گنبدخانه مسجد جامع عتيق اردبيل بازسازى مى شود

عمليات مرمت پوشش گنبدخانه مسجد جامع عتيق اردبيل پس از پايان مطالعه و بررسى پوشش آن آغاز مى شود.

مسئول پروژه مرمت مسجد جامع عتيق اردبيل در گفتگو با chtn با بيان اين مطلب افزود: عمليات مقاوم سازى و استحكام بخشى اين مسجد انجام شده است.محسن نوروزوند با بيان اينكه مرمت پوشش گنبد خانه مسجد باقى مانده است، گفت: هم اكنون مطالعه و بررسى از نظرسبك شناسى، سازه و نحوه پوشش گنبدخانه در حال انجام است.وى از ديگر اقدامات مرمتى به مقاوم سازى جرزهاى ديوار به ضخامت چهار تا چهار و نيم سانتى متر، تعمير چوب فرش هاى فرسوده، تعويض مصالح پوسيده، گرفتن ترك هاى عميق و نيمه عميق در طول ديوارها، بازسازى ملات ها و تعويض تيرهاى چوبى در عرض ديوار اشاره كرد.نوروزوند با اشاره به بندكشى در بخش هاى مورد نياز، بيان داشت: در حال حاضر تزئينات اين بنا در حال استحكام بخشى و تثبيت است.وى از تهيه طرح مرمت محراب مسجد جامع عتيق خبر داد و گفت: پس از پايان طرح مرمت، عمليات مرمتى محراب دوره ايلخانى اين اثر اجرا مى شود.به گفته اين كارشناس ارشد معمارى همچنين مقاوم سازى ستون هاى شبستان پيرامون اين بناى تاريخى به پايان رسيده است.

معرفی باستانی ترین مسجد جامع شمالغرب ایران(از ویکیپدیا):

به گفته بیوک جامعی (۱۳۷۹)این مسجد مربوط به دوران سلجوقیان است که کنار آتشکده ای قرار گرفته و ساختمان قبلی مسجد مربوط به آتشکده بوده است جمعه مسجد شامل حیاط و ایوان و طاق باشکوهی بوده که در حمله مغولها تخریب شده و فعلاً قسمتی از مسجد سالم است.

این مسجد که در برخی از نسخه‌ها و کتابها از آن به عنوان مسجد جامع نیز یاد شده، بازمانده مسجد عظیم و گسترده و کم نظیری است که در دوره‌های مختلف اسلامی بویژه دوره سلجوقی شکل گرفته و تا اوایل دوره صفوی آباد بوده است. اینکه از چه تاریخی این مسجد بر روی آثار پیش از اسلام ساخته شده اطلاعی در دست نیست اما بررسی هایی که هیات کاوشگری ایرانی انجام داده است نشان می‌دهد این مسجد در قرون اولیه اسلامی ساخته شده است.مسجد دوره‌های سلجوقی و ایلخانی بسیار گسترده تر و عظیم تر و وسیع تر از بنای مکعبی فعلی بوده و بنای سرپای موجود صرفاً گنبدخانه و ایوان مسجد بزرگ را تشکیل می‌داده است. تک منار استوانه‌ای شکل آجری آن از یادگارهای زمان سلجوقی است. مرور زمان باعث شده است اجزای بنا تا حدی که امروز دیده می‌شود ویران شود. همچنین به دلیل تصرفاتی که افراد در حریم و تپه به عمل آورده اند و منازلی که روی دامنه آن احداث شده، به تدریج از وسعت این مسجد کاسته است و مساحت آنرا به اندازه کنونی تقلیل داده است.

این مسجد آخرین بار در دوران ایلخانی مورد مرمت قرار گرفته است. کاوشهای باستان‌شناسی که برای شناخت مختصات تاریخی بنا از سال ۱۳۶۷ توسط سازمان میراث فرهنگی شروع شده، پس از خاکبرداری از لایه‌های خاک و برچیدن قبرهای متاخر، سرستون‌های آجری و قسمتی از دیوار شبستان مسجد عتیق را که متعلق به دوره ایلخانی بوده از خاک بیرون آورد که تاریخ روشن مسجد و چگونگی الحاقات و تکامل آنرا طی ادوار مختلف تا حدی مشخص نمود و قرار است نتایج این تحقیق توسط هیات علمی تدوین و مشخص گردد. وجود آجرهای مستعمل در این بنا، تزیینات کاشیکاری و گچبری و نقش مهرها در بندکشی و فواصل آجرها قابل مقایسه با سایر بناهای دوره سلجوقی در آذربایجان است. علت اصلی انهدام و خرابی مسجد، زلزله شدیدی بوده که موجب تخریب این بنا شده است. تعمیرات که در قرن هفتم، قسمت اساسی بنا و گنبد آن صورت گرفته است.

شکل گیری و نقشه مسجد جمعه اردبیل بر خلاف مساجد دوره سلجوقی که اغلب به صورت چهار ایوانی بنا می‌شده ساخته شده است. این موضوع یکی از مختصات استثنایی پلان مسجد جمعه اردبیل محسوب می‌شود. در زیر تالار اصلی مسجد، به منظور تسهیل عبور و مرور مردم و دسته‌ها و اجتماعات، دهلیزها و راهروهایی به صورت شبکه‌ای منظم و محاسبه شده ساخته شده است که در فاصله هر دو متر به صورت چهار راهی متقاطع این ممعبرها دیده می‌شوند و بلندی هر یک از این راهروهای زیرزمینی ۱۹۰ سانتی متر و دارای ۸۰ سانتی متر پهنا می‌باشد.

بنای اصلی مسجد که هم اکنون محوطه مکعبی آن سرپاست، در دوره آبادانی دارای گنبدی بوده که گریو گنبد آن دارای ترکیبهای متعدد منشوری بسیار زیباست که قطاربندی با تزیینات کاشی معرق دارد و کاربندی زیر گنبد نیز بدین شکل بوده که در هر یک از گوشه‌های این مربع سه کنج با لچکیهای بزرگی ساخته شده که هریک دارای دو روزن مستطیلی شکل برای نورگیری و کسب روشنایی برای محوطه محراب بوده است.

محوطه اصلی و مربع شکل مسجد در قسمت غربی و شرقی دارای تاقنماهای متعدد است که در هر بدنه تعداد آنها سه دهنه است که در میان هر یک از تاقنماها راهروهای باریکی به صورت معبر به قسمت‌های مختلف مسجد از جمله به نمازخانه و شبستان بزرگ راه پیدا می‌کند. ایوان مجاور گنبدخانه هم اکنون به صورت مسجدی دایر، مورد استفاده اهالی محل است که با همان شبکه راه‌های زیرزمینی از طرف جنوب به محوطه محراب و از طرف بدنه غربی و شرقی به راهروهای زیرزمینی منتهی می‌شود. پوشش فعلی مسجد به صورت سقف تیر پوشی مسطح با استفاده از سه ردیف پایه ستون‌های سه تایی می‌باشد که در زمان قاجار ساخته شده است. به هر حال در این تعمیرات هرگز به تخریب گریو گنبد و بقایای تزیینی آن اقدام نشده است.

مسجد جمعه اردبیل به مرور زمان صدمات زیادی خورده است که آخرین و جدیدی‌ترین آن در سال ۱۳۵۷ بوده که در طی آن در جریان ساخت و توسعه امتداد خیابان سیمتری، بخش زیادی از تپه تاریخی از بین رفت و بدنه شرقی محوطه محراب مسجد دچار شکستگی و رانش شد. هم اکنون این مسجد به دلیل قرار گرفتن در مسیر حرکت وسایط نقلیه سنگین در معرض لرزش و فرسایش هر چه بیشتر قرار دارد و خطر تخریب و فرسودگی آنرا تهدید می‌کند.

گنبدخانه مسجد جامع عتيق اردبيل بازسازى مى شود

مطالب مشابه :

نتایج اولیه مقالات ارسالی به همایش ارومیه شهر ایرانی

خرید پلان 42 مسجد تاریخی شهر اردبیل (اتوکد)

مسجد جامع اصفهان

گنبدخانه مسجد جامع عتيق اردبيل بازسازى مى شود

پلان مسجد سری ۳

حمام های قدیمی ارومیه

نقشه کلیه بناهای تاریخی ایران

مسجد جامع بوکان- سیف الدین خان سردار مکری