بیماریهای مهم خیار گلخانه ای در ایران

کشاورزی که با دانش زمین کاشت .........

بیماریهای مهم خیار گلخانه ای

1- نام بیماری : بوته میری خیار یا مرگ گیاهچه
عامل بیماری : پیتیوم دباریانوم

علائم :

گروهای مختلف جنس پیتیوم از عاملین مهم مرگ گیاهچه در خزانه بوده که سبب پوسیدگی طوقه و ریشه گیاهچه می شود در گیاه بالغ سبب پوسیدگی نوک ریشه شده ایجاد پژمردگی و در نهایت سبب مرگ بوته می شود در اراضی که برای بار اول خیار کاشته می شود این بیماری کمتر دیده می شود .
بیولوژی بیماری
این قارچ در تکثیر جنسی تولید اووسپور می نماید ودر مرحله غیر جنسی هیفهای ظریف منشعب تشکیل می دهد که در رأس انشعابات حامل زئوسپورانژیوم هستند که حاوی زئوسپر دو تاژکی هستند به کمک تاژکها در قطره های آب روی میزبان شنا کرده تاژکها را از دست داده وبه کیست تبدیل می شود و بعد جوانه زده وارد میزبان شده تولید آلودگی می کند .
کنترل
توصیهای مدیریتی در خصوص تهویه خاک ، وضعیت رطوبتی و دمای گلخانه برای بوته های خیار ، ضدعفونی خاک و استریل کردن بوسیله متیل بروماید و یا بخار آب و انرژی خورشیدی از اهمیت خاصی برخوردار است . عواملی مثل بستر سرد و مرطوب که باعث طولانی شدن رشد ریشه ها می گردد و تنش آبیاری با آب خیلی سرد در هوای گرم و آسیب ریشه ها بوسیله حشرات خاکزی و یا ابزار کشاورزی باعث آلودگی ریشه ها شده . حذف بوته های آلوده از محیط گلخانه و ضدعفونی محل بوته با تیرام و پرو پاموکارب ، متام سدیم ، برمور متیل .
2- نام بیماری :   سفیدک دروغی
عامل بیماری : پرونوسپورا
علائم
بیشترین خسارت رت به گلخانه داران وارد می کند و حداقل به مدت یکماه تولید خیار متوقف می شود در بین گلخانه داران به سرخی معروف است در هوای گرم و مرطوب گلخانه چنانچه بوته ها تحت تنش هوای گرم در روز و هوای سرد در شب قرار بگیرند بوته ها ریعاً آلوده می شوند . آلودگی ابتدا روی برگها با ایجاد لکه های چند ضلعی سبز کمرنگ ظاهر می شود و آلودگی توسط تهویه و ابزار و ادوات و کارگران در بین ردیفها انتشار یافته بعد از چند روز لکه ها به زردی گراییده و قهوه ای و خشک می شود و بوته از حالت رشد و تولید طبیعی خارج می شود در اثر رطوبت بالا و دمای زیاد گلخانه و کم شدن مقاومت گیاه در اثر کمبود عناصر غذایی قارچ ایجاد و گسترش می یابد . در اثر رطوبت در سطح پایینی برگها کپک خاکستری متمایل به بنفش ظاهر شده و سبب سقط گلها و خشک شدن برگها می شود .
بیولوژی بیماری
در شرایط مناسب محیطی زئوسپرها جوانه زده و وارد روزنه گیاه می شود و پس از گذشتن دوره انکوباسیون از زیر برگها اسپورانژیوم خارج شده که عامل آلودگی ثانویه می باشند به صورت اووسپور در بقایای گیاهی زمستانگذرانی می کند .
کنترل
برای پیشگیری باید بقایای آلوده از گلخانه بیرون شده و منهدم گردد . تقویت بوته ها با کودهای مایع و استفاده از سموم مسی و کلروتالونیل ، کاهش رطوبت و تهویه مناسب ، هرس برگهای آلوده .
3- نام بیماری : سفیدک سطحی
عامل بیماری : اسفاروتکا
علائم
در سطح بالایی برگها لکه های سفید پودری ظاهر می شود و با گذشت زمان بافت آلوده خشک شده و از بین می رود آلودگی در هوای مرطوب و خنک ایجاد می گردد میزبان واسط این بیماری علفهای هرز خانواده آفتابگردان است . بعد از مدتی تمام سطح برگ سفید شده و بتدریج زرد و قهوه ای شده و گیاه پژمرده و پیر می شود و تولید کاهش می یابد .
بیولوژی بیماری
سفیدک سطحی در دمای اپتیمم 18-20 درجه و با رطوبت حدود 75 درصد باعث آلودگی می شود دمای بالای 35 درجه و پایین 10درجه سبب توقف بیماری می شود آلودگی توسط کنیدی ها شروع شده که پس از تماس با میزبان تشکیل میسلیوم و کنیدیوفر و کنیدی می دهد و توسط هوستوریوم کوتیکول بافت میزبان را سوراخ کرده و از شیره سلولی تغذیه می کند زمستانگذرانی توسط میسلیوم و کلیستوتسیوم روی بقایای گیاهان آلوده انجام می گیرد .
کنترل
با مشاهده اولین علائم تهویه مناسب و سمپاشی با گوگرد و دینوکاپ مؤثر است .

4- نام بیماری : اسکلروتینیای خیار
عامل بیماری : اسکلروتینیا اسکلروتیوروم
علائم
این قارچ می تواند به برگ ، میوه و ساقه خیار حمله می نماید علائم اولیه بیماری به صورت رویش پنبه مانندی روی قسمتهای بیمار گیاه ظاهر می شود اگر ساقه اصلی گیاه بیمار باشد مغز ساقه پوسیده شده و با پیشرفت بیماری گیاه زرد و پژمرده می شود درداخل کپک سختینه های کوچک کروی در آغاز زرد و بعد سیاه رنگ بوجود می آید این بیماری روی میوه های در انبار مرطوب و بدون تهویه هوا ظاهر می شود . این قارچ در خاک تا سالها به دوام خود ادامه داده رطوبت بالا به مدت طولانی ، آب چکیدن سقف گلخانه ، آبیاری ، شبنم و مه و نیز هوای خنک تا معتدل مناسبترین شرایطی هستند که قارچها می توانند بسرعت رشد و توسعه یابند .
بیولوژی بیماری
پاتوژن به مدت طولانی در خاک پایدار باقی می مانند تولید میسلیوم وآپوتسیوم می کند هر آپوتس حاوی چندین آسک و آسکوسپور است که توسط باد در محیط پراکنده می شوند و در شرایط مناسب سبب آلودگی اولیه می شوند در خزانه های فاقد تهویه و دمای زیر 20 درجه شایع است .
کنترل
کاشت تناوبی ، اقدامات بهداشتی ، شخم عمیق ، دقت در آبیاری ، مدیریت صحیح و استفاده از نایلون مواد یو وی دار و ضدعفونی خاک گلخانه قبل از کاشت کمک مؤثری در کنترل بیماری می کند کاهش رطوبت همراه با استفاده از سموم قارچکش بهترین روش مبارزه است .
5- نام بیماری : پژمردگی فوزاریومی
عامل بیماری : فوزاریوم اکسیاسپوروم
علائم
علائم ظاهری بیماری در مراحل اولیه رشد بوته با زرد شدن برگچه های اولیه و پژمرده شدن آن همراه است ولی در بوته های بالغتر ابتدا برگهای پایینی پژمرده شده و سوخته می شوند آوندها در ساقه قهوه ای شده و صمغ از ساقه خارج می شود در آلودگی شدید بوته پژمرده و گیاه می میرد ودر رطوبت و دمای بالا آلودگی از ریشه نفوذ کرده و موجب سفید و صورتی شدن روی ساقه مرده می گردد .
بیولوژی بیماری
پاتوژن در خاک ، بذر بیش از دو سال زنده مانده و تولید ماکروکنیدی بی رنگ با دیواره عرضی می کند .
کنترل
ضدعفونی خاک با اشعه خورشید و بخار آب داغ و استفاده از سموم قارچ کش ، تیوفانات متیل ، بنومیل مناسب می باشد .
6- نام بیماری : ورتیسیلیوم
عامل بیماری : ورتیسیلیوم
علائم
علامت این بیماری پژمردگی برگها است و ابتدا در روز که دما بالا است مشهود ودر شب بوته ها به حالت طبیعی برمی گردد در ادامه نقاط لوزی شکل روی برگها ظاهر که بتدریج زرد و برگها چروکیده می شوند و در برخی موارد گیاه می میرد و برخی از نقاط آوندهای آبکش برنگ زرد تیره دیده می شوند دمای پایین بستر خاک آلودگی ریشه را افزایش میدهد می تواند مدتها در خاک باقی مانده و اطلاع از سوابق آلودگی در منطقه و ضدعفونی آنجا کمک مؤثری در کنترل بیماری می کند .
7- نام بیماری : لکه زاویه ای
عامل بیماری : سودوموناس سیرینگه
علائم
نشانه ها در روی برگ ، ساقه ، دمبرگ و میوه دیده می شود . لکه های روی برگ به رگبرگ منتهی می شود و زاویه دار بنظر می رسد لکه ها آبکی و بعد از برگ جدا شده و می افتد و سوراخهایی در برگ ایجاد می شوند برگهای جوان نسبت به برگهای پیر حساس ترند گلهای ماده و میوه ای آلوده از گیاه جدا شده وروی میوه بافته به رنگ سفید تا خرمایی در آمده و ترک می خورند روی دمبرگ و ساقه لکه های گچی رنگ که سطح ناهمواری دارند دیده می شود .
بیولوژی بیماری
باکتری زمستان را روی بذور گیاهان جالیزی می گذراند باکتری می تواند مدتها در خاک یا بقایای آلوده زندگی کرده با آب آبیاری پخش می شود از طریق زخمها و روزنه ها وارد گیاه شده و به راحتی منتشر می شود بیماری در شرایط رطوبتی بالا شدت می یابد دمای 24 تا 28درجه و رطوبت 95درصد برای رشد مناسب هستند .
کنترل
تهویه مناسب گلخانه رعایت بهداشت و هرس صحیح بوته ها ضدعفونی بذور باسموم مسی و آب داغ از راههای مبارزه با این بیماری است قارچکشهای مانب ، مانکوزب و سموم مسی مناسب است.

8- نام بیماری : کپک خاکستری
عامل بیماری : بوتریتیس
علائم
علائم بیماری با مرگ بافت ساقه ها و با خسارت روی برگها ظاهر می شود که در اثر زخمی شدن بافته و برداشت نامناسب خیار اتفاق می افتد آب گزیدگی و پوسیدگی گلبرگها و خیس شدن میوه ها موجب پخش شدن قارچ می شود که ابتدا قهوه ای و سپس خاکستری می شوند .
در شرایط رطوبتی بالای 85 درصد و تهویه نامناسب روی میدهد اشعه ماورابنفش که وارد گلخانه می شود باعث بروز بیماری می شود برای کنترل تهویه و کاهش رطوبت داخل گلخانه و استفاده از قارچکشهای دی کربوکسیامید و بندزی میدازول و تناوب کشت از راههای کنترل بیماری است .

9- نام بیماری : گموز خیار
عامل بیماری : کلادوسپوریوم
علائم
علائم بصورت نقاط قهوه ای رنگ با حاشیه زرد رنگ روی برگها ظاهر می شود سپس این نقاط خشک شده و میریزد و برگ سوراخ سوراخ می شود . بیماری باعث کوتاه شدن فاصله بین بندهای ساقه های انتهایی شده و حالت روزت پیدا می کند زخمهای نامنظمی روی زوایای نتهای دمبرگ و ساقه ها ایجاد و رنگ آن به سفید و خاکستری تبدیل می شود و ترشحات قهوه ای از زخمها خارج شده و روی میوه ها آبگزیدگی بصورت کچلی ایجاد می شود و بافتها متورم می شود .
درگلخانه های سرد و مرطوب و بدون تهویه توسعه بیماری صورت می گیرد . استفاده از ارقام مقاوم در پیشگیری مناسب است .

10- نام بیماری : ویروس موزائیک خیار
عامل بیماری : کوکومبر مورائیک ویروس
علائم
در مرحله گیاهچه ای کوتیلدون ها زرد و پژمرده شده و برگهای تازه در آمده حالت موزائیکی نشان می دهند رشدشان کم و بدشکل می شوند و بندرت میوه تولید می شود و زندگی کوتاهی دارند برگهای جوان را به حالت برگشته و چروکیده در آورده و فاصله میان گره ها کوتاه و بوته به شکل روزت در می آید میوه ها از حالت طبیعی خارج و علائم سفید ترش افتادگی روی آن بوجود می آید که لکه های سبز رنگ روی آن دیده می شود .
بیولوژی بیماری
ویروس عامل بیماری زمستان را روی علفهای هرز دائمی و میزبانهای واسط می گذراند انتقال ویروس بوسیله عصاره و حشرات مکنده از جمله شته ها انجام پذیر است و ضمناً افرادی که بوته های بیمار را هرس می کنند و در تعامل با بیماری هستند نیز باعث انتقال بیماری می شوند ویروس همیشه در خیار تولید آلودگی سیستمیک می کند و انتقال آن از سلولی به سلول دیگر و از آوندهای آبکش انجام می گیرد .
کنترل
استفاده از واریته های مقاوم - خودداری کاشت گیاه در جوار محصولات یک یا چند ساله آلوده به بیماری ویروسی – از بین بردن علفهای هرز اطراف و داخل گلخانه – مبارزه با حشرات مکنده مثل شته ، زنجره ، کنه و تریپس – انهدام بوته بیمار با ریشه از داخل گلخانه – پیشگیری در مورد بیماری های ویروسی عملی تر می باشد . پاشیدن روغن و استفاده از ارقام مقاوم

11- نام بیماری    :    آنتراکنوز
عامل بیماری : کولتوتریکوم
علائم
در مرحله گیاهچه ای کوتیلدونها از بین رفته روی ساقه زخمهای قهوه ای رنگ مایل به سیاه دیده شده که بسرعت شکاف برداشته و منجر به مرگ گیاهچه می شود روی برگهای جوان لکه های سبز رنگ پریده بوجود می آید که در مرکز قهوه ای مایل به قرمز هستند پس از مدتی خشک شده و لکه ها دربین رگبرگها زاویه دارند کمکمک سطح برگ را فرا می گیرند ساقه در محل لکه ها می شکند صمغ بیز بیرون می آید روی میوه ها آلودگی بصورت لکه های گود سبز کمرنگ می باشد که در گوشت میوه باعث پوسیدگی آبدار و یا خشک می کند میوهها در انبار و بازار نیز ممکن است در اثر بروز هاگها آلوده شوند .
بیولوژی بیماری
حرارت و دما مهمترین عامل برای رشد و نمو قارچ می باشد دمای 24 تا 27 در جه مناسب برای رشد می باشد هاگها پس از قرار گرفتن روی میزبان مکه هایی خارج می کنند که وارد اپیدرم گیاه شده و بعد از دوره کمون لکه های بیماری ظاهر می شود هاگها بوسیله باد، باران، حشرات و بذور میوه های آلوده منتقل می شوند .
کنترل
تناوب زراعی و استفاده از بذور سالم و یا ضدعفونی بذر با آب گرم 57 درجه به مدت 20 دقیقه استفاده از سموم زینب ، مانب و مانکوزب از راهای مبارزه با این بیماری می باشد .
12- نام بیماری : گل جالیز
عامل بیماری : اوروبانچ
علائم
گیاهی که در اوایل رشد مورد حمله گل جالیز قرار می گیرند رشدشان کند و به اندازه کافی نمی رسند ودر اواخر فصل رشد خسارت وارده کم و به کیفیت برگها آسیب میرسد . رنگ عمومی گل جالیز سفید متمایل به زرد ، بنفش و ارغوانی است ارتفاع بوته 15 تا 45 سانتیمتر بطور کپه ای در کنار طوقه هر میزبان می روید برگهایش فلس مانند گل و کپسول های بذر ریز می باشد ساقه گوشتی برنگ سفید وگلها منفرد روی محور اصلی ساقع قرار دارند و تعدادبسیار زیادی بذر تولیدکرده که تا چندین سال با ریشه خیار همزیستی دارند .
بیولوژی بیماری
بذر گل جالیز قوه نامیه خودرا تا 13 سال در خاک حفظ کرده و تاوقتی که با رشد میزبان خود تحریک نشود جوانه نمی زند به محض تماس ریشه میزبان با بذر گل جوانه زده و با گیاه تماس می یابد و در آن محل غده ای ایجاد کرده که با بافت ریشه میزبان جوش خورده که ریشه و ساقه جدیدی از انگل بوجود می آید پس از مدتی که گل از میزبان تغذیه کرد بصورت دسته ای از ساقه های زرد یا ارغوانی از زیر خاک بیرون می آیند و گیاه را ضعیف می کند و روز به روز به تعدادشان افزوده می شود .
کنترل
از بذر بوجاری شده استفاده گردد و از استعمال آب ، کود ، شن و آب آلوده به بذر گل خودداری کنید می توان با دقت ریشه گل جالیز را سوزاند وجین کردن به تعدادزیاد . استفاده از مگس فیتومیزا اوروبانچیا و قارچ فوزاریوم و علف کش آلیل الکل در کنترل این انگل کمو بیش مؤثر می باشد هرچند که مبارزه با گل جالیز کار بسیار دشواری است .
بیماریهای مهم گوجه فرنگی در گلخانه
1 - نام بیماری : لکه باکتریایی
عامل بیماری : زانتاموناس کامپستریس
علائم
علائم بیماری در روی میوه ، برگ و ساقه دیده می شود روی میوه ها لکه های سیاه برجسته که بوسیله حاشیه آبسوخته محصور شده اند مشاهده می شود همزمان با رسیدن میوه ها لکه ها گسترش می یابند علائم روی برگ بسته به میزان رطوبت تحت تأثیر قرار می گیرند که لکه ها کوچک ، سیاه وقدری زاویه دار و روغنی بوده مرکز آنها شفاف و و دارای حاشیه سیاه می باشند تعدادلکه ها روی برگهای جوان بیشتر از برگهای پیر هستند در شرایط رطوبت بالا برگها ظاهری سوخته داشته و سرانجام برگها می میرند در بوته های جوان بیماری سبب بدشکلی و زردی برگها می شود .
بیولوژی بیماری
عامل بیماری در غیاب میزبان ودر روی بذر تا مدتها می تواند زنده بماند ولی باکتری در خاک نمی تواند به مدت طولانی بسر برد زمستان را در اطراف ریشه های مرده و ساقه های گوجه فرنگی بسر می برد لذا بذور آوده و بقایای گیاهی آلوده و علفهای هرز میزبان به عنوان منبع اولیه آلودگی به حساب می آیند باکتریها از طریق روزنه ها و زخمها نفوذ کرده ودر بافت برگ تکثیر می نماید آلودگی ثانویه توسط باد و آب از سطح گیاه ایجاد می شود این باکتری توسط آبیاری بارانی و بارندگی شدید و شبنم طولانی گسترش می یابد در دمای 20 تا 35 درجه بیماری شدت می یابد و دمای 16 درجه شب و افزایش کود ازته باعث کاهش بیماری می شود .
کنترل
از بین بردن منبع آلودگی کاشت بذور و نشای سالم و ضدعفونی بذور با آب گرم و هیپو کلریت سدیم . خاک بستر بذر را با قارچکش کلروپیکرین و سایر سموم گازی شکل ضدعفونی نمود . عدم آبیاری بارانی ، استفاده از سموم مسی و باکتری کشهایی مانند استروپتومایسین و یا استفاده از سموم مسی همراه با مانب و مانکوزب - تناوب زراعی و ارقام مقاوم در کنترل بلیماری مؤثر می باشد .
نام بیماری : پوسیدگی میوه یا خال سیاه بوسیله آنتراکنوز -2
عامل بیماری : کولتوتریکوم
علائم
علائم مربوط به آنتراکنوز در میوه های رسیده یا زیاده رس ظاهر می شود لکه های روی میوه دایره ای و فرو رفته با قطر 5/1 سانتیمترمی باشد لایه زیر پوست سفید ، خشک شده و بافت مرکزی برنگ سیاه دیده می شود در شرایط مرطوب اسپورها بصورت توده نازک در آسروول در سطح لکه ها بوجود می آیند که می توانند انتشار یافته و سبب پوسیدگی شدید میوه شوند علائم بیماری روی برگ بندرت دیده می شود اما در صورت رطوبت 100 درصد به مدت 36 ساعت لکه های کوچک دایره ای و نکروتیک با هاله زرد رنگ بوجود می آید . قارچ عامل بیماری در اطراف ریشه نیز وجود دارد که در این صورت به آن بیماری خال سیاه گویند زیرا سختینه سیاه روی ریشه ها ایجاد می شود . پوست اندازی و ریزش ریشه های فرعی در گیاه آلوده از علائم اصلی بیماری است .
بیولوژی بیماری
قارچ عامل بیماری بوسیله بذر گسترش یافته و توسط سختینه زمستان را می گذراند بیماری در روی بقایای گیاهی ساقه ، ریشه و برگ در خاک ، علفهای هرز تا سالها باقی می ماند . سختینه ها جوانه می زنند تولید هیف کرده به داخل بافت ، ریشه و میوه هایدر سطح خاک نفوذ کرده و آلودگی اولیه را بوجود می آورد تولید آسروول و تعداد زیادی کنیدی میکند اسپور ها در رطوبت 100 درصد به مدت 24 ساعت جوانه می زنند و برای نفوذ به داخل برگ و.میوه تولید اپرسوریوم نموده عامل بیماری هنگامی گوجه فرنگی جوان است به کندی رشد می کند اما در هنگام گل بشدت رشد می نماید .
کنترل
استفاده از بذور سالم ، استریل نمودن خاک ، کاربرد قارچکشهای گازی شکل و تناوب زراعی – استفاده از ارقام مقاوم و نشاهای سالم ، اجتناب از آبیاری بارانی – سمپاشی باسموم کلروتالونیل ، مانکوزب ، مانب مفید می باشد . برداشت میوه به محض رسیدن میوه ها . -
3- نام بیماری : لکه موجی
عامل بیماری : آلترناریا سولانی
علائم
همه قسمتهای هوایی گیاه به بیماری آلوده می شود در خزانه مرگ گیاهچه در قبل و بعد از جوانه زنی اتفاق می افتد روی بوته های جوان پوسیدگی طوقه ایجاد میشود گیاهان آلوده کوتاه مانده در بوته های مسن روی برگهای جوان نقاط گرد تا زاویه دار ، قهوه ای تا سیاه که در حاشیه رنگ پریده وزرد هستند ظاهر میشود این لکه ها روی برگها بزرگتر و موجی شکل و به صورت دوایر متحدالمرکز وقهوه ای بطور متناوب مشاهده می گردد این لکه ها از حاشیه شروع شده کم کم بزرگ شده تمام پهنک برگ را می گیرد و سپس خشک می شود . بیماری از برگهای پایین شروع شده و به قسمت بالا سرایت می کند برگها زرد شده می افتند و علائم آفتاب سوختگی روی میوه ها ایجاد می شود خسارت در میوه ها در قسمت دم میوه ها یا قسمتی که گل از میوه جدا می شود بوجود می آید این بیماری باعث فساد و نابودی میوه ها شده میوه ها ریزش پیدا کرده ، نشاهای جوان و ساقه نیز دچار بیماری شده که در ساقه موجب شکستگی می شود .
بیولوژی بیماری
قارچ عامل بیماری به صورت کلامیدوسپور در شرایط نامساعد روی بقایای گیاهی و یا در خاک می تواند تا مدتها زندگی کند قارچ بوسیله بذر منتقل می شود کلامیدوسپور در شرایط مناسب تولید میسلیوم و کنیدی می کند اسپورها در داخل آب در دمای 5/7 تا 35 درجه جوانه زده از طریق روزنه و یا بطور مستقیم وارد کوتیکول می شود و علائم را از خود بروز داده و آلودگی را بوجود می آورد .
کنترل
حتی الامکان بایستی از خاک و نشا و بذر سالم برای کشت استفاده نمود ضدعفونی خاک بستر ، استفاده از ارقام مقاوم ، تناوب زراعی ، وسموم زینب و مانب ، کلروتالونیل و مانکوزب توصیه می شود گوجه فرنگی را نبایستی بعد از بادمجان ، فلفل و سیب زمینی کاشت انهدام بقایای گیاهی ، تقویت گیاه ، عدم صدمه به گیاه و کاهش مدت زمان رطوبت روی برگ از شدت بیماری می کاهد.-
4- نام بیماری : پژمردگی فوزاریومی
عامل بیماری : فوزاریوم اکسیسپوروم
علائم
بیماری به صورت بی رنگ شدن رگبرگ برگهای جوان نمایان می شود دمبرگهای برگهای مسن به سمت پایین خم شده در مرحله گیاهچه ای گیاه طوقه پوسیده شده و می میرد در گیاهان مسن تر در طوقه گالهایی بوجود می آید که از روی گالها ریشه های نابجا تشکیل می شود . در برخی از بوته ها برگهای یکطرف خشکیده ودر طرف دیگر سبز باقی می مانند برگهای آلوده بتدریج خشک شده و میزبان میوه کم و نارس تولید می کند در صورت شدت بیماری میزبان سریع می میرد . از علائم ویژه این بیماری قهوه ای شدن بافتهای آوندی است گیاه با تولید صمغ سبب بسته شدن آوندهای چوبی می شود و پاتوژن با ترشح مواد سمی سبب انحراف در عمل جذب و دفع آب میزبان می شود . میوه ها بتدریج قه وه ای شده و نرم و چروکیده می شوند و در روی بوته باقی می مانند .
بیولوژی بیماری
زمستان را بصورت اسپورهای متنوع می گذراند در دمای 27 تا 30 در جه تولید بیماری کرده بذر و گیاهچه آلوده از منابع مهم انتشار است پاتوژن از زخمهای ریشه وارد میزبان شده و توسط آوندها در میزبان انتشار می یابد .
کنترل
ضدعفونی خاک با یکی از سموم متام سدیم ، کلروپیکرین ، دازومت ، برومورمتیل ، بنومیل و تیوفانات متیل
افزایش آهک و کاهش ازت در خاک باعث کاهش بیماری می شود . استفاده از ارقام مقاوم و نشاهای سالم و قارچ بیولوژیک تریکودرما در موقع نشاکاری و تهیه بذر کمک مؤثری در کنترل بیماری دارد .-
5- نام بیماری : پوسیدگی رایزوکتونیای گوجه فرنگی
عامل بیماری : رایزوکتونیا سولانی
علائم
علائم به صورت لکه های فرورفته مدور روی میوه های سبز ورسیده ظاهر می شود لکه ها قهوه ای روشن و دارای حلقه های متحد المرکزی هستند و بافت مورد حمله حالت پوسیدگی دارد در مواردی شکافهای شعاعی در سطح پوسیده دیده می شود و ریسه قارچ در محل شکافها مشخص است اغلب میوه های با تماس خاک آلوده میشود .
ریسه ها دارای سلولهای چند هسته ای هستند دمای بیشینه و کمینه این قارچ 35 -34 ، 24-28 ، 7-10 درجه می باشد .
کنترل
کاشت ارقام مقاوم ، استفاده از قیم برای جلوگیری از تماس میوه ها با خاک ، قارچکشهایی مانند کلرو پیکرین مناسب می باشند .
6 – نام بیماری : ویروس موزائیک خیار روی گوجه فرنگی
عامل بیماری : کوکومبر موزائیک ویروس
علائم
بوته های گوجه فرنگی در اثر بیماری کوتاه مانده برگها کروی و بدشکل می شوند از نشانه های بارز این بیماری باریک شدن برگها همرا با موزائیک می باشد و انتهای برگ به صورت نخ در می آید که اصطلاحاً بند کفشی گویند سطح برگ به رنگهای متناوب سبز روشن و کمرنگ به صورت موزائیکی در می آیند میوه ها از لحاظ اندازه و تعداد کم می گردند این ویروس در بقایای گیاهان نمی تواند پایدار بماند و بوسیله شته منتقل می شود این ویروس ناپایا است . حذف و خارج ساختن بوته های آلوده از گلخانه ، حذف گیاهان واسط و مبارزه باشته های ناقل از راهای کنترل این بیماری است .
7 – نام بیماری : ویروس موزائیک توتون روی گوجه فرنگی
عامل بیماری : تاباکو موزائیک ویروس
علائم
این بیماری بیشتر در نواحی گرم دیده می شود و علائم به ندرت تا قبل از مرحله بلوغ گیاه مشاهده می شود به برگ ، ساقه ها و میوه ها حمله می کند. شاخه های آلوده کوچک مانده و حالت پژمردگی دارد و برگها پیچیده می شوند سبزی سطح برگها موزائیکی شده و گیاه کوتوله می ماند نوارهای بلند قهوه ای بلند روی دمبرگ ، شاخه های بزگ و ساقه ایجاد می شود لکه های روی دمبرگ به قدر ی بزرگ می شود که سبب پژمردگی آن می شود لکه های روی میوه ها نامنظم ، برجسته و قهوه ای روغنی به نظر می رسند لکه ها ممکن است به هم بپیوندد خشک شده و ترک بردارد .
بیولوژی بیماری
این ویروس دارای قدرت آلوده کنندگی شدیدی است در دمای 18 تا 24 درجه علائم بیماری 1 تا 14 روز بعد از تلقیح ظاهر می گردد در دمای 26 درجه علائم به صورت موزائیک خفیف در گوجه فرنگی دیده می شود .
کنترل
استفاده از ارقام مقاوم ، بذر و نشای سالم ، ضدعفونی نمودن خاک و از بین بردن ناقلین بیماری و حذف بوته های آلوده و رعایت بهداشت در گلخانه توصیه شده است .
8 – نام بیماری : پژمردگی باکتریایی گوجه فرنگی
عامل بیماری : رالستومید سولاناسه روم
علائم
-لکه های نکروز ، قهوه ای تا سیاه با کلروز گسترده یا محدود روی برگها ایجاد می شود و موجب مرگ و ریزش آنها می شود بیماری باعث لکه های بیضوی روی دمبرگ و دمگل و ساقه می شود علائم روی میوه با خالهای ریز و سیاه شروع شده و بعد اطراف لکه ها و بدون حاشیه مشخص می شود اما ممکن است هاله کلروتیک نیز ایجاد گردد در شرایط مرطوب گاهی منجر به تولید لکه هایی با تراوش شیرابه فتیله مانند می گردد .در مراحل اولیه بیماری قسمتهای آوندی زرد و قهوه ای شده و در نتیجه گیاه پژمرده می شود .
بیولوژی بیماری
این باکتریها گرم منفی ، هوازی ، کاتالاز مثبت ، میله ای ، تکی یا دوتایی و دارای بیش از یک تاژک قطبی بودند تمامی استرینها روی محیط کشت تولید رنگ فلورسنت می کند .
کنترل
کنترل این بیماری در خاکهای آلوده مشکل است ولی تناوب زراعی با گیاهان غیر حساس مفید است استفاده از واریته های مقاوم و پرهیز از کاشت در زمینهای آلوده مبارزه با حشرات وکنه ها و ممانعت از انتقال فیزیکی عامل بیماری ، استفاده از ترکیبات مسی و آنتی بیوتیکها از زمان شروع گلها به فاصله یک یا دو هفته و ترکیبات فنلی و استرینهای غیر بیماریزا و سودوموناسهای آنتاگونیست از روشهای مناسب جلوگیری از آلودگی با این بیماری است .
9- نام بیماری : جاروئی شدن گوجه فرنگی
عامل بیماری : اسپونگوسپرا سوبترانا
علائم
عامل آن قارچ خاکزی است که حامل ویروس آلوده کننده می باشد اولین علائم این بیماری لکه های نکروزه شده حلقوی روی برگ بروز می کند برگهای جوان زرد شده و تعداد زیادی جوانه های جانبی ظاهر می گردد که منظره جاروئی شکل به بوته ها می دهد طولی بوته متوقف و گیاه کوتاه باقی می ماند . این بیماری به طرق مختلف مکانیکی به بوته ها منتقل می شود استفاده از ارقام مقاوم و نشاء سالم و حذف بوته های آلوده و گیاهان واسطه می تواند در مبارزه و جلوگیری از توسعه بیماری مؤثر باشد.
10 – نام بیماری : کپک خاکستری
عامل بیماری : بوتریتیس سینرا
علائم
علائم این بیماری با مرگ بافت ساقه ها و یا خسارت روی برگها و با قهوه ای شدن میوه های کوچک که به تدریج خاکستری رنگ می شوند ظاهر می شود . بیولوژی این قارچ روی گوجه فرنگی مانند خیار است که آن را تکرار نمی کنیم. ورود اشعه ماوراءببنفش در گلخانه و بالا رفتن دما و رطوبت بیش از 85 درصد در صبحها بعد از طلوع آفتاب این بیماری شدت می یابد لذا متعادل نگه داشتن دما و رطوبت و ممانعت از ورود پرتو فرابنفش یو وی بداخل گلخانه با استفاده از نایلونهای مخصوص در جلوگیری از شیوع بیماری مؤثر است و با محلول پاشی قارچ کشها نیز کنترل می شود .
11 – نماتدهای گوجه فرنگی
نماتدهایی که خسارت می زنند ملویدوجین ، پراتایلنکوس، دیتایلنکوس، هترودرا می باشد .
              بیماریهای فلفل در گلخانه
1- نام بیماری : بوته میری
عامل بیماری : فیتوفترا
علائم
چون عامل بیماری خاکزی است لذا به ریشه ، طوقه و قسمتی از ساقه که نزدیک به بستر است حمله می کند و پس از ورود به میزبان به اطراف محل نفوذ پیشروی می کند بافت مورد حمله قهوه ای تیره وسیاه شده و اطراف محل بافت را آلوده می کند و پس از مدتی برگهای سبز پژمرده شده و بوته سبز خشم می شود لکه های آلوده روی برگ گرد و سوخته و خشک می شود ، لکه ها ترک برداشته و از قسمت غیر آلوده جدا می گردد در میوه ها آلودگی به صورت سبز تیره و آبسوخته بنظر می رسد خشک و چروکیده و روی بوته باقی می ماند . پیدایش بیماری به دمای محیط وخاک وسن گیاه بستگی دارد عامل بیماری در خاک و بذر باقی می ماند در دمای سرد و گرم تولید اسپورانژهای لیموئی کرده و در محیط مرطوب اغلب به برگ ومیوه و شاخه های جوان بوته های فلفل حمله می کند ولی در شرایط خشک روی ریشه باعث پوسیدگی ریشه می شود .
کاشت فلفل در زمینهای زهکش دار ، تناوب ، ضدعفونی بذر با قارچکش تیرام ، ویتاواکس ، متالاکسیل و ضدعفونی خاک با متیل بروماید از راههای کنترل بیماری بوته میری می باشد .
2- نام بیماری : پوسیدگی فلفل
عامل بیماری : اسکلروتیوروم رولسفی
علائم
این بیماری در اثر قارچ پیتیوم هم بوجود می آید که در این صورت ته فلفل در محل اتصال به دم میوه به صورت لکه های کوچک آب سوخته نمایان می شود قسمتهای آلوده بزرگ ، نرم آبکی و فرورفته می شود در مدت 4تا 5 روز میوه پوسیده شده و پوست میوه ترک بر می دارد و پوششی از میسلیوم قارچ ظاهر می شود ولی بیماری که در قارچ اسکلروتینیا ایجاد می شود پوست میوه را خشک و چروکیده می کند و میوه ها ترک برمی دارد سختینه های کوچک و سیاه در حفره بذر دیده می شود .
کنترل
کاشت بذور عاری از بیماری ، از بین بردن علفهای هرز سولاناسه ، تناوب ، زیر خاک کردن بقایای گیاهی آلوده ، فاصله دار کشت شدن فلفل، تغذیه مناسب و رطوبت کافی ، کنترل حشرات ، جلوگیری از زخمی شدن میوه ها در حین حمل و نقل و برداشت ، خشک نمودن میوه ها بعد از برداشت و نگهداری میوه ها در سردخانه در کاهش خسارت بیماری مؤثر است .
3- نام بیماری : پوسیدگی رایزوکتونیایی طوقه و ریشه
عامل بیماری : رایزوکتونیا سولانی
علائم
نشانه های بیماری عبارت است از تغییر رنگ طوقه و ساقه به قهوه ای که بتدریج در امتداد ساقه پیشرفته ، ریزش تدریجی برگها و سرانجام به مرگ نبات منتهی می شود این علائم با علائم ناشی از بیماری فیتوفترا تفاوت دارد علائم ناشی از قارچ رایزوکتونیا باعث تغییر رنگ نسج آلوده به قهوه ای و سیاه شدن است که در نهایت به سبز خشک بودن بوته می انجامد در حالی که برگها سبز روی بوته باقی می مانند .
بیولوژی بیماری
کلنی قارچ روی محیط کشت در ابتدا بی رنگ ولی با گذشت زمان بتدریج به صورتی و قهوه ای گرایش می یابد ریسه های رویشی مجهز به تقسیمات شاخه ای در مجاورت بندهای انتهایی سلول می باشد سختینه ها در تاریکی و روی کلنی به رنگ قهوه ای مایل به قرمز بوده که پس از سه هفته به قهوه ای تیره و سیاه تبدیل می شود قارچ عامل بیماری بسیار پلی فاژ بوده و می تواند روی گیاهان خانواده بقولات زندگی کند و روی بقایای گیاهان زمستانگذرانی می کند .
کنترل
ضدعفونی خاک ، بذر با ایپرودیون و ویتاواکس ، تناوب کاشت ، واریته مقاوم و سیستم کاشت به صورت جوی و پشته ای در کنترل بیماری بسیار مؤثر است .
4- نام بیماری : ویروس فلفل
عامل بیماری : ویروس سیب زمینی ، تنباکو ، یونجه و ... روی فلفل
علائم
گاهی این ویروس از راه بذر منتقل می شود که در این صورت از موقع جوانه زدن بیماری قابل رؤیت است و بسیار بارز است زیرا قسمتهایی از برگ به کلی سفید ، باریک ، پیچیده و کوچکتر از حالت عادی می گردند . برگها به رنگ روشن وتیره با نقوش حلقوی یا رگه هایی در طول رگبرگها دیده می شوند . میوه ها ریز با سطحی ناصاف و لکه های رنگ پریده می شوند . ویروس عامل بیماری توسط شته و در اثر انتقال مکانیکی توسط تماس آلوده یا تماس سرشاخه ها منتقل می شوند . ویروس موزائیک خیار ، توتون ، وای سیب زمینی روی فلفل مشاهده شده است . طی تحقیقات به عمل آمده در عصاره برگ فلفل با علائم نقش حلقوی پیکره های ویروس به شکل میله های کوتاه خمش نا پذیر دیده شده است .
کنترل
منابع آلودگی در مجاورت مزارع فلفل باید از بین برود منابع آلوده مثل خیار و توتون و غیره در نزدیک کشت فلفل بایستی از بین برود کاشت یک نوار لوبیا و آفتابگردان بین لوبیا و فلفل استفاده از سموم شته کش ، استفاده از کاه و کلش ، آویزان کردن کارتهای زرد چسبناک در کنار کرتهای فلفل ، استفاده از ارقام مقاوم به بیماری ویروسی از راههای مبارزه با این بیماری می باشد .
5 – نام بیماری : پوسیدگی گلوگاه
پوسیدگی در انتهای میوه در مقابل دم میوه به صورت لکه کوچک آب سوخته شروع شده و سپس لکه بتدریج بزرگتر می شود بطری که قسمت زیادی از میوه را آلوده می سازد مناطق آلوده دارای رنگ قهوه ای روشن تا قهوه ای مایل به سیاه هستند بافت آلوده خشک و بعداً قارچهای ساپروفیت به این قسمتها حمله می کند گاه گاهی پوسیدگی داخلی اتفاق می افتد باکتری مولد پوسیدگی نرم در اثر زخمهایی که توسط سایر عوامل در اینجا ایجاد شده وارد شده و سبب پوسیدگی نرم در فلفل می شود . این بیماری در اثر کمبود کلسیم در میوه های در حال رشد بوجود می آید در بررسیهای گلخانه ای اگر میزان کلسیم کمتر از 18 درصد باشد حدود 25 درصد آنها به پوسیدگی گلگاه دچار می شوند . افزایش زیاد ازت ، رشد سریع گیاه ، رطوبت زیاد در اثر بارانهای شدید ، خشکی و هرس ریشه در هنگام کاشت سبب شدت بیماری می شود.
6- آفتاب سوختگی
علائم
آفناب سوختگی هنگامی بوجود می آیدکه میوه ها در معرض آفتاب مستقیم قرار گیرند و هوا شدیداً گرم باشد . در بوته هایی که برگ آنها در اثر بیماری قارچی مثل پژمردگی فوزاریومی ، ورتیسلیومی و یا ویروس ریخته باشد بیشتر ظاهر می شود مناطق آلوده فرورفته یا چروکیده می شوند در میوه های رسیده لکه ها کرم متمایل به سفید است اما در میوه های جوان رنگ لکه ها قهوه ای روشن است بافت آفتاب سوخته در اثر گرمای هوا بسرعت خشک شده نازک و کاغذی می شود قارچهای ساپروفیت در این قسمتها رشد کرده و منظره کپک مانندی را ایجاد می کند .
بهتر است از ارقام پر برگ برای کاشت استفاده شود تا برگها میوه را بپوشاند ، با بیماریهایی که سبب برگ ریزی می شود باید مبارزه کرد در خلال برداشت دقت شود که بوته ها شکسته نشود و میوه ها در معرض آفتاب قرار مگیرند .
7- نماتدهای فلفل
نماتد پراتایلنکوس ( مولد زخم ) و نماتد دیتایلنکوس ( نماتد ساقه ) روی فلفل مشاهده است .
بیماریهای مهم بادمجان
1- نام بیماری : ساق سیاه
عامل بیماری : فیتوفترا کپسیسی
علائم
در محل آلودگی ابتدا لکه ها به رنگ قهوه ای تیره و یاسیاه پدیدار گشته که کم کم به طرف بالا و پایین و اطراف محل آلودگی پیشروی می کند. پس از چندی عامل بیماری به بافتهای مجاور لکه نفوذ کرده ، مانع از جریان شیره گیاهی می شود . عضو مورد حمله پژمرده و خشک می گردد و در محل آلودگی زخم و حالت پوسیدگی مشاهده می شود در نقاط مرطوب و بارانی ریشه و طوقه آسیب می بیند . عامل بیماری در خاک و بذر وجود داشته و توسط آبیاری و وسائل کشاورزی به نقاط مختلف منتقل می شود اسپور عامل بیماری توسط باران از خاک به میوه و شاخ وبرگ انتقال می یابد .
کنترل
ضدعفونی خاک خزانه ، انتقال و انهدام شاخ و برگ آلوده ، زیر خاک کردن بقایای گیاهی ، تناوب زراعی ، فاصله دار کاشتن بوته ها و سمپاشی شاخ و برگها در صورت لزوم توصیه شده است .
2- نام بیماری : سفیدک سطحی
عامل بیماری : ارایزیف و لویلولا
علائم
علائم قارچ ارایزیف بدین صورت است که در روی برگها لکه های سفید کثیف که همان مسیلیوم ها و اسپورهای قارچ هستند بوجود می آید لکه ها ابتدا کوچک و گرد بوده و بعد زاویه دار می شود در روی سطح زیری و روئی برگ گسترش می یابد و تمام برگ ، دمبرگ و ساقه را فرا می گیرد . برگهای پایینی زودتر مورد حمله قرار می گیرند برگهای سفیدک زده ممکن است زرد شده و بمیرند . قارچ لویلولا در روی بادمجان علائم در سطح روئی برگ بصورت لکه های زرد کمرنگ در اندازه های مختلف ظاهر می شود در سطح زیرین برگ لکه ها دارای پوشش سفید رنگ بوجود می آید که بهم متصل شده و سپس برگها خشک می شوند ولی نمی افتند .
قارچ لویلولا دارای 4 کنیدیوفر از یک روزنه هستندکه هر کدام فقط یک کنیدی دارند و بعد از مدتی کلیستوتس های کروی از میان رشته های سفید میسلیوم بوجود می آید که حاوی آسکوسپور هستند و می توانند زمستانگذرانی کنند کنیدی بوجود آمده در زیر برگ بوسیله باد گسترش می یابد در رطوبت نسبی 52 تا 75 درصد و دمای 26 درجه جوانه می زنند .
کنترل
استفاده از سموم گوگردی برای کنترل مناسب است .
3- نام بیماری : پژمردگی فوزاریومی
عامل بیماری : فوزاریوم اکسیسپوروم
علائم
رگبرگهای کوچک کم رنگ و روشن و رگبرگهای اصلی سبز باقی می مانند این حالت از برگهای پایینی شروع شده و به سمت بالا رشد می کند پژمردگی و مرگ برگها در این بیماری دیده می شود . در هوای گرم شایع است .                                             انتخاب ارقام مقاوم و ضدعفونی خاک برای کاهش اولیه آلودگی در کنترل آلودگی مؤثر است .
4- نام بیماری : پژمردگی ورتیسلیومی
عامل بیماری : ورتیسلیوم دهلی
علائم
گیاهان در همه مراحل زندگی به این بیماری دچار می شوند علائم از برگهای پایینی شروع می شود تعدادی از برگها پژمرده و زرد می شوند و می میرند ابتدا حاشیه برگ و بعد تمام برگ پیچ می خورد و برگها از گیاهان جدا می شود در مراحل پیشرفته بیماری گیاهان کوتوله وکوچک مانده و پژمرده وزرد می شوند و میوه های کمتری ایجاد می شود نوارهای سیاهی داخل میوه های آلوده ایجاد می شود که آوندها را آسیب مب زند و بافت ساقه های چوبی و ریشه های گیاه قهوه ای می شود . درصد آلودگی بذور بوجود آمده از گیاهان آلوده زیاد می باشد .
کنترل
از کاشت بادمجان بعد از گیاهان حساس به ورتیسلیوم مانند سیب زمینی – کدو و گوجه فرنگی خودداری شود ، از بین بردن بقایای گیاهان آلوده ، ضدعفونی خاک با سموم گازی از قبیل کلروپیکریل ، متام سدیم ، بنومیل و کاپتان ، دادن مواد غذای کافی برای رشد گیاه ، مبارزه بیولوژیک با قارچ تریکودرما و استفاده از ارقام مقاوم در کنترل بیماری ورتیسیلیوم مؤثر می باشد .
5- نام بیماری : پوسیدگی اسکلروتینیایی
عامل بیماری : اسکلروتینیا مینور
علائم
علائ روی شاخ های فرعی و ساقه های اصلی گیاه دیده می شود علائم از محل زخم شروع می شود ودر نزدیکی سطح زمین مناطق آب سوخته ای با رنگ قهوه ای روشن یا تیره مشاهده می شود توده میسلیوم سفید با سختینه ها روی ساقه دیده می شود و پوسیدگی نرم را سبب می گردد در مناطق گرم وخشک شانکرهای خشک توسعه یافته سبب ازبین رفتن گیاه می شود .
عامل بیماری بوسیله میسلیوم روی گیاهان زندگی می کنند هر سختینه یک یا چند ساقه ایجاد می کند که در انتها بصورت بشقاب شکل می گیرد روی آن کیسه هایی است که تولید آسکوسپور می کند و بوسیله باد منتقل می شود در بارانهای شدید ومه و آبیاری بارانی خسارت شدید است دمای بهینه رشد قارچ 15 تا 21 درجه سانتیگراد است .
کنترل
عدم آبیارای بارانی ، تناوب بدون کاشت کاهو – کلم – لوبیا ، ارقام مقاوم ، سمپاشی شاخ و برگ با وینکلوزولین و ایپریدیون و ضدعفونی خاک گلخانه با متام سدیم یا کلروپیکرین و دازومت و یا بخار آب برای مبارزه توصیه شده است .
6- نام بیماری : موزائیک بادمجان
ظهور لکه های موزائیکی و چین خوردگی خفیف ، کوچک ماندن برگ ، ظهور لکه مردگی در برگ ، زرد شدن و نکروز گردیدن و ریختن برگهای پایینی از علائم بیماری ویروسی بادمجان می باشد .
حداقل یک نژاد از ویروس خیار روی بادمجان خسارت وارد می کند که سبب موزائیکی شدن برگها شده و کوچک شدن آنها ، پیچیدگی برگها ، زرد شدن حاشیه برگ و کم شدن تولید میوه ها می گردد .
7- نماتدهای بادمجان
نماتد مولد غده ، نماتد مولد زخم و نماتد هترودرا روی گیاه بادمجان دیده می شود .
بیماریهای مهم توت فرنگی
1 – نام بیماری : پوسیدگی قهوه ای
عامل بیماری : فیتوفترا کاکتوروم
علائم
از قارچهای چند میزبانه است که صدمات زیادی به توت فرنگی وارد می نماید از علائم اصلی آن در سطح طوقه و ریزوم بویژه در محل یقه خسار

بیماریهای مهم خیار گلخانه ای در ایران

مطالب مشابه :

لام های ریویو

فوزاریوزیس Fusariosis

آفت‌ها و بیماری‌های گل لاله

بیماریهای مهم خیار گلخانه ای در ایران

گل لاله

گل لاله