آزولا

مقدمه
یكى از مهمترین مسائل یك دامدارى، چگونگى تامین خوراك دامهاست. چون خوراك دام یك ماده حیاتى است كه باید به‏صورت دایمى (روزانه و به‏موقع) در اختیار دام باشد. بنابراین، تامین غذاى دام به عنوان یك اصل مهم اهمیت زیادى دارد. یك دامدار باید براى تامین غذاى سالیانه دام و جلوگیرى از خطر كمبود غذاى دام یا افزایش هزینه آن، در فصل تابستان با جمع‏آورى علوفه یا سیلوكردن، توشه زمستانه را براى دام‏ها مهیا كند.
در دامدارى‏هاى ایران معمولا نیاز غذایى دام را كنسانتره و دیگر علوفه تشكیل مى‏دهد. در استان گیلان با توجه به شرایط جغرافیایى منطقه، انواع علوفه‏اى را كه به دام شیرى یا گوشتى مى‏دهند، عبارتند از: كاه گندم، كاه جو، سیلوى ذرت، ذرت علوفه‏اى، علف باغات، پَس چَر مزارع، برگ درختان، یونجه، شبدر و كاه برنج مى‏باشد كه دراین میان كاه برنج بیشترین مواد را در تغذیه دام تشكیل مى‏دهد.
با این حال جمعیت دامى استان آنقدر زیاد است كه انواع علوفه گفته شده نمى‏تواند نیاز غذاى دام‏هاى منطقه گیلان را تامین كند. بنابراین براى تامین خوراك دام مى‏توان از سایر منابع موجود استفاده كرد. یكى از این منابع مهم گیاه آزولا است.در این متن ضمن معرفى آزولا، چگونگى و راه‏هاى عمل‏آورى و استفاده از این گیاه براى شما توضیح داده مى‏شود.

استفاده از آزولا در تغذیه دام
گیاه آزولا براى اولین بار توسط دانشمندى به نام لامارك شناسایى شد. این گیاه به صورت شناور و به رنگهاى سبز و قرمز با منظره زیبایى در مرداب‏ها، تالاب‏ها، استخرهاى پرورش ماهى، گودال‏هاى كم‏عمق و رودخانه‏هاى داراى آب كم و آبگیرها دیده مى‏شود. دامداران ساكن اطراف مرداب‏ها یا افرادى كه در حاشیه رودخانه‏ها زندگى مى‏كنند و ... به راحتى مى‏توانند از این علوفه خوراك دام‏هاى خود استفاده كنند.
آزولا در مردابها ،تالابها ، استخرهای پرورش ماهی و ... میروید
رنگ آزولا در موقع رشد و نمو (فصل بهار و تابستان) سبز است و در موقع پاییز و زمستان به علت پوسیدگى قرمز مى‏شود كه در این موقع، براى غذاى دام مناسب نیست. چرخه زندگى گیاه آزولا 15-30 روز طول مى‏كشد. با توجه به شرایط جغرافیایى و اقلیمى منطقه و نوع جنس آزولا، میزان آن 30-80 تن در هر هكتار در ماه مى‏باشد. از این رو با توجه به شرایط منطقه مى‏توان از این گیاه استفاده كرد.
تولید زیاد بدون عملیات كاشت و استفاده‏هاى مختلف با روش‏هاى ویژه نگهدارى در دیگر فصل‏ها و ساده بودن كار، باعث شده تا آزولا به صورت‏هاى تازه، آب چكیده، خشك و یا سیلوشده مورد استفاده دام‏ها قرار بگیرد.
مشخصات گیاه آزولا
آزولا نوعى علف آبى از جنس گیاهى به نام سرخس مى‏باشد و در تمام مناطق دنیا وجود دارد. آزولا به فراوانى در كانال‏هاى آبیارى و بخصوص در مزارع برنج یافت مى‏شود. اندازه گیاه آزولا حدود 3 سانتى‏متر است. ساقه این گیاه به صورت شناور با برگ‏هاى كوچك و یك در میان روى هم قرار دارند.

از آزولا میتوان برای تغذیه دامها استفاده كرد

ریشه آزولا به صورت معلق در آب قرار دارد و طول آن به اندازه 2-5 سانتى‏متر مى‏رسد، برگ‏هاى آزولا دو قسمتى است. قسمت رویى برگ به رنگ سبز یا صورتى و گوشتى است و قسمت زیرى آن كه نازكتر است، با بافت‏هاى اسفنجى به صورت نیمه معلق در آب قرار دارد.
آزولا داراى چند نوع ریشه است كه به صورت افشان و آویزان رشد مى‏كنند.ریشه و ساقه‏هاى مسن در مرحله پوسیدگى به رنگ قهوه‏اى یا قرمز مى‏شوند.
آزولا در مرحله پوسیدگی به رنگ قهوه ای یا قرمز در می آید
ویژگى‏هاى آزولا
آزولا به فراوانى در رودخانه‏هاى كم‏شیب و آب پشت سدها و در منابع آبى كه راكد هستند، به راحتى رشد مى‏كند. میزان تولید روزانه آن در حدود 2 تن مى‏باشد. استفاده از آزولا بسیار راحت است. همچنین آزولا با روش‏هاى ساده تكثیر و برداشت مى‏شود. این مسائل جزء ویژگى‏هاى گیاه به حساب مى‏آید.
در بعضى از مكان‏ها، لایه‏اى ضخیم از آزولا سطح آب را مى‏پوشاند و لایه‏هاى زیرین آن به طور دائم در حال پوسیده‏شدن است. بنابراین آب این نهرها از نظر مواد غذایى بویژه فسفر، منگنز، آهن و ازت بسیار غنى است. آزولا مخصوص مناطق معتدله است و در محیطهاى اسیدى رشد مى‏كند و در دماى 14-40 درجه سانتیگراد هم رشد دارد.
گیاه آزولادر مناطق معتدله رشد خوبی دارد
روش تكثیر و انتشار آزولا
آزولا به راحتى در آبگیرها پرورش یافته و تكثیر مى‏شود. روش معمول تكثیر، روش سبزینه‏اى است. براى این منظور كافى است كه قسمتى از بافت‏هاى سبز و تازه آزولا را برداشته و در آبگیرهایى كه ارتفاع آب در آنها حدود 5-40 سانتى‏متر است، پخش كنید. دماى حدود 20-30 درجه سانتى‏گراد براى رشد و نمو آزولا بسیار مناسب است. انتشار آزولا از طریق آب‏هاى جارى، انسان و یا پرندگان صورت مى‏گیرد.

روش‏هاى مختلف استفاده از آزولا

اصلى‏ترین هدف از پرورش آزولا تامین خوراك دام است. با توجه به اینكه بیش از 2 میلیون هكتار از مساحت كشور، به خصوص مناطق گیلان استعداد خوبى براى پرورش این گیاه دارند، مى‏توان از آن براى تامین خوراك دام استفاده كرد.
آزولا داراى 23-30درصد پروتئین خام، 4درصد چربى خام و 3/5 درصد قند محلول و یك درصد فسفر است. علاوه بر آن، از املاح و ویتامین نیز غنى مى‏باشد. آزولا به شكل‏هاى مختلف در تغذیه دام مورد استفاده قرار مى‏گیرد كه مهمترین آنها عبارتند از:
آزولاى تر
گیاه آزولا را در موقع بهار و تابستان كه رنگ آن سبز است، برداشت كرده و یك درصد نمك به آن اضافه مى‏كنند و به عنوان علوفه در اختیار دام قرار مى‏دهند.
آزولای تر را با یك درصد نمك میتوان به دام داد
آزولاى نیمه خشك (آب چكیده)
آزولا را پس از برداشت حدود 10-24 ساعت در محوطه‏اى پهن مى‏كنند تا رطوبت آن گرفته شود و سپس با اضافه‏كردن یك‏درصد نمك، آن رادر اختیار دام قرار مى‏دهند.
آزولاى خشك
گیاه آزولا را پس از برداشت‏كردن، مدت زیادى در مقابل آفتاب مى‏گذارند تا خشك شود. در حین خشك‏شدن چندین بار آزولا را به هم مى‏زنند تا رطوبت آن كاملا گرفته شود. آنگاه آزولاى خشك شده را در گونى ریخته و انبار مى‏كنند و در مواقع مختلف (معمولا زمستان) با كنسانتره مخلوط مى‏كنند و در اختیار دام قرار مى‏دهند.
آزولاى سیلوشده
بهترین روش نگهدارى و عمل‏آورى علوفه آزولا، استفاده از سیلوى آن است. در این روش، چون آزولا با مواد دیگرى مخلوط مى‏شود، ارزش غذایى آن بالا مى‏رود و خوش‏خوراك‏تر مى‏شود. از سوى دیگر، آزولاى سیلوشده را مى‏توان به عنوان علوفه تر در تمام فصول سال در دامدارى‏هاى شیرى یا گوشتى استفاده كرد.
با سیلو كردن، ارزش غذائی آزولا زیاد شده و خوش خوراكتر میشود
روش سیلوكردن آزولا
یكى از راه‏هاى نگهدارى آزولا سیلوكردن آن است. در این روش، آزولا را پس از برداشت به مدت 24 ساعت در فضاى آزاد پهن مى‏كنند تا مقدارى از رطوبت آن گرفته شود. سپس 75 كیلوگرم از آزولا را با 25 كیلوگرم تفاله خشك چغندر قند (تفاله خردشده) مخلوط مى‏كنند. پس از آماده‏سازى جایگاه سیلو، مقدارى علوفه خشك را به ارتفاع 15 سانتى‏متر درداخل سیلو مى‏ریزند و سپس آزولاى مخلوط شده را روى علوفه مى‏ریزند و توسط غلتك چوبى یا لگدكوب‏كردن، مواد سیلوشده را فشرده (متراكم) مى‏كنند.

سیلو كردن آزولا ، یكی از راههای نگهداری آن است

دوباره 75 كیلوگرم آزولا و 25 كیلوگرم تفاله چغندر قند را با هم مخلوط كرده و در داخل سیلو ریخته و فشرده مى‏كنند و این عمل را آنقدر ادامه مى‏دهند تا سیلو پر شود. پس از پرشدن سیلو روى آن كاه ریخته و سپس با پلاستیك كاملا مى‏پوشانند. روى پلاستیك سیلو، جسم سنگینى مثل سنگ، بلوك، آجر، چوب یا گل مى‏ریزند تا آزولا سیلو شده در حالت فشرده (و بدون هوا) حفظ شود. پس از گذشت حدود 45 روز، علوفه آزولا به سیلوى آزولا تبدیل مى‏شود. با بازكردن سیلو بوى ترشى كاملا احساس مى‏شود، از این پس مى‏توان از سیلوى آزولا به همراه دیگر علوفه در تغذیه پروارى یا شیرى استفاده كرد.
پس ازگذشت 45 روز علوفه آزولا به سیلوی آن تبدیل میشود
نحوه استفاده از سیلوى آزولا در تغذیه دام
از سیلوى آزولا در تغذیه دام به روش زیر استفاده مى‏شود:
- روز اول نیم كیلوگرم آزولاى سیلوشده را با كاه مخلوط كرده و در اختیار دام قرار مى‏دهند.
- در روز دوم مقدار یك كیلوگرم سیلوى آزولا را با كاه مخلوط كرده وبه دام مى‏دهند.
- این عمل را هر روز با افزایش نیم كیلوگرم آزولاى سیلوشده به مقدار روز قبل تكرار مى‏كنند. پس از گذشت یك هفته، حیوان كاملا به جیره جدید عادت مى‏كند. براى هر راس گاو پروارى مى‏توان تا مقدار 10 كیلوگرم و براى هر راس دام شیرى تا 15 كیلوگرم آزولاى سیلوشده را به صورت روزانه استفاده كرد.

سیلوی آزولا را باید به تدریج در اختیار دام قرار داد

پس از هر بار استفاده از سیلو، بلافاصله روى سیلو را كاملا مى‏پوشانند تا از ورود هوا و خراب‏شدن سیلو جلوگیرى شود. آزولاى سیلوشده چون به صورت تازه با تفاله چغندر سیلوشده ست، بسیار خوش خوراك بوده و از پروتئین و قابلیت هضم بالایى برخوردار است.
چند نكته مفید:
1- گیاه آزولا به صورت شناور در مرداب‏ها، استخرهاى پرورش ماهى، آبگیرها و رودخانه‏ها با آب كم مشاهده مى‏شود.
2- قسمت رویى برگ آزولا به رنگ سبز یا صورتى و گوشتى است.
3- گیاه آزولا با روش‏هاى ساده، تكثیر و برداشت مى‏شود.
4- اصلى‏ترین هدف از پرورش آزولا، تامین خوراك دام است.
5- آزولا داراى پروتئین و چربى خام، قند محلول و از املاح و ویتامین غنى است.
6- در بهار و تابستان، از آزولاى تر، در تغذیه دام استفاده مى‏كنند.
7- آزولاى خشك را با كنسانتره مخلوط كرده و در زمستان در اختیار دام قرار مى‏دهند.
8- آزولاى سیلوشده را مى‏توان در تمام فصل‏هاى سال به دام‏هاى شیرى گوشتى داد.

آزولا

مطالب مشابه :

آزولا چیست؟

اثر استفاده از آزولا بر سرعت تولید کمپوست از پسمانده های کارخانه چوکا

آزولا

جلبک آزولا

آزولا

آزولا

نقش آزولا در تغذیه دام

آشنایی باگیاه آزولا

تاریخچه آزولا ...

استفاده از جلبک آزولا در تغذیه گاوهای شیرده