کاربرد های نظامی سنجش از دور

نقش اطلاعات ماهواره‌ای در طراحی عملیات نظامی

کاربرد اطلاعات ماهواره‌ای در طراحی عملیات نظامی، دارای ابعاد گوناگوناست که هر یک دارای اهمیت ویژه‌ای است. اهمیت این اطلاعات ـ بسته به ارزش،جهت و گستردگی عملیات ـ متغیر است. قبل از انجام عملیات، فراهم کردن یکتصویر از میدان رزم مستلزم هدایت تمرکز یافته و همزمان برای تحلیلمنطقه‌ای عملیات است. از آن‌جا که ملاحظات عملیاتی زمین فرق می‌کند، شناختاین ملاحظات از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. زمین واقع در یک صحنه نبرددلتاها‌، جزایر و کوه‌ها با دامنه‌های پرشیب هر کدام دارای ویژگی‌ها وخصایص مهمی است. تشخیص این ویژگی‌ها، با بهره‌گیری از اطلاعات رقومیماهواره‌ها بسیار قابل اعتمادتر از روش‌های دیگر است. به ویژه، دسترسی بهتصاویر سه بعدی مانند تصاویر سنجنده « مامِس »، تصویر کاملی از اینپدیده‌ها را ارائه کند و از این طریق طراحی عملیات را بسیار راحت‌تر ودقیق‌تر سازد. به این ترتیب می‌توان حتی کلیه ویژگی‌های یک میدان نبردمانند پستی و بلندی، پوشش گیاهی و زاویه تابش نور را بازسازی کرد و بهصورت مدل‌ها و تصاویر رایانه‌ای نمایش داد.

بنابراین، با استفاده ازاطلاعات ماهواره‌ای هم می‌توان صحت اطلاعات رسیده از عناصر مختلف راازریابی کرد و هم متقابلاً برای درک صحیح جزئیات در تصاویر ماهواره‌ایعناصر فوق را به کار گرفت. در یک مرحله پیشرفته‌تر، می‌توان با بررسیتصاویر ماهواره‌ای و تحلیل آن در باندهای مختلف تصویر و بررسی تصاویری کهدر زمان‌های مختلف قبل و بعد از عملیات دریافت شده است. تقدم نیازمندی‌هایاطلاعاتی و خبری مورد لزوم را در فرآیند تصمیم‌گیری تعیین کرد، و عناصراطلاعات را ـ به عنوان اساسی و مکمل اطلاعات فضایی ـ در زمینه‌های مختلف ـجمع‌آوری، تجزیه و تحلیل اطلاعات راهنمایی کرد. لذا، با بررسی مجموعه‌ایاز اطلاعات ماهواره‌ای و اطلاعات دریافتی از عناصر زمینی، می‌توان ضمنآگاه کردن مسئولان مربوط، فرماندهان را نیز از وضعیت و توانایی‌های دشمن ووضعیت جو و زمین با خبر کرد؛

همچنین افسر اطلاعات را، در زمینه‌های زیر یاری کرد؛

· هدایت در گرفتن نقاط کنترل زمینی برای تصحیح هندسی تصاویر ماهواره ای برای ساخت عکس نقشه

· هدایت در امر تهیه اطلاعات مداوم از منطقه رزم

· هدایت فعالیت های مربوط به مطالعات میدانی و بررسی پدیده های مورد توجه در تصویر

· ارزیابی نتایج فعالیت ها در سطح گستردهبزرگراه ها ، خطوط راه اهن منابع تامین غذا ، سوخت و آب ، هریک دارایتاثیرات خاصی روی عملیات جنگی هستند.آگاهی از نقاط ضعف و قوت دشمن ، بررسینقل و انتقالات ، تشخیص مراکز ثقل دشمن و آشنایی با نوع آرایش آن در زمانبحران و – حتا – برآورد تجهیزات جنگی دشمن از جمله موارد مهم در بهره گیریاز اطلاعات ماهواره ای است.شناخت توانایی های کشور متخاصم از نظر اقتصادیو بنیه دفاعی آن ، در عمق و در همه جای آن کشور بسیار ضروری است.

· بااستفاده از تصاویر ماهواره ای می توان منطقه را در شب و در هوای ابری زیرنظر داشت. این امر ، خلبانان را قادر می سازد از هر فرصتی برای حمله بهمراکز دشمن و یا جلوگیری از تحرکات نیروهای دشمن در خطوط تماس استفادهکنند. نمونه روشن استفاده از تصاویر ماهواره ای در طراحی عملیاتاستراتژیکی را ، در جنگ خلیج فارس شاهد بودیم.سرهنگ الن کمپن رییس پیشینبخش سیستم فرماندهی و کنترل پناگون می نویسد : « خلیج فارس نخستین موردیاست که در آن آرایش ، مداومت کار ، فرماندهی و کنترل نیروهای رزمنده اغلبلز طریق ارتباطات ماهواره ای صورت پذیرفت.به هنگام جنگ خلیج فارس ماشیننظامی فضایی ایالات متحد ، شامل ماهواره های ک – اج 11 ، برای گرفتن عکسهای فوق العاده واضح از فضا ، ماهواره های بکلی سری مکنوم برای شنیدنمکاللمات تلفن خارجی ، ماهواره های لاکروس برای گرداوری تصاویر تهیه شدهبه وسیله امواج رادار از سرزمین بیگانه ، سفینه فضایی پروجکت وایت کلودبرای سرزمین بیگانه تعیین مکان کشتی های ماهواره های فوق العاده سریجامپیست برای کشف مخابرات الکترونیکی غیر خودی به اضافه پرندگان متعدددیگر مرتبط با فرماندهی بود.در مجموع، نیروهای متحد تقریبا از شصت ماهوارهخودی به طور مستقیم استفاده کردند.تاریخ ، هرگز سراغ ندارد ارتشی تا ایناندازه بر سر پیشامدهای که چنین دور از سطح کره خاکی روی می داد، شرط بندیکرده باشد.

کاربرد تصاویر ماهواره ای در عملیات زمینی

امروزه استفاده نظامی از تصاویر ماهواره ای ، به چند گروه تقسیم میشود.طراحی نظامی ،مستلزم اطلاعات جاسوسی ، برای ایجاد اطمینان از امکانبکارگیری نیروها در یک منطقه ناآشناست.این اطلاعات هرقدر کارآمدتر و امنتر باشند ،برای وارد آوردن حداکثر خسارات به نیروهای مقابل مفیدتر خواهدبود.بستر زمین همیشه ار اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است ، نشان دادن خطوطپیشروی و عقب نشینی ، تعیین محل سلاح های دورزن و جمع آوری اطلاعات از محلهای امن و منابع آب و غذا و تجهیزات قبل از انجام عملیات خیلی مهم اند.اینکار مستلزم نقشه های دقیق توپوگرافی ،شناسایی ساکنان ، پوشش و طبیعت زمیناز نظر ترابری و هدایت عملیات است.

در عصر موشک های کروز و بمب هایهوشیار ، جزئیات زمین و توپوگرافی ، با دقت یک متر لازم است.موشک های کروزدارای سیستم های هوشیاری هستند.که در طول مسیر انها را از برخورد با هرعارضه طبیعی و یا مصنوعی محفوظ نگه می دارد. اهداف مورد حمله این موشک هااز طریق ماهواره های شناسایی صورت گیرد ، و مختصات دقیق انها را ماهوارههای GPS اندازه گیری می کنند.مختصات هدف در سیستم کنترل موشک تعریف می شود، و موشک از زمان پرتاب و در تمامی لحظات ، موقعیت خود را با استفاده ازماهواره GPS کنترل می کند و خود را به سمت هدفی که مختصات آن را در سیتمدارد ،پیش می برد. به واسطه داشتن سیستم کنترل ماهواره ای است که این موشکقادر به گریز از سیستم های ضد موشک است ، و پس از تغییر ارتفاع و مدار درمناطق با توپوگرافی خشن دوباره تجدید مدار می کند ، و هیچ گاه هدف خود رااز دست نمی دهد.

درباره سیستم های کنترل ماهواره ای ، مسایل بسیارپیچیده ای مطرح است که از حوصله این مقاله خارج است.آگاهی از موقعیت نیرویانسانی دشمن ، وسایل و ساختار دفاعی به صورت کمی و کیفی امتیاز خوبی خواهدبود. در جنگ های تن به تن این اطلاعات باید شامل مکان دقیق کماندوهای تکی، محل اختفای سلاح ها و وسایل ضدنفر باشد.با این دیدگاه ، مهم ترینکاربردهای نظامی اطلاعات ماهواره ای در عملیات زمینی به شرح زیر است :

زمینی به شرح زیر است:

1. مطالعات جوی و پیش بینی وضع هوا در زمان جنگ

2. رهگیری و تعیین موقعیت و آرایش یگان های پیاده دشمن و تشخیص سنگرهای تجمعی و برآورد استعدادهای آنها از نظر نیرو و امکانات

3. تشخیص موقعیت و آرایش یگان های زرهی دشمن و برآورد استعداد آنها

4. بررسی و تشخیص موقعیت مراکز فرماندهی ، قرارگاه ها و مراکز لجستیکی دشمن

5. مطالعات زمینی و بررسی کیفیت و بافت زمین برای برآورد امکان یا عدمامکان نقل و انتقال یگان ها و ادوات و کاربرد مهندسی رزمی و مکان یابیمراکز نظامی

6. تشخیص نقل و انتقالات نظامی اعم از نیرو و ادوات زرهی و فعالیت های مهندسی رزمی دشمن

7. بررسی نتایج عملیات زمینی ،هوایی و موشکی و برآورد خسارات وارده به دشمن ، ناشی از عملیت زمینی ، موشکی و هوایی

8. بررسی وضعیت و آرایش نیروهای خودی و بررسی نقاط ضعف نیروهای خود و تشخیص محل های شکاف و ایجاد هماهنگی بین یگان ها

9. دستیابی به اطلاعات مربوط به موقعیت و وضعیت مراکز حساس مانند پل ها،راه های ارتباطی ،مراکز پشتیبانی ، صنایع و نقاط استراتژیک در عقبه دشمنو تعیین نقش هریک از آنها در تامین و پشتیبانی نیروهای جبهه

10. تشخیص موانع طبیعی اعم از دپوها ، کانال های حفر شده توسط دشمن ، میدان های مین ،کمینگاه ها و تشخیص مراکز استتار و اختفا

11. تشخیص سیستم ها و شیوه های آفندی و پدافندی دشمن

12. استفاده از سیستم تعیین موقعیت جهانی GPS2 در ناوبری و هدایت نیروها ، تعیین ژئویید و تبدیل سطح مبنا برای پرتاب موشک

13. تولید عکس نقشه برای آشنایی با منطقه عملیاتی در این روش نیروها قادرخواهند بود قبل از ورود به یک منطقه آن موقعیت را به طور دقیق مورد بررسیقرار دهند ، و کلیه عوارض را به صورت بصری مشاهده و تحلیل کنند.

14. استفاده از تصاویر با دید سه بعدی منطقه عملیات برای اندازه گیری شیبمناطق راه ها ، و همچنین تحلیل نظامی از نظر توپوگرافی ،شبکه هیدرولوژیامکان سنجی برای حرکت در شب با توجه به زاویه تابش نور مهتاب ، و همچنینبررسی منطقه از نظر انتخاب نحوه سازماندهی قرارگاه ها.

کاربرد تصاویر ماهواره ای در عملیات دریایی

امروزهبا پیشرفت سیستم‌های جنگ دریایی و گستردگی تجهیزات ، دریا نقش تعیین کنندهای پیدا کرده است.چرا که دریا امکان دسترسی کشورهای درگیر را به نزدیکترینخطوط تماس در سواحل ایجاد می کند ، و کشورهای درگیر حتا راحتی امکانواردکردن نیروی هوایی و زمینی را از طریق دریا به نزدیکترین خط تماسدارند. بکارگیری ناوهای هواپیمابر در دهه های اخیر بر اهمیت نیروهایدریایی افزوده ، و این نیرو را به صورت یک نیروی چند نقشی درآوردهاست.دستیابی به فناوری استفاده از ادوات جنگب در اعماق دریا ، به مراتب براهمیت جنگ دریایی افزوده است ؛ چرا که نیروها و تجهیزات و حتا سلاح هایاستراتژیکی را می توان در اعماق دریاها و دور از دید سیستم های آشمارسازبه مرز یک کشور نزدیک کرد.

البته این روش هم در شرایط ویژه ای قابلاعتماد است.گذشته از همه این مسایل ،دریاها به عنوان اصلی ترین شاهراهتجارب بین الملل خواهد گذاشت و شاید کشورهایی نیز به صورت ناخواسته واردجنگ شوند ، و یک جنگ دریایی تبدیل به یک جنگ منطقه ای گردد.

لذا میبینیم گزارشی را که در طی سال 1954 توسط « ورنر فون براون » دانشمند پیشینارتش نازی و طراه موشک های V-1 و V-2 نوشته شده بود ، چون نظریات آلمانیها درباره قابلیت ماهواره های پرتابی با موشک نشان می داد ، مورد توجهنظامیان نیروی دریایی قرار گرفت و به همین دلیل اکتبر سال 1945 نیرویدریایی به طور رسمی ساخت یک ماهواره را آغاز کرد ، و بحث ماهواره هایفضایی در هیات هوافضای نیروی دریایی ارتش آمریکا مورد توجه زیادی قرارگرفت ،و این خود دلیل روشنی بر نیاز نیروی دریایی به اطلاعات ماهواره ایاست.

در هرحال کاربرد تصاویر ماهواره ای در جنگ دریایی را می توان ، به صورت زیر خلاصه کرد:

1. مطالعات جوی و پیش بینی وضع هوا در زمان و مکان موردنظر

2. تشخیص گذرگاه های دریایی و همچنین بررسی عمق و عرض گذرگاه ها برایتعیین امکان حرکت یگان های شناورهای مختلف از نظر حجم و وزن آنها

3. تشخیص موانع طبیعی اعم از برونزدهای صخره ای کف دریا و سواحل و همچنین رسوبات نهشته شده در مسیرهای دریایی

4. بررسی سواحل از نظر زمین شناسی و ژئومورفولوژی و امکان پهلوگرفتن کشتیهای جنگی و تدارکاتی ،و همچنین بررسی این سواحل برای اتنخاب تجهیزات مناسببه منظور جنگ در ساحل و پیاده شدن نیروها در آنها

5. شناسایی دقیقجزایر برای بهره گیری از آم در عملیات دریایی ، و یا هجوم به این جزایر درصورتی که دست دشمن باشد.معمولا یک جزیره می تواند امکانات زیادی را یرایعملیات و پشتیبانی نیروهای عمل کننده در خود داشته باشد.این امکانات ازتجهیزات سبک و آذوقه نیروهای جنگی گرفته تا هواپیما و حتا موشک های زمینبه هوا برای تامین و حفاظت نیروهای عمل کننده دریایی و – نیز – موشک هایدریا به ساحل که اهداف را در عمق کشور درگیر مورد هجوم قرار می دهند.درهرحال تصاویر ماهواره ای ، تصویر بسیار دقیقی را از کمیت و کیفیتامکانات دشمن در جزایر و حتا وشعیت آمادگی و تجهیزات موشکی آنها ارائه میکند.

6. تعیین موقعیت دشمن و یگان های شناور و تشخیص آرایش و برآورد استعداد آنها

7. بررسی نقل و انتقالات دشمن اعم از نیرو و یا ادوات جنگی

8. بررسی وضعیت و آرایش نیروهای خودی بررسی نقاط ضعف و قوت نیروهای خودی در جزایر، سواحل و بر روی آب

9. تشخیص جریان های آب گرم و سرد دریاها و بررسی دمای سطحی آب

10. اندازه گیری جزرومد دریاها – که معمولا ، با استفاده از تصاویر مربوطبه گوشه ای از سواحل با شیب بسیار کم ، قابل اندازه گیری روی تصاویر غیرنظامی است – و اندازه گیری دقیق امواج دریا با استفاده از تصاویر ماهوارهای نظامی

11. دستیابی به اطلاعات مربوط به موقعیت مراکز حیاتی ،استراتژیک و حساس دشمن و تعیین نقش آن ها در تدارکات نیروهای جبهه در دریاو ساحل

12. بررسی نتایج عملیت دریایی و خسارات وارده بعه دشمن ،ناشی از عملیات دریایی و هوایی

13. تشخیص موانع دریایی که توسط دشمن ایجاد شده است

14. بررسی میزان و نوع آلودگی های ناشی از جنگ دریایی

15. اندازه گیری عمق دریا و سواحل ؛ البته کار عمق سنجی (باتیمتری) بااستفاده از اطلاعات ماهواره ای کار بسیار حساس است ، و نیاز به اطلاعاتویژه ای دارد و در حال حاضر در اعماق زیاد چندان امکان ندارد.

کاربرد تصاویر ماهواره ای در عملیات هوایی

همان طور که در بخش های قبلی اشاره شد ، کاربرد نیروی هوایی معمولا در تکبه آماج هایی در عمق موثر است ، که با انهدام و گسیختگی نیروهای دشمن آنانرا از بکارگیری موثر نیروها در زمان و مکان دلخواه باز می دارد.

ماموریت نیروی هوایی ، تاکتیکی است که مستقیما به عملیات زمینی و یادریایی کمک می کند. این عملیات ، عبارت است از : عملیات ضد هوایی ( عملیاتهوایی متقابل ) حمله به خطوط مواصلاتی دشمن که می تواند قابلیت انعطافپذیری نیروهای دشمن را محدود سازد ،مانع تقویت او شود ، و برای فرماندهانخودی فرصت به دست گرفتن ابتکار عمل را از طریق آفند متقابل افزایش دهد.

آن چه ذکر شد ،خلاصه ای از عملیات تاکتیکی نیروی هوایی است.معمولا عملیاتهوایی از نظر اقتصادی بسیار پرهزینه اند. عملیات نظامی با یک حس اقتصادیاداره می شود ، ور در حمله هوایی کوبیدن پی در پی دشمن ، فرماندهان عالیرتبه جنگ شواهدی را لازم دارند که قیمت تمام شده سخت افزار را پایین نگهدارند.دذ موقع جمع آوری آمار و اطلاعات ویرانی مربوط به تک (حمله) هوایی ،نیاز شدید به اطلاعات فضایی است.این عمل در تفسیر اطلاعات ماهواره ای ، بهسادگی و با آشکار سازی تغییرات روی تصاویر ، انجام می گیرد.

استفادهاز تصاویر ماهواره ای در عملیات هوایی بسیار حایز اهمیت است ، زیرا نهتنها با استفاده از تصاویر ماهواره ای می توان دقت کافی را در هجوم بهنقاط اصلی به دست آورد ؛ بلکه با انتخاب تاکتیک مناسب خسارت های ناشی ازهدر رفتن سلاح و مهمات جنگی را کاهش داد. اهمیت اطلاعات ماهواره ای در تکهوایی تا به آن جاست که در 25 سپتامبر 1947 ، درست یک هفته پس از تاسیسنیروی هوایی آمریکا ، ستاد نیروی هوایی از فرماندهان هوایی(AMC) خواست تامطالعات ماهواره ای « راند» را ارزیابی کند. یعنی دقیقا تولد نیروی هواییآمریکا همزمان با تولد مطالعات فضایی و حتا یک هفته دیرتر از توجه بهمطالعات فضایی آمریکاست .طرح راند ، طرحی است که به نیروی هوایی آمریکاامکان می داد تا مسئولیت ماهواره نظامی را به دست گیرد.راند در سال 1948مشخصات طرح ساخت یک ماهواره شناسایی جاسوسی را به تفصیل تهیه کرد، و دراختیار نیروی هوایی قرار داد.

خلاصه ای از کاربرد تصاویر ماهواره ای در عملیات هوایی ، به شرح زیر است:

1. تشخیص مراکز مهم نظامی و استراتژیک دشمن

2. بررسی مسیر پرواز از نظر توپوگرافی با روش مدلسازی ATM یا سه بعدی وبهره گیری از امکان پرواز در سیمولاتور با یک دید نسبتا واقعی از منطقه

3. پیش بینی پدیده های جوی در ناوبری هوایی و پرتلب موشک به اهداف از پیش تعیین شده ،همچنین بمباران های شیمیایی و میکربی

4. بررسی مسیر پرواز از نقطه نظر مسایل ایمنی پرواز

5. ارزیابی عملیا هوایی و بررسی خسارات وارده به دشمن ؛ در بسیاری ازعملیات ،ارزیابی خسارت های وارده در زمان هجوم امکان پذیر نیست.اما دقیقاهمان ساعت ، و یا ساعاتی بعد تصاویر ماهواره ای کمک شایانی را در تعیینمیزان خسارات ، یا از کارافتادگی محل مورد هجوم ارایه خواهند کرد. در جنگسال 1991 خلیج فارس ، هنگامی که ماهواره های لندست آمریکا تصویر شگفتانگیزی از صدها چاه نفت مشتعل در صحرای کویت را ارایه کرد ، تصاویرماهواره ای تجاری را مورد توجه پنتاگون و دیگر کشورهای جهان قرار داد. مادامی که جنگ ادامه داشت ،گروه مهندسان ارتش در نیوهمپشیر را به کارگرفتند تا به محض توقف جنگ ، استراتژی برطرف ساختن خطر محیطی در کویت راطرح ریزی کنند.

جاسوسی نظامی ماهواره ای

از سال 1951 که پایه های اصلی جاسوسی نظامی ماهواره ای درر نیروی هواییایالات متحد ،سیا و دفاتر مربوط به چنین مطالعاتی ددر نیروهای مسلح ایالاتمتحد تدوین می شد ، چند هدف اصلی برای کسب اطلاعات از طریق ماهواره دردستور کار قرار گرفت ؛ که به شرح زیر است:

1. امکان عکسبرداری باکیفیت خوب ، تا کارشناسان و مفسران ورزیده و آموزش دیده بتوانند پدیدههایی مانند بنادر ، پایگاه های هوایی و فرودگاه ها، مناطق ذخیره نفت وتسلیحات ، مناطق مهم مسکونی و صنعتی و محل استقرار و آرایش نیروهای نظامیرا شناسایی کنند.

2. امکان دیده بانی پیوسته و بی وقفه ی روزانه ازکشورهای هدف از جمله اتحاد جماهیر شوروی سابق ( در جریان جنگ سرد ) و پوششهفتگی تمام خاک شوروی (سابق) و امکان ضبط تمام اطلاعات حاصل

3. امکان تهیه یک محصول عکسی با کیفیت خوب ، که برای تبدیل به جدول ها و نقشه های هوافضایی مناسب باشد.

مواردی که در بالا مطرح شد اصلی ترین نگرانی های نظامیان ایالات متحد رادر آن زمان نشان می دهد ، که بر تفسیر چشمی عکس های ماهواره ای متکیبود.امروزه انتظارات و قابلیت ها همگام با توسعه و پیشرقت های فنی جاسوسیماهواره ای گیترش یافته است ، و چشم انداز شناسایی ماهواره ای ،ابزارها وشیوه های فنی آن با آن چه در بالا بیان شد ، فاصله زیادی دارد. به طور کلی، فناوری شناسایی ماهواره ای ،امکان شناسایی در چهاررده عمده را فراهم میکند ؛ که با توان تفکیک و پوشش سطحی اطلاعات ماهواره ای مورد استفاده قرارمی گیرند ، که عبارتند از :
الف- جست و جو و اندازه گیری در مساحت گسترده در حد میلیون ها مایل مربع

ب- جست و جو و اندازه گیری در مساحت محدود ، در حد صدها هزار مایل مربع

ج- اندازه گیری هدف های نقطه ای در صدها مایل مربع

د- عکسبرداری فنی- اطلاعاتی از پوشش بلوک هایی به اندازه چند مایل مربع یا کمتر

در رده « الف و ج » شناسایی به اندارزه میلیون ها مایل مربع انجام می شودو مقیاس و قدرت تفکیک بسیاری از تصاویر ماهواره ای امکان شناسایی در اینرده را فراهم می کند، که در آن شناسایی خطوط راه آهن عمده بزرگراه ها وکانال ها و مراکز بزرگ صنعتی ، نظامی و جمعیتی ممکن می شود. امروزه بااستفاده از اطلاعات ماهواره های نظامی و با توان تفکیک بالا امکان شناساییدر رده «د» و حتا در محدوده کمتر از یک متر وجود دارد.
گسترش محدودهطیفی حسگرهای ماهواره ای و امکان تجزیه و تحلیل رایانه ای ، افق هایجدیدتری را در شناسایی ماهواره ای گشود. برای مثال استفاده از تصویر هایرادار ، امکان شناسایی مخازن نفتی پنهان را که در بسیاری از پایگاه هاینظامی و صنعتی بزرگ و عمده و حتا کوچک وجود دارد ممکن می کند. همچنیناستفاده از از باندهای گرمایی که در بسیاری ار انواع حسگرها طراحی شدهاست، امکان شناسایی انبار های بزرگ زیرزمینی و ارزیابی توان تخریب آزمایشهای هسته ای را ممکن ساخته است.با بررسی بخش سکوها و سنجنده های گزارشحاضر، می توان تصویری ذهنی از کاربرد هرنوع اطلاعات ماهواره ای از نظر ردهشناسایی به دست آورد.برای مثال ، ممکن است بتوان از تصاویر بعضی ازماهواره های منابع زمینی مثل اسپات برای شناسایی نظامی استفاده کرد؛ امابدیهی است ، که تحلیل جامع نظامی باید متکی به اطلاعات ماهواره ای با توانتفکیک کمتر از متر باشد.
به طور کلی ، شناسایی ماهواره ای و استفااده از فناوری سنجش از دور ماهواره ای در علوم نظامی را می توان در موارد زیر خلاصه کرد:

استفاده از ماهواره های هواشناسی و بخصوص ماهواره های هواشناسی نظامیبرای پیش بینی وضع هوا در زمان آغاز عملیات نظامی ، مثال های زیادی وجوددارد که تغییر وضع هوا یک عملیات نظامی را با اخللال و حتا شکست مواجهکرده است، که بدون تردید با خسارت جانی و مالی بسیار سنگینی همراه است.اگرفرماندهان نظامی بتوانند تحلیل هواشناسی درستی – نیز- در کنار سایراطلاعات و طرح های خود داشته باشند ، بهترین نتیجه قابل پیش بینی است.بههمین دلیل ، ارتش ایالات متحد چند ماهواره هواشناسی نظامی مخصوص به خوددارد که در موارد لازم از اطلاعات آن استفاده می کند.تعیین بهترین آرایش وبهترین زمان حرکت یا سکون برای یک گروه نظامی، بخصوص در جنگ های دریایی وهوایی و در مرتبه بعد زمینی از جمله دیگر کاربردهای ماهواره های هواشناسینظامی است. بعضی از فرماندهان نظامی در کشور ما نیز اذعان دارند کهناتوانی در پیش بینی صحیح وضع هوا در زماان جنگ در بسیاری موارد خسارتسنگینی از نظر جانی و مالی به نیروهای خودی وارد کرده است ، که ناکامیعملیات « محرم » که به قولی تغییر وضع هوا علت آن بود ؛ از جمله مثال هایبارز این مورد است. هرچند تغییرات اقلیمی و تغییر وضع هوا – گاه – چنانسریع اتفاق می افتد ، که از توان دیده بانی ماهواره ها نیز خارج است.

شناسایی استعداد دشمن از نظر نیروهای زمینی در لجمن ( لبه جلوی منطقه نبرد)

شناسایی استعداد نیروهای پشتیبانی دشمن

شناسایی تاسیسات عمده نظامی و صنعتی

شناسایی تغییرات کاربری زمین ها که ممکن است به علت کاربردها و مقاصد نظامی باشد

شناسایی محل استقرار پایگاه های موشکی و دریایی و هوایی

شناسایی محل استقرار مخازن سوخت ، بخصوص با استفاده از تصویرهای رادار

شناسایی و تحلیل با استفاده از باند گرمایی که برای ارزیابی توان تخریبانفجارهای اتمی یا شناسایی سنگرها و انبارهای زیرزمینی می توانند مفیدباشد.

شناسایی و ارزیابی مبزان تخریب پس از حمله های موشکی و هوایی؛ برای مثال ، ارزیابی خسارت وارده به تاسیسات ، پل ها و پایگاه های هواییو انبار ها و مراکز صنعتی مهم ، پس از حمله هوایی با موشکی به آن ها

تحلیل کشف های استتار برای برآورد دقیق نیروهای دشمن ، بخصوص در مناطق جنگلی و صحرایی

شناسایی و تحلیل حرکت نیروهای زمینی و دریایی دشمن

تولید مدل های سه بعدی برای تدوین استراتژی دقیق تر عملیات نظامی ومسیر حمله هوایی و بسیاری موارد دیگر ؛ که از حوصله این نوشتار خارج است
ضد جاسوسی نظامی ماهواره ای

همگام با توسعه روش های جاسوسی نظامی ماهواره ای ،شیوه هایی برای در امانماندن از چشم تیزبین ماهواره ها و شیوه هایی برای فریب تحلیل ماهواره ایابداع شده است.این روشس ها را ریال به طور عمده ، می توان به دو دسته زیرتقسیم کرد:

الف-روش های استتار

ب- روش های فریب

الف-روش های استتار:

نظر به اینکه اساس تولید تصاویر ماهواره ای بازتاب طول موج های طیفالکترومغناطیسی است، اگر بتوان این بازتاب را در طول موج های معین بااخلال مواجه کرد ، یا حتا بازتابش طول موج از پدیده ای را با بازتابش طولموج محیط پیرامون آن یکی کرد ، می توان امکان کشف یک پدیده را دشوار یاحتا غیر ممکن ساخت.این کار با روش های مختلف صورت می گیرد ، که استتار باشاخ و برگ گیاهان ، ساده ترین آن هاست. اما این روش استتتار با استفاده ازتصویرهای فروسرخ ، به آسانی قابل کشف است.امروزه تورهای استتار ویژه اینیز وجود دارد ، که بازتابش آنها درست شبیه به بازتابش مناطق جنگلی یا خاکاست. یکی دیگر از روش هایی که شوروی ها ابداع کرده اند، استفاده از پارچهکرباس قیراندود است که می تواند در بعضی موارد کارساز باشد.
ب- روش های فریب:

در امان ماندن از توان آشکارسازی حس گرهای ماهواره ای بسیار دشوار است ، وبه فرض استفاده از روش های استتار موفق ،شاید بتوان پدیده ها و تجهیزاتنظامی را مخفی کرد؛ اما به هرحال دشمن می داند که در مناطق معینی چیزهاییوجود دارد ، که ما تلاش می کنیم مخفی نماییم.لذا این تفکر قوت گرفته استکه اگر دشمن را نسبت به توان نظامی خود و تمرکز و استقرار تجهیزات خود درمناطق معینی به اشتباه اندازیم ، نتیجه بهتری حاصل خواهد شد.ساخت تجهیزاتو تاسیسات دروغین بعضی مناطق و قوی تر نشان دادن استعداد نظامی در مناطقخاص ، یکی از روش هاست.

درطی جنگ جهتنی دوم ، نیرنگ نقش بسیار مهمی درعملیات نظامی شوروی سابق داشت.در پاییز سال 1943 ، ارتش شوروی سابق در طولجبهه گسترده ای از « سمولنسک » در شمال تا کرانه دریای سیاه در جنوبپیشروی کرد. سازمان اطلاعات آلمان به درستی نتیجه گرفت ، که مهم ترین حملهارتش سرخ شوروی در جبهه « اوکراین » انجام خواهد شد. در نتیجه ، نیروهایآلمان با موفقیت

سربازان روس را به موازات رود « نپر » سرکوب کردند ،و سرپل های آنان را در جنوی « کیف »خ و جنوب « کرمچونک » تصرف کردند ، پساز یک ماه رکود و رخوت در جبهه ، در اثر نیرنگ بزرگ روس ها ، جنگ دوبارهبه نفع آنان به جریان افتاد.طی یک سلسله عملیات فریب آلمان ها شبکه هایرادیویی ساختگی ، تانک های غیر واقعی و جابجایی های شبانه – روس هاتوانستند جابجایی کل نیروهای زرهی و تانک های خود از منطقه « بوخدین » درجنوب کیف از طریق سرپلی به روی رود نپر به جنوب کیف را پنهان کنند. به محضآن که تانک ها به موضع جدید خود رسیدند ،ارتش زرهی سوم شوروی سابق همراهبا ارتش پیاده نظام سی و هشتم حمله غافلگیر کننده خود را به نیروهای آلماناغاز کردند و آلمان ها را به طور کلی از منطقه کیف عقب راندند.
آغازنیرنگ و فریب دسته جمعی نظامی شوروی سابق از سال 1966 بود.در ابتدای دهه1960 ، بنابر مقاله های «پنکوفسکی» سرفرماندهی کل ارتش شوروی سابق به شدتاز ماهواره های شناسایی ایالات متحد در هراس بود. به همین دلیل ، به تمامواحدهای نظامی دستور داده شد تا استتار تسلیحات و تاسیسات نظامی و بخصوصهسته ای را جدی تر و شدیدتر کنند. در سال 1966 ، روس ها ساخت سکوهایساختگی و دروغین موشک های سام و زیردریایی ها را آغاز کردند.روس ها بهمنزله بخشی از این برنامه فریب ماهواره ها تلاش کردند تا انبارها و سکوهایموشکی خود را مخفی کنند ، اما این کار زیاد موفق نبود.برخی از روش هایفریب ماهواره ها به قرار زیر است :
- رنگ آمیزی اغواکننده (1964)

این روش در پایگاه های موشک بالستیک قاره پیما ICBM مورد استفاده قرار میگرفت ، و احتمالا برای مخفی کردن مجتمع های موشکی از حمله هوایی طراحی شدهبود.بیشتر رنگ آمیزی های تجهیزات و ادوات نظامی بین سال های 1966 و 1968انجام شده است.اما به نظر می رسد با ظهور فیلم های فروسرخ کشف استتار اینروش دیگر کنار گذاشته شد.

- کورکردن رنگی(1964)

- از این تکنیک برای استتار موشک ها و تجهیزات نظامی ، با استفاده از رنگ های مخصوص و مناسب استفاده می کردند.

- ساخت جاده ها و پایگاه های موشکی و پرتاب موشک ساختگی و مجازی

- سیستم خشدار ماهواره ای برای اعلام هشدار در مورد ماهواره های شناسایی نظامی

- پوشش های موشکی

- ساخت تونل های زیر دریایی

- پوشش های زیردریایی

- ساخت زیردریایی ،کشتی و تجهیزات نظامی قلابی

- آزمایش ها و تحرکات شبانه

- پنهان کردن خط آهن و جاده ها

- استتار هوشمندانه بدنه تجهیزات نظامی

منبع: مجله‌ی عصر ارتباطات شماره‌ی 21

کاربرد های نظامی سنجش از دور

مطالب مشابه :

موسیقیدان بی نظیر مراغه ای

دانلود نرم افزار مشاهده ماهواره ای سطح زمین NASA World Wind v1.4.1

کتاب های آموزشی زبان ترکی

پیشنهاد برای نجات دریاچه "ارومیه" با روش نجات دریاچه "وان"

کاربرد های نظامی سنجش از دور

کاربرد GISدر مطالعات اقلیم شناسی

دانلود نرم افزار و راهنمای HEC-HMS

منابع کارشناسی ارشد سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS)