دیدنی های شهر کاشان

شهرستان کاشان از شهرستانهای استان اصفهان است. مرکز این شهرستان، شهر کاشان است. شهرستانی که از گل‌های محمدی و رز آن در بهار گلاب می‌گیرند. اين شهرستان دارای دیدنی‌های بسیاری در تمام فصول سال است.

کاشان دارای چهار بخش (مرکزی، قمصر، نیاسر و برزک) بوده و دارای پنج شهر (کاشان، قمصر، نیاسر، جوشقان و برزک) می‌باشد. نژاد سکنه شهرستان کاشان از نژاد اصلی آریایی می باشد.

کاشان دارای جمعیتی بالغ برسیصد صد هزار نفر بوده که در بین دامنه کوه کرکس و دشت کویر آران سکنی دارند. در رده یازدهمین شهر صنعتی ایران قرار می‌گیرد که دلیل آن وجود کارخانجات فرش ماشینی (بیش از یکصد کارخانه)، کارخانه تولید ورق گالوانیزه و کارخانجات تولید قطعات خودرو و مونتاژ است. قدمت صنایع نساجی در این شهر به تولیدات شعربافی شامل مخمل بافی، زربافی و حریربافی برمی‌گردد که هم اکنون بیش از چند هزار نفر در کارخانجات نساجی مشغول به کار می‌باشند.

شهرت این شهر بیشتر به واسطه گلاب و فرش دستباف آن است. از محصولات کشاورزی آن می‌توان به انواع غلات و میوه‌های فصلی اشاره نمود. غذای غالب، در بین مردم این شهر آبگوشت و بالاخص گوشت و لوبیا می‌باشد.

آب و هوای شهرستان کاشان همانند دیگر شهرستان های مرکزی کشور بنا بر پستی و بلندی متغیر است. قسمت های مرتفع آن سردسیر است دامنه های معتدل و جلگه به خصوص حاشیه کویر گرمسیر می باشد. آب قریه های کوهستانی از چشمه و قنات و آب قریه های جلگه آن از قنات است و آب اطراف کویر کمی شور می باشد.

در شهرستان کاشان رودخانه مهمی وجود ندارد ولی رودهایی از شمال غربی به جنوب شرقی جاری هستند که نام برخی از آنها عبارتنداز: رودخانه دهنار، سار، وادقان، کله، اردهار، نابر، قمصر، هنجن، کپرکن، قهرود، جهق و چند رودخانه دیگر. در میان این رودها تنها نابر، قمصر ، قهرود ، هنجن و گپرکن هستند که مختصری آب دائم دارند.هم چنین برخی از معروفترین چشمه های کاشان عبارتند از: چشمه فین ، چشمه نیاسر ، چشمه نابر.

آثار تاریخی و دیدنی فراوانی در این شهر وجود دارد که از آن میان می‌توان به باغ فین، مسجد و مدرسه آقابزرگ، خانه عامری‌ها، خانه عباسی‌ها، خانه طباطبایی، خانه بروجردی، حمام سلطان امیراحمد اشاره نمود.

کاشان یکی از اولین مراکز تشکیل تمدن انسانی بوده‌است. طبق حفاریهای باستان‌شناسی در تپه‌های سیلک کاشان، سابقه حضور بشر در این منطقه به هفت هزار سال پیش می رسد.

کاشان در زمان سلجوقیان روبه رونق نهاد و در زمان قره‌قویونلوها بیشتر ترقی کرد. تا جایی‌که محل توجه دانشمندان شد. در نیمه دوم سده نهم و نیمه اول سده دهم این شهر، شهرت بسیاری داشت و یک شهر پرجمعیت به شمار می‌رفت. در سده ۱۱ و در دوره صفویه برای دومین بار به همان درجه از ترقی نائل شد و مانند اصفهان با شهرتی بسیار همراه گردید، اما با بروز زلزله‌ای بسیار شدید در سال ۱۱۹۲ هجری قمری دوباره ویران شد. بعد از زلزله‌ای که در زمان قاجار رخ داد کاشان دستخوش نابسامانی و منازعات محلی شد و از این‌جهت زیانهای فراوان دید.

باغ فین

بنای اولیه باغ فین به قبل از اسلام و با تمدن سیلک پیوند خورده است که تمدن سیلک پیوندی ناگسستنی با چشمه جوشانی دارد که در بالای باغ جاری است، وبه چشمه سلیمانیه معروف است.

از زمانهای بس دور درپایین این چشمه باغی وجود داشته است که کمی پایین تر از باغ فعلی بوده و براثر زلزله ای که درسال 982 ه.ق روی داد باغ به کلی ویران شد که به دستور شاه عباس صفوی بعد از سال 1000 ه.ق باغی در مکان فعلی که در حقیقت قسمتی از باغ قدیمی بود ساخته شد.

ازسال 1135 ه.ق بعد از حمله افاغنه آبادانی باغ رو به رکود گرائید ولی با دستور کریم خان زند به خصوص با ساختن عمارتی که به نام خلوت کریم خانی در ضلع جنوبی باغ واقع است باغ فین رو به آبادانی گذاشت.ولی با زلزله معروف سال 1192 قمری باغ نیز آسیب کلی دید که پس از آن یعنی از سال 1200 قمری وبا روی کارآمدن سلسله قاجار به خصوص با دستور فتحعلی شاه به مرمت باغ جانی دوباره گرفت که ساختمان شتر گلوی فتحعلی شاهی در ضلع جنوب غربی باغ و حمام سلطنتی بزرگ که در مجاورت حمام اولیه ساخته شد از آثار آن می باشد.

با آغاز مشروطیت به جهت وضع دفاعی بنای باغ، این مکان پناهگاه اشرار ویاغیان گشت ودر مدت 14 سال یاغیان مصالح و اشیای گرانبهای آن را به یغما بردند.از وقایع مهم تاریخی در این باغ می توان به جشن تاجگذاری رسمی شاه اسماعیل صفوی و نیز قتل امیرکبیر در این باغ اشاره کرد.

مجموعه باغ فین حدود 2500 مترمربع مساحت دارد که در بدو ورود به این مجموعه با ساختمان رفیع سردرب ورودی برخورد می کنیم.این قسمت از باغ در دوره صفویه بنا گذاشته شده است.این بنا دارای دو طبقه است که طبقه تحتانی شامل هشتی و دالان ورودی به باغ با اتاقهای جانبی، و طبقه فوقانی شامل سالن وسیع و زیبایی است که چشم انداز خوبی بر اطراف دارد.در اطراف باغ از جمله در طرفین سردرب، دیواری به ارتفاع 6-5 متر وهفت برج دیده می شود.

پس از ورود به باغ و گذشتن از خیابان مصفایی که در وسط آن نهرآب زیبایی که همیشه آب از فواره های فیروزه ای آن درفوران است ودرختان سرو زیبایی در دوطرف آن سر به فلک کشیده اند؛ اولین ساختمانی که جلب توجه می کند شتر گلوی عباسی است که به دستور شاه عباس بزرگ ساخته شده است.درجلوی این بنا حوض وسیعی دیده می شود ودر پشت این بنا نیز حوضچه ای قرار دارد که از کف آن آب فوران می کند، این بنا در دو طبقه و به گونه ای ساخته شده است که ازهر طرف باغ می توان به آن وارد شد.

در میان این ساختمان نیز حوضچه ای است که آب چشمه با طرحی جالب(موسوم به شترگلو) درآن فوران می کند.برروی دیوارها و سقف این بنا آثار نقاشی دوره صفوی با تصاویری از شکارگاه و شاهزادگان می باشد، این ساختمان قبلا به صورت سه طبقه و طبقه بالای آن به صورت کلاه فرنگی بوده است.

شترگلوی فتحعلی شاهی: این بنا که در جنوب باغ واقع است به دستور فتحعلی شاه ساخته شده و شامل شتر گلو و صفه مجاور و دارای دو حیات خلوت در قسمت شرق و غرب آن است که کف صفه کلا از سنگ مرمر مفروش بوده و سقف آن به طرز جالبی نقاشی شده است که هنوز قسمت هایی از آن دیده می شود.

اندرونی کریمخانی و اتاق شاه نشین مجموعه مسکونی است که در جنوب باغ و در مغرب شترگلوی فتحعلی شاهی قرار دارد ودر سال1176 قمری به دستور کریم خان وبه همت آقا سلیم آرانی حاکم وقت کاشان ساخته شده و شامل چند اتاق تودرتو وحیاط و باغچه ای کوچک است که گفته می شود امیرکبیر40 روز در این ساختمان زندگی کرده است.درمقابل اتاق شاه نشین حوضچه زیبایی است که دارای منافذ متعدد ومنظمی است که آب چشمه سلیمانیه فین به طرز جالبی در آن فوران می کند.

درقسمت جنوبی باغ ، دو حمام وجود دارد که به حمام کوچک وبزرگ معروف است، حمام کوچک از آثار دوره صفویه وهمراه با بنای اولیه باغ فین ساخته شده است.حمام بزرگ در دوران قاجاریه به وسیله فتحعلی شاه ساخته شده است.

حمام بزرگ مخصوص امرا وحمام کوچک اختصاص به استفاده خدام داشته است.در هریک از حمامها قسمتهایی شامل ورودی، گرمخانه، آبنما،خزینه، محل نظافت، سربینه(رختکن) به چشم می خورد.

کانالهایی جهت تعویض آب خزینه ها وحوضچه ها در کف حمامها وجود دارد.دیوار حمامها با عایق رطوبتی مخصوص- ماسه آهک یا ساروج- پوشانده شده است

خانه بروجردى

خانه بروجردى از مشهورترين خانه‌هاى تاريخى اين شهر است. خانه‌اى فوق‌العاده زيبا که در سال 1275 هجرى قمرى توسط استاد على مريم يکى از معماران معروف کاشان ساخته شد و ساختمان آن 18 سال به طول انجاميد و در سال 1310 به پايان رسيد. بانى بنا حاج سيد جعفر نطنزى يکى از بازرگانان معروف کاشان در دوره قاجاريه مى‌باشد .

اداره ميراث فرهنگى و گردشگرى کاشان نيز در همين خانه قرار گرفته است.

مساحت اين بنا حدود 3000 مترمربع و شامل دو حياط اندرونى و بيرونى است نقاشى‌هاى اين بنا در شيوه‌هاى متنوع و با رنگ و روغن و آبرنگ و زير نظر هنرمند نامدار، مرحوم ميرزامحمد خان غفارى ملقب به کمال‌الملک طراحى و اجرا شده است. در بام تالار نيز نورگيرها و بادگيرهاى بسيار جالب خودنمايى مى‌کند که از نظر طرح و اجرا در زمره آثار بديع معمارى سنتى ايران است.

نشانى: خيابان علوى- جنب امامزاده سلطان اميراحمد.

خانه طباطبايى

اين خانه در جوار بقعه مبارکه امامزاده سلطان امير احمد قرار دارد و به خاطر اينکه سنگ بناى اين خانه را به شخصى به نام حاج سيد جعفر طباطبايى بنا نهاده است به خانه طباطبايى مرسوم و مشهور گرديده است. اين خانه در زمينى به مساحت 4730 متر مربع و در حدود سال 1250 ه.ق با مهارت و هنرمندى معمار معروف کاشانى استاد على مريم احداث گرديده است. مبناى اين خانه شامل 5 درب ورودى و چهار حياط بزرگ مى‌باشد. قسمت اندرونى عمارت، ضلع شمالى بنا مى‌باشد که شامل اتاق پنج درى ساده و سرداب بزرگ با مشخصات منحصر به فرد بادگير، سقف ضربى، نوع مصالح به کار رفته و دو جداره بودن بدنه و دو حياط مى‌باشد. قسمت بيرونى شامل تالار بزرگ (اتاق شاه‌نشين) در مرکز با نورگيرها و پنجره‌هاى مشبک و دو جداره که عمودى باز و بسته مى‌شود به همراه يک حياط اصلى و يک حياط که متعلق به خدمه بوده است. اين خانه در تاريخ 1355 جزء آثار ملى به ثبت رسيد.

نشانى: خيابان علوى- جنب امامزاده سلطان اميراحمد.

خانه عباسيان

مجموعه‌ى عباسيان بنابر نظر کارشناسان معمارى جزء برجسته‌ترين آثار معمارى اسلامى و يکى از نامزدهاى دريافت جايزه بهترين بناهاى مسکونى اسلامى است

اين مجموعه در سال 1245 هجرى قمرى در محله‌ى سلطان اميراحمد ساخته شده است. صاحب اوليه بنا شخصى به نام مرحوم حاج محمد ابراهيم تاجر بوده که ايشان يکى از تجار خوشنام کاشان بوده است.. معمار اين خانه مشخص نيست. اين مجموعه به مساحت حدود 5000 متر مربع شامل 5 حياط است که معمارى آن به صورت گودال باغچه و يکى از حياط‌هاى آن به صورت دو طبقه با حياط مسقف ساخته شده است. خانه‌هاى عباسيان به لحاظ معمارى، داراى طرحى بسيار قوى و غنى و از نظر تزيينات گچ‌برى و نقاشى و کاربرى تزيينات معمارى اسلامى نظير: رسمى‌بندى، يزدى‌بندى، کاربندى، قطاربندى، مقرنس و مشبک در اوج زيبايى و ظرافت است. اين خانه در تايخ 1377 جزء آثار ملى به ثبت رسيد.

نشانى: خيابان علوى

خانه عامريها

اين خانه در محله‌ى سلطان اميراحمد واقع شده است و بزرگترين خانه‌ى تاريخ کاشان به شمار مى‌رود. قدمت اوليه‌ى اين خانه به زمان زنديه برمى‌گردد، که حياط‌هاى اصلى اندرونى و بيرونى در همان زمان ساخته شده است. سپس در زمان قاجاريه توسط حسام‌السلطنه حياط‌هايى به اين خانه اضافه شده است. اين خانه شامل 7 حياط و حدوداً 85 اتاق مى‌باشد که 5 حياط آن مرمت شده و قابل بازديد مى‌باشد. سيستم معمارى آن به صورت گودال باغچه مى‌باشد و در تمام حياط‌هاى اين خانه سيستم حوضخانه و گردش جريان آب طراحى شده است که در تابستان استفاده مى‌شده است. طراحى و معمارى اين خانه به دليل داشتن مسيرهاى زيرزمينى در نوع خود بى‌نظير مى‌باشد. مساحت اين خانه حدوداً 7000 متر مربع مى‌باشد.

نشانى: خيابان علوى

مجموعه‌ى تاريخى بازار

يکى از مهمترين آثار تاريخى و ديدنى کاشان مجموعه‌ى بازار است. قدمت اين بازار را مربوط به دوران سلجوقى مى‌دانند اما دوران رواج بازار مربوط به زمان صفويه و به خصوص دوران شاه عباس اول است به همين علت اکثر سياحان و جهانگردانى که در زمان صفويه و قاجاريه به ايران آمده و از کاشان هم بازديد کرده‌اند و عظمت و شکوه بازار کاشان را ستايش کرده‌اند. در مجموعه تاريخى بازار علاوه بر راسته بازارهاى اصلى نظير: مسگرها، زرگرها، کفاشها، بزازها و بازارچه‌هاى ميانچال، ملک، ضرابخانه و رنگرزها، مساجد، بقاع، کاروانسراها، تيمچه‌ها، حمام‌ها و آب‌انبارهاى متعدد و مختلفى بالغ بر 60 اثر تاريخى که هريک در دوره خاصى ساخته شده‌اند وجود دارد. ضمناً مراکز مختلف فرش فروشى، صنايع دستى و سوغات کاشان در اين بازار به چشم مى‌خورد اين مجموعه به سال 1355 به ثبت آثار ملى رسيد.

نشانى: ميدان کمال‌الملک- ابتداى خيابان بابا افضل.

مسجد جامع

اين بنا مربوط به قرنهاى اوليه‌ى اسلامى است که از ديگر بناهاى تاريخى کاشان، داراى قدمت بيشترى است. اين بنا داراى مناره آجرى زيبايى است که داراى کتيبه آجرى و به خط کوفى و داراى تاريخ 466 ه.ق است که نشان دهنده اهميت و اعتبار مسجد در دوره‌ى سلجوقيان مى‌باشد. در لايه‌بردارى‌هاى اخير از گچ‌برى‌هاى محراب عصر سلجوقى، آثار و تزييناتى متعلق به دوره آل بويه کشف و شناسايى شده است. در شبستان تابستانى اين بنا که در زير شبستان زمستانى قرار دارد طرحهاى بسيار زيباى کاشيکارى ديده مى‌شود و در کف اين شبستان آثارى از کوره‌هاى پخت ظروف چينى توسط کارشناسان سازمان ميراث فرهنگى کشف شده است. اين بنا داراى گنبدى آجرى است که پس از زلزله معروف سال 1192 ه. ق که مسجد آسيب فراوان ديد به وسيله عبدالرزاق‌خان کاشى به صورت اساسى تعمير شد و اين موضوع در کتيبه‌ى خط ثلث در زير گنبد مسجد به سال 1207 ه. ق مشخص شده است.

نشانى: خيابان بابا افضل