آموزش خواندن و نوشتن در کلاس اوّل ابتدایی:

- کتاب بخوانیم در سال اوّل شامل چهار بخش است . ساختار انتخابی بر مبنای نیازهای زبانی است .

- امّا کتاب های بخوانیم وبنویسیم دوّم تا پنجم ساختار موضوعی است . ساختار زبانی این کتاب ها نیز در فارسی اوّل حول 8 موضوع : نهادها، بهداشت اخلاق ، دانش و دانشمندان، دین ، ملّی میهنی، طبیعت ،هنر و ادب شکل گرفته است.

- بخش اوّل نگاره ها :دوازده نگاره برای 4 هفته (مهر ماه)پیش بینی شده است که این بخش در واقع جانشین لوحه ها در کتاب فارسی قبلی می باشد .

- بخش دوّم : آموزش نشانه های فارسی (1): در این بخش 30 نشانه ی خطّی طی 12 درس و در 12 هفته آموزش داده می شود .

- بخش سوّم:آموزش نشانه های (2): در این بخش 10 نشانه که عمدتاً حروف عربی که درجه ی دشواری بیشتری نسبت به بقیّه حروف دارند و عبارتند از : "صـ ص ـ ـــّــ ـ ذ ـ ثـ ث ـ عـ ـعـ ـع ع ـ حـ ح ـ ضـ ض ـ ط ـ غـ ـغـ ـغ غ ـ ظ "

- بخش چهارم : روان خوانی می باشد .

کتاب بنویسیم :

تمرین های کتاب « بنویسیم » هم زمان با تدریس کتاب بخوانیم انجام می گیرد ، تمرینات کتاب بنویسیم جنبه ی نوشتاری دارد.

وجه تقویت مهارت نوشتن می پردازد که شامل رونویسی ـ املا ـ مرتّب کردن ـ کلمه سازی ـ جمله سازی و .... است.

- هر صفحه ی کتاب با عنوان سلام و پیام شروع می شود و به یک جمله ی زیبا ختم می گردد . نماد گل هم بیانگر فعالیت یک جلسه در هفته است . جدول خالی عمودی موجود در هر صفحه نشانگر این است که کار دانش آموز در پایان هر روز مورد ارزیابی قرار گیرد .

- مفاهیمی چون نکات دستوری ، ادبی ، دانشی ، ارزشی و نگرشی و همچنین مهارت های زبانی از قبیل گوش دادن و سخن گفتن ، نوشتن ، واژگان و فعالیت های ویژه مثل بازی ، شعر ، نمایش، باهم بخندیم، روان خوانی ، کتاب خوانی ، جدول ، چیستان ، رنگ کردنی ، و نقّاشی لحاظ شده است .

- مفاهیم کتاب فارسی سال اوّل (بخوانیم و بنویسیم)؛ مبنای آموزش های زبانی در کتاب فارسی سال اوّل آموزش نشانه ها و شکل های مختلف آن است و تمامی فعالیت ها و تمرین ها پیرامون آموزش صامت ها و مصوّت های زبان فارسی است.

جدول نشانه های (حروف) الفبای فارسی:

اَ َ	اِ ِ ـه ه	اُ ُ
آ ا	او و	ایـ یـ ی ای

بـ ب	پـ پ	تـ ت	ثـ ث
جـ ج	چـ چ	حـ ح	خـ خ
د	ذ	ر	ز
ژ	سـ س	شـ ش	صـ ص
ضـ ض	ط	ظ	عـ ـعـ ـع ع
غـ ـغـ ـغ غ	فـ ف	قـ ق	کـ ک
گـ گ	لـ ل	مـ م	نـ ن
و	هـ ـهـ ـه ه	یـ ی	ــّـــ

- حروف یک شکلی : د ـ ذ ـ ر ـ ز ـ ژ ـ ط ـ ظ ـ و

- حروف دو شکلی: ب ـ پ ـ ت ـ ث ـ ج ـ چ ـ ح ـ خ ـ س ـ ش ـ ص ـ ض ـ ف ـ ق ـ ک ـ گ ـ ل ـ م ـ ن ـ ی

- حروف چهار شکلی : ع ـ غ ـ ه

- مصوت های کوتاه : اَ اِ اُ

- مصوت های بلند: آ او ای

- مصوت های دوشکلی : اَ اُ آ او

- مصوت های چهار شکلی : ای اِ

- صامت ها : قسمت پایین جدول بالا که جمعا 31 نشانه می باشد بدون احتساب ــّـــ

- هر علامتی روی خطّ زمینه باشد ، حرف (نشانه) است.

- غ،ق در فارسی یکی تلفّظ می شوند ، مانند: قند، غلام

- غ، ق در ترکی جدا تلفظ می شوند : مانند ، قند غلام

- سوال : نشانه « کـ »و« گ » چه مواقعی در کلمات صدای سبک و چه مواقعی صدای سنگینی دارند ؟

- جواب : هر گاه ما قبل و یا بعد از نشانه های « ک »و« گ » در کلمه یکی از مصوت های ــُـ ، ا ، و بیاید ، ک و گ سبک تلفظ می شوند مانند : ساکت ، گرگان ، گوگرد.

- هر گاه ما قبل و یا بعد از نشانه های ک وگ در کلمه یکی از مصوت های ـَــــِــ ایـ بیاید ک وگ سنگین تلفظ می شوند . مانند : اگر ، جنگل ، کریم ، کرمان .

- واو معدوله: اگر ما قبل «و» حرف «خ» و ما بعد آن مصوت «آ، ایـ » بیاید ، نوشته می شود ولی خوانده نمی شود به او «واو معدوله» می گویند .

استثناها:

1. هر گاه مصوت «ایـ » قبل از صامت «یـ » در کلمه ای بکار رود در نوشتن حذف می شود . مانند :خیار ـ سیاه

2. هر گاه صامت «یـ» قبل از مصوت «ایـ » در کلمه ای بکار رود هر دو را می نویسیم ؛ مانند : پایین ـ آیین ـ بیایید

- از کتاب بخوانیم 12 نگاره مفصلاً توضیح داده خواهد شد و سپس جدول حروف الفبای فارسی شرح داده خواهد شد .

- آموزش جدول حروف الفبای فارسی «نشانه ها»:

کودکان ما نخست جنبه ی گفتاری زبان را می آموزند و سپس با آموزش آگاهانه به اصول حاکم بر نظام الفبایی زبان پی می برند.

1. ویژگی های خط فارسی:

خط فارسی دارای 32 حرف یا علامت یا شکل می باشد :

الف ـ ب ـ پ ـ ت ـ ث ـ ج ـ چ ـ ح ـ خ ـ د ـ ذ ـ ر ـ ز ـ ژ ـ س ـ ش ـ ص ـ ض ـ ط ـ ظ ـ ع ـ غ ـ ف ـ ق ـ ک ـ گ ـ ل ـ م ـ ن ـ و ـ ه ـ ی ـ ّ/ء

2. زبان فارسی دارای 29 واج (صدا) است.

3. سه مصوّت کوتاه (اَ اِ اُ )

4. سه مصوُت بلند (آ او ای )

5. 23 صامت (ب ـ پ ـ ت ـ ث ـ ج ـ چ ـ ح ـ خ ـ د ـ ذ ـ ر ـ ز ـ ژ ـ س ـ ش ـ ص ـ ض ـ ط ـ ظ ـ ع ـ غ ـ ف ـ ق ـ ک ـ گ ـ ل ـ م ـ ن ـ و ـ ه ـ ی)

6. حروفی که هر کدام فقط یک صدا دارند .( ب پ ج چ خ د ر ژ ش ف ک گ ل م ن )

7. حروفی که چند شکل از آنها صدای یکسان دارند ( ت=ط ) ( ث=س=ص ) ( ح=ه ) (ذ=ز=ض=ظ ) ( غ=ق ) 5 گروه هستند.

8. حروفی که برعکس ردیف 7 هستند ، هر یک از آنها در مقابل چند صدا قرار می گیرند:

این حروف عبارتند از(و ـ ه ـ ی )

الف. مثال برای « و »:

گاو ـ ورزش ( صدای صامت « و » )

دود ـ گردو (صدای مصوت «او»)

خوش ـ خود (صدای مصوت «اُ»)

نو ـ جو (صدای مصوت «او»)

خویش ـ خواهش صدایی ندارد و خوانده نمی شود ، چون از استثنا ها ، (واو معدوله) هستند .

ب. مثال برای حرف « ه »:

در کلمات : مه ـ به به ـ کوه ـ ماه (صدای صامت « ه=ح » )

در کلمات : خانه ؛ نامه ، کوزه ، میوه ، (صدای مصوت «اِ»)

پ . مثال برای حرف « ی »:

در کلمات : سیب ـ قوری ـ سینی (صدای مصوت «ای»)

در کلمات : یک ـ سایه ـ چای (صدای صامت «ی»)

توضیح : هر بخش از کلمات همیشه دارای یک مصوت است و این موصت هم یا صدای اوّل و یا دوّمین صدای بخش است . مثال : اَنار ، سَبَد

· نام گذاری مصوّت ها و صامت ها در جدول حروف الفبای فارسی(نشانه ها ):

1. نام گذاری مصوّت ها :

- مصوت ها دو دسته هستند ، مصوت های بلند : «آ،او، ای» ، مصوّت های کوتاه: «اَ َ ، اِ ِ، اُ ُ »

الف. مصوت های دوشکلی: «اَ ـَ ، اُ ـُ ، آ ا ، او و»؛

- مصوت «اَ» دارای دو شکل است ، «اَ» اول ، «ـَـ»غیر اول ، مثال : اَبر ـ دَریا.

- مصوت «اُ» دارای دو شکل است، «اُ» اول ، «ــُـ» مثال : اُردک ، سُرخ

- مصوت «آ» دارای دو شکل است، «آ» اول ؛ «ا» غیر اول ، مثال: آب . باران

- مصوت «او» دارای دو شکل است ، «او» اول ، «و» غیر اول ، مثال : او ـ پارو

ب .مصوت های چهار شکلی(اِ ـِـ ـه ه ،ایـ یـ ی ای):

- مصوت «اِ» دارای چهار شکل است:«اِ» اول ،«ــِـ» وسط «ـه» آخرین چسبان ، «ه» آخر تنها(غیر چسبان )

مثال : اِمروز ، کِتاب ، خانه، میوه

- مصوت «ای» دارای چهار شکل است : «ایـ» اول ، «یـ » وسط ، «ی» آخر و «ای» آخر تنها (غیر چسبان)

مانند : ایران ، سینی ، زری ، لانه ای

2. نام گذاری صامت ها :

الف: صامت های کی شکلی(د ذ ر ز ژ ط ظ و) 8 تا ، که در هر جای کلمات بیایند به همین شکل نوشته می شوند .

ب: صامت های دو شکلی (بـ ب ، پـ پ ، تـ ت ، ثـ ث،چـ چ، حـ ح،خـ خ،سـ س ،شـ ش ، صـ ص ،ضـ ض،فـ ف،قـ ق،کـ ک،گـ گ، لـ ل ، مـ م ، نـ ن، یـ ی )20 تا ، که به صورت «آخر» و «غیر آخر » نام گذاری می شوند . اگر در آخر کلمه بیایند شکل «آخر» و اگر در وسط و یا غیر از آخر بیایند شکل «غیر آخر » نوشته می شوند.

پ:صامت های چهار شکلی(عـ ـعـ ـع ع، غـ ـغـ ـغ غ،هـ ـهـ ـه ه) :

که موقع خواندن به صورت «غیر آخر» ، «وسط »، «آخر چسبان» ، «آخر تنها»(غیر چسبان) می باشد.

«صامت های «ع ،غ» با مصوت ها صدا دار می شوند .

- واژه ی «روش»: روش عبارت است از انتخاب راهی که بتواند ما را در کمترین مدّت با توجه به امکانات موجود به هدف معین برساند .

- واژه فارسی: زبان رسمی کشور مان است زبان وسیله ای است برای تفهیم و تفاهم و ایجاد ارتباط.

- لهجه: اختلافِ تلفظ کلمات در بین مردم مناطق یک کشور را لهجه می گویند .

- گویش : در هر زبانی در محدوده ی کاربُرد خودش ، گونه های مختلفی است . این اختلاف گونه را گویش می گویند.

3. رشد :

رشد به مجموعه تغییرات جسمی روانی گفته می شود که در طول زندگی حاصل می شود .

انواع مختلف رشد :

1. رشد هوش

2. رشد عاطفی (بارزترین نشانه ی رشد عاطفی ، آرامش خاطر و اعتماد و به نفس است)

3. رشد جسمانی (سلامتِ حواس پنجگانه) خیلی مهم است .

رشد جسمانی :

1. سلامتی حس بینایی (بزرگترین منبع اطلاعات است)83 %

2. سلامتی شنوایی (لازمه ی سخن گفتن شنیدن است ، شنیدن پیش نیاز است اگر نشنود لال است)11 %

3. سلامتی بویایی(بوی خوش ـ بد)5/3%

4. سلامتی حس لامسه(نرمی ـ زبری)5/1%

5. سلامتی حس چشایی (مزه ها: شوری ، شیرین، تلخی، ترش)1% ـــــــــــ

جمع 100 %

حروف غُنه: نشانه های «ن»،«م» را دماغی یا خیشومی گویند.

یعنی وقتی این نشانه ها تلفّظ می کنیم ، صدایشان از دماغ می آید.

در کلمات نرمی ـ منبع ـ (دماغ خود را بگیریم احساس می شود.)

- طول تارهای صوتی زنان 19 میلی متر است = صدا زیر

- طول تارهای صوتی مردان 24 میلی متر است = صدای بم

· عوامل موثر در زبان آموزی :

1. تجربه 2. تفکر 3. رشد

1) تجربه : تجربه پایه و اساس یادگیری انسان است و 2 نوع است :

الف) تجربه ی مستقیم (دست اوّل)

ب)تجربه ی غیر مستقیم(دست دوّم)

- تجارب مستقیم ، از طریق دست زدن ، لمس کردن اشیا حاصل می شود.

دامنه تجارب مستقیم وسیع تر است .

مثال : بچه در 2 هفتگی می شنود .

بچه در 11 ماهگی سخن می گوید .

بچه در 8 ماهگی حرکت می کند .

- تجارب غیر مستقیم : بوسیله ی دیگران تجربه شده ، ما آن را از طریق خواندن و شنیدن کسب می کنیم .

2) تفکر:«حدیث : یک ساعت تفکر از 70 ساعت عبادت افضل است»

- تفکر جدا از صحبت امکان ندارد.

یعنی:(وقتی صحبت می کنیم، فکر می کنیم و بر عکس وقتی فکر می کنیم، صحبت می کنیم).

پیاژه: تفکر بر زبان مقدّم است.

ویگوتسکی: زبان بر تفکر مقدّم است.«بر خلاف پیاژه»

لِنه برگ: پس از سنّ 18 ماهگی تا سن بلوغ اگر زبان تقویت نشود دیگر قابل علاج نیست.

- هدف های دوره ی آمادگی :

1. پرورش دقت شنوایی برای تشخیص صدای نشانه ها « حروف »،بخش های کلمه ها .

2. پرورش دقت بینایی به منظور آماده شدن چشم ها از لحاظ خواندن خط فارسی و تمرین حرکت آن از راست به چپ و از بالا به پایین با کمک تصویر ها و نگاره ها و شناخت رنگهای اصلی و حرکت فلش «نقطه شروع و خاتمه» جهت آمادگی به انجام تکالیف زیر نویس های کتاب بنویسیم.

3. شناخت خصوصیات جسمی ـ عاطفی و روانی کودک «وابستگی به مادر

4. پرورش نیروی گویایی کودک و کشف ضعف آن ها و رفع این نقایض

· از هم وظایف معلم کلاس اوّل ابتدایی در دوره ی یک ماهه آمادگی«در مهر ماه»:

از وظایف معلّم عبارتند از :

1. محیط آموزشی باید محیط گرم ، عاطفی و صمیمانه باشد تا کودک احساس امنیت کند و میل به تحرک و کنجکاوی و یادگیری در او تقویت گردد.

2. شرایط لازم برای به کارگیری توانایی جسمی و روانی کودک ایجاد گردد تا زمینه ی لازم را برای انجام فعالیت های بدنی و ذهنی در جریان آموزشی فراهم نماید .

3. فراهم نمودن شرایطی به منظور تقویت و گسترش رفتارهای مناسب چون درست نشستن و بر خاستن ، مرتب بودن ، به موقع سخن گفتن ، دقت و توجه داشتن و به موقع ساکت بودن و ....

4. گسترش توانایی های لازم برای انجام مسئولیت های فردی و تقویت میل به همکاری با دیگران و نحوه ی استفاده ی صحیح از کتابهای درسی و کمک آموزشی.

5. فراهم کردن شرایط مناسب برای سخن گفتن ، گوش دادن به منظور توسععه توانایی درک و فهم و گنجینه ی لغات از طریق مشاهده تصویر ها و نگاره ها و کارت های آموزشی و صداهای هم آغاز و هم پایان.

6. مشخص کردن نقیصه های بینایی ـ شنوایی و تلاش در جهت بر طرف کردن آن با کمک اولیای کودک.

7. افزایش دقت بینایی و شنوایی و گسترش میدان دید از طریق توجه کردن به تصاویر ها و حرکت چشم از راست به چپ.

8. استفاده از محسوسات و ملموسات با توجه به وضعیت هوش و ذهن کودک .

9. استفاده از وسایل آموزشی به ویژه فیلم های مناسب به منظور توسعه ی درک و فهم و خزانه لغات .

10. تحرک حس کنجکاویی برای خواندن کتابهای درسی و غیر درسی و لذت بردن از آنها .

11. تشویق کودک به خواندن و تفسیر کردن تصویر «تصویر خوانی» تا زمینه لازم برای خواندن علایم قرار دادی «خطّ» برایش آسان گردد.

12. به طور مداوم از دانش آموزان ارزشیابی به عمل آورد ، تا بر اساس یادگیری های قلبی «شناخت شناسی» و مرتبط ساختن برنامه های آتی برای آنان تنظیم گردد.

3) خواندن:«خواندن سوّمین رکن زبان آموزی است»

- در اهمیت خواندن این بس که خداوند متعال به پیامبر عظیم الشان اسلام « ص » توسط حضرت جبرئیل امین سلام ا... می فرماید : اِقراء با سم رَبکَ الذی خَلَق « بخوان به نامِ پروردگارت که ترا خلق کرده است . »

- خواندن مهمترین وسیله آموزش است باید از طریق آموزشِ مستقیم صورت گیرد و خواندن مقدم بر نوشتن است و صد درصد اکتسابی است.

مثال: قرآن خواندن افراد بی سواد.

- دشواریهای عمل خواندن: برای این که کودکان« فراگیران »کلمه ای را بخوانند باید:

1. اولاً شکل کلمه را بشناسد . مثال : آب ، book،

2. ثانیاً خوب تلفّظ کنند.

3. ثالثاً نحوه ی نوشتن کلمه را ببینند.(حرکت فلش)

4. رابعاً معنی و مفهوم آنرا بدانند. (کاربُرد شان را بدانند تا راهبردی کنند)

سئوال : اکثر بچّه ها می خوانند ولی نمی فهمند!

- علل نا آشنا بودن کلمات ، یا مشکل است یا نا آشنا!

یا تلفّظ نا آشناست !

یا معنی و مفهوم نا آشناست!

یا طرز نوشتن را یاد نگرفته و نا آشناست!

یا ترکیبی و تلفیقی از موارد نا آشناست !

والسلام#

موفّــــــــــــــــــــــــــــــــــــــق باشيدو در پناه خدا: عمـــــــــــو جمشيد.

http://www.jamshidfahmfam.blogfa.com/

آموزش خواندن و نوشتن در کلاس اوّل ابتدایی:

مطالب مشابه :

مقاله ، مدرسه ی کار آمد، موفق و اثر بخش

نمونه سئوالات اوّل ابتدايي 92-91

جزوه درس مبانی مهندسی نرم افزار

در شب یلدا در خواست از والدین دانش آموزان ابتدایی ایران

آموزش خواندن و نوشتن در كلاس اوّل ابتدايي

واژه های فارسی به انگلیسی علوم تربیتی

آموزش خواندن و نوشتن در کلاس اوّل ابتدایی:

پيش نيازِ آموزش خواندن و نوشتن دراوّل ابتدايي.

اشکالاتِ خواندن :