فصل چهارم - نکاتی دربارة نگارش طرحنامه و مقاله

لینک یکصد قاعده در روش تحقیق در کتابخانه ملی ایران

‏سرشناسه : صداقت ثمرحسینی، کامیار، ‏‫۱۳۵۱ -‏
‏عنوان و نام پديدآور : یکصد قاعده و روش در تحقیق/‏‫ کامیار صداقت‌ثمرحسینی.
‏مشخصات نشر : تهران: آفتاب توسعه، ‏‫۱۳۹۲. ‏مشخصات ظاهری : ‏‫۱۶۵ ص.
‏شابک : ‏‫۱۲۵۰۰۰ریال‏‫:‏ ‫978-964-7867-26-9
‏یادداشت : ‏‫کتابنامه: ص. ۱۶۱.
‏موضوع : علوم‌انسانی -- تحقیق -- روش‌شناسی
‏موضوع : تحقیق -- روش‌شناسی
‏رده بندی کنگره : ‏‫AZ۱۸۶‏‫/ص۴ی۸ ۱۳۹۲
‏رده بندی دیویی : ‏‫۰۰۱/۳۰۷۲
‏شماره کتابشناسی ملی :

طرح تحقيق عبارت از گزارش جامعي از برنامة پژوهشي محقق و توصيف منظم و منطقي آن است. نحوة نگارش طرح تحقيق منعكس کنندة هويت علمي پژوهش و به نوعي سند دانش و اعتبار علمي پژوهشگر است.
92. بخش‌های مختلف یک طرحنامه
طرحنامه‌ها معمولاً شامل سه بخش هستند.
الف - كليات نظري طرح پيشنهادي:
شامل:
1.   بيان مسئله
2.   مرور تحقيقات پيشين
3.    پرسش‌ها
4.   فرضیه‌ها (در صورت دارا بودن)
5.   متغيرها (در صورت دارا بودن آن‌ها)
6.    تعاريف
7.     سازمان‌دهی تحقيق
ب - روش‌شناسی:
شامل:
1.    نوع پژوهش
2.     نوع روش شناخت علمي بكار رفته در پژوهش
3.    ابزار گردآوري داده‌ها
4.   پیش‌فرض‌ها
5.   محدوده‌ها و محدودیت‌ها
ج - اهميت بررسي:
شامل:
1.    كاربرد پژوهش
2.    مخاطبان پژوهش
3.    نوآوري‌هاي پژوهش
برخي از پژوهشگران، نقاط ضعف متداول طرح‌های پژوهشي را در شش محور خلاصه کرده‌اند. اين محورها عبارت‌اند از:
1.    مسئله، بی‌اهمیت و موضوعی حاشيه‌اي است و شایستة پشتيباني مالي نیست.
2.    حدود مسئله مشخص نیست.
3. اهداف، فرضیه‌ها و سئوال‌ها بيش از حد گسترده تبيين شده‌اند. (كلي‌گويي موجب می‌شود تا مسئلة تحقيق پيش از آنكه واقعي باشد، آرماني و غیرقابل انجام شود. همچنین کلی‌گویی خواننده را گیج می‌کند)
4. روش انجام پژوهش فاقد جزئيات است و کاملاً تشريح نشده است.)
5.  از يك طرح ساده براي بررسي يك مسئلة پيچيده استفاده شده است؛ به عبارت دیگر طرح پژوهش متناسب با مسئله نيست.
6. محقق یا به متغيرهاي مسئله نپرداخته است و یا آنکه برخی از آن‌ها را نابجا حذف کرده است. او بايد نشان دهد كه از وجود متغيرهاي نامربوط دخيل در بررسي آگاه است و توضيح دهد كه چگونه مي‌خواهد آن‌ها را در طرح خود بگنجاند.) (آری، 1380: 617 – 618)
نگارش طرح پژوهش نيازمند چندين بار ويرايش است. نباید اولین نگارش طرح پژوهشی را آخرين كار خود قلمداد کرد و باید به منظور ارزيابي طرح تحقيق خود، نوشتة خود را در معرض نقد افراد آگاه و علاقمند قرار داد. يكي از مهم‌ترین اشتباهات دانشجويان عدم مشورت سازنده با دوستان اهل فن در زمینة طراحي طرح پژوهش است.
93. تنظیم طرحنامه بر اساس پرسش‌های اصلی پژوهش است.
تا زمانی که به پرسش‌های مشخصی نرسیده‌اید، به دنبال پر کردن برگة طرحنامه پژوهشی نباشید. نگارش طرح پژوهش پس از انتخاب موضوع تحقيق و اطلاع از پرسش و مسئلة خود است. بنابراين تا زماني كه پرسش تحقيق معلوم نشده و حوزة كلي و جزئي مطالعه مشخص نشده است، نباید وارد نگارش طرح تحقيق شد.
94. اجزای طرحنامه پژوهش باید باهم هماهنگ باشند.
اجزاي طرح پژوهش باید باهم هماهنگ باشند. بايد پرسش و فرضیه آن کاملاً به هم مربوط باشند. پرسش و پاسخ بايد به گونه‌ای مرتبط با يكديگر قرار گيرند كه سكوت بر آن جايز باشد. يعني انسان مطلع با شنيدن پرسش و پاسخ عرفا آن‌ها را در ارتباط باهم بيابد. (هر چند كه می‌تواند از لحاظ مفهومي پاسخي نادرست به پرسش باشد.) برای مثال، به تناسب ميان پرسش، فرضيه و عنوان اين پژوهش توجه شود:
عنوان پژوهش: «بررسي تأثیر استفاده از وسايل كمك آموزشي بر پيشرفت يادگيري قرآن كريم دانش‌آموزان پسر مدارس راهنمايي تهران - 1380
پرسش: آيا ميان استفاده از وسايل كمك آموزشي قرآن كريم با پيشرفت تحصيلي دانش‌آموزان پسر مدارس راهنمايي تهران (در سال 1380) رابطة علي موجود است؟
فرضيه: ميان استفاده از وسايل كمك آموزشي قرآن كريم با پيشرفت تحصيلي دانش‌آموزان پسر مدارس راهنمايي تهران (در سال 1380) رابطة علي موجود است
متغيرها: متغير مستقل (تأثیرگذار) استفاده از وسايل كمك آموزشي / متغير وابسته (تأثیرپذیر) پيشرفت تحصيلي دانش‌آموزان
عنوان پژوهش بايد بيانگر همان موضوعي باشد که قرار است در بيان مسئله طرح شوند. متغيرهاي آن بايد دقیقاً همان متغيرهايي باشند كه در فرضیة پژوهش به‌کاررفته است واژگان تعاريف انتخابي بايد همان واژگاني باشند كه در پرسش و فرضیة پژوهش به‌کاررفته‌اند. (واژگاني تعريف نشوند كه اصلاً ربطي به پژوهش مربوطه ندارند!) ميان انتخاب محدودة پژوهش با محدوديت‌هاي فرا روي محقق بايد تناسب و سنخیت موجود باشد و همة اين مسايل نيازمند هماهنگي با يكديگر هستند. هر چه اين هماهنگي بيشتر باشد، بر جنبة زیبایی‌شناسی كار شما افزوده خواهد شد.
برای مثال، به نحوة ساخت عنوان پایان‌نامه توجه شود. پیش‌تر اشاره شد که عنوان بر اساس پرسش‌های اصلی پژوهش تنظیم می‌شود و بهتر است که با توجه به عرف رساله‌های پژوهشي بهتر است كه عنوان تحقيق از 16 كلمه فراتر نرود. در ساخت عنوان پژوهش باید از رساترین واژگان استفاده کرد و در صورتي كه مطالعه به شکل «مقایسه‌ای» (ميان دو نظريه، دو اثر، دو پديده و ...) باشد، عنوان باید منعكس‌کنندة طرفين و وجه مقايسه باشد؛ مانند: «بررسي مقایسه‌ای عوامل پيشرفت و انحطاط جوامع اسلامی در اندیشة امام خميني و علامه طباطبايي»
پس از انتخاب عنوان بهتر است آن را برای دوستان اهل فن بازگو کرد و بررسی کرد که آیا آنچه آن‌ها دريافته‌اند، همان مراد نویسنده بوده است؟ یا خیر؟
اهمیت انتخاب عنوان در آنجاست که عنوان در فهرست‌هاي کتاب‌شناسی ثبت می‌شود و بهترين عنوان پژوهش، عنواني است كه به راحتی توسط علاقمندان به موضوع پیدا شود. يك عنوان خوب بايد بتواند محدودة تحقيق را به روشني بيان کند. (محدودة موضوع، محدودة مكاني، محدودة زماني) در صورت لزوم می‌توان از عنوان فرعي در داخل دو قوس () و حروف با اندازه کوچک‌تر استفاده کرد.
بخش بیان مسئله نیز در واقع تشريح پرسش اصلي پژوهش است. در بخش بيان مسئله اشاره می‌شود که كسب چه معرفتي براي محقق مطرح است؟ و جايگاه اين معرفت در قبال كارهاي انجام‌يافته و موجود كجاست؟ باید توجه داشت که هرچند محقق از موضوع کار خود مطلع است، امّا خواننده از آن بی‌اطلاع است و از این رو باید قدم به قدم او را مطلع کرد. (ناگهان مسئله را از نیمه راه آغاز نکرد.) برای نگارش بیان مسئله، باید با در نظر گرفتن پرسش اصلی، آن را حداقل در ده سطر توضيح داد. اين پرسش به چه معناست؟ محقق در نگارش بيان مسئله باید به مخاطب خود نشان دهد كه به موضوع کاملاً آگاهي دارد. بعد از اشاره‌اي مختصر به آنچه تا‌كنون صورت گرفته است (ادبيات موجود) ویژگی‌ها و مشخصات كار خود را در عباراتي كوتاه و بامعنا بيان کند. پس از نگارش اولین متن، آن را با مشورت با دوستانتان بارها و بارها ویرایش کنید تا متنی بدون ابهام و اشکال آماده شود.
در بخش مرور پیشینة پژوهش نیز باید تنها بر مهم‌ترین و شايسته‌ترين پژوهش‌هاي مرتبط با طرحنامه متمركز شد و از آنجا که هدف فضل فروشی نيست، تنها به ارائة اطلاعاتي پرداخت كه مستقیماً به موضوع مربوط می‌شوند. می‌توان تحقيقات پيشين را با ترتيب موضوعي و به صورتي تخصصي و كاربردي بيان کرد. برای مثال، در پیشینة پژوهشی دربارة «مفهوم زمان در قرآن» به چهار دسته مطالعات اشاره شده است:
1. مطالعات كلامي،
2. مطالعات فلسفي (كلاسيك / معاصر)،
3. مطالعات ستاره‌شناسی و
4. مطالعات روانشناسي. (بابا عمی، 2000: 19-20)
این را نیز باید در نظر گرفت که به لحاظ كار پژوهشي، بررسي پیشینة تحقيق مقدم بر تدوين طرح تحقيق است؛ امّا از نظر ارائة گزارش در پایان‌نامه می‌تواند پس از طرح تحقيق واقع شود. هر چه گزارش پیشینة تحقيق یک طرحنامه جامع‌تر باشد، ضريب اطمينان به پژوهش مذکور بيشتر خواهد بود. مراد از پیشینة تحقيق، رسيدن به پاسخي براي اين پرسش‌هاست: آيا در زمينه مورد نظر، پیش‌تر كاري انجام‌شده است؟ آيا پژوهشگران قبلي همان مسئله را تشخيص داده‌اند؟ چگونه به حل مسئله پرداخته‌اند؟ چه جنبه‌هایي از مسئله به اندازة كافي پرورانده نشده است؟
مطالعة ادبيات نظري و سوابق پژوهشي مرتبط با مسئله براي محقق فوايد بسياري را به همراه دارد:
1.    اشراف بر موضوع تحقيق
2.    جلوگيري از دوباره‌کاری
3.    آشنايي با مفاهيم و اصطلاحات مشابه در ديگر تحقيقات
4.    شناسايي روابط علت و معلولي
بهتر است كه بخش پیشینة تحقيق در صورت داشتن حجم بالاي مطالب آن، به صورت فصلي مجزا ضمیمه طرحنامه شود. در اين صورت اين بخش بر دو قسم است:
الف- کتاب‌شناسی مهم‌ترین آثار موجود. در زمینة مد نظر چه آثاري موجود است. می‌توان آن را فهرست‌وار و با ترتيب الفبايي بيان کرد.
ب- بيان خلاصه‌اي از مهم‌ترین نظریه‌های یادشده.
بنابراین توصيه می‌شود كه در اين بخش از نگارش طرح تحقيق، ابتدا موضوع يا موضوعات پژوهش خود را مشخص کرده، (رفتار دانش‌آموزان يك مدرسه؟ اعراب قرآن؟ ديدگاه علامه طباطبايي؟ اخبار تاريخي؟ تفسير قرآن؟ و ...) سپس مناسب با موضوع تحقيق، منابع شناختي ايشان را بيان داشته و روش منتخب خود در قبال منابع فوق را بيان کنید. توجه داشته باشيد كه مهم‌ترین موارد ارزيابي رسالة شما به صحت روش انتخابي آن بازمی‌گردد.
همچنين در اين بخش ابزار و وسايل مورد نياز پژوهش (و در برخي از پژوهش‌هاي عملي، نوع پرسشنامه) بيان می‌شود. در جريان پژوهش، اگر از پرسشنامه استفاده شده باشد، حتماً نمونه‌ای از آن در ضمیمه كليات طرح پژوهشي آورده می‌شود. (گاه نمونه‌ای از آن را در پايان رسالة پژوهشي مي‌آورند.) و در ادامه نوع مطالعه بيان می‌شود.

95. محدودیت حجم مقاله (حداکثر 7000 واژه)
خير الكلام، ما قل و دل
كم گوي و گزيده گوي چون درّ
مقالة علمي گزارش دستاوردهاي يك تحقيق است كه در عرف بيش از سه صفحه تنظيم می‌شود. عُرف رایج در مجلات علمی - پژوهشی مابین 5000 تا 7000 هزار واژه و مقاله به معنای عام حداقل 2000 کلمه است. پژوهشگر زماني مبادرت به نگارش مقالة علمي می‌کند كه تحقيق خود را به پايان رسانده باشد. اين گزارش ممكن است جهت ارائه به يك همايش علمي يا موسسه‌اي پژوهشي و يا سازماني اداري، انتشار به صورت چاپ در يك كتاب (مجموعه مقالات و يا مقاله‌ای در يك دایرة‌المعارف و ...) و يا رایج‌ترین حالت آن يعني انتشار در يك فصلنامه و نشرية تخصصي تهيه شود. برای یافتن مجلات معتبر علمی به پایگاه‌های اینترنتی زیر مراجعه شود:
-        دبیرخانه کمیسیون نشریات علمی کشور (وزارت علوم تحقیقات و فناوری)
http://journals.msrt.ir
-        پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی
http://www.sid.ir/fa/index.asp
-        بانک اطلاعات نشریات کشور (بخش نشریات دارای اعتبار علمی)
http://www.magiran.com

96. نگارش مقاله به معنای اتمام پژوهش است.
مقاله گزارش پژوهش است. بنابراين بهتر است تا بار دیگر با اشاره به مراحل مختلف یک تحقیق، جايگاه نگارش مقاله را در آن را شناسايي کنیم. مراحل يك پژوهش علمي عبارت‌اند از:
-    مطالعات اكتشافي به جهت يافتن موضوع. البته موضوع می‌تواند به سفارش و يا پيشنهاد موسسه يا نشريه‌اي ادواري صورت پذيرد؛ امّا پذيرش آن بايد با علاقة معطوف به تخصص نويسنده همراه باشد. موضوع خوب موضوعي است كه به رشد فرهنگ و ارتقاي علوم اسلامي در جامعه یاری می‌رساند. به جهت نيل به چنين هدفي، محقق بايد مطالعة ادبيات موجود و پیشینة تحقيق خود را دست كم نگيرد.
-   کار بر روی پرسش تحقيق (و احیاناً فرضیه‌هاي مرتبط) در فصول قبلي اين كتاب اشاره شد كه هر چه اصالت يك پرسش بيشتر باشد، احتمال موفقيت و برجستگي آن بيشتر خواهد بود. بنابراين هیچ‌گاه در يافتن بهترين پرسش تحقيق، تعجيل نکنید.
-   نگارش طرح اولیة مقاله: بر خلاف رساله‌های دانشگاهي كه داراي بخش خاصي با عنوان كليات طرح تحقيق هستند، طرح تحقيق مقاله عیناً در آن آورده نمی‌شود و تنها مهم‌ترین موارد آن در مقدمة مقاله به شرحي كه می‌آید، بيان می‌شوند.
-   بررسي مدارك و منابع تحقیق در صورتي كه با انجام تحقيق كافي به اين نتيجه رسيديد كه فاقد منابع كافي براي پژوهش هستید، در طرح پرسش‌هاي تحقيق متناسب با امكانات موجود تجدیدنظر کنید.
-   جمع‌آوری داده‌ها باهدف يافتن پاسخ تحقيق يادداشت نويسي را به صورت هدفمند انجام دهيد. دقیقاً بدانيد كه چرا برخي از مطالب را مي‌نويسيد و برخي ديگر را نمي‌نويسيد. نظام يادداشت نويسي مرتب و منظمي ايجاد کنید. يادداشت‌ها را به صورت منظم، هر يك در داخل پوشه‌اي عنوان دار و پوشه‌ها را در داخل پرونده‌های مربوطه قرار دهيد. همواره به گونه‌ای عمل کنید كه بتوانيد بعدها نيز از حاصل زحمات يادداشت نويسي خود استفاده کنید پس يادداشت نويسي باید در نظامي كلي‌تر و درازمدت (و نه مقطعي) تعريف شود.
-   تحليل داده‌ها بر اساس روش شناسايي صحيح و متقن، در اين زمينه به نكات زير توجه کنید: 1. تحليل داده‌هاي جمع‌آوری شدة خود را بر اساس يك روش‌شناسی مشخص و تعریف‌شده انجام دهيد. 2. از خلط مباحث خودداري کنید.
-     نتیجه‌گیری نهایی.
-     مرحلة نگارش و ويرايش آخرين مرحلة يك پژوهش، مرحلة نگارش آن است. از اين رو صورت مسئلة يك مقاله‌نویس چنين است:
~     تحقيق را انجام داده‌ام،
~     محتواي مطالب را در اختیاردارم،
~     حال آن را در چه قالبي به صورت مقالة علمي درآورم؟
براي رسيدن به بهترين پاسخ، ابتدا بررسي شود كه مناسب‌ترین مكان چاپ مقالة شما در كجاست؟ چه مخاطباني را براي تحقيق خود مناسب مي‌دانيد؟ ضمن اينكه ممكن است كه مقاله را به سفارش مؤسسه‌اي علمي تهيه کنید. همة نشريات علمي و نيز مؤسسات معتبر پژوهشي داراي شيوه نامة مخصوص به خود در جهت نگارش مقاله هستند. بنابراين:
1.    بهترين شيوه منحصر در يك شيوه نبوده و به اقتضاي موضوع مقاله و محل چاپ آن شیوه‌های علمي متعددي موجود است.
2.    بهترين شیوة نگارش مقاله، شيوه نامة فصلنامه و يا موسسة معتبري است كه قصد چاپ آن را دارد.
به طور كلي در جريان نگارش يك مقاله به موارد زير توجه کنید:
معمولاً مقالات علمي شامل سه بخش هستند:
الف - طليعة مقاله: كه شامل بيان چهار عنصر اساسي است:
1.    عنوان مقاله،
2.    نام نويسنده (و يا نويسندگان) به همراه بيان ميزان تحصيلات،
3. بيان چكيده مقاله، (كه مشتمل بر خلاصه‌اي كلي از هدف، روش علمي و نتیجة نهايي تحقيق را به صورت جملات كوتاه در حداكثر 150 تا 200 واژه است.)
4.    كليد واژگان تحقيق. (بيان واژگان مهم تحقيق كه محور مفاهيم تحقيق بر گرد آن‌هاست.)
ب - متن اصلي مقاله: كه شامل عناصر زير است:
1.    مقدمه (طرح مسئله): شامل بيان مختصري از پيشينه، اهداف، پرسش‌ها و تبيين روش‌شناسی محقق است.
2.    لازم است تا انتخاب عناوين بخش‌هاي مختلف يك مقاله هماهنگ با مسئله باشند.
3.    گزارش تحقيق: شامل بيان بررسی‌ها، اسناد، دلايل موافق و مخالف و ... می‌شود كه در طول تحقيق از سوي محقق صورت پذيرفته است.
ج - نتیجه‌گیری نهايي:
مشتمل بر بيان يافته‌هاي تحقيق بر مبناي مطالب موجود در متن اصلي مقاله است.
در جريان نگارش مقالة خود كمتر از نقل‌قول مستقيم استفاده کنید.
1. هیچ‌گاه مطالب را بدون تأمل و تحليل به همديگر ارتباط ندهيد.
2. از آنجا كه محدودة نگارش و تنظيم مقالات محدود است، بكوشيد تا هر سطري از تحقیقتان در خدمت يافتن پاسخ پرسش تحقيق باشد.
3. از به كار بردن جملاتي با مضامين و محتواي يكسان پرهيز کنید.
4. مقالات علمي بر اساس منطق و برهان محكم و نه تخيل و عاطفه هستند.
5. در مقالات علمي به رعايت اصطلاحات علمي توجه کنید.
6. در استنباط و استنتاج مطالب دقيق باشيد.
7. نگارش هر مقاله نيازمند حداقل به سه بار ويرايش از سوي نويسنده است. در زمان ويرايش به اين موارد توجه کنید:
الف - ساختار بياني نوشتار،
ب - غناي محتواي مفهومي متن،
ج - نحوة استنادات ارجاعی و توضیحی در متن.
در اینجا خلاصه‌وار، برخی از موارد مهمی كه منجر به موفقيت يك مقاله می‌شوند و در اثنای موارد پیشین به آن‌ها اشاره شد، بازگو می‌شوند که عبارت‌اند از:
-        بديع بودن و تازگي موضوع،
-        كوشش در جهت رفع نيازهاي معرفتي جامعه،
-        استفاده از منابع دست اول،
-        دقت در نقل‌قول و رعايت امانت علمي،
-        رعايت وحدت رويه: نتیجه‌گیری مقاله، منطقی‌ترین پاسخ به پرسش مقاله باشد.
-        رعايت وحدت رويه: عنوان مقاله هماهنگ با پرسش‌هاي مطروحه در آن تنظيم شود،
-        رعايت وحدت رويه: استفاده از روش‌شناسی صحيح و متناسب با موضوع مورد نظر،
-        رعايت وحدت رويه: رسم‌الخط نوشتار يكدست و يك نواخت باشد،
-        خلاقيت در طرح پرسش‌هاي تحقيق،
-        پرورش كافي مفاهيم،
-        روان و سليس بودن نوشتار و ويرايش مناسب مقاله

97. نتیجه‌گیری پاسخ پرسش‌های اصلی و یا بیان صحت و سقم فرضیه‌هاست.
نتیجه‌گیری مقاله بايد مبتني بر مباحث موجود در مقاله و نه خارج از آن باشد. در ارائة نتیجه‌گیری نبايد شتاب‌زده عمل کرد. نتیجه‌گیری هر تحقيق چيزي جز پاسخ به پرسش‌هاي اصلي آن تحقيق نیست. پيش از آماده شدن مقدمات مورد نياز، اقدام به نتیجه‌گیری نکنید.

98. نگارش بندها (پاراگراف‌ها) باید هدفمند باشند.
هر مقاله از مجموعه‌ای از بندها (پاراگراف‌ها تشکیل شده است و هر پاراگراف از مجموعه‌ای از جملات تشکیل شده است. هر بند باید یک مضمون مشخص را دنبال کند؛ بنابراین از میان جملات هر بند، یک یا چند جمله کلیدی است که نقش انتقال مضمون اصلی را بر عهده‌دارند. جملات دیگر در ربط پاراگراف‌ها به یکدیگر و یا ارائة شواهد و دلایل و استنادها به یاری جملات کلیدی می‌آیند؛ بنابراین:
-      باید از نگارش بندهای غیرضروری اجتناب شود.
-   پاراگراف‌ها باید به گونه‌ای به هم متصل شوند که با خواندن مقاله این احساس به خواننده منتقل نشود که اجزای مقاله باهم مرتبط نیستند و یا در چنینش مطالب رعایت اصل اول مقدمات لازم سپس نتیجه‌گیری نشده است.

99. سهل‌الوصول بودن مطالب مقاله
مطالب مقاله باید سهل‌الوصول باشد. برخی گمان می‌کنند که اگر به گونه‌ای بنویسند که مطلب در دسترس خواننده نباشد بر اهمیت مقاله افزوده‌اند و از این رو از تعابیر سخت و نامأنوس استفاده می‌کنند و خواننده را با نقل‌قول‌های طولانی معطل می‌کنند؛ این در حالی است که هدف از نگارش مقاله انتقال مطالب به خوانندگان است. پس نویسنده باید متناسب با سطح خوانندگان مورد نظرش (نوجوانان و یا اهل فضل و کمال) به بهترین صورت اطلاعات خود را منتقل کند.
برای این کار باید موضوع را در دسته‌بندی‌های مشخصی ارائه کرد.
استفاده از جداول و نمودارها می‌توانند در این زمینه بسیار کمک کنند؛ به ویژه آنکه خواننده با یک نگاه متوجه اصل موضوع می‌شود.
باید در مقدمة مقاله نقشه و نمای کلی از مقاله یا کتاب به خواننده ارائه شود.

100. پایان هر پژوهش ارائة رهنمود به آیندگان است.
پژوهشگر باید در پایان کتاب یا پایان‌نامه خود به اختصار نقشة راه آیندگان را ترسیم کند و پیشنهادهایی عملی برای گسترش حوزة علمی پژوهش ارائه دهد. از همین رو معمولاً پژوهش‌های خوب متضمن تأملاتی دربارة آینده پژوهش هستند که به عنوان راهنمایی برای دیگر پژوهشگران به شمار می‌روند

فصل چهارم - نکاتی دربارة نگارش طرحنامه و مقاله

مطالب مشابه :

فصل چهارم - نکاتی دربارة نگارش طرحنامه و مقاله

راهنماي اخلاقي كارآزماييهاي باليني

طرحنامه مقاله: اخلاق زنان مورد حکایت قرآن

شیوه نگارش طرحنامه پژوهشی (پروپوزال)

دستورالعمل تهیه و تکمیل فرم طرح پیشنهاد پژوهشی

پایان نامه ادبیات - پژوهشی درباره دکتر قیصر امین پور

روش خلاصه نويسي