و وسايل محركه ، تهيه آيين نامهها و برنامههاي بهره برداري و آموزش كادر ايراني ... عمليات اجرايي مترو تا آذر 59 نيز ادامه يافت ولي در اين زمان و درپي جريانات انقلاب نمايندگان شركتهاي خارجي ايران را ترك نمودند و در اواخر سال 60 هيئت وزيران توقف كامل طرح توسط مشاوران خارجي را اعلام نمود.

در سال 63 پس از ارائه گزارشي از طرف جمعي از كارشناسان توانمند و مستعد ايراني در خصوص لزوم احداث مترو، در فروردين ماه 64 هيئت وزيران اجراي طرح متروي تهران را تصويب وفعاليتهاي مترو مجددا در تهران آغاز شد .

برنامه اول مترو : شامل احداث خط 1 ( ميرداماد - حرم مطهر ) خط 2 ( دردشت - صادقيه ) و مسير برون شهري خط 5 ( تهران - گلشهر ) جمعا به طول 90 كيلومتر با 52 ايستگاه ميباشد .

فعاليتهاي اجرايي اين برنامه از سال 1366 با عقد مشاركت مدني با سيستم بانكي آغاز گرديد . در حال حاضر 72 كيلومتر از اين خطوط با 36 ايستگاه در حال بهرهبرداري است و تا پايان سال 84 باقيمانده خطوط برنامه اول نيز به بهرهبرداري خواهد رسيد و بدين ترتيب تهران مقام نوزدهم را در سطح شهرهاي صاحب مترو در جهان بدست خواهدآورد.

برنامه دوم مترو : اين برنامه شامل طرح توسعه خط 1 از ايستگاه ميرداماد تا ميدان تجريش ، احداث خط 3 از منطقه اُزگُل تا شهرك ولي عصر در جنوب غرب تهران ، احداث خط 4 از ميدان شهيد كلاهدوز تا شهرك اكباتان و طرح توسعه خط 2 از دردشت تا پارك جنگلي سرخه حصار ميباشد.

ساخت و بهرهبرداري از خطوط مترو در برنامه دوم از سال 84 شروع و تا سال ۱۴۰۹ادامه خواهد يافت . با اتمام برنامه دوم طول احداث خطوط مترو به ۴۳۰ كيلومتر و حدوداْ ۴۰۰ ايستگاه خواهد رسيد و در حدود ۸ميليون از سفرهاي شهر تهران به وسيله مترو انجام خواهد شد .

سال 1350
شروع مطالعات اجتماعي ، اقتصادي و ترافيكي شهر تهران وپيش بيني تغييرات آن براي سال 1370توسط شركتهاي سوفرتو و RATP

سال 1353
ارايه گزارش نهايي و انتخاب سيستم مختلط (سيستم مختلط شامل يك شبكه خياباني با يك كمربندي در پيرامون منطقه مركزي و دو بزرگراه براي نواحي تازه ساز شهري و يك شبكه مترو با 7 خط كه به وسيله شبكه اتوبوس راني و تاكسيراني تكميل ميشد.

سال 1354

تصويب قانون تاسيس شركت راه آهن شهري تهران و حومه.

سال 1356
شروع عمليات اجرايي.

سال هاي 65-1359
توقف كامل طرح به دليل جنگ تحميلي.

سال 1374
عقد قرارداد براي خريد تجهيزات ثابت و متحرك خطوط 1 ، 2 و 5

سال 1377
بهرهبرداري از قطار سريع السير تهران - كرج

سال 1378
بهرهبرداري از بخش غربي خط 2، از ايستگاه صادقيه (تهران) تا امام خميني (ره)

سال 1380
بهرهبرداري از نيمه شمالي خط يك، از ايستگاه ميرداماد تا علي آباد به طول 14.6 كيلومتر و 17 ايستگاه.

سال 1381
* افتتاح و بهره برداري از پايانه و تعميرگاه غرب خط 2 متروي تهران
* بهرهبرداري از خط يك از ايستگاه عليآباد تا حرم مطهر به طول 10.8 كيلومتر و 3 ايستگاه.

سال 1382
بهره برداري از بخش شرقي خط 2، از ايستگاه امام خميني (ره) تا بهارستان به طول 2 كيلومتر و 2 ايستگاه.

سال 1383
* افتتاح و بهره برداري از ايستگاه ايران خودرو (خط 5(
* بهرهبرداري از خط 5 از ايستگاه كرج تا گلشهر به طول 10كيلومتر.

سال 1384
* افتتاح و بهرهبرداري از ايستگاه چيتگر (خط 5(
* افتتاح و بهرهبرداري از ايستگاه باقرشهر (خط 1(
* افتتاح و بهرهبرداري از پايانه فتح آباد

سال ۱۳۸۴ لغایت ۱۳۹۱

افتتاح میرداماد تا تجریش
افتتاح حرم امام (ره) تا کهریزک
افتتاح انقلاب تا ارم سبز و ....

کلاْ افتتاح ۲۶۰ کیلومتر تا سال ۱۳۹۴

توسعه مترو تهران تا سال 1404

بر اساس طرح جامع حمل و نقل و ترافیک شهر تهران با احداث 8 خط مترو به طول 5/250 کیلومتر ، روزانه 6 میلیون و 556 هزار مسافر در پایتخت با این وسیله نقلیه جابه جا خواهند شد. نخستین خط مترو تهران خط میدان تجریش تا حرم مطهر امام خمینی(ره) به طول 3/29 کیلومتر است که سرفاصله زمانی حرکت قطارهای این خط 2 دقیقه پیش بینی شده و ظرفیت جابه جایی 1 میلیون و 100 هزار مسافر را در روز دارد. دومین خط مترو بر اساس طرح جامع حمل و نقل و ترافیک شهر تهران ، خط صادقیه تا پایانه شرق به طول 4/26 کیلومتر است که با سرفاصله زمانی 3 دقیقه توان جابه جایی 770 هزار مسافر در روز را دارد. بر اساس طرح جامع حمل و نقل و ترافیک خط 3 مترو تهران حد فاصل ازگل تا جاده ساوه به طول 8/32 کیلومتر طراحی شده است که با سرفاصله زمانی 3 دقیقه ای این خط ظرفیت جابه جایی 775 هزار مسافر در روز را دارد. خط 4 مترو تهران حد فاصل قنات کوثر تا جنت آباد به طول 7/35 کیلومتر پیش بینی شده و با سرفاصله زمانی 2 دقیقه روزانه 1 میلیون 430 هزار مسافر در این خط جابه جا خواهند شد.

خط 6 مترو تهران بر اساس طرح جامع حمل و نقل ترافیک حد فاصل شهران تا شهرری به طول 1/33 کیلومتر با سرفاصله زمانی 4 دقیقه برای حرکت قطارها پیش بینی شده است که روزانه 856 هزار مسافر در این خط جابه جا خواهند شد.

خط 7 مترو تهران 7/26 کیلومتر طول خواهد داشت و با سرفاصله زمانی 4 دقیقه ظرفیت جابه جایی روزانه 630 هزار مسافر را دارد. همچنین در طرح جامع حمل و نقل و ترافیک خط 8 مترو تهران حد فاصل میدان رسالت تا میدان بسیج به طول 3/34 کیلومتر طراحی شده است که سرفاصله زمانی حرکت قطارها در این خط 4 دقیقه خواهد بود و روزانه 490 هزار مسافر در این خط جابه جا خواهند شد.

خط 9 مترو تهران بر اساس طرح جامع حمل و نقل و ترافیک حدفاصل میدان پونک تا میدان بسیج به طول 2/32 کیلومتر طراحی شده است که با سرفاصله زمانی 5 دقیقه ظرفیت جابه جایی 505 هزار مسافر در روز را دارد. بر اساس طرح جامع حمل و نقل و ترافیک شهر تهران احداث 4 خط مترو اکسپرس پیش بینی شده است .

خطوط اکسپرس در واقع قطارهای سریع السیری هستند که در خارج از شهر بروی سطح زمین و در داخل شهر به صورت قطارهای زیر زمینی حرکت می کنند که 4 خط پیش بینی شده در تهران ظرفیت جابه جایی 1 میلیون و 298 هزار مسافر در روز را خواهند داشت که طول این خطوط در مجموع 1/179 کیلومتر و سرفاصله زمانی حرکت قطارهای آن 6 دقیقه خواهد بود.

خطوط اکسپرس شهرهای اطراف را به تهران متصل می کنند . نخستین خط اکسپرس در تهران خط کرج تا پاکدشت به طول 51 کیلومتر با سرفاصله زمانی 6 دقیقه است که پیش بینی می شود در این خط روزانه 577 هزار مسافر جابه جا شوند ضمن آنکه این خط شامل خط 5 متروی فعلی است که هم اکنون بین کرج و تهران سرویس دهی می کند.

بر اساس طرح جامع حمل و نقل و ترافیک دومین خط اکسپرس حدفاصل دماوند تا شهریار به طول 46 کیلومتر با سرفاصله زمانی 6 دقیقه و ظرفیت جابه جایی 210 هزار مسافر در روز پیش بینی شده است. در خطوط اکسپرس به دلیل فاصله زیاد ایستگاه ها ظرفیت جابه جایی مسافر نسبت به خطوط عادی مترو کاهش می یابد .

سومین خط اکسپرس حدفاصل دهکده المپیک تا ورامین به طول 7/43 کیلومتر در طرح جامع حمل و نقل و ترافیک پیش بینی شده که سرفاصله زمانی حرکت قطارها در این خط نیز 4 دقیقه است و روزانه 200 هزار مسافر در این خط جابه جا خواهد شد. بر اساس طرح جامع حمل و نقل و ترافیک خط 4 مترو اکسپرس حدفاصل ازگل تا جاده ساوه به طول 4/38 کیلومترو سرفاصله زمانی 6 دقیقه پیش بینی شده است که ظرفیت 311 هزار مسافر در روز را دارد. در مورد 3 خط مکمل که در طرح جامع حمل و نقل و ترافیک شهر تهران پیش بینی شده است . علاوه بر این خطوط، 3 خط مکمل به طول 1/31 کیلومتر، سرفاصله حرکت 7 دقیقه و ظرفیت جابه جایی روزانه 258 هزار مسافر در طرح جامع حمل و نقل و ترافیک در نظر گرفته شده است.

خط 1 مکمل حد فاصل میدان بسیج تا تهرانپارس به طول 9/10 کیلومتر با سرفاصله زمانی 7 دقیقه پیش بینی شده که ظرفیت جابه جایی 150 هزار مسافر در روز را خواهد داشت. دومین خط مکمل می تواند به صورت قطار هوایی احداث شود در طرح جامع حمل و نقل و ترافیک دومین خط مکمل حدفاصل میدان صنعت تا پارک وی به طول 7/6 کیلومتر با سرفاصله زمانی 7 دقیقه پیش بینی شده است که ظرفیت جابه جایی 83 هزار مسافر را در روز دارد که با توجه به آنکه این خط از مجاورت برج میلاد می گذرد و مناظر زیبایی در این محدوده وجود دارد می توان در این مسیر قطار هوایی احداث کرد.

سومین خط مکمل نیز حدفاصل شهران تا دارو پخش پیش بینی شده است که 5/13 کیلومتر طول دارد و سرفاصله زمانی حرکت قطارها در این خط 7 دقیقه پیش بینی شده است که بر این اساس روزانه 25 هزار مسافر در این خط جابه جا خواهند شد. تمام الگوها، چشم انداز، راه بردها و استراتژی های حمل و نقل و ترافیک شهر تهران تا سال 1404 در طرح جامع حمل و نقل و ترافیک مطرح شده است که این طرح در کمیسیون عمران شورای شهر تهران مورد تایید قرار گرفته و به زودی در دستور کار شورای اسلامی شهر تهران قرار خواهد گرفت و پس از تصویب به شورای عالی ترافیک ارائه خواهد شد.

مقایسه قطارشهري در جهان با تهران

قطارشهري در جهان

طولاني ترين مترو در جهان

عمر متروي لندن به بيش از يک قرن و نيم ميرسد . اولين قطعه مترو اين شهر در سال 1863 به بهربرداري رسيد . در واقع لندن طولاني ترين خط متروي جهان را داراست .

اين شهر که جمعيتي در حدود 8 ميليون و 300 هزار نفر را در خود جاي داده است ،408 کيلومتر مترو دارد . 12 خط متروي اين شهر با 275 ايستگاه يکي از قديمي ترين متروهاي جهان است .

عمده حمل و نقل در اين شهر توسط مترو انجام مي گيرد و به دليل گستردگي ايستگاهها و خطوط ،تمامي شهروندان لندن روزانه بيش از 13 ميليون نفر را جا به جا مي کند.

کم تراکم ترين مترو جهان

جمعيت 5 ميليون نفري شهر مادريد در اسپانيا يکي از کم تراکم ترين متروهاي جهان را به خود اختصاص داده است . اين شهر در حدود 226 کيلومتر مربع خط مترو دارد که اولين خط متروي آن درسال 1919 به بهره برداري رسيد .

۱۴ خط مترو و 190 ايستگاه، مادريدرا صاحب سامانه حمل و نقل شهري کرده است .

پيچيده و پر ازدحام

توکيو يکي از پيچيده ترين شبکه هاي مترو جهان را به خود اختصاص داده است اين شهر که بيشترين جمعيت جهان را در خود جاي داده است و بيش از 33 ميليون و200هزار نفر در آن زندگي مي کنند داراي 12 خط مترو است.طول خطوط متروي توکيو 292 کيلومتر است و تعداد 274 ايستگاه در آن ساخته شده است . اولين قطعه متروي توکيو در سال 1927 ساخته شده است . بنا براين مي توان گفت که اين شهر در زمره قديمي ترين شهر هاي صاحب مترواست.

پر ايستگاه ترين مترو جهان

تقريبأ يک قرن پيش بود که نيويورک صاحب اولين خط مترو شد. در سال 1904 اولين خط مترو در نيويورک به بهره برداري رسيد. اين شهر هر چند به داشتن 371 کيلومتر شبکه حمل و نقل ريلي سنگين (مترو) شهر جهان است اما ويژگي ديگري نيز دارد . نيويورک به دليل ايستگاههاي مترو و خطوط زياد همواره مورد توجه بوده است . وجود 468 ايستگاه و 27 خط مترو اين شهر را در رده هاي اول جهاني قرار داده است . روزانه 11 ميليون نفر از جمعيت 17 و 800 هزار نفري نيويورک توسط مترو جا به جا مي شوند.

متروي عروس اروپا

212 کيلومتر طول مترو پاريس با 14 خط و 297 ايستگاه است .اولين قطعه مترو پاريس در سال 1900 افتتاح شد و به مرور و همراه با گسترش اين شهر رشد يافت .اين شهر با جمعيت 9 مييليون و 700 هزار نفر هم اکنون صاحب ششمين متروي جهان به لحاظ طول خطوط است .

ميزان جابه جايي مسافر در متروي پاريس در حدود 7 ميليون نفر است که با کاهش زمان حرکت قطارها شبکه حمل و نقل اين شهر قدرت جا به جايي مسافر زيادي يافته است .

مقدمه درخصوص مترو

مطالب مشابه :

همسايگي تونل توحيد با خطوط 2، 4 و 7 مترو

راهنما و نقشه ی مترو های تهران – جاوا Tehran Metro

نگاهی به تاریخچه مترو تهران

مقدمه درخصوص مترو

آشنايي با مترو

تلفن وآدرس فرهنگسراهای تهران

قیمت بلیت اتوبوس بین‌شهری/جدول