زایمان در آب

دکتر حسین میرزایی

* زایمان در آب *

– اهمیت زایمان در آب

با توجه به پیشرفت علم طب و بنا بر اصل انسان محوری و بها دادن به رفاه حال انسان ها، امروزه تلاش می‌شود تا به کمترین درد و ناراحتی بیماران توجه شود. به عنوان مثال در کشورهای توسعه یافته برای تزریقات کودکان از نوعی کرم بی حس کننده و برای تعویض پانسمان زخم های بزرگ و عمیق از نوعی گاز بی حسی استفاده می شود و حتی زایمان‌های طبیعی نیز طبق روش‌های علمی با کاستن درد طاقت فرسای زایمان، به رشد خوبی رسیده است. دشواری تحمل درد طاقت فرسای زایمان بر کسی پوشیده نیست. درد طاقت‌فرسای زایمان یکی از شدیدترین دردهاست و با توجه به فراگیر بودن آمار و گستردگی آن از نظر شیوع نسبت به سایر دردهای شدید، از مهمترین و شایعترین دردها در سطح جامعه تلقی می‌شود. هر چند علم طب برای شمار زیادی از زنان در کشورهای توسعه یافته این فرصت را فراهم آورده تا بر این درد جسمانی که نوعی فرایند فیزیولوژیک است غلبه کنند،ولی با این وجود هنوز هم ترس از درد زایمان از مهمترین علت‌های امتناع زنان در کشورمان از زایمان طبیعی است. علاوه بر ترس از درد زایمان باورهای نادرست از روند زایمان نیز باعث پناه بردن و اصرار زنان باردار به سزارین می‌شود. آگاهی زنان باردار از شیوه‌های تسکین درد زایمان بسیار اندک بوده و اغلب آنها به عنوان تنها جایگزین، عمل جراحی سزارین را انتخاب می‌کنند.
بر طبق آمارهای اعلام شده وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، شیوع سزارین در ایران به طور متوسط سه برابر بیشتر از آمارهای جهانی است و روندی صعودی دارد. در حالی که در کشورهای پیشرفته برای کاهش عمل سزارین برنامه‌ریزی می‌کنند. به عنوان نمونه پیشنهاد کالج آمریکایی متخصصین زنان و زایمان در سال ۲۰۰۱، ده درصد کاهش عمل سزارین برای یک دورة ده ساله بوده است. (یعنی از ۵/۲۵ درصد به ۵/۱۵ درصد در سال ۲۰۱۰) امروزه روش‌های علمی که می‌تواند درد را به حداقل برساند، بدون اینکه مادر یا جنین دچار عارضه خاصی شوند در کشورهای توسعه یافته به کار گرفته شده است. در طول یک و نیم قرنی که از به کارگیری اولین روش‌های تسکین درد زایمان می‌گذرد، کم‌کم توجه به روش‌های غیر دارویی بیشتر شده است. از جمله موفق‌ترین این روش‌ها، زایمان در آب است. که به عنوان یک روش غیر تهاجمی (Noninvasive) غیردارویی و طبیعی همراه با کاهش بالقوه درد زایمان می‌باشد. قدرت شفابخشی آب، قرنهاست که ثابت شده است. اثر بی‌وزنی آب باعث خلق فشار یکسان بر تمام اعضای بدن می‌شود. در ضمن باعث کاهش انرژی از دست رفته می‌گردد. با شل سازی (Relaxation) که در آب ایجاد می‌شود، درد کاهش می‌یابد. مکانیسم اثر آن به صورت فعال کردن گیرندهای اعصاب حسی محیطی می‌باشد و باعث کاهش درد، افزایش کیفیت انقباضات، افزایش ترشح اندورفینها، کاهش ترشح استرس هورمونها (آدرنالین) و افزایش حرکت مادر و قرارگیری در وضعیت‌های مناسب در مراحل مختلف لیبر می‌شود. در بررسی‌های انجام شده در کشورهای توسعه یافته، در این روش برخلاف سایر روشها که به کمک بی‌حسی انجام می‌شود، درد زایمان کاهش یافته و اثر مطلوب تری نیز بر روی آپگار نوزاد (ارزشیابی وضعیت سلامت عمومی نوزاد) دارد. در این روش، روند طبیعی زایمان حفظ شده و طول مدت لیبر کاهش چشمگیری پیدا می‌کند. از سویی دیگر به آمادگی قبلی مادر از نظر تکنیک‌ها و تمرینات تنفسی در ماه‌های آخر بارداری نیاز مبرمی وجود نداشته و ضمن آموزش موقت و کوتاه مدت امکانپذیر است. میزان استفاده از داروهای آنالژزی (از بین برندة درد) به مراتب کمتر خواهد بود. در حین انجام زایمان در آب، عامل زایمان، عملکردی به مراتب سهل‌تر از زایمان بر روی تخت داشته و از میزان مداخلات پزشکی حین زایمان کاسته خواهد شد. کاهش صدمات کانال زایمانی و نیاز کمتر به اپی زیوتومی (برشی در ناحیه پرینه برای تسریع خروج جنین) از دیگر مزایای این روش است، که خود منجر به کاهش تروما (ضربه و آسیب) به نوزاد می‌شود. حرکات آزادانة مادر در آب و شرکت فعالانة او در امر زایمان و ورود ملایم نوزاد، از جمله دیگر فواید این روش محسوب می‌شوند. اثرات آرامش دهندة آب باعث کاهش اضطراب و ترس مادر می‌شود که این، خود باعث کاهش درد زایمان نیز می‌شود. کاهش درد منجر به ذخیرة انرژی مادر شده که در مرحلة دوم زایمان (مرحلة خروج جنین) بسیار کمک کننده خواهد بود. مشکلات breast feeding (تغذیه با شیر مادر) پس از زایمان، در این روش کمتر است. نتیجة تحقیقات مختلف دربارة زایمان در آب در کشورهای اروپایی، اسکاندیناوی و آمریکایی، مثبت ارزیابی شده و در این کشورها به طور رسمی از سال ۱۹۹۱ تا کنون به کار گرفته شده است.

– زایمان طبیعی یا سزارین؟

زایمان با شروع دردهای زایمانی آغاز می‌شود. رحم از یک بافت نیرومند عضلانی تشکیل شده است. در طول دوران بارداری، به دلیل تغییرات هورمونی، رحم در حالت آرامش قرار دارد. ولی با آغاز فرایند زایمان، انقباضات پیشرونده‌ای در آن القا می‌شود. انقباضات رحمی نیروی کافی را برای راندن جنین به سمت پائین و همچنین اتساع دهانة رحم فراهم می‌آورد. به تدریج و به دنبال دردهای زایمانی، دهانة رحم باز می‌شود و زایمان پیشرفت می‌کند. اگر در هر کدام از این مراحل اختلالی رخ دهد، فرایند زایمان پیشرفت نخواهد کرد و سلامت مادر و جنین به خطر خواهد افتاد. زایمان فرایندی طبیعی است. در حدود ۸۰ الی ۸۵ درصد زایمان‌ها نیاز به هیچ گونه مداخلة درمانی ندارند و به طور طبیعی رخ می‌دهند. و تنها در کمتر از ۱۵ درصد آنها، اقدام به مداخلات تهاجمی طبی ضروریست چرا که اگر در این موارد سزارین صورت نگیرد جان نوزاد و حتی در مواردی جان مادر در مخاطره خواهد بود. معاینات زنان، کنترل علائم حیاتی مادر و تحت نظر داشن تعداد و ریتم ضربان قلب جنین، از جمله اقداماتی است که برای هدایت زایمان طبیعی صورت می‌گیرد. زایمان طبیعی شامل سه مرحله است. از شروع انقباضات یا دردهای واقعی تا اتساع کامل دهانة رحم، مرحلة اول نامیده می‌شود. این مرحله در زنان بارداری اول حدود ۶ الی ۱۸ ساعت و در زنان چندزا ۳ الی ۱۰ ساعت به طول می‌انجامد. مرحلة دوم شامل اتساع کامل دهانة رحم تا تولد نوزاد است. زمان متوسط برای این مرحله ۵۰ دقیقه می‌باشد. فاصلة زمانی لازم برای دفع جفت، ۵ الی ۳۰ دقیقه پس از خروج جنین است. در برخی موارد زایمان سیر طبیعی خود را طی نمی‌کند و برای خارج کردن جنین، اقدامات مداخله گرانه انجام می‌شود. از مهمترین این مداخلات، جراحی بزرگ سزارین است. سزارین به معنای خارج کردن جنین از محل برش جدار شکم و دیوارة رحم است. هر گاه به دلیل تنگی لگن مادر یا بزرگی بیش ازحد بچه، زایمان طبیعی میسر نباشد، جنین در داخل رحم در وضعیت غیرطبیعی قرار گرفته باشد، ریتم ضربان قلب جنین تغییر کند، زایمان طبیعی بیش از زمان مقرر به طول انجامد، مادر باردار مبتلا به پرفشاری خون یا بیماری قند باشد، زایمان قبلی او به طریقة سزارین انجام شده باشد، یا هر گونه اختلال دیگری در پیشرفت زایمان رخ دهد، انجام جراحی سزارین برای حفظ سلامت مادر و جنین توصیه می‌شود. بر طبق آمارهای اعلام شدة وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی، شیوع سزارین در ایران به طور متوسط، ۳ برابر بیشتر از آمارهای جهانی است و در مراکز شهری ۹/۴۱% و در شهر تهران، ۵۰% گزارش شده است. این در حالیست که در آمریکا و کشورهای غربی، تعداد عمل‌های سزارین، تنها از ۵/۴ درصد در سال ۱۹۶۵ میلادی به ۲۵ درصد در سال ۱۹۹۸ افزایش یافت. از این سال به بعد، آمار سزارین اندکی کاهش یافت یا تقریباً ثابت ماند و طبق پیشنهاد کالج آمریکایی متخصصین زنان و زایمان به دنبال ۱۰% کاهش در طی یک دورة ده ساله این آمار به ۵/۱۵ درصد در سال ۲۰۱۰ در نظر گرفته شده است. در ایران زنان باردار این تصور نادرست را دارند که با انتخاب سزارین، هیچ گونه درد و مشکلی را تحمل نخواهند کرد. حال آنکه درد و عارضه پس از انجام سزارین ایجاد خواهد شد. از طرفی در کشور ما، تمایل متخصصان زنان و زایمان به انجام دادن سزارین، بیشتر از زایمان طبیعی است. چرا که هدایت زایمان طبیعی تا مرحلة آخر در حدود پنج برابر بیشتر از جراحی سزارین زمان نیاز دارد. اما تعرفه دریافتی از آن به مراتب کمتر است. مسئلة قابل توجه دیگر، تبدیل شدن سزارین، به اقدامی تجملی و لوکس است. متأسفانه زنان کشور ما با چنین دیدی به جراحی بزرگ و خطرناک سزارین نگاه می‌کنند و آن را روشی جهت تسکین درد زایمان تلقی می‌کنند. گروهی از مردم تصور می‌کنند که ضریب هوشی افراد حاصل از زایمان سزارین بالاتر از کسانی است که با زایمان طبیعی متولد شده‌اند. اما در واقع ارتباطی میان بهرة هوشی افراد و شیوة تولد آنان وجود ندارد، و حتی در برخی از تحقیقات، ضریب هوشی نوزادان حاصل از زایمان طبیعی، نسبت به نوزادان سزارینی، بالاتر گزارش شده است. برخی از زنان نیز صدمات و ضربه‌های زایمانی را مختص به زایمان طبیعی می‌دانند. گزارش‌های زیادی از فلج اعصاب بازویی، شکستگی جمجمه و سایر استخوان‌ها در نوزادانی که به طریق سزارین به دنیا می‌آیند، وجود دارد. تحت فشار قرار گرفتن قفسة صدری جنین در طی زایمان طبیعی، مایع داخل خانه‌های ششی ریة نوزاد را خارج می‌کند و در نتیجه، تنفس وی عمیق‌تر و سریع‌تر شروع می‌شود. از طرف دیگر، اغلب عوارض سزارین در دراز مدت خود را نشان می‌دهند. چسبندگی احشاء و نازایی از این قبیل عوارض هستند. میزان خون از دست رفته در حین عمل سزارین، حدود دو برابر زایمان طبیعی است. همچنین امکان آسیب دیدن مثانه و روده‌ها نیز وجود دارد. عفونت‌های رحمی و دستگاه ادراری، با شیوع ۱۲ درصد، از شایعترین عوارض سزارین هستند. سزارین نه تنها دارای خطرات و عوارض ناشی از اعمال جراحی و بیهوشی است، بلکه به علت بستری طولانی مدت پس از زایمان، بازگشت به فعالیت‌های عادی، طولانی‌تر خواهد بود و علاوه بر آن هزینه‌های گزاف لوازم جراحی و اتاق عمل و بستری طولانی مدت در بیمارستان، بار مالی زیادی را به خانواده‌ها و جامعه تحمیل می‌کند.

– تاریخچة زایمان بدون درد و انواع روشهای آن

نخستین بار در سال ۱۸۴۶ از اتر در زایمان استفاده شد. سپس، در سال ۱۸۵۳، دکتر جان اسنو (J.Snow) برای زایمان ملکه ویکتوریا از کلروفورم استفاده کرد. شیوة بی‌حسی موضعی نخاعی (اسپانیال / spinal) را در سال ۱۸۹۹ دکتر بیر (Bier) معرفی کرد و در سال ۱۹۰۷ استفاده از آن در شاخه‌های مختلف جراحی متداول گردید. اما روش بی‌حسی موضعی دور نخاعی (اپیدورال / epidural) در سال ۱۹۶۰ برای ایجاد بی‌دردی در زایمان طبیعی به کار گرفته شد. چند سال بعد، پزشکان دریافتند که این شیوه به سلامت مادر و جنین لطمه‌ای وارد نمی‌کند. بدین ترتیب استفاده از روش‌های القای بی‌دردی به هنگام زایمان مرسوم شد.

– تاریخچه زایمان در آب

در قرن ششم ق.م ارسطو نتیجه گرفت که آب اولین مادة اصلی حیات است. وی معتقد بود که دانه هر چیزی «ذات مرطوب» دارد. به هر حال بعد از سدة ۱۷۰۰ بوده که دانشمندان به ارزش و خواص آب درمانی پی برده و آنرا بیان کردند. یک کتاب گمنام بنام ”درمان با آب که در سال ۱۷۲۳ در لندن چاپ شده است، فوائد استفاده از آب در انواع حالات، از جمله حمام کردن در طی بارداری و زایمان را توضیح می‌دهد. بطور حسی ]و غریزی[ انسان همیشه به سوی آرامش تسکین دهندة آب جذب شده است.
از لحاظ تاریخی، شواهد قطعی کمی وجود دارد که در فرهنگهای قدیم، زایمان در آب انجام می‌شد ولی کما بیش در فرهنگ سراسر دنیا وجود داشته است. افسانه‌هائی وجود دارد که مصریهای قدیم بچه‌های خاصی را زیر آب بدنیا می‌آوردند. این بچه ها کشیش می‌شدند. گفته می‌شود در قدیم در جزیرة کریته (CreteCrete)، ”»مینوان«” MinoanMinoan ـ معبد مقدسی جهت زایمان در آب داشته‌اند. نقاشیهای روی ویرانه‌های MinoanMinoan دلفینها و ارتباط خاص انسان و آب را نشان می‌دهد. هندیهای ChumashChumash در کالیفرنیای مرکزی داستانهائی دربارة زایمان زنانشان در استخرهای مواج با ورودیهای کم عمق در ساحل تعریف می‌کنند. سمو (SemuSemu) جد بزرگتر ChumashChumash که در اواخر هشتاد سالگی به سر می‌برد، به خاطر می‌آورد که وقتی که یک پسر بچه بود زنان اغلب به ساحل می‌رفتند و در آب کم عمق زایمان می‌کردند. او همچنین به یاد می‌آورد که در خیلی از این موارد، دلفنیها نزدیک آب ظاهر می‌شدند و در کنار زن تا هنگامی که نوزاد بدنیا بیاید باقی می‌ماندند.
آداب و رسومی از جزائر هاوائی بجا مانده است که دلیلی قطعی بر زایمان در آب نسلهای هزاران سال قبل بوده است.
به نظر می‌رسد که زایمان در آب قبل از ظهور پزشکان و بیمارستانها انجام می‌شده، اگر چه این موضوع با مدرک تائید نشده است. هر کجا که آب وجود داشت، به خصوص آب گرم زنان از آن جهت تسکین دردهای زایمانی استفاده می‌کردند. اولین زایمان در آب مدرن ثبت شده، در سال ۱۸۰۳ در فرانسه انجام شد. این مورد که دریک مجلة انجمن پزشکی فرانسه تشریح شده است، گزارش می کند که یک خانم باردار که حدود ۴۸ ساعت درد کشیده و مستأصل شده بود، جهت بهبودی موقت به یک حمام آب گرم بعلت زایمان غیر پیشرونده اش پناه برد. جالب اینکه بعد از فقط چند لحظه نوزاد اینقدر سریع به دنیا آمد که مادر فرصت خروج از آب پیدا نکرد و بنابراین نوزاد متولد شد. بدنبال آن گزارشهای متعددی از زایمان در آب در نقاط مختلف دنیا پخش شد تا اینکه در سال ۱۹۶۰ تائید زایمان در آب با مدرک در اتحاد شوروی شروع شد.
در آن زمان داستانهای جالبی از روسیه دربارة کار ایگورشارکوفسکی (Igor CharcovIgor Charcovskysky) ـ دانشمند برجسته روسی ـ با دستانی شفابخش ـ که روی لیبر و زایمان در آب حیوانات تحقیق می‌‌کرد بوجود آمد. او همچنین رفتار نوزاد انسان در آب از جمله دختر خودش ”وتا” (VetaVeta) که پره مچور (زودرس) در سال ۱۹۶۳ بدنیا آمد را مشاهده کرد. شارکوفکسی دختر تازه متولد شده خود را در یک وان آب گرم به مدت چندین هفته قرار داد، با این تئوری که او نباید با جاذبة زمین روبرو شود و متعاقب آن نباید انرژی زیادی مثل آنچه در انکوباتور بیمارستان صرف می‌کند هدر بدهد. دختر شارکوفسکی زنده ماند و او آزمایشهای خود را با آب، نوزادان و تأثیر جاذبة زمین روی تمام حالات زایمان انسان ادامه داد.
حمام لبویر (LeboyerLeboyer)
در طول دورة زمانی مشابه، همگام با تحقیقات در روسیه، دکتر فردریک لبویر (Dr. Feredrick LeboyerLeboyer) مفهوم حمام آب گرم برای نوزاد پس از تولد را توضیح داد. در طی تحقیق وی دربارة راههای آسانتر زایمان، لبویر تأثیر مفید آب گرم را بر روی نوزادان کشف کرد.
حمام لبویر بطور ساده شامل قرار دادن نوزاد، بلافاصله پس از تولد در وان کوچک آب که به اندازة دمای بدن گرم شده است، می باشد . بنابراین نوزاد می‌تواند آرامش ناشی از رضایت دنیای آبی که تازه پشت سر گذاشته است را بدست آورد. در هنگام حمامهای لبویر، نوزادان اغلب چشمان باز دارند، آگاه هستند و با آرامش هنگامیکه دستها و پاهایشان را بطور شیطنت آمیز در آب حرکت می‌دهند، لبخند می‌زنند. آنها حتی می‌توانند در آب شنا کنند و خودشان را به جلو حرکت دهند.
دکتر لبویر با دکتر مایکل ادنت در پیتی ویرز (Pithivierspithviers) فرانسه در اوائل سال ۱۹۷۰ در این زمینه همکاری کردند. دکتر ادنت اولین پرشکی بود که اثر مفید آب گرم روی زایمان و تولد را تشخیص داد. دکتر لبویر با فلسفة دکتر ادنت موافقت کرد و نظریة استفاده از وانهای زایمان را با تحقیق خود در بیمارستان یکی کرد.
دکتر لبویر، دنیای نوزاد تازه متولد شده را طوری ارائه کرد که قبلاً هیچ وقت دیده نشده بود. مقاله وی یک گام بزرگ به سوی حساس کردن جهان نسبت به تجربة زایمان از نظر نوزاد بود. دیدگاه دکتر لبویر که حذف کردن سختی و ترومای زایمان بود، بیشتر از هر چیز دیگری روی تکنیکهای آغاز شده زایمان ملایم در سراسر دنیا تأثیر گذاشت. دکتر لبویر بطور قاطع به جهان، تأثیرات آرام کنندة غوطه وری نوزاد در آب گرم را نشان داد.

- زایمان در آب در کشور های توسعه یافته

زایمان در آب در فرانسه
یکی از اولین افرادی که درباره زایمان در آب مطالعات و کار کلینیکی زیادی داشته، پزشک فرانسوی بنام دکتر مایکل ادنت ـ رئیس بخش جراحی در یک بیمارستان در پی تی ویرز فرانسه بود. با آماده کردن زنان در یک وان آب گرم جهت زایمان، ادنت به آنها راحتی و آرامشی بیشتر از آنچه قبلاً می شناختند، عطا کرد.
بسیاری از زنانی که جهت زایمان به پی تی ویرز مراجعه می کردند درباره زایمان در آب چیزی نشنیده بودند، اما وقتی وان پر از آب گرم را می دیدند، تعداد زیادی از آنها تمایل به استفاده از آن پیدا می‌کردند. مایکل دانت در کتابش ”تولدی دوباره” می نویسد:
”بعضی از زنان که در طول بارداری تمایل زیادی به بودن در آب داشتند در طی زایمان بیشتر از قبل به سوی آب کشیده می‌شوند. و کسانی که با آب و شنا کردن مأنوس نیستند، با وجود این، به محض اینکه درد زایمان شروع می‌شود، این زنان نیز فوراً به سمت وان حرکت می‌کنند مشتاقانه داخل آن می‌شوند و نمی‌خواهند آنرا ترک کنند.” وان با آب شیر معمولی ۹۸ درجه فار نهایت پر می شد و هیچ نمک یا ماده شیمائی اضافی نداشت.
دکتر ادنت دریافت که زمانیکه انقباضات یک زن دردناک تر می شود و کمتر مؤثر است، استراحت در یک وان آب گرم، اغلب باعث بهبود می‌شود، بخصوص در زمانی که دیلاتاسیون در حدود ۵ سانتی متر است، سیر لیبر در آب اغلب آسانتر، سریعتر و مؤثرتر پیش می‌رود در حالیکه در یک موقعیت مشابه در زایمان کلاسیک، پزشکان بدون تردید، به مداخله کردن شامل استفاده از داروها روی می‌آورند.
زنانی که می‌خواهند آب را قبل از زایمان ترک کنند، متوجه چیزی که ادنت آنرا ”پاسخ خروجی جنین” می‌نامد، می‌شوند. به محض اینکه آنها وارد دمای کمتر هوا می‌شوند، تغییر محیط باعث یک ترشح ناگهانی آدرنالین می‌شود و نوزاد به سرعت خارج می‌شود.
دکتر ادنت به مناسب صدمین زایمانش در آب، در یک مقاله، خلاصه تجربیات زایمان در آب خود را در مجله پزشکی انگلیسی، لنست(lancetLancet)، چاپ کرد. وی در این مقاله بیان می کند: ”ما هیچ خطری درباره زایمان یا تولد زیر آب پیدا نکردیم. استفاده از آب گرم در طی زایمان نیاز به تحقیقات بیشتری دارد ولی ما امیدواریم که تجربیات دیگر تأیید کنند که زایمان در آب گرم یک روش مؤثر، آسان و اقتصادی جهت کاهش استفاده از دارو و میزان دخالت در هنگام زایمان می باشد.”
برای دکتر ادنت خود زایمان در آب به تنهایی یک هدف نبود. در طی مدت کارش در پی‌تر‌ویرز، ادنت تلاش کرد تا به تمام زنان این توانائی را بدهد که با اعتماد در هر وضعیتی که خودشان می‌خواهند، زایمان کنند. این آزادی در انتخاب به صورت ذاتی منتهی به استفاده از آب بعنوان یک حق انتخاب جهت لیبر و زایمان نوزاد شد. خیلی طول نکشید که این پیام دکتر ادنت به والدین روشنفکر، پزشکان و ماماهای سراسر جهان گسترش یافت.
زایمان در آب در آمریکا
در سال ۱۹۸۱ گروه کوچکی از ماماها درباره موفقیت دکتر ادنت و تحقیقات پیشتاز ایگورشارکوفسکی در اتحاد شوری اطلاع پیدا کردند.
از طرف دیگر بسیاری از والدین خواستار آن بودند که نوزادشان بصورتی کاملاً متمایز به دنیا بیایند ـ زایمانی که متفاوت از دیگر زایمانهای آنها باشد ـ چرا که برخی از روانشناسان معتقدند که خاطرات شخصی تولد شما روی زندگی کنونی شما و تولد فرزندان شما تاثیر می‌گذارد.
در اوائل سال ۱۹۸۰، هنگامی که این والدین شروع به زایمان بچه‌هایشان در آب کردند، اکثر زایمانها بدون عارضه و ارضا کننده بود. متأسفانه برخی والدین بدون اطلاع پزشک و بطور اغراق آمیز نوزاد تازه متولد شدة خود را بمدت ۲۰ دقیقه در زیر آب غوطه‌ور می‌گذاشتند، با این اعتقاد که به نوزادان فرصت می‌دهند تا کاملاً از استرس زایمان رها شوند، آرامش پیدا کنند و نیرویی تازه بگیرند.
تعداد کمی مرگ تصادفی نوزاد قاعدتاً بعلت رها کردن نوزاد بمدت طولانی در زیر آب، رخ داد. این موضوع والدین و پزشکان و ماماهائی را که اعتقاد قوی به زایمان در آب داشتند، نگران کرد و آنها در بی‌خطر بودن این روش دچار تردید شدند. والدینی که نوزادانشان مرده بودند متوجه شدند که جفت می تواند قبل از اینکه بند ناف از خونرسانی بایستد، جدا شود و بنابراین نوزاد بدون هیچ گونه منبع اکسیژن رسانی باقی می‌ماند. امروزه هر عامل زایمان در آبی می داند که یک نوزاد تازه متولد شده باید به سرعت بعد از تولد به سطح آب آورده شود.
همانطور که پزشکان و ماماهای بیشتری تمایل به کار کردن با زنانی که می‌خواستند زایمان در آب داشته باشند، پیدا کردند، اطلاعات بیشتری نیز دربارة زایمان در آب در دسترس قرار گرفت. در اوائل سال ۱۹۸۹ پروژة ملی زایمان در آب انجمن سلامت مادر / کودک (GMCHA) شروع به تهیة اطلاعات صحیح دربارة استفاده از آب جهت لیبر و زایمان نوزاد کرد. کتاب دکتر مایکل ادنت تولد دوباره، در ایالات متحده در سال ۱۹۸۴ چاپ شده و سال بعد از آن اولین مرکز زایمان در آب در ایالات متحده که این روش را بعنوان یکی از روشها در اختیار زنان قرار می‌داد توسط یک متخصص زنان و زایمان ـ دکتر مایکل رزنتال ـ افتتاح شد.
این مرکز زایمانی در ایالات متحده (مرکز زایمان خانواده، آپلند در کالیفرنیای جنوبی)زایمان در آب را با شرایطی که مایکل ادنت در فرانسه ایجاد کرده بود، به زنان پیشنهاد می‌کرد. دکتر مایکل روزنتال فعالیتهای زنان و زایمان مرسوم خود را براساس فلسفه و کار دکتر ادنت به سمت یک روش غیر مداخله‌ای تغییر داد. روش مامائی رزنتال در اثر مشاهده زنانی که بطور طبیعی زایمان می‌کردند تحت تأثیر قرار گرفت. دکتر رزنتال تفاوت بزرگی‌بین سطح رضایت والدین بعد از زایمانهای کلاسیک و این روش مشاهده کرد. چرا که از دید یک متخصص زنان و زایمان، زایمان خوب یک وضع حمل بی‌خطر و سالم است و میزان رضایت مادر و دیگر شرایط از اهمیت کمتری برخوردار می باشد. در حالیکه ارائه شرایطی که مجموع مزایا را در برداشته باشد امکانپذیر می‌نمود.
بهر حال تغییر فلسفة روزنتال باعث شد که وی مرکز زایمانی خود را تأسیس کند. دکتر رزنتال در ادامة زایمانها کلاسیک، شروع به بررسی روند زایمان در یک بازة زمانی که از لحاظ پزشکی تحت کنترل بوده، انجام داد.
دکتر رزنتال بیان می کند ”»هنگامیکه زنان سیر زایمان را کنترل می کنند و بطور فعال، بدون ملاحظات کلاسیک، زایمان را انجام می‌دهند، آنها احساس قدرت و احساس انجام دادن یک کار بزرگ را پیدا می‌کنند. در مرکز زایمان خانواده، کاملاً احساس می‌کنیم که زنان، زایمان، می‌کنند. آنها به اینجا نمی‌آیند که ما بچه‌هایشان را به دنیا بیاوریم. نقش ما این است که کنترل زایمان را به زنان برگردانیم. ما اصطلاح» ”بدون مداخله«” را به معنی واقعی استفاده می‌کنیم«.”
تا تابستان ۱۹۹۳ تقریباً هزار زن، نوزادشان را در آب در این مرکز دنیا آوردند. هیچ عارضه یا عفونتی در مادر یا نوزاد دیده نشد. بعلت آمار موفقیت بالای مرکز زایمان خانواده آپلند، فعالیتهای وی توجه زیادی را در بین همکاران جلب کرد و رفته رفته، زنانی که در صدد انجام این نوع زایمان ـ زایمان در آب بودند حتی از مسافتهای دور مثل آلاسکا به این مرکز مراجعه کردند تا فرزندانشان را در آنجا بدنیا بیاورند. وی بیان می‌کند که گرایش غریزی انسانها به استفاده از آب گرم بویژه خانمها در شرایط نامطلوب جسمی و عاطفی بعنوان مثال برای کاستن از شدت درد و انقباضات دورة پریود مشوق آنها جهت گذراندن لیبر و کسب آرامش در آب می‌باشد.
او اضافه می‌کند که استفاده از آب گرم برای لیبر و زایمان ممکن است به نظر ابتدائی و جدید برسد، اگر چه از نظر تاریخی، استفاده از اکثر مداخلات مامائی مثل بی‌حسی اسپاینال یا اپیدورال، مخدرها و فورسپسها در مقایسه با آن تازه هستند ولی استفاده از آب باید بعنوان یکی از کم خطرترین مداخلات در نظر گرفته شود.
دکتر رزنتال در مورد مزایای زایمان در آب محتاطانه بحث می‌کند چرا که احساس می‌کنند به مدارک علمی بیشتری نیاز است. وی معتقد است بخش مهمی از سلامت جسمی و روحی کودک مربوط به شرایط زمان تولد وی می‌باشد چرا که سلامت کودک از ابتدا در صورت تولد توسط یک مادر آرام که هوشیار و رها از هرگونه داروئی می‌باشد، تأمین می‌شود. یک حقیقت مهم قابل مشاهده در زایمان در آب، این است که تجربه‌ای لذت بخش و عاری از ترس می‌باشد. بچه‌ای که در این تجربه با مادرش شریک است از فوائد زایمان کم عارضه و سالم مادرش در طول دورة زندگی بهره‌مند می‌شود. بدنبال آن، کودک متناسب با این اعتقاد والدین که بچه‌های آب خاص و متفاوت هستند، پرورش می‌یابد.
دربارة آیندة زایمان در آب، رزنتال عقیده دارد که زمانیکه والدین درخواست چنین روشی را بکنند، این روش برای افراد بیشتری در دسترس خواهد بود. زایمان در آب امری معقول است و برای افراد معقول قابل دستیابی است. بهر حال با تغییر تقاضای مراجعین جهت انتخاب روشی ملایم جهت زایمان رفته رفته گسترده‌تر خواهد شد و مراکز زایمانی ناگزیر این امکانات را جهت متقاضیان فراهم خواهند کرد.
تعداد این مراکز رو به افزایش است و بالاخره بیمارستان لوکز ـ روزولت شهر نیویورک از جمله بیمارستانهای بزرگی است که اخیراً مجهز به زایمان در آب شده است. دکتر لوری رومانزی براساس پروتکل GMCHA این تکنیک را در این مرکز آغاز کرده است.
زایمان در آب در سایر کشورها
GMCHA تخمین می‌زند که بین سالهای ۱۹۷۰ـ۱۹۹۳ بیش از ده هزار زایمان در آب در مراکز زایمانی و بیمارستانهای سراسر جهان صورت گرفته که افزایش قابل توجهی در ۳ سال آخر داشته است. زایمان در آب تاکنون در کشورهای اتریش، استرالیا، ژاپن، جزیره مالت، انگلستان، اسکاتلند، والز، ایرلند، روسیه، کشورهای تازه استقلال یافته، آلمان، بلژیک، اسپانیا، فرانسه، نروژ، سوئد، سوئیس، هلند، دانمارک، ایتالیا، ایسلند، نیوزلند، باهاما، کانادا، ایالات متحده، مکزیک، برزیل و آرژانتین انجام شده است.
همچنانکه اطلاعات دربارة فوائد زایمان در آب گسترش می‌یابد، تعداد زایمان در آبها افزایش می‌یابد. آنچه در گفتگو با تعداد زیادی از عاملین زایمان در آب در کشورهای مختلف مشخص است، این است که زایمان در آب یک انتخاب جالب توجه نزد زنانی است می‌خواهند زایمان طبیعی بدون مداخله پزشکی داشته باشند. عاملین زایمان در آب اعم از پزشکان و ماماها ارزش زیادی برای روند طبیعی زایمان قائل هستند. آنها به نوزاد بعنوان یک موجود کاملاً هوشیار که شایستة درمان عالی در هنگام تولدش می‌باشد، احترام می‌گذارد.
لازم به ذکر است در سال ۱۹۸۷ چهل نوزاد در دریای سیاه متولد شدند. نوزادان پسر در کنار درختی از ساحل کریمه بنام درخت «آدم» و نوزادان دختر در کنار درختی دیگری به نام «حوا» بدنیا می‌آمدند. دلفینها در زمان وضع حمل زنان به کنار ساحل آمده و تا زمان اتمام آن جست و خیز می‌کردند. بعدها نوزاد آن را مرتباً به این محل می‌آوردند تا با آب مأنوس بوده و شنا کند. اگر چه زایمان در آب گرم سواحل کریمه و ارتباط با طبیعت برای این زوجها بسیار ارزشمند و خاطره انگیز بود ولی توجه به این نکته مهم است که زایمان با اینکه یک روند فیزیولوژیک و طبیعی است ولی بطور کامل قابل پیش‌بینی نیست و ممکن است شرایطی بوجود آید که نیاز به مداخلات پزشکی ضرورت یابد. از طرف دیگر آب این دریا بعلت ریخته شدن زباله‌های اتمی رادیواکیتو در آن از آلوده‌ترین آبهای جهان محسوب می‌شود. الهام از طبیعت باعث شد که این روش زایمان ملایم به بیمارستانها در یک شرایط مطلوب و قابل کنترل انتقال یابد.

– مزایای زایمان در آب برای مادر

الف ـ مزایای فیزیولوژیک برای مادر:

- کاهش چشمگیر درد
- افزایش انقباضات مؤثر
- افزایش گردش خون و اکسیژن رسانی رحم
- افزایش ترشح اکسی توسین اندوژن
- کاهش استرس هورمونها (آدرنالین و نورآدرنالین)
- افزایش اندورفینها
- کاهش تحریکات حسی
- نیاز کمتر به اپیزیوتومی (برش میان دو راه)
- کاهش مداخلات پزشکی از جمله سزارین
- کاهش نیاز به مسکنها و ضد دردها
- کاهش قابل توجه طول مدت لیبر (پیشرفت سریعتر دیلاتاسیون سرویکس)
- افزایش آستانة درد
- افزایش متابولیسم بافتی
- ذخیرة انرژی و جلوگیری از هدر رفتن انرژی مادر جهت مرحله دوم زایمان
- کاهش خفیف فشار خون
- افزایش دیامتر لگنی
- کاهش فشار بر بزرگ سیاهرگ زیرین (وناکاوا اینفریور)
- متوقف ساختن لیبر کاذب

ب ـ مزایای روانشناختی برای مادر
- احساس سبک وزنی و شناوری و توانائی تحرک بیشتر و قابلیت قرار گرفتن
در وضعیتهای مختلف
- تجربة مثبت و مفیدی از لیبر و زایمان
- افزایش قدرت تسلط بر خویش و استقلال
- مشارکت فعال در روند زایمان
- کاهش ترس و خشم و اضطراب
- افزایش سطح خود آگاهی و هوشیاری در حین لیبر و زایمان
- افزایش حس پذیرش نوزاد
- اثرات آرامبخش، اطمینان بخش و لذت بخش آب
- افزایش ارتباط متقابل مادر و کودک (رابطه سمبلیک)
- توانائی بالاتر تمرکز در آب

– مزایای زایمان در آب برای نوزاد

- ورود ملایم و آسانتر نوزاد به محیط خارج از رحم
- ایمن تر بودن در مقایسه با روشهای دیگر
- ایجاد یک محیط حد واسط و جلوگیری از برخورد نوزاد با استرسهای ورود
ناگهانی به محیط خارج از رحم
- کاهش ضربه و تروما (ترومای کمتر مادر یعنی ترومای کمتر نوزاد)
- افزایش جریان خون بهتر نوزاد بعلت جریان خون بهتر مادر
- کاهش نیاز به تحریکهای تهاجمی جهت شروع تنفس
- استفاده بهتر و سریعتر از شیر مادر

زایمان در آب

زایمان در آب

دکتر حسین میرزایی

*** زایمان در آب ***

مطالب مشابه :

مقاله : آزار و اذیت جسمی در دوران بارداری و زایمان زودرس

هيپنوتيزم

زايمان را بدون ‌درد تجربه ‌كنيد

زایمان بی درد اما طبیعی

دانستنی‌های زایمان طبیعی در آب

مقایسه سزارین با زایمان طبیعی

زایمان در آب

احساس درد در زمان رابطه جنسی

* زایمان در آب *