آنایوردوم

نام رسمی:خوی
کشور:ایران
استان:آذربایجان غربی
زبان‌های گفتاری:ترکی آذربایجانی
مذهب:شیعه
ارتفاع از سطح دریا:۱٬۱۴۸ متر
میانگین دمای سالانه:۱۰
بارش سالانه:۲۵۳ میلی‌متر
----------------------------------------------------

خوی از شهرهای استان آذربایجان غربی ایران است. این شهر مرکز شهرستان خوی است.

خوی یکی از کهن‌ترین مراکز تمدن در شمال غرب ایران و کانون بسیاری از حوادث تاریخی بوده است. خوی به‌دلیل واقع شدن در مسیر جاده ابریشم و جاده تجارتی شرق و غرب، مورد بازدید بسیاری از جهانگردان و ایرانشناسان
واقع شده‌است. از منابع تاریخی و سفرنامه‌ها از جمله سفرنامه ناصرخسرو مطالب قابل توجهی دربارهٔ خوی بدست می‌آید. زبان رایج در میان مردم خوی ترکی آذربایجانی است.

وجه تسمیه

معنی واژه خوی و ریشه‏اش و اینکه از چه زمانی این شهر خوی نام گرفته است، روشن نیست. عده‏ای بر این باورند که چون واژه خوی در پهلوی و کردی امروز به معنای نمک
است، به واسطه وجود معادن نمک در منطقه، به خوی معروف شده است. معادن خوی عبارتند از: نمک و زغال سنگ و طلا که فقط از معدن نمک آن فعلاً استفاده میشود و بصورت تجارتی بعنوان نمک خوی در تمام شهرستان‌های مجاور به فروش می‌رسد..

نظریه‌هایی هم خوی را تغییریافته کلمه قویون (گوسفند) به قوی و بعد به خوی گمان برده‌اند.همچنین در زبان ارمنی نیز خوی به معنی قوچ به‌کار رفته‌است.کسروی معتقد است نام شهر خوی به معنی قوچ نیست زیرا در کتب ارمنی خوی را هیر نامیده‌اند.

برخی نیز معتقدند که کلمه خوی شکل باستانی کلمه ((قوی)) Qoy,Quy در ترکی قدیم است که مفهوم ((چوخور))(سرزمین پست) را می‌رساند. در دیوان لغات ترک کاشغری((قوی)) به معنی بستر و بخش مسطح دره وادی بزرگ و گودی بین دو کوه و
ته آمده است. هم ریشه با کلمات Qoyaq-Quytu.هم ریشه با کلمه ((قویو)) نیز میباشد که در ترکی امروزی به معنی چاه است.

آثار تاریخی و مذهبی

آثار تاریخی زیادی در منطقه خوی قرار دارد از جمله دروازه سنگی، مسجد مطلب خان، برج شمس تبریز، پل خاتون، بازار خوی، کارونسراهای خوی اطراف آن، پل قطور، ساختمان شهرداری پیشین، کلیسای مهلزان، کلیساهای مارخنه و سورپ نشان، کلیسای سورپ سرکیس، مسجد شاه «سید الشهداء» خوی، مسجد ملاحسن و...

شهرستان خوی دارای اماکن متبرکه زیادی است که می‌توان به امامزاده سید بهلول واقع در محله امامزاده، بقعه مبارک شیخ نوائی و بقعه متبرک میر فتاح اشاره کرد.

شکارگاه‌های تاریخی

خوی به خاطر دارا بودن شکارگاه‌های زیاد مورد توجه شاه اسماعیل صفوی بود. شاه اسماعیل به خاطر آب و هوای خوش خوی زیاد به این شهر سفر می‌کرد و نقل است که شاخ قوچ‌هایی که در عمارت برج شمس تبریزی مشاهده می‌شود توسط شاه اسماعیل شکار شده‌اند. شاه اسماعیل با الهام از طبیعت زیبای خوی شعر می‌سرود

طبیعت

خوی در میان کوه‌های بلند واقع شده‌است به همین دلیل آب و هوای آن در تابستان گرم و در زمستان بسیار سرد است. آب و هوای این شهرستان در فصل بهار بسیار دلچسب است. کوه چله‌خانه در مجاورت این شهرستان قرار دارد و نیز کوه اورین
که برای مردم این شهر کوهی با ارزش و تاریخی است. منطقه بکر جهنم‌دره یا به قولی دره قیریس که یک دره کاملاً بکر با کوه‌ها و صخره‌هایی است که از وسط شان راه عبوری دارند و ارتفاع آنها گاهی به ارتفاع یک برج ده طبقه می‌رسد که در بالا به همدیگر چسبیده‌اند. در این دره سرسبز جانورانی مانند خرس قهوه‌ای، آهو، و گوزن وجود دارند.

محصولات

سال‌ها پیش به دلیل نوع خاک مزارع خوی پنبه در آن کاشته و بهره برداری می‌شد. و این مزارع سبب به وجود آمدن نساجی در خوی شد.ولی کم کم مزارع پنبه جای خود را به آفتابگردان (گونه باخان) داد.
تخمه آفتابگردان از محصولات اصلی این شهرستان است كه در كشور معروف است . همچنین عسل مرغوب این شهرستان از دیگر محصولات غذایی می‌باشد.فرشهای نفیس دستباف از دیگر تولیدات این شهر می‌باشد.یکی از نقشهای ماندگار فرش ایرانی «نقش ماهی» است.

صنایع دستی منطقه فرش بافی، گلیم بافی، جاجیم بافی، جل بافی، مفرش بافی، زیلوبافی، حصیربافی، سبدبافی، ریسندگی الیاف، سفالگری و دست بافته‌های پشمی می‌باشد.‍‍‍‍‍

سرشناسان

از خاندانهای معروف این شهرستان خاندان دنبلی را می‌توان نام برد سالیان متوالی در آذربایجان حکومت داشته‌اند.

از شخصیتهای معروف این شهرستان می‌توان به آیت‌الله خویی، عباس زریاب خویی ، محمدامین ریاحی اشاره کرد.

راه ترانزیت

شهرستان خوی با وجود قرار گرفتن در مسیر جاده ابریشم تنها راه مرزی نزدیک به کشور ترکیه است. خوی تنها شهریست که مسافت آن با شهر وان در کشور ترکیه از طریق بازارچه رازی حدود یک ساعت است.

در سال ۲۰۰۶ هیتی از طرف کشور ترکیه برای بررسی وضعیت بین راهی دو کشور جلسه‌ای با حضور معاون وزیر و سایر افراد متولی صادرات و واردات استان آذربابجان غربی و افراد منتخب از این شهرستان برگزار نمودند.

به علت اینکه فاصله سایر بازارچه‌ها با وان زیاد است بنابراین کشور ترکیه اعتراض کتبی خود را راجع به این مسئله به مقامات ایران اعلام کرد که چرا رانندگان ما با وجود راه نزدیک مسافتی در حدود ۴:۳۰ ساعت را برای رسیدن به جاده ترانزیتی بین المللی طی کرده و ضررهای زیادی را متحمل شوند.