معرفی شهرستان سوادکوه
فهرست
برج باوند:
مقدمه:
شهرستان سوادکوه یکی از شهرستان های استان مازندران در شمال ایران است که در ناحیه ی البرز مرکزی و در مجاورت استان سمنان قرار گرفته است.مهم ترین شهر این شهرستان شهر زیراب بوده که دارای بیشترین جمعیت و مساحت در سطح شهرستان میباشد.شهر پل سفید مر کز این شهرستان می باشد. شهرستان سوادکوه از سمت شمال به شهرستان قائمشهر ، از سمت جنوب به شهرستان فیروزکوه در استان تهران و شهرستان مهدیشهر در استان سمنان، از سمت غرب به شهرستان بابل و از سمت شرق به شهرستان ساری و ارتفاعات دودانگه و دهستان چاشم(شهریارکوه) (جبال شروین) در شهرستان مهدی شهر محدود است.
وجه تسمیه و تاریخچه:
سوادکوه در دوران مختلف تاریخ، محدوده ثابتی نداشته و همواره حدود و مرز آن در اثرعوامل طبیعی، اقتصادی و سیاسی تغییر یافته‌است.کشفیات باستان‌شناسی بهمراه اسناد و مکتوبات تاریخی حاکی از آن است که سوادکوه از نواحی کهن طبرستان وایران بوده و انسجام بافت اجتماعی و فرهنگی آن در دوران اساطیری ایران ریشه دارد. این ناحیه همواره در تعیین مسیر تاریخ طبرستان حضور مؤثر داشته و مورد توجه حکام دولت مرکزی بوده‌است. مورخینی مانند ابن اسفندیار تا قبل از قرن دهم هجری قمری آنرا جزئی ازتپورستان در ایالت فرشوادگر ذکر کرده‌اند که از شرق تا جرجان، از غرب تا دیارآذربایجان، از جنوب تا نواحی ری،قومس و دامغان وسعت داشت.
ایالت فرشوادگر که در آثار مورخینی نظیر استرابون یونانی، ابن اسفندیار، میر ظهیرالدین مرعشی و کتاب اوستا از آن یاد شده ترکیبی از واژه‌های تبری فرش به معنی دشت و جلگه، واد به معنی کوه و گر به معنی دریا ذکر شده‌است. در برخی دیگر از منابع تاریخی مانند التدوین آمده که نام قدیم سوادکوه پتشخوارگر و پتشخرگر بوده و فرمانروایان و امرای بسیاری از این منطقه برخاسته و وقایع تاریخی مهمی نظیر ورود و سکونت فریدون پادشاه پیشدادی، پیکار رستم پهلوان مشهور شاهنامه فردوسی با دیوان مازندران و عبوراسکندر مقدونی در جنگ با داریوش سوم پادشاه ایران آخرین پادشاه هخامنشی در این ناحیه روی داده‌است.
در روایات شاهنامه فردوسی و اوستا، کتاب دینی پیروان آئین زرتشت آمده‌است که سوادکوه در گذشته محل زندگی انسانهای متمدنی بوده که آئین دیوسنائی داشته:
واژهائی نظیر دیوا، دی، دوآزرک و دا که اکنون نیز در زبان بومیان این نواحی رایج میباشد، از آن روزگاران به یادگار مانده‌است. نشانه هائی نیز از آئین میترائیسم ومهر پرستی در قرون اولیه میلادی و اواسط حکومت پادشاهان ساسانی، در این ناحیه وجود داشت. در زمان یزگرد سوم آخرین پادشاه ساسانی ایران، حکومت سرزمین سوادکوه به ولاش واگذار و لقب فرشواد جر شاه به او اعطا گردید.
ساکنین این ناحیه بدلیل وضعیت طبیعی منطقه در بدو ورود سپاهیان عربها به ایران، سالیان متمادی با آنها و عوامل خلفای اموی مبارزه کرده و حتی تاقرن چهارم هجری بزبان پهلوی سخن می‌گفته و باخط پهلوی کتابت می‌کرده‌اند. کتیبه ای نیز به خط پهلوی ساسانی در بنای باستانی برج لاجیم بر جای مانده مربوط به قرن پنجم هجری قمری است. سرانجام اهالی منطقه با اختیار و تسلط کامل دین جدید را پذیرفته و به اسلام علوی روی آوردند. عده‌ای از مورخین بهمین دلیل سوادکوه را کوه سیاه معنی کرده و بر این عقیده‌اند که اعراب در طی سالها مبارزه با مردم این ناحیه شکست خورده و بدلیل هراس ناشی از هیبت کوههای مرتفع وسخت‌گذر که از انبوه درختان بلند و کهنسال پوشیده بوده نام سوادکوه یا کوه سیاه را بر این سزمین نهادند.
در عهد خلافت مأمون خلیفه عباسی، اسپهبد مازیار به جر شاه یا پادشاه کوهستان ملقب گردید. این کوه بخشی از کوههای آپارسن قدیم بود که در کتاب اوستا او پا میری یسنا خوانده می‌شد و اکنون نیز همین نام در سوادکوه وجود دارد.
در برخی از اسناد و مکتوبات تاریخی بجای مانده از جمله کتاب التدوین، سوادکوه را همان ناحیه مشهور فرشوادگر دانسته‌اند که در آثار مورخین مختلف در طی دوران تاریخی فرشوادگر، پرشخوارگر، پتشخوارگر، پرخواتروس، فرشوادجر، پذشخوارگر نیز خوانده شده‌است.
درهمین کتاب ذکر شده که تا زمانحکومت فریدون، ششمین پادشاه پیشدادی ایران، سوادکوه جزء اقطار مازندران در حوزه فرشوادگر بوده و فریدون در ناحیه شیلاب یاتیلاب سوادکوه بزرگ شده‌است. در کتاب اوستا نیز آمده که فرشوادگر در جنوب دریای فرا فکرت قرار دارد و تخت گاه دیوان مازنی است.در تحولات اجتماعی و تاریخی بعد از قرن پنجم تا اواخرقرن سیزدهم هجری قمری نیز همواره نام سوادکوه بعنوان منطقه‌ای امن و محفوظ مطرح بوده‌است. بهمین دلیل باید اذعان داشت که بافت فرهنگی، اجتماعی و تمدن غنی و باستانی این منطقه به سنت دیگر مناطق کشور در طی فراز و نشیبهای تاریخ دچارآسیب کمتری شده‌است.
نام این منطقه از واژه هند و ایرانی سو، زئو، دئو، گرفته شده که معادل واژه فارسی روشنائی است. واژه‌های شبیه آنها نیز کماکان در گویش و نام اماکن مختلف وجود دارد. واژه سات نیز در اغلب نقاط مازندران بجای واژه صاف و روشن بکار می‌رود. در سوادکوه نیز در نام روستای سات روآر، مرتع سوته، رودخانه ذبیر و در زیرآبو سئو رویا آب روشن، فرمانهای مختلف این واژه باستانی دیده می‌شود.
درحال حاضر نیز اهالی منطقه کوههای صاف و عاری از درخت را ساکو می‌خوانند که مخفف کلمه سات کوه یا کوه صاف میباشد.
عده‌ای نیز بر این عقیده‌اند که نام سوادکوه از کوه سوات گرفته شده که در جنوب شرقی روستای چرات در دهستان ولوپی واقع شده و در ارتفاعات آن آثاری از تمدن قدیم مشاهده می‌شود که احتمالا بدلیل استقرار حاکمان قدیم سوادکوه بر جای مانده‌است.
با توجه به اینکه واژه سات با دگرگونی واژه سئو یا دئو پدید آمده و به معنی صاف روشن در جملات بکار می‌رود بهتر آن است که نام سوادکوه را بر گرفته از واژه سات کوه یا کوه صاف و بدون درخت بدانیم. در حال حاضر نیز واژه‌های سات روآر به معنی آب زلال و روشن، سئو درکا به معنی زلال و صاف، ذیب لا به معنی روشن و در گویش بومیان منطقه بکار می‌رود.
عده‌ای ازمحققین نیز معقدند که نام سوادکوه با تغییر واژه کهن فرشوادگر به فرشواد کوه سپس تبدیل آن به سوادکوه پدید امده‌است.
در بر خی از اسناد و کتب تاریخی اسامی دیگری مانند سواته کوه، و کولاچی نیز برای این نا حیه بکار رفته‌است. میرظهیرالدین مرعشی نیز در میان وقایع تاریخی قرن هشتم هجری قمری آن را گلابی نامیده که علت آن معلوم نیست.
تاحدود 1قرن پيش اقتصاد عمده مردم سوادكوه دامپروري بوده وبا زندگي عشايري وكوچ نشيني امرار معاش ميكردند كه هنوز بازماندگان اين نسل درگوشه وكناره اين منطقه باهمان سبك ساده زندگي به چشم ميخورند اما با تاسيس راه آهن و كشف رگه هاي زغال سنگ در كوههاي سوادكوه و پيامد آن احداث معادن استخراج زغال سنگ و ترانسفر آن بكمك لوكوموتيو به اصفهان سبك جديدي در كسب درآمد مردم و تغيير زندگي كوچ نشيني به زندگي كارگري و مقرري بگيري معادن بوجوآورد.مجموعه معادن كارسنگ،كارمزد، تاريك دره و... ازين قبيل ميباشند.رونق سوادكوه نيز ازهمان زمان شروع شد تا اينكه در اواسط دهه 70 بدليل بي كفايتي برخي مديران شركت البرز مركزي و واگذاري بي حساب و كتاب بيت المال به بخش خصوصي، اين شركت عظيم كه با دستان پينه بسته كارگران بومي قوت گرفته بود به بن بست رسيد...
آثار ركود شديد اقتصادي وفقر مردم سوادكوه واعتياد فراگير جوانان ناشي از همين به تاراج بردن شركت و اموال آن توسط بخش خصوصي و صدالبته لابي مديران ومسؤلان وقت ميباشد.
تقسیمات کشوری
شهرستان سوادکوه از سه بخش به نامهای بخش مرکزی شهرستان سوادکوه ،بخش زیرآب وبخش شیرگاه و چهار شهر بترتیب جمعیت و اهمیت ۱-زيراب ۲-شیرگاه ۳- پل سفید و۴-آلاشت تشکیل شده‌است. این شهرستان در مجموع از شش دهستان بنامهای سرخ کلا با بیست آبادی، کردآباد، راستوپی با ۶۹ آبادی، ولوپی با ۵۲ آبادی، کسلیان با ۱۷ آبادی، شرق و غرب شیرگاه با ۳۱ آبادی و دهستان لفور با ۲۹ آبادی تشکیل شده‌است..
بخش مرکزی شهرستان سوادکوه:
دهستان راستوپی
دهستان سرخکلا
کردآباد
ارفعده
دهستان ولوپی
دهستان کسلیان
شهرهای شامل بخش مر کزی: پل سفید، زيرآب، آلاشت
بخش شیرگاه
دهستان شرق و غرب شیرگاه
دهستان لفور
شهر شامل بخش شیرگاه: شیرگاه
اماکن تاریخی و باستانی:
محله قدیم آلاشت:
محله قدیمی آلاشت، زادگاه رضاشاه سرسلسله دودمان پهلوی در ۱۸ کیلومتری زیرآب (منطقه سوادکوه) قرار دارد. آلاشت در منطقه‌ای کوهستانی وجنگلی واقع شده و خانه‌های آن اغلب از خشت خام ساخته شده و بام آنها نیز با تخته پوش پوشانده شده‌است. کوچه‌های این محله، باریک، سنگی و شیب تندی دارند. آلاشتی‌ها هر محله از دهشان را به نامی می‌شناسند. زادگاه پهلوی اول در محله پهلوان خلیل قرار دارد که ساختمان آن در اصل دو اشکوبه بوده‌است. اشکوب فوقانی آن در اثر زلزله فروریخته بود که دردوران پهلوی دوم به وسیله سازمان سابق میراث فرهنگی به همان سبک اولیه تجدید بنا شده‌است. این خانه امروزه به عنوان موزه مردم شناسی در خدمت عموم مردم جهت بازدید قرار می‌گیرد.
امامزاده عبدالحق شهر زیراب:
این امامزاده ازدیربازبه عنوان یک مکان مقدس برای مردم شهرستان و استان بحساب می‌امده وهرساله شاهدخیل عظیمی ازمهمانان و زایران میباشد.هم چنین این امامزاده محل یکی ازبزرگترین میعادگاههای استان مازندران درروزعاشوراست.بگونه ایکه دسته‌های عزاداری ازشهرهاوروستاهای اطراف بسمت شهرزیراب ومحل امامزاده درمرکزشهرروانه می‌گردند.
قلعه کنگلو:
قلعه کنگ لو یکی از دور افتاده‌ترین و آبادترین قلعه‌های سوادكوه بوده و در ۲۰ کیلومتری جنوب شرقی روستای دوآب، شرق شهر پل سفید و در اراضی دهستان راستوپی و خطیركوه ، در مجاورت روستای كنگ لو قرار دارد.
مسیر دسترسی به آن بعد از عبور از رودخانه آریم و دوراهی چاشم ، ۱۶ کیلومتر طول دارد. محل احداث آن نیز بر سر کوهی منفرد و سنگی بر لب آب آریم تنگه میباشد و اختلاف ارتفاع آن با راه آهن دوآب ۱۱۸۴ متر است.
بیشتر قسمت‌های آن در طی زمان از بین رفته و در حال حاضر نمای بیرونی آن شامل دو باروی عظیم به شکل دو بازوی گشاده میباشد. نوع معماری آن طوری است که مانع ورود غریبه‌ها و مهاجمین به داخل می‌شد و تنها مسیر ورودی به این کوه کله قندی پر شیب را مسدود می‌کرد.
در قسمت میانی و طرفین بارو، برجهای دیده‌بانی را تعبیه کرده بودند. فضای داخلی قلعه با توجه به آثار باقیمانده دایره شکل و در دو طبقه ساخته شده بود. پلان و شکل این بنا د رمیان قلعه‌های ایران منحصر به فرد میباشد. برجهای کناری برای استحکام بیشتر توپر ساخته شده اند تا بر استواری و استحکام باروها بیافزایند این دو برج به یک برج مدور بزرگ منتهی می‌شدند که ارگ اصلی قلعه بوده و ورودی کوچکی در پائین قرار داشت.
قلعه کنگ لو به هنگام حملات و یورش ناگهانی دشمنان دارای کاربردی سپر مانند بود و در طراحی آن، جنبه تدافعی را در اولویت قرار داده‌اند. این بنا احتمالاً مربوط به قرون اولیه اسلامی میباشد و بدلیل نبود شواهد و مکتوبات تاریخی تاریخ دقیق آن تاکنون مشخص نشده است.
در کنگلو نشانه‌هایی مانند اشیایی با علائم میتراییسمسی یافته‌شده که نشان می‌دهد این مکان نیایشگاه مهر (میترا )بوده‌است.بعضی نیز به علت یافته‌شدن چربی در این مکان؛ عقیده دارند این قلعه نیایشگاه آناهیتا (الهه‌ی آب) بوده‌است.
برج لاجیم :
برج لاجیم در شمار آثار زمان تسلط آل زیار بر طبرستان در فاصله سالهای 316الی443 هجری قمری است.
این بنای تاریخی در خارج از یک گنبد مخروطی ساده و ظریف پوشیده شده است که در داخل به حالت مدور تغییر شکل می‌دهد. ورودی این بنای آجری در سمت شرق است و پایه گنبد به وسیله یک ردیف طاق‌نما تزئین شده است. در کمربند زیر گنبد دو کتیبه به خط کوفی و پهلوی بر روی هم قرار گرفته است. این دو کتیبه بشکل زیبایی با آجرهای تراش‌خورده در زمینه‌ای از گچ سفید نصب شده‌اند کتیبه با خط کوفی نام کیا اسماعیل ابوالفوراس شهریار ابن عباس صاحب بنا و تاریخ 413 هجری قمری را نشان می‌دهد.
جاده دسترسی به روستای لاجیم از شهر زیرآب آغاز می‌شود و پس از طی یک مسافت 27 کیلومتری به سر گردنه مرتفعی می‌رسد که از طبیعت و ارتفاعات جنگلی خارج و به چمنزار و بوته زارهای زیبا بدل می‌گردد.
مدتی است که قرار است قسمت های داخلی این برج مورد مرمت قرار بگیرد و در داخل بنا داربستهایی کار گذاشته شده است ولی به طور مسلم هنوز تعمیرات جدی صورت نگرفته.
نکته دیگر وجود یک مقبره در داخل بنای برج است. به گفته اهالی این مقبره مربوط به یکی از امام زادگان است. محوطه اطراف برج در واقع فبرستان لاجیم است. که محل تدفین متوفیان روستا است.
در این روزها به دلیل در پبش بودن برنامه یادواره گرامیداشت شهدا در لاجیم بنای یادبودی در کنار برج لاجیم در حال ساخت است. هنوز این بنای یادبود کامل نشده است.
غار اسپهبد خورشید:
غار اسپهبدخورشید یا کرکیل دژ بر سر راه تهران به فیروزکوه در ناحیه دوآب شهرستان سوادکوه استان مازندران قرار دارد.این غار بر سینه خطیرکوه قرار داشته و در متون تاریخی به نام طاق عایشه گرگیلی دژ نیز خوانده شده‌است.
در زبان مردم منطقه سوادکوه این غار به نام لاپ کمر معروف است. همچنین مردم روستای خطیرکوه و روستاهای اطراف این غار را به نام «دیوکالی» به معنای «غار دیو» می شناسند.
برج باوند:
برج بسیار زیبای باوند از دوران آل باونداز اسپهبدان مازندران در ابتدای ورودی منطقه سرخ آباد (شامل روستاهای وسیه سر، قلک، پشت کل، زیارت سر، سنگ سرک، ارژنگ سر، وندچال، مالیدره و...) سوادکوهقرار دارد. این برج شبیه مهره رخ در شطرنج است.برج مزبور توسط پرفسور شروین باوند باز سازی شده است.هم اکنون در بین اهالی منطقه فوق به نام گنبد معرف می باشد.
برج گنبد ورودی روستاهای زیبا و ییلاقی نظیر وندچال اترگله گرزین خیل مالی دره وسیه سر سنگ سرگ زاهدسرا میباشد ییلاقاتی که زادگاه بزرگان زیادی در تاریخ سوادکوه بودند. مردان و زنانی که به اصل و نسب ییلاقی بودنشان افتخار میکردند و همیشه سوادکوهی واقعی بودند.
به پایان آمد این دفتر حکایت هم چنان باقی است...
مطالب مشابه :
تصاویری زیبا از شهر زیراب
سوادکوه زیبای من - تصاویری زیبا از شهر زیراب - تصاویر زیبای سوادکوه
معرفی شهرستان سوادکوه
سوادکوه زیبای من - معرفی شهرستان سوادکوه امامزاده عبدالحق شهر زیراب:. قلعه کنگلو:.
معرفی شهرستان سوادکوه
سوادکوه زیبای من سوادکوه - تصاویر از شمال به شهرستان قائمشهر، از جنوب به فيروزكوه
براي من ، دورترين نقطه زيراب با ميدان اصلي فرقي ندارد
سوادکوه ؛ کویرسبز براي من ، دورترين آسفالت معابر و خيابانها ، ساماندهي جداول سطح شهر و
نظرسنجي درمورد عملكرد شوراي شهر زيراب ...
سرخکلای زیبای من زیراب/سوادکوه - نظرسنجي درمورد عملكرد شوراي شهر زيراب - تاريخ امروز :
قلعه کنگلو
سوادکوه زیبای من تصاویر زیبای سوادکوه. شرقی روستای دوآب، شرق شهر پل سفید و در اراضی
اسامی روستاهای سوادکوه به ترتیب حروف الفبا
سوادکوه زیبای من - اسامی روستاهای سوادکوه به ترتیب حروف الفبا هیئت ورزشهای همگانی شهر
شهردار شهر زیراب از شهرستان سوادکوه
من و مجموعه شورای شهر سعی کردیم قائمشهر یکی از معظلات شهرستان سوادکوه و شهر زیراب است
مسیر صعود به قله نرو از روستای زیبای سنگده
سوادکوه زیبای من - مسیر صعود به قله نرو از روستای زیبای سنگده هیئت ورزشهای همگانی شهر
برچسب :
سوادکوه شهر من