کاربرد قرص دگزامتازون در پیشگیری از بیماری کوه گرفتگی

بیماری کوه گرفتگی در اثر کمبود اکسیژن در ارتفاع بالا بوجود می آید.

edema   = ادم ، خیز ، تجمع غیرطبیعی مایع درفضای بین یاخته ای بافتهای بدن .

علایم ادم مغزی :

گیجی ، سردرد ، سستی فوق العاده ، خواب آلودگی ، احساس سرما ، تهوع ، استفراغ ، برافروختگی صورت ، 

تحریک پذیری ، اشکال درتمرکزحواس ، سرگیجه ، طنین گوش ، اختلالات بینائی (گاه خونریزی شبکیه ) ، اختلالات شنوائی ، بی اشتهائی ، بی خوابی ، شدت سردرد ، اختلال تعادل ، کاهش سطح هوشیاری ، کوما و مرگ .

علایم ادم ریه :

سرفه های خشک ، تنگی نفس هنگام استراحت ، تنگی نفس که برای رهایی ازآن باید ایستاد یا نشست ، سنگینی وفشاربرقفسه صدری ، خس خس سینه ، خروج خون یاخلط خونی ازریه همراه با سرفه ، افزایش ریتم قلب و تنفس ، تنفس نامنظم و مرگ .

درمان :

انجام تنفس عمیق درفواصل معین می تواندعلائم را بهبود بخشد. دراکثرافراد این علائم ظرف 48-24 ساعت ازبین

 می رود.اما دربعضی موارد ممکن است علائم بصورت شدید ومقاوم باقی بماند تا آن حدکه شخص مجبورشود به منطقه کم ارتفاع مراجعت نماید وحتی درمان داروئی و بستری شدن در مراکز درمانی ضرورت پیدا نماید .

شناخت علایم اولیه ، هرچه زودتر بیماررا قادرمی سازد که قبل ازادم شدید وناتوان کننده به تنهائی یا با کمک دیگران به ارتفاع پائین تربرگردد. برگشت سریع به ارتفاعی حتی 1000-500 متر پائین ترممکن است علائم را بهبود بخشد.

مصرف اکسیژن غالبا علائم حادکوه گرفتگی را مرتفع می کند. باید توجه داشت درصورتی که بیمارسیگارمصرف     می نماید ، میزان اکسیژن داده شده کمترازافراد عادی باشد و بیمارازنظر وقفه تنفسی کنترل شود .چون اکسیژن بامیزان زیاد ممکن است باعث آپنه (وقفه تنفسی ) درافراد سیگاری بشود .

تدابیرپیشگیری عبارتنداز :

آموزشهای لازم به افراد جدید وآگاه کردن آنها از امکان بروزادم مغزی وریوی ، شرایط مساعد فیزیکی قبل ازآغازسفر، صعود ملایم برای تطابق وهماهنگی با ارتفاع ، شب ماندن درپناهگاه برای هم هوائی ، انجام صعودهای تمرینی به ارتفاعات پائین ترازقله مورد نظردرهفته های قبل ، 2-1 روزاستراحت بعدازرسیدن به نقطه مرتفع ، کاربردسریع تدابیرطبی درصورت بروزآثارتنفسی وبستری کردن افرادی که سابقه ادم ریه درجریان کوهنوردی های قبلی داشته اند.

تحقیق :

درگذشته برای پیشگیری ویادرمان ادم مغزی وریوی ازقرص استازولامیداستفاده می شدکه یک داروی دیورتیک (ادرارآور) است. این دارواولاتاثیرمطلوبی درعمل ندارد وثانیا به علت افزایش حجم ادراردرزمان صعود باعث کم آبی بدن ، از دست دادن الکترولیتها ومشکلات ناشی از دفع ادرار زیاد در ارتفاعات می شود.

درطول برنامه های صعود به ارتفاعات بالا، به افرادی که دچارکوه گرفتگی شدیدمی شوند ،آمپول دگزامتازون به صورت داخل وریدی وآهسته تزریق می شودکه خیلی موثرواقع می شود.طی سالهایی که من به کوه میرفتم ، این مشکل گریبانگیرمن وبسیاری ازکوهنوردان بود. ازآنجایی که پیشگیری همیشه مقدم بردرمان است ، این فکردرمن بوجودآمدکه درمورد کسانی که سابقه کوه گرفتگی دارند ، پیشگیری موثرتری انجام دهیم.

ازقرص دگزامتازون به عنوان پیشگیری ، ابتدا خودم و بعد دوستانی که داوطلب بودند ، طی سه سال بارها استفاده نمودیم که نتیجه کاملا رضایت بخش بود وعلایم حاد کوه گرفتگی در اکثر موارد مشاهده نشد ویا بروز علایم بسیار خفیف بود.یکی ازدوستان من که همیشه دچارکوه گرفتگی می شد ، سال گذشته درصعود به قله سبلان همراه ما بود وازاین قرص استفاده کرد ودرخاتمه برنامه اظهارداشت : مثل این بودکه به پلنگ چال رفته باشم وبه هیچ عنوان ازارتفاع اذیت نشدم.

دریک کارتحقیقی دیگر درشهریورماه گذشته من بدون انجام تمرینات لازم برای آمادگی ارتفاع ، بامصرف این قرص به قله دماوند صعود کردم ومشکل کوه گرفتگی برایم پیش نیامد. در حالی که در صعودهای قبلی دچار سردرد شدید ، تهوع و استفراغ می شدم .

نتیجه تحقیق : با مصرف قرص دگزامتازون میتوان از بروز علائم حاد کوه گرفتگی پیشگیری نمود.

          Tab.   Dexametasone                 0.5   mg                                                     

این داروبادوز mg/day   9- 5/0  (میلی گرم درروز) بصورت مقدارواحد یا  درمقادیرمنقسم قابل مصرف است (حداکثرمعادل 18 عدد قرص در روز) .

دوزپیشنهادی درهروعده مصرف : 3-2 قرص ( حد اکثر 6 قرص ) و سه بار در روز می باشد.

 مصرف این دارو باید یک روز قبل از صعود شروع شود .

یک روز قبل از صعود :         

                    - ظهر :       3-2  قرص  ( حد اکثر 6 قرص )

                    - شب :        3    قرص

روز صعود :

                   - صبح :      3-2  قرص 

                   -  ظهر :      2-1  قرص

                   - شب :      2-1  قرص

بسته به میزان ارتفاع و علائم فرد ، دوز این دارورا میتوان کاهش یا افزایش داد.

ازآنجایی که داروهای کورتنی باعث افزایش ترشح اسید معده می شود ، توصیه می شود که حتما همراه غذا وقرص   آنتی اسید (آلومینیوم ام جی اس ) مصرف شود. آنتی اسید مذکور باعث کاهش نفخ کردن نیز می گردد.

درمورد مجوزمصرف این دارو ؛ درصورتی که بیمارهستید (مخصوصا بیماریهای دستگاه گوارش و سیستم ایمنی ) با پزشک معالج خودمشورت نمائید.

سردرد :                                                                    

سردرد درارتفاعات زیر 3000 متر درافرادی که کوهنوردی را تازه شروع کرده اند یا تنفس خود را صحیح انجام

 نمی دهند ، دیده می شود. دراین افراد بدلیل هیپرونتیلاسیون (تنفس سریع )میزان O2 خون افزایش ودرنتیجه میزان CO2 کاهش می یابد.این کارباعث می شودکه PH خون که درحالت نرمال بین 45/7 – 35/7 می باشد ، قلیائی تر شود. این حالت معمولا با بروزسردرد همراه است.درمان آن کاهش PH  خون می باشد.که باچندروش انجام می شود :

-      تنفس به مدت چند دقیقه دریک کیسه نایلونی به منظورافزایش CO2 خون.

-      خوردن مواد با PH اسیدی مثل آب لیموترش وقرص ویتامین C .

نکته :

برای کاهش نفخ شکم  ؛ مصرف عرق نعناع ، عرق کاکوتی و یا قرص نعناع پیشنهاد می شود.

ضمنا دربرنامه های کوهنوردی بدلیل به هم خوردن رژیم غذایی ، بی اشتهایی وتهوع ناشی ازارتفاع ، موارد زیادی مشاهده می شود که فرد دچارکمبود انرژی می گردد. دراین موارد توصیه می شود ازمصرف نوشابه های گازداراکیدا خودداری نموده وبجای آن از نوشابه کوهستان استفاده نمائید .

نوشابه کوهستان  :      آب + پودر گلوکز + آبلیموی تازه یاعرق نعناع .

گلوکزقندی است که بلافاصله پس ازجذب دردستگاه گوارش ، برای بدن قابل مصرف می باشد.

در جیره غذایی کوه می توان برای تهیه کردن مربا ، بجای شکر از گلوکز استفاده نمود.

امیدآن می رود که باراهنمایی ها ورهنمودهای اساتید گرامی پزشکی وپیشکسوتان کوهنوردی وسایراهل نظربتوانم مقاله جامعتری دراین زمینه تهیه ودراختیارهمنوردان عزیزقراردهم.

بی صبرانه درانتظارانتقادات وراهنمایی های شما سروران گرامی میباشم.