دو نمونه تحلیل محتوا(قسمت هفتم)

نمونه تحلیل محتوا

1-1-1. تحلیل محتوای پربیننده‌ترین تولیدات سینمایی در دو دهه اخیر از جهت ارائه ارزش‌های اجتماعی

تحقیق مورد بحث توسط مژگان عظیمی‌هاشمی(1383) به اجرا درآمده است. عظیمی اهداف پژوهش خود را شناسایی ارزش‌های ارائه شده در فیلم‌های پرفروش سینمایی تولید داخل و نیز طبقات و سلسله مراتب این ارزش‌ها در فیلم‌های پرفروش دو دهه اخیر معرفی می‌نماید. جامعه آماری تحقیق شامل پربیننده‌ترین فیلم‌های سینمایی تولید داخل در اکران عمومی طی سال‌های 1359 تا 1379 بوده که با استفاده از تکنیک تحلیل محتوا مورد بررسی قرار گرفته است. اطلاعات فیلم‌ها به عنوان واحدهای محتوا از طریق تحلیل محتوای مضمونی و تحلیل ارزیابی گردآوری شده است. در تحلیل محتوای مضمونی، با استفاده از طبقه بندی عناصر سازنده یک مجموعه از طریق تشخیص تفاوت آنها و گروه‌بندی مجددشان بر اساس معیارهای تعیین شده قبلی، مقوله‌بندی انجام می‌شود. در تحلیل ارزیابی نیز به شدت تفاوت‌ها و موضع‌گیری‌ها در ارائه پیام پرداخته شده و جهت طبقه‌بندی آن، هر موضع و ارزش ثبت شده از لحاظ شدت، طبقه‌بندی می‌شود. عظیمی واحد تحلیل خود را یک فیلم و واحد ثبت را شخصیت‌های اصلی داستان در سکانس‌ها و پلان‌های مختلف فیلم در نظر گرفته است که البته علاوه بر شخصیت‌ها، نمادهای فیلم و اجزای دیگر صحنه (از قبیل کالاها و...) نیز در نشانه‌شناسی و تحلیل کیفی رمزگان فیلم، ثبت و مقوله‌بندی گردیده است. واحد نمونه‌گیری در این بررسی وجود نداشته و واحدهای متن یا واحدهای زمینه‌ای، سکانس‌ها و پلان‌های فیلم در نظر گرفته شده که به منظور تبدیل صحیح محتوا به واحدهای ثبت بررسی شده‌اند.

در تحلیل مضامین و ثبت آنها، ارزش‌ها محور اصلی بوده‌اند که در طبقه‌بندی ارزش‌های ارائه شده توسط شخصیت اصلی، از چارچوب پارسنزی استفاده شده است. بر این اساس ارزش‌ها مبتنی بر تعلق به هر یک از چهار خرده نظام فرهنگی، اجتماعی،‌ سیاسی و اقتصادی طبقه‌بندی می‌شوند. به لحاظ کمّی، زمان اختصاص داده شده به هر ارزش برحسب دقیقه ثبت می‌شود و شدت هر مضمون نیز بر حسب محتوای ارائه شده و تأکید در فیلم طبقه‌بندی گردیده است. علاوه بر آن در کدگذاری رمزگان فیلم، نشانه‌ها یا دال‌هایی(نظیر: شیوه تزیین خانه، معماری، روش غذاخوردن شخصیت‌ها و....) در تکمیل تحلیل ارزش‌های ارائه شده در فیلم مورد استفاده قرار گرفته است. محقق هر کنش شناسایی شده در فیلم را با استفاده از متغیرهای نوع شخصیت کنشگر (شخصیت اول یا دوم، مرد یا زن)، سمعی یا بصری بودن کنش، ابهام یا وضوح کنش، ارزش یا ضد ارزش ارائه شده، شدت پیام بر اساس بعد سمعی (شامل طبقات: ارائه پیام با شک و تردید، به طور معمولی و یا با قاطعیت و صلابت) و شدت پیام بر اساس بعد بصری(شامل دو مقوله کلی زمان نمایش و اندازه تصویر) سنجیده است. در نهایت از میان 140 ارزش یا الگوی رفتاری، درسه طبقه کلی ارزش‌های اجتماعی- فرهنگی، سیاسی و اقتصادی که در فیلم ارائه شده، ارزش‌های اجتماعی- فرهنگی با فراوانی 8/63درصد، مهمترین طبقه تشخیص داده شده‌ است. ارزش‌های اجتماعی- فرهنگی نیز خود به پنج دسته، شامل ارزش‌ها، ضد ارزش‌ها و رفتارهای ناظر بر دینداری، معضلات اجتماعی، اخلاقیات در خانواده، عدالت جنسیتی و سایر تقسیم شده‌اند که در این میان ارزش‌ها و ضد ارزش‌های مربوط به اخلاقیات در خانواده با 3/37درصد بیشترین فراوانی را دارا بوده‌اند.

1-1-2. تحلیل محتوای فیلمنامه‌های سریال‌های پخش شده از سیمای جمهوری اسلامی ایران

تحقیق مذکور به بررسی فیلمنامه‌های سریال‌های شبکه‌های مختلف تلویزیونی، در خلال سال‌های 1374تا 1375 می‌پردازد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهند اغلب شخصیت‌های فیلمنامه‌ها دارای اسامی اسلامی بوده و در نقش مثبت و در فعالیت‌های مثبت به ویژه مشاغل رده بالا نظیر پزشکی، مهندسی،‌ دانشجویی و... بازی داشته‌اند، و فقط درصد کمی از آنها در نقش‌ها و فعالیت‌های منفی ظاهر شده‌اند. در سریال‌های مورد بررسی، اسامی مردان غالباً دلالت بر شجاعت و قاطعیت و اسامی زنان عموماً بر عفت و زیبایی و... دلالت داشته است. در مورد تحصیلات، بیش از نیمی از شخصیت‌ها با هر نوع اسمی دارای سطح تحصیلی زیر دیپلم بوده‌اند.

1-1-3. تحلیل محتوای ارزش‌های مندرج در فیلم‌ها و سریال‌های سیمای جمهوری اسلامی ایران

حامد بخشی و همکاران(1383) در تحقیق خود به بررسی فیلم‌ها و سریال‌های شبکه‌های اول تا سوم سیما در بازه زمانی دهم شهریور تا دهم آبان‌ماه سال 1382 پرداخته‌اند. این تحقیق که به شیوه تحلیل محتوای کیفی اجرا شده،‌ به شمارش مضامین ارزشی(مثبت و منفی) مندرج در فیلم‌ها و سریال‌های سیما پرداخته‌ است. محققین با استفاده از نمونه‌گیری تصادفی، 138 فیلم و برنامه سریالی را انتخاب نموده‌ و مضامین 38 ارزش برگزیده را در آنها برشماری نموده‌اند.

بر اساس نتایج این تحقیق، ارزش‌های «بی‌احترامی و بی‌ادبی» (ارزش منفی)، با میانگین 89/4 بار پخش در هر برنامه، ابزار محبت و همدردی با میانگین 88/3 و «ایثار و فداکاری» با میانگین 70/2، بیشترین میانگین پخش را داشته‌اند در مقابل ارزش‌های منفی «لامذهبی و عدم تقید مذهبی» با 1 بار طرح در طول مدت دو ماهه تحقیق و «فرار از خانه»، «قاچاق کالا» و «رباخواری»، ‌هر کدام با مجموع پنج مرتبه طرح، کمترین میزان را در برنامه‌های تلویزیونی به خود اختصاص داده‌اند. نتایج این تحقیق به تفکیک داخلی یا خارجی بودن برنامه و شبکه‌های پخش‌کننده مورد بررسی قرار گرفته است.

دو نمونه تحلیل محتوا(قسمت هفتم)

مطالب مشابه :

تحلیل محتوای کمی و کیفی و بررسی تکنیک های خبری در بررسی پوشش مطالب انتخاباتی

تحلیل محتوا

گزارش یک پایان نامه

تکنیک خاص تحقیق

روش تحلیل محتوای کیفی

جزوه کامل تحلیل محتوا

روش تحقیق ششم تحلیل محتوا (قسمت دوم)

مروری بر تعریف تحلیل محتوا

تحلیل محتوا(قسمت پنجم)

دو نمونه تحلیل محتوا(قسمت هفتم)