نژاد های شاخص بز بومی در ایران

1)    بز تالی (جزیره‌ای)
‌نژاد:
شیری
رنگ:
قهوه‌ای روشن تا قهوه‌ای تیره (سوخته) با خط نواری تیره در امتداد پشت.
پراکنش:
استان هرمزگان و بخصوص در شهرستانه‌ای میناب، بندرعباس، بندر خمیر، بندر لنگه و جزایر قشم.
7/47 درصد از جمعیت کل بز استان هرمزگان را بز تالی تشکیل میدهد که در حدود 400 هزار رأس از آنها فقط در چند شهر و جزیره فوق الذکر متمرکز شده‌اند .
خصوصیات ظاهری:
دارای گوش‌های کوچک، دست و پای ظریف، موهای پوششی بسیار کوتاه و براق و غالبأ فاقد شاخ.
تولیدات:
متوسط طول دوره شیردهی حدود 120 روز.
مقدار شیر یک دوره در حدود 100 لیتر.
متوسط وزن تولد 2 کیلوگرم.
متوسط وزن شیرگیری 10 کیلوگرم.
وزن بلوغ حدود 30 کیلوگرم.
درصد دو قلوزایی حدود 30 درصد.
وزن:
میانگین وزن بز نر، 31 کیلوگرم و بز ماده 27 کیلوگرم.

2)    بز رایینی
نژاد:
کرکی
رنگ:
سفید، قهوه‌ای روشن تا قهوه‌ای تیره، قرمز، زرد، خاکستری، ابلق و ابرش
وزن:
میانگین وزن بز نر 39 کیلوگرم و بز ماده 28 کیلوگرم
پراکندگی:
منطق کوهستانی و کوه‌های خبر در شهرستان بافت است اما به دلیل کوچ گله‌های عشایر به قشلاق در نواحی جنوبی استان کرمان و مناطق گرمسیری نیز پراکنده است.
شهرستان بافت بعد از کشور چین و مغولستان، سومین تولید کننده کُرک در جهان و اولین تولید کننده کُرک در کشور می‌باشد. شهرستان بافت، از قدیمی ترین و مهمترین شهرستان‌های استان کرمان است.
جمعیت:
3.300.000 راس
شاخ:
اکثر این بزها شاخ دارند. بطوریکه در بزهای ماده شاخ ظریف و باریک و در بزهای نر شاخ ضخیم و تا حدودی پیچیده است.
تولیدات:
متوسط طول دوره شیردهی حدود 150 روز است. مقدار شیر یک دوره در حدود 50 لیتر است. متوسط کرک سالیانه 500 گرم است. وزن بلوغ حدود 32 کیلوگرم است. درصد دوقلوزایی حدود 3 درصد است.
سایر اطلاعات:
گردن در این بزها نسبتأ کوتاه تا متوسط و پوشیده ازکرک و مو می‌باشد .در زمان کرک دهی کرک ناحیه گردن زودتر از نواحی دیگر بدن شروع به ریزش می‌کند .پستان در این بز قیفی شکل، نرم و اسفنجی است. بدن از کرک و مو به نسبت 30 تا 70 درصد پوشیده شده است. اندازه گوشها متوسط، شاخها کمی خمیده و طول الیاف کرکی بدن حدود 23 تا 30 سانتیمتر است .دم پوشیده از مو و علاوه بر رنگ سفید عمومی بدن، رنگ‌های نقره‌ای و یا ترکیبی از رنگ‌های سیاه مخلوط قهوه‌ای و غیره وجود دارد.

3)    بز عدنی (بز خلیج فارس)
‌نژاد:
شیری
رنگ:
غالبا آهویی و بندرت به رنگ‌های حنایی، ابلق سفید و قهوه‌ای، سفید، ابلق سیاه و سفید، سیاه .
وزن:
میانگین وزن بز نر 36 کیلوگرم و بز ماده 25 کیلوگرم
پراکندگی:
بومی بوشهر
تولید شیر:
از 120 تا 180 لیتر در سال متغیر بوده و میانگین تولید شیر روزانه هر بز عدنی 5/1 لیتر و رکورد آن 5/3 لیتر است.
سایر مشخصات:
قدرت سازگاری بالا به شرایط نامساعد محیطی، بازده مصرف خوراک، نیاز کم به جایگاه و تجهیزات، زایش هر 8 ماه یکبار، بدون میزان دوقلو زایی و بازار فروش مناسب در کشورهای حاشیه خلیج فارس.



4)    بز بلوچی
‌ نژاد:
کرکی- شیری
رنگ:
سیاه تا قهوه‌ای و ابلق


5) بز مِرغوز (مِرغُز، مِرخُز)
نژاد:
کرکی - شیری
رنگ:
سفید، قهوه‌ای، سیاه، حنایی، زرد، قرمز و خاکستری
وزن:
میانگین وزن بز نر 33 کیلوگرم و ماده 28 کیلوگرم
پراکندگی:
از قدیم الایام بز مرخز در استان‌های کرمانشاه، آذربایجان غربی، کردستان و مناطق کردنشین ترکیه و عراق که زمانی جزء کشور پهناور ایران بوده است می‌زیسته ولی اکنون از تعداد آنها کاسته شده و تنها در بخشی از استان‌های کردستان و آذربایجان غربی دیده می‌شوند.
جمعیت:
24000 راس.
سایر اطلاعات:
رنگ الیاف پوششی این بز شامل قهوه ای روشن تا تیره، سفید یا نباتی، سیاه و شکلاتی می باشد که در بین دامداران رنگ قهوه‌ای بعلت استفاده بیشتر در تهیه لباس‌های محلی محبوبیت بیشتری دارد و احتیاج به رنگرزی مجدد آن نیست ولی رنگ سفید در بازار صنعتی دارای ارجحیت می‌باشد، زیرا خاصیت رنگ پذیری دارد. این بز چابک و زرنگ با جثه‌ای کوچک، سر مثلثی شکل و متوسط، حدقه چشم برجسته و چشم به رنگ‌های مختلف می‌باشد .پوزه باریک، گوشها صاف، صورت بدون کرک با کمی پوشش در قسمت پیشانی است .شاخ در بز نر ضخیم و پیچشی است درحالیکه شاخ در بز ماده باریک با پیچش ملایم دیده می‌شود .گردن کوتاه و پوشیده از کرک، تمام سطح بدن، پاها و زیر شکم پوشیده از الیاف پوششی، سینه کم عمق، پشت تقریبأ صاف، پاها باریک و کوتاه می‌باشد .
تولیدات:
متوسط طول دوره شیردهی حدود 196 روز است. مقدار شیر یک دوره در حدود 150 لیتر است. متوسط وزن تولد 6/2 کیلوگرم است. متوسط وزن شیرگیری 15 کیلوگرم است. وزن بلوغ حدود 40 کیلوگرم است. درصد دوقلوزایی حدود 33 درصد است. درصد چربی شیر 5/4 درصد است.

6)      بز ممسنی
نژاد:
کرکی – شیری وزن بز نر 46 کیلوگرم و بز ماده 5/31 کیلوگرم
رنگ:
عمدتاً سیاه و نیز رنگ‌های شکری، نارک و خاکستری (تال)

7)      بز نَجدی
نژاد:
شیری
رنگ:
زرد آهویی یکدست، قهوه‌ای تیره تا روشن و بندرت سفید. وجود نوار موهای تیره رنگ در طول خط پشتی از اختصاصات این حیوان است.
پراکنش:
خوزستان
جمعیت:
در استان خوزستان بیش از 1.700.000 راس بز وجود دارد اما آمار دقیقی از بزهای نجدی در دست نیست و بشدت با سایر نژادها آمیخته شده است .
میانگین وزن:
میانگین وزن، بز نر 34 کیلوگرم و بز ماده 27 کیلوگرم.
سایر خصوصیات:
این بز دارای دست و پای باریک و بلند، پوست نرم و براق، با پوشش موی کوتاه، نرم و لطیف می‌باشد .گوشها پهن و افتاده، نیمرخ سر صاف و باریک، دارای خط سیاه پشتی از پس سر تا نوک دم و دارای دو منگوله در زیر گردن می‌باشد .در جنس نر و ماده حیوانات شاخدار و بی شاخ وجود دارند .اما نسبت بزهای شاخ دار گله‌ها بیشتر از بی‌شاخ‌ها است.
تولیدات:
متوسط طول دوره شیردهی حدود 200 روز است. مقدار شیر یک دوره در حدود 180 لیتر است. متوسط وزن تولد 3 کیلوگرم است. متوسط وزن شیرگیری 12 کیلوگرم است. وزن بلوغ حدود 34 کیلوگرم است. درصد چربی شیر حدود 4 درصد است. درصد دوقلوزایی حدود 46 درصد است.


8) بز یزدی (بزندوش)
نژاد:
کرکی – شیری
رنگ:
غالبا قرمز حنایی با لکه‌های سفید در ناحیه سر، دست، پا و گوش.
میانگین وزن:
بز نر 33/26 کیلوگرم و ماده 45/25 کیلوگرم.

9) بز خلخالی
نژاد:
شیری
رنگ:
سیاه و در مواردی روشن
پراکنش:
منطقه پراکندگی این توده بیشتر در دشت مغان و اطراف شهرستان خلخال و بخشهایی از استان آذربایجان شرقی است.
جمعیت:
حدود 10.000 راس.
سایر خصوصیات:
پوشش مویی بدن این بزها بلند و ضخیم و گوشها پهن وکوتاه است.
تولیدات:
مقدار شیر یک دوره در حدود 130 لیتر است. وزن بلوغ حدود 40 کیلوگرم است.

10) بز بومی سیستان و بلوچستان
نژاد:
شیری
رنگ:
سیاه، قهوه‌ای و سفید. رنگهای دیگر کمتر دیده می‌شوند.
پراکنش:
در کلیه مناطق استان سیستان و بلوچستان
جمعیت:
بز و بزغاله استان بالغ بر 1.656.000 رأس می‌باشد.
سایر خصوصیات:
این بز دارای جثه بزرگی است و به سبب استعداد ژنتیکی و نیز وجود شرایط مناسب محیطی توان بالایی در تولید شیر دارد. بزهای ماده بدون شاخ و نرها معمولا شاخدارند .رشد مو در بز سیستانی نسبتا زیاد است، در زیر گلو دسته مویی بعنوان ریش و در روی پیشانی دسته مویی بنام کاکل وجود دارد .نیمرخ سر در بز بومی سیستانی صاف و مستقیم و ستون فقرات راست و دست و پا پوشیده از مو می‌باشد.
تولیدات:
مقدار تولید شیر روزانه در حدود 5/1 لیتر است. متوسط کرک سالیانه 750 گرم است. وزن بلوغ حدود 30 کیلوگرم است. درصد دوقلوزایی حدود 30 درصد است.

ایران از نظر رتبه بندی در شاخص‌های جهانی محصولات دام در سال 2010، دارای رتبه بندی به شرح زیر است:
ردیف نوع محصول    رتبه ایران در دنیارتبه ایران    در خاورمیانه

1 -گوشت گوسفند 4    1
2 -گوشت بز                     7 2
3 - عسل    8    1
4 - شیر    8    1
5 - گوشت طیور 9       1
6 -گوشت گاومیش            11                         2
7 -تخم مرغ                      12                         1
8 -گوشت شتر                  20                         7
9 -گوشت گاو                    31                         3

نژاد های شاخص بز بومی در ایران

مطالب مشابه :

نژاد های شاخص بز بومی در ایران

ایستگاههای پرورش واصلاح نژاد بز کشور

ایستگاههای پرورش واصلاح نژاد بز کشور

بز نژاد سانن,سایر نژادهای بز و نژادهای شاخص بز در ایران

نژادها شتر بز گوسفند گاو گاوميش

بز نژاد سانن,سایر نژادهای بز و نژادهای شاخص بز در ایران

نژادها شتر بز گوسفند گاو گاوميش

از این 5 پرنده حتما دوری کنید ! (+عکس)

فحل‌يابى بز

دانستنی هایی بسیار جالب در مورد حیوانات که نمی دانستید !!(2)